روسیه به دنبال بازترسیم نظم جهانی/ برج ترامپ در مسکو!
مسکو همزمان با آماده شدن برای مذاکرات احتمالی با واشنگتن به منظور پایان دادن به جنگ در اوکراین، با استفاده از مشوق‌های اقتصادی و اهرم‌های سیاسی تلاش می‌کند به هدفی بسیار بلندپروازانه‌تر از صرفا آتش‌بس دست یابد.
2025-04-24 | 11:33
مسکو همزمان با آماده شدن برای مذاکرات احتمالی با واشنگتن به منظور پایان دادن به جنگ در اوکراین، با استفاده از مشوق‌های اقتصادی و اهرم‌های سیاسی تلاش می‌کند به هدفی بسیار بلندپروازانه‌تر از صرفا آتش‌بس دست یابد و این هدف چیزی جز بازترسیم نظم جهانی در حوزه‌های نفوذ نیست.
مسکو تایمز در مقاله‌ای به قلم «پیوتر کوزلوف» نوشت: با آماده شدن مسکو برای مذاکرات احتمالی با واشنگتن به منظور پایان دادن به تهاجم تمام‌عیار خود به اوکراین، این کشور به‌دنبال نتیجه‌ای بسیار بلندپروازانه‌تر از صرفاً آتش‌بس است: بازترسیم نظم جهانی در حوزه‌های نفوذ.
از دیدگاه کرملین، چنین توافقی در عمل به معنای به رسمیت شناختن سلطه روسیه بر قلمرو پساشوروی -از جمله اوکراین- توسط ایالات متحده و تا حدودی نیز اذعان به نفوذ آن در اروپا خواهد بود.
برای تحقق این هدف، کرملین در حال جست‌وجوی مشوق‌هایی است که معتقد است می‌تواند توجه رئیس‌جمهور دونالد ترامپ را جلب کرده و نگه دارد؛ از جمله قراردادهایی درباره عناصر خاکی کمیاب، اهرم‌های ژئوپلیتیکی در ایران و کره شمالی، و پروژه‌ای که سال‌هاست آرزویش را دارد: برج ترامپ در مسکو!
پنج مقام فعلی دولت روسیه، از جمله دو دیپلمات، سه منبع نزدیک به کرملین و کارکنان سه شرکت بزرگ دولتی همه با شرط ناشناس ماندن به دلیل حساسیت موضوعا، این مسئله را در گفتگو با مسکو تایمز تأیید کردند.
یک مقام ارشد آگاه به منطق مذاکراتی کرملین گفت: «مهم‌ترین چیز این است که آن‌ها [آمریکایی‌ها] در امور ما دخالت نکنند و به ما نگویند چگونه زندگی کنیم. اینکه مانع کاری که انجام می‌دهیم نشوند».
برخی در مسکو حتی حرکات نمادین از جمله دیدار ولادیمیر پوتین از واشنگتن و ملاقات با ترامپ در کاخ سفید را بخشی از یک توافق احتمالی می‌دانند.
یک مقام دولتی فعلی گفت: «اگر رئیس ما [پوتین] گاهی برای دیدار با ترامپ به واشنگتن بیاید این هم خوب خواهد بود».
با این حال، مقامات اذعان دارند که دوران نشست‌های بزرگ مثل آنچه در جنگ سرد یا اوایل دوران پساشوروی رخ می‌داد، به پایان رسیده است.
همان مقام دولتی افزود: «در حال حاضر نمی‌توان خیلی روی آن حساب کرد».
به دنبال اهرم فشار
کرملین، با آگاهی از محدودیت‌های موقعیت مذاکراتی خود، مسئولان و کارشناسان را مأمور کرده تا همه مشوق‌های ممکن برای جلب توجه ترامپ و جلوگیری از محدود شدن مذاکرات به یک دستورکار کوچک را شناسایی و بررسی کنند.
پس از پیروزی ترامپ در انتخابات نوامبر، کرملین به شرکت‌های بزرگ دستور داد تا پیشنهادات مفصل خود را برای همکاری اقتصادی با واشنگتن آماده کنند.
یکی از مقامات دولتی فعلی به مسکو تایمز گفت: «کار در دولت، وزارت‌خانه‌ها و شرکت‌های بزرگ به‌طور کامل در جریان بود، حتی در شب‌ها و تعطیلات آخر هفته؛ پیشنهادات در حوزه‌های کلیدی اقتصادی تهیه می‌شد».
او ادامه داد: «روس‌اتم و روس‌نفت ابتکارات خود را ارائه کردند و [تولیدکننده طلا] پلی‌یوس اطلاعات جدیدی از ذخایر طلا را به کرملین ارسال کرد. روسال و نهادهای دیگر نیز وارد عمل شدند.»
به گفته وی، ماکسیم اورشکین معاون رئیس دفتر ریاست‌جمهوری و کریل دیمیتریف نماینده ویژه پوتین از جمله کسانی بودند که این تلاش‌ها را هماهنگ می‌کردند.
کارکنان سه شرکت بزرگ دولتی و منبعی نزدیک به کرملین این اطلاعات را تأیید کردند.
این رویکرد جدید، نشانه‌ای از فروپاشی الگوی قبلی روابط آمریکا و روسیه است.
در طول جنگ سرد، ابرقدرت‌ها سیاست موسوم به «پیوند» را دنبال می‌کردند که در آن مسائل ظاهراً نامرتبط، در قالب امتیازاتی در چارچوب یک توافق جامع مورد مذاکره قرار می‌گرفتند.
یک دیپلمات ارشد روس گفت: «شما به ما گندم می‌دهید، ما هم تعداد تندروها را در آمریکای لاتین کاهش می‌دهیم. شما به من آسپرین می‌دهید، من هم به شما والوکوردین می‌دهم».
او اضافه کرد: «اگر موضوعات گسترده‌ای روی میز باشند، پیدا کردن تبادل منافع و متعادل‌سازی عدم‌تقارن‌ها آسان‌تر می‌شود».
اما برخلاف دوران جنگ سرد، روسیه اکنون ابزارهای کمتری در اختیار دارد. توافق‌نامه‌های کنترل تسلیحات استراتژیک که زمانی چهارچوب گفت‌وگو را تشکیل می‌دادند – از پیمان ضد موشک‌های بالستیک گرفته تا استارت جدید (New START) – در حال فروپاشی‌اند. با انقضای استارت جدید در فوریه ۲۰۲۶، حتی مذاکرات برای تمدید آن هنوز آغاز نشده است.
یک دیپلمات روس فعلی به یاد می‌آورد: «ما نشست برگزار می‌کردیم، معاهده امضا می‌کردیم ابتدا مذاکرات محدودسازی تسلیحات استراتژیک (SALT)، سپس پیمان کاهش تسلیحات استراتژیک (START). یک اکوسیستم کامل از مشورت‌ها و سازوکارهای مشترک پیرامون آن ساخته شد. این روند باعث شد همکاری‌هایی بین مسکو و واشنگتن در حوزه‌های مختلف آغاز شود».
تلاش برای جلب نظر ترامپ
ترامپ از گذشته علاقه‌اش به پروژه‌های ساخت‌وساز لوکس را پنهان نکرده و برج ترامپ در مسکو برای او یک رؤیای دیرینه بوده است. در دوران اولین ریاست‌جمهوری‌اش، مذاکراتی درباره ساخت چنین برجی در پایتخت روسیه انجام شد، اما هیچ‌گاه به مرحله اجرا نرسید.
اکنون، کرملین معتقد است که احیای این پروژه می‌تواند راهی برای جلب توجه ترامپ و ایجاد فضای مثبت برای مذاکرات بزرگتر باشد.
یکی از مقام‌های آشنا با این طرح گفت: «همه می‌دانند که ترامپ به این برج علاقه دارد. این پروژه نمادین است و می‌تواند نقش مثبتی در فضای سیاسی بازی کند».
به گفته منابع، کارگروه‌های ویژه‌ای برای بررسی مسیرهای قانونی، مالی و سیاسی احیای پروژه برج ترامپ تشکیل شده‌اند. این اقدامات در حالی انجام می‌شود که مسکو به‌خوبی می‌داند بحث‌های مربوط به تضاد منافع و نفوذ خارجی در آمریکا می‌تواند مانعی برای ترامپ ایجاد کند.
با این حال، مقامات روسی امیدوارند که اگر فضای سیاسی در آمریکا برای ترامپ مساعدتر شود، چنین پروژه‌ای می‌تواند یک «اشاره» مهم برای شروع همکاری باشد.
تمرکز بر منابع طبیعی و ژئوپلیتیک
علاوه بر برج ترامپ، مقامات روسیه به دنبال استفاده از منابع طبیعی خود به‌عنوان ابزار چانه‌زنی هستند. به‌ویژه عناصر خاکی کمیاب که برای تولید فناوری‌های پیشرفته مانند خودروهای الکتریکی و تسلیحات مدرن ضروری‌اند.
روسیه دارای ذخایر قابل‌توجهی از این عناصر است و آماده ارائه قراردادهایی بلندمدت برای تأمین این منابع به ایالات متحده است، به‌شرطی که واشنگتن در مقابل امتیازاتی ژئوپلیتیکی بدهد.
در همین حال، کرملین سعی دارد نقش خود را در حل‌وفصل بحران‌های بین‌المللی از جمله برنامه هسته‌ای ایران و تنش‌های شبه‌جزیره کره پررنگ‌تر کند و این نقش را نیز به‌عنوان بخشی از بسته مذاکراتی با آمریکا مطرح کند.
یک منبع نزدیک به کرملین گفت: «اگر آمریکا به ما اجازه دهد نقش‌آفرینی بیشتری در این بحران‌ها داشته باشیم، ما هم می‌توانیم راه‌حل‌هایی ارائه دهیم که برای همه مفید باشد».
تغییرات در بازی بزرگ قدرت
با از بین رفتن بسیاری از نهادهای سنتی روابط ایالات متحده و روسیه، اکنون دیگر چیزی به نام گفت‌وگوهای ساختاریافته، نشست‌های منظم یا چارچوب‌های همکاری چندجانبه باقی نمانده است. این امر موجب شده کرملین به دنبال راه‌هایی تازه و غیرمتعارف برای باز کردن مسیر مذاکره باشد.
در این فضا، نزدیکی شخصی بین رهبران – به‌ویژه رابطه میان ترامپ و پوتین – می‌تواند جایگزین دیپلماسی سنتی شود. مقامات روسی معتقدند که ایجاد یک رابطه شخصی و مستقیم میان ترامپ و پوتین، کلید موفقیت مذاکرات است.
یک دیپلمات بازنشسته روس گفت: «در دوران جنگ سرد، این روابط ساختاریافته و نهادی بودند، اما اکنون همه‌چیز به شخصیت‌ها و منافع فردی گره خورده است».
در نهایت، هدف کرملین فقط دستیابی به توافقی سیاسی نیست؛ بلکه بازتعریف جایگاه روسیه در نظم جهانی است. این کشور می‌خواهد تضمینی بگیرد که آمریکا دیگر در امور کشورهای پساشوروی دخالت نکند و نقش رهبری روسیه را در منطقه به رسمیت بشناسد.
یکی از مقامات دولتی گفت: «اگر ما بتوانیم چنین تضمینی بگیریم، آنگاه همه چیز – از ایران تا کره شمالی، از منابع معدنی تا پروژه‌های مشترک – قابل مذاکره خواهد بود».
