… تاسیه روی شود هرکه در او غش باشد!
محمداسحاق فیاض
روزچهار شنبه هفته گذشته در سی و یکمین روز تحصن پناهندگان افغان مقابل دفتر کمیساریای عالی سازمان ملل در آنکارا، تعدادی از مسئولین دفترسازمان عفو بین الملل دفتر ترکیه، با پناهندگان افغان درمحل تحصن دیدار کردند. آنها از نزدیک به مشکلات فراروی پناهندگان افغان درترکیه وجود داشت و بی عدالتی هایی که از سوی کمیساریای سازمان ملل نسبت به آنها روا داشته شده بود، باخبرشدند.
آنها پس از آن که از خواسته ها و مشکلات پناهندگان آگاهی پیدا کردند، گفتند که به داخل دفتر کمیساریای عالی سازمان ملل رفته مشکلات و خواسته های پناهندگان را برای آنها مطرح کرده و خواستار توضیحات مقامات این کمیساریا در مورد وضعیت پناهندگان افغان خواهد شد وجواب آنها را برای پناهندگان منتقل خواهد کرد.
مسئولین دفترعفوبین الملل بیش از سه ساعت با مقامات کمیساریا ملاقات و گفتگو کردند و سرانجام پس از ساعات ها انتظار، آنها از دفتر کمیساریا بیرون آمدند و پناهندگان افغان که بی صبرانه منتظر بودند و امید داشتند که این بارشاید مسئولین عفو بین الملل خبری خوشی از سوی مقامات کمیساریای عالی سازمان ملل درامور پناهندگان، آورده باشد، دور آنها جمع شدند.
مسئولین عفو بین الملل دفتر ترکیه حق را به پناهندگان افغان داد و گفت که در حق شما بی عدالتی صورت گرفته است و شرایطی که شما از آن برخوردار هستید شرایط سخت و دشوار می باشد. اما در عین حال UNHCR دفتر ترکیه به هیچ وجه در برابر خواسته های شما کوتاه نیامده است و این دفتر خود را مسئول وضعیت فعلی پناهندگان افغان نمی داند و می گویند که قادر به حل مشکلات و خواسته های پناهندگان افغان به تنهایی نیستند. بلکه اصل تصمیم و ایجاد چنین شرایط سخت و دشوار از سوی نهاد ها و مقامات بالاتری صورت گرفته است.
مسئولین عفو بین الملل وقتی اصرار می کند که اسامی این مقامات را برای آنها بازگو کند، سرانجام مسئولین UNHCR دفترانکار ناچار به افشای نام و مقاماتی می شوند که شرایط سخت و دشوار فعلی را برای پناهندگان افغان تحمیل کرده اند.
داستان تا اینجا بماند. بهتراست کمی به عقب برگردیم.این قلم تا کنون چهار بار با مقامات UNHCR دیدار کرده ام. خوب یادم هست که در سومین دیدار بود که UNHCR از هجوم گسترده پناهندگان افغان به ترکیه در سال 2012 شکایت داشت و می گفت که اگر این روند ادامه پیدا کند، نه دولت ترکیه می تواند پاسخ گو باشد و نه کمیساریا.
تقریبا از این ملاقات یک ماه گذشته بود که آقای جماهیر انوری وزیرعودت مهاجرین افغانستان به ترکیه سفر کرد و دیدارهایی را با مقامات وزارت داخله ترکیه و UNHCR داشت. اخباری که به رسانه ها درز کرد این بود که آنها در مورد مشکلات پناهندگان افغان صحبت هایی و توافق هایی کردند و آقای انوری در این دیدارها گفته است که شرایط بازگشت پناهندگان به کشور مساعد نیست.
درست یادم هست که 15 روز بعد از ماه می 2013 از سوی UNHCR دفتر ترکیه اعلام گردید که کلیه بررسی پرونده ها و دوسیه های پناهندگان به مدت 6 ماه به حال تعلیق در آمده است. بعد از پایان شش ماه اول بلافاصله شش ماه دیگر تعلیق تمدید شد. هرچند در شش ماهه دوم گفتند که پرونده هایی که قبولی دارند، به صورت نورمال تعیین کشوری می شوند، اما آمار تعیین کشوری پناهندگان به شدت کاهش یافت طوری که سالانه از هفت هزار نفر تعیین کشوری که دراین دفتر صورت می گیرد، سهم افغانها به سه صد نفر رسید!.
در این مدت بیش از یک سالی که از تعلیق پرونده های پناهندگان می گذرد، هیچ کسی تصور نمی کرد که دستهای پنهان وزارت عودت مهاجرین و وزارت خارجه افغانستان، در معامله شرم آور دخیل باشد و این وزارت خانه بجایی دفاع از حقوق شهروندان خود، این گونه با سرنوشت آنها بازی کنند ومعامله نمایند.
قبل از شروع تحصن در نشست هایی متعددی که من و دیگر نمایندگان پناهندگان افغان با مقامات UNHCR داشتیم آنها هیچ گاه مقامات و وزارت خانه هایی را از افغانستان و ترکیه که در این توافق ننگین با UNHCR دست داشته اند، افشانمی کردند و همین طور سرکور و سربسته می گفتند که در این تصمیم گیری کمیساریا تنها نیست و یا گاهی می گفت حتی ممکن است دولت ترکیه و دیگر دولت ها ممکن است دخیل باشد و از این حرفها و هیچ گاه با صراحت به نمایندگان پناهندگان نگفتند که توافق چندین جانبه در مورد تعلیق پرنده های پناهندگان وجود دارد.
نکته جالب این است که خانم ذاکره فروتن ازفعالین امور پناهندگی همراه سه تن از تحصن کنندگان با رئیس کمیسیون حقوق بشر پارلمان ترکیه دیداری داشتند و مشکلات و خواسته های پناهندگان را با او در میان گذاشتند و خانم فروتن به ایشان گفته است که برخی از مقامات کمیساریا دست برخی از مقامات ترکیه را در تعلیق پرونده ها دخیل می دانند. اما رئیس کمیسیون حقوق بشر پارلمان ترکیه این موضوع را کاملا رد می کند و می گوید مقامات ترک هیچ دخالتی در این تصمیم گیری ندارد.
خانم ذاکره فروتن یکی از فعالان دانشجویی در دیداری که با سفیر افغانستان در ترکیه آقای دوکتورامان الله جیحون، داشت و به اصطلاح مشکلات و خواسته های پناهندگان افغان به او گوش زد شد. آقای جیحون از بسته شدن پرونده های پناهندگان افغان در ترکیه از طرف UNHCR اعلام بی خبری می کند و تاسف می خورد در این باره!.
در بیست و دومین روز از تحصن پناهندگان مقابل دفتر UNHCR در آنکارا آقای شکیب مستغنی سخنگوی وزارت خارجهء افغانستان در واکنش به این تحصن به خبرنگاران گفت: «بنابر 3 دلیل دفتر سازمان ملل نمی تواند قضایای پناهندگی این افراد را بررسی کند.یکی این که دفترساحوی سازمان ملل در انقره مسوول بررسی دوسیه های اتباع کشورهای سوریه، عراق و ایران است و فقط به این کشورها عرضهء خدمات دارند. دلیل دوم این که به کشورهای که این سازمان افراد را به عنوان مهاجر می فرستد، آن کشورها انتقاد کرده اند که افغان ها بیشتر مهاجرین واقعی نیستند. دلیل سوم آقای مستغنی این است که دفتر سازمان ملل در انقره گفته است که مهاجران افغان می توانند از حکومت ترکیه خواهان پناهندگی شوند».
این اظهارات هرچند خشم پناهندگان افغان را برانگیخت، اما هیچ گاه باور نمی کردند که داستان فراتر از این ها است.
مسئولین عفو بین الملل دفتر ترکیه همانطوری که قبلا وعده داده بودند تا تمام گفته های مقامات UNHCR را به پناهندگان افغان منتقل کنند. آنها گفتند در تعلیق پرنده های پناهندگان در ترکیه تنها UNHCR نقش ندارد، بلکه تعلیق پرونده های افغانها براساس یک توافقنامه صورت گرفته است که این توافقنامه را سفارت افغانستان، وزارت داخله ترکیه و دفاتر UNHCR در ایران، پاکستان و ژنف امضا کرده اند. روشن است که سفارت افغانستان براساس توافق و دستور وزارت های خارجه و عودت مهاجرین افغانستان، پای این توافق نامه ننگین امضا زده است.
اکنون با روشن شدن این معامله توسط عفو بین الملل، معمای سفر جماهیر انوری به ترکیه و برخورد های دوپهلو و گنگ وزارت خارجه و سفارت افغانستان در ترکیه روشن می شود. بی دلیل نیست که سخنگوی وزارت خارجه، پناهندگان افغان در ترکیه را پناهندگان واقعی نمی دانند.
ما از وزارت داخله ترکیه گله ای نداریم هرکشوری براساس منافع ملی خود تصمیم می گیرد. اما این گله را داریم که چرا این موضوع را از پناهندگان پنهان کرده اند؟. آیا از این که حقوق اولیه پناهندگان افغان توسط برخی از مقامات این کشور و UNHCR پایمال می شود خجالت زده اند و آن را کتمان می کنند؟.
اکنون باید این سئوال را از دفاتر UNHCR در ایران، پاکستان و ژنف کنیم که شما براساس کدام معیارانسانی و حقوق پناهندگی، حق اولیه پناهندگی پناهندگان افغان را پایمال کردید؟. آیا شما خود را حامی حقوق بشر و پناهندگان نمی دانید؟. پس برچه اساسی دهها هزار پناهنده را بی سرنوشت رها کردید و حقوق اولیه پناهندگی آنها را که در خواست پناهندگی به این کمیساریا است و بررسی پرونده های آنان، از آنها سلب کرده اید؟.
اما در مورد وزارت های خارجه و عودت مهاجرین و سفارت افغانستان در ترکیه چه بگویم جز این که: ” از ماست که برماست!”.
در اینجا دست ما از وزارت های خارجه و عدت مهاحرین کوتاه است و حتی بالای سفارت افغانستان هم اعتراض و تحصن کرده نمی توانیم. اما این خواهش را از دو صنف داریم که به نمایندگی از پناهندگان موضوع را از وزارت خارجه و عودت مهاجرین دنبال کنند.
1- رسانه های افغانستان و خبرنگارانی که دنبال سوژه می گردند، آیا سوژه ای بهتر ازاین یافت می شود که وزارتخانه های یادشده بجای این که از حقوق هموطنان خود دفاع کنند با سرنوشت آنها معامله می کنند؟. ما از رسانه های تصویری و چاپی و خبرنگاران عزیز این انتظار را داریم که این موضوع را در افغانستان پیگری کنند. ما صدای ضبط شده مسئولین عفو بین الملل را داریم که رسما از سفارت افغانستان در این معامله نام می برند و هم چنین یکی از مقامات ترک که نخواست نامش فاش شود گفته است در صورت لزوم متن توافق نامه ای که مقامات افغان در این مورد امضا نموده است، بیرون خواهم داد.
هم چنین دفترعفو بین الملل گفته است که ما قضیه را به صورت جدی پیگیری می کنیم و هرارگان و شخصیت هایی که در این بی عدالتی نقش داشته اند سئوال خواهیم کرد و به زودی سازمان عفو بین الملل از سفارت افغانستان و وزارت های خارجه و مهاجرین این موضوع را سئوال خواهند کرد و نتایج آن را به نمایندگان پناهندگان خواهد داد.
2- از نمایندگان پارلمان افغانستان انتظار داریم در قبال سرنوشت ما بی تفاوت ننشینند و از وزارت های خارجه و عودت مهاجرین باید سئوال شود که براساس چه دلیلی چنین معامله ای را با دفاتر کمیساریای سازمان ملل در ایران و پاکستان و ژنف انجام دادید که پرونده افغانها برای مدت نامعلومی در کمیساریا تعلیق شود؟. سخنگوی وزارت خارجه افغانستان آقای مستغنی براساس چه دلیلی رسما اعلام می کند که پناهندگان افغان در ترکیه پناهندگان واقعی نیستند و دفتر UNHCR در ترکیه به این پرونده ها رسیدگی نمی کند؟.
نمایندگان عزیز پارلمان! مردم ما به شما رای داده اند تا از حقوق کلیه افغانها درهرجای دنیا دفاع کنید، آیا اکنون در قبال معامله ای که وزارت های خارجه و عودت مهاجرین در قبال سرنوشت مردم تان در ترکیه، انجام داده اند، بی تفاوت می نشینید؟. آیا شما هم در برابر بی عدالتی و تبعیضی که UNHCR ترکیه در حق ما رواداشته است و سفارت افغانستان و وزارتهای خارجه و عودت مهاجرین آن را امضاکرده اند، ساکت می نیشنید؟.
