خودکشی و آدمخواری در ایدئولوژی ژاک آتالی
تصویر آینده: در مسیر ایجاد دنیای ضدبشری
همانطور که در مقاله اول توضیح دادم، بسیاری از آنچه که ژاک آتالی ۴٠ سال پیش گفت و آن وقتها یک ناکجاآباد به نظر میرسید، امروز در حال تحقق است.
ایدههای اصلی آتالی به اصلاحات اساسی در نظام بهداشت و درمان، نگاه جدید او به تولید مثل، زندگی و مرگ انسان مربوط میشود. از نظر آتالی، مراقبتهای بهداشتی بخشی از اقتصاد است و «محصول» این بخش انسان میباشد. آتالی میگوید: «تولید انسان لازم است بر مبنای صنعتی کردن، تجاریسازی، افزایش بهرهوری اقتصادی تولید انسان قرار گیرد. نیازی به تلاش برای افزایش طول عمر انسان نیست، لازم است فقط آن قسمت سلامت از زندگی فرد بهینه شود. بخش دوم زندگی همان فرد، زمانی است که او بیمار میشود. و این بخش زندگی باید کاهش یابد و حتی بهتر است بطور کلی حذف شود: فرد بیمار نباید عذاب بکشد و جامعه هم مجبور نیست هزینۀ نگهداری چنین افرادی را متحمل شود».
از نظر آتالی، اتانازی (مرگ خودخواسته. مترجم) باید به یکی از ابزارهای کاهش قسمت دوم زندگی فرد، یعنی پایان زندگی یک فرد بیمار در قالب ارائه «خدمات» مراقبتهای بهداشتی تبدیل شود. مرکز ثقل باید به تدریج از مراقبتهای بهداشتی به کشتار انسان تغییر یابد. سادهترین عملکرد کشتار هم میتواند به ماشینهای رباتیک محول شود.
چه کسی باید در مورد اتانازی تصمیم بگیرد؟ آتالی با نحوه برخورد با این مسئله در ناکجاآباد آلدوس هاکسلی «دنیای پر شکوه جدید» (Brave New World) و جورج اورول (١٩۴٨)، هنگامی که تصمیم به قتل توسط نیکوکاران و برادر بزرگ گرفته میشد، مخالف است. آتالی بر این باور است، که انسان «دنیای پر شکوه جدید» باید آگاه و آزاد باشد تا بتواند داوطلبانه تصمیم بگیرد که چه زمانی از این دنیا برود. ژاک آتالی (در سال ١٩٨١) میگوید: «در همه حال، اتانازی باید یکی از ابزارهای مهم جامعۀ آیندۀ ما باشد… منطق سوسیالیستی- آزادی است و خودکشی یعنی آزادی واقعی! از این رو، حق خودكشی مستقیم یا غیرمستقیم در این نوع جامعه یك ارزش مطلق شمرده میشود؛ درصورتی که زندگی در جامعۀ سرمایهداری خیلی غیرقابل تحمل یا از نظر اقتصادی بسیار گران باشد، کشتن بواسطۀ ماشینآلات و پروتزهایی که پدید میآیند، به روال عادی تبدیل میشود. بنابراین، من تصور میکنم، که اتانازی خواه ارزش آزادی باشد یا کالا، یکی از قوانین جامعۀ آینده خواهد بود».
آتالی سعی میکند در نقش فیلسوف ظاهر شود. اگرچه انگیزههای خودکشی بمثابه «بالاترین آزادی بشر» را میتوان هم در آثار کامو و هم در آثار سارتر یافت، اما آتالی این نیرنگ فلسفی را از یکی از ارواح خبیثۀ رمان داستایوسکی (رمان «شیاطین»)به عاریت گرفته است.
یکی دیگر از موضوعات مورد علاقه ژاک آتالی، آدمخواری است. آتالی بدن انسان را با ماشینی مقایسه میکند، که مستهلک میشود. «ماشین را میتوان با کمک «تعمیر» (معالجه) ترمیم کرد، و بهتر است این کار با «جایگزینی» قطعات یدکی انجام شود. این، در زبان جهانیگرای آدمخوار بمعنی «آدمخواری جدید» است: «در زبان اقتصادی، مفهوم استعاره روشن است- یعنی آدمخواری! ما بدن مصرف میکنیم». برای جایگزینی قسمتهای «مستهلک شدۀ» بعضی از افراد، میتوان از قسمتهای سالم دیگران، از جمله، از قسمتهای افراد زنده استفاده كرد. آتالی تصریح میکند: «آدمخواری- دارای قدرت درمانی فوقالعاده میباشد».
امروز برخی موارد این را مشاهده میکنیم. بنا به تخمین ادارۀ مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد در سال ٢٠١٩، قاچاق جهانی اعضای بدن انسان در سال به ۶٠٠ میلیون دلار بالغ میشود. البته، اکنون بیشتر است. این هم یکی از آخرین خبرها در ماه ژوئن سال ٢٠٢١: «اوکراینیها بدلیل بیپولی اعضای بدن خود را در خارج میفروشند. این بار بر اساس پیوند غیرقانونی عضو با مشارکت هموطنان بعنوان اهداءکننده رسوایی بزرگی در بلغارستان بر پا شد. در آنجا اعضای بدن شهروندان اوکراین را به اتباع ثروتمند ژاپن، اسرائیل و عمان پیوند زدند». قیمت کلیه در حدود ٢۵ هزار دلار بود. خود اهداءکنندگان فقط ۵- ١۵ هزار دلار دریافت کردند.
آتالی رمان ناکجاآباد آلدوس هاکسلی با عنوان «دنیای پر شکوه جدید» (سال ١٩٣٢)، که در آن خط تولید انسان را توصیف میکند، مبنا قرار میدهد. ناظران نظم در دنیای هاکسلی اجازه تولید انسان در زهدان مادر را نمیدهند (فقط در خط تولید و بطری آزمایشگاهی). مفاهیم «ازدواج» و «خانواده» در شرایط آزادی کامل و رسمی روابط جنسی، یعنی در شرایط روسپیگری نامحدود، ممنوع و هر گونه گفتگو در این باره ناشایست و خطرناک است.
در دنیای آتالی با کودکان همچون کالا رفتار میشود. زوجهای بسیاری را که به داشتن بیش از یک یا دو فرزند علاقهمند هستند و از نظر فیزیکی توانایی این کار را دارند، ژاک آتالی از بین میبرد. ممکن است دولت به رشد بالای جمعیت علاقهمند باشد، در اینجا تناقض وجود دارد، اما با اعطای وضعیت کالا به کودک و فروش آن به خریدار توانمند، میتوان کسری را جبران کرد.
در منطق آتالی، تولید کودک ثمربخش شده و باید به عنوان بخشی از فعالیت اقتصادی در نظر گرفته و تنظیم شود.
آتالی استدلال میکند: «در ادامه منطق کلی استدلالم، قابل درک نیست، که چرا تولید کودک نباید مانند هر چیر دیگر، در قالب اقتصادی تولید شود. کاملاً قابل تصور است، که خانواده یا یک زن فقط یکی از وسایل تولید یک شئی خاص، یعنی کودک میباشد. به یک معنا، میتوانیم تصور کنیم، که «زهدانهای اجارهای» از نظر فنی کاملاً امکانپذیر هستند. این ایده به این معنا که زن یا زن و شوهر بخشی از تقسیم کار و تولید عمومی خواهند بود، کاملاً منطبق بر تکامل اقتصادی است. به این ترتیب، خرید کودک مانند خرید «بادام زمینی» یا تلویزیون امکانپذیر خواهد بود».
میگویند، مخالفان آتالی با استناد به گزیدههای رسواکننده از کتاب «زندگی آینده» او، سعی میکنند به وی انگ بزنند. میگویند دادگاههایی تشکیل شده که در آنها آتالی شاکی بوده و ادعا کرده که مصاحبۀ وی تحریف شده و گویا در تمام این دادگاهها آتالی برنده بوده است.
در سال ٢٠٢٠، مجدداً به بخشی از گزیدههای رسوا از آتالی استناد شد. یکسری وبسایتهای مخصوص برای دفاع از او راهاندازی گردید. مثلا، در اوکراین یک منبع بنام «وُکس اوکراین» (Vox Ukraine) فعالیت میکند. ٣١ ماه مه سال ٢٠٢١، در آن مقالۀ «ژاک آتالی: جمعیت جهان در آینده کاهش خواهد یافت، اشتباه است». لازم به ذکر است که زبان این وبسایت روسی است. در این مقاله با استناد به مصاحبه آتالی گفته میشود که او چنین نهنوشته است. من این مسئله را در مقالۀ قبلی مد نظر قرار دادم.
اما وجود مصاحبه افشاگرانۀ آتالی در مورد خودکشی، آدمخواری، نظارت رقومی (دیجیتالی) بر مردم، داستان که نیست! چرا وب سایت «وُکس اوکراین» نمیخواهد متن کامل این مصاحبه را به زبانهای روسی، اوکراینی و سایر زبانها برای مخاطبان خود منتشر کند؟ بار دیگر به ادعاهای ژاک آتالی علیه منتقدانش رجوع میکنم. معنای بیانات به شرح زیر است: آتالی در مصاحبه خود ظاهراً به انتحار، خودکشی و کاهش خشونتآمیز جمعیت، برای آدمخواری جدید، قاچاق کودک، نظارت الکترونیکی کامل بر جمعیت و غیره دعوت نکرد. برعکس، او گویا در مورد خطراتی که بشریت در آیندۀ نزدیک با آنها مواجه خواهد شد، هشدار داد. مزخرفات! آتالی تصویر ایدئآل خود را از آینده ترسیم میکند.
او در جایی از کتاب خود بنام «تاریخ مختصر آینده» نوشت: این طرحی از آینده است. بسیار خوب. مصاحبۀ سال ١٩٨١ او، طراحی آینده است. عناصر مختلف این طرح در برابر چشمان ما تحقق مییابد.
***
والنتین کاتاسانوف (VALENTIN KATASONOV)، پروفسور، دکتر علوم اقتصادی، مدیر مرکز مطالعات اقتصادی «شاراپوف» روسیه، مشاور اقتصادی اسبق دبیر کل سازمان ملل متحد، پژوهشگر مسائل پشت صحنه
ا. م. شیری
۶ تیر- سرطان ١۴٠٠
منابع:
