گلایه و سخن چندی با خالق یکتا

خداوندا ببخشایم که از دل با تومیخواهم سخن رانم هراسانم که…

(ملات گاندی در مورد امام حسین

باسم تعالى در نخست ورود ماه محرم و عاشوراء حسينى را…

جهان بی روح پدیداری دولت مستبد

دولت محصولی از روابط مشترك المنافع اعضاء جامعه می باشد٬ که…

ضانوردان ناسا یک سال شبیه‌سازی زندگی در مریخ را به…

چهار فضانورد داوطلب ناسا پس از یک سال تحقیق برای…

پاسخی به نیاز های جدید یا پاسخی به مخالفان

نویسنده: مهرالدین مشید آغاز بحث بر سر اینکه قرآن حادث است و…

طالبان، پناهگاه امن تروریسم اسلامی

سیامک بهاری شورای امنیت سازمان ملل: ”افغانستان به پناهگاه امن القاعده و…

  نور خرد

 ازآن آقای دنیا بر سر ما سنگ باریده عدوی جان ما…

عرفان با 3 حوزه شناخت/ ذهن، منطق، غیب

دکتر بیژن باران با سلطه علم در سده 21،…

شکست مارکسیسم و ناپاسخگویی لیبرالیسم و آینده ی ناپیدای بشر

نویسنده: مهرالدین مشید حرکت جهان به سوی ناکجا آباد فروپاشی اتحاد جماهیر…

سوفیسم،- از روشنگری باستان، تا سفسطه گری در ایران.

sophism. آرام بختیاری دو معنی و دو مرحله متضاد سوفیسم یونانی در…

آموزگار خود در عصر دیجیتال و هوش مصنوعی را دریابید!

محمد عالم افتخار اگر عزیزانی از این عنوان و پیام گرفتار…

مردم ما در دو راهۀ  استبداد طالبانی و بی اعتمادی…

نویسنده: مهرالدین مشید افغانستان سرزمینی در پرتگاۀ ناکجاآباد تاریخ مردم افغانستان مخالف…

ترجمه‌ی شعرهابی از دریا هورامی

بانو "دریا هورامی" (به کُردی: دەریا هەورامی) شاعر، دوبلور و…

تلویزیون حقوق ناشر یک اندیشه ملی و روشنگری 

نوشته از بصیر دهزاد  تلویزیون حقوق در پنجشنبه آینده،  ۱۱ جولای، …

افراطیت دینی و دین ستیزی دو روی یک سکه ی…

نویسنده: مهرالدین مشید در حاشیه ی بحث های دگر اندیشان افراط گرایی…

د مدني ټولنې په اړه په ساده ژبه څو خبرې

 زموږ په ګران هېواد افغانستان کې دا ډیر کلونه او…

از پا افتادگان دور جمهوریت

در خارج چه میگویند ؟ انهاا طوری سخن میرانند که افغانستان…

آیا طالبان آمده اند ، تا ۳۴ ملیون شهروند افغانستان…

نوشته: دکتر حمیدالله مفید. بزرگترین دشواری که در برابر جهان اسلام…

 چند شعر کوتاه از لیلا_طیبی (صحرا) 

ذهنم، یوزپلنگی تیز پاست آه! بی‌هوده بود، دویدن‌هایم... آی‌ی‌ی        --غزال وحشی، کدام کنام…

بدیده ای مهر بنگرید!

امین الله مفکر امینی                         2024-01-07! بـــه دیده ای مهربنگرید بـــــه…

«
»

وجه تسمیه اوزبیک

اوزبیک از دو کلمه جداگانه تورکی ترکیب یافته است: اوز = خود و بیگ= بزرگ قوم, صاحب اختیار و همچون کلمات مشابه المعنی که قیاسآ معنی مرکب آن (خود اختیاردار, خود بزرگ قوم و امثالهم میباشد.

به تصور بنده آنچه که در معنی این کلمه نهفته است ویا به عباره دیگر ضمیر معنی این کلمه مرکب,  یکنوع ابراز خوداردیت و خود استقلالیت است و تآکید میکند که تابع غیر بوده نمیتواند ویا تابعیت غیر را نمی پذیرد.

گیورگی ورنادسکی تاریخدان امریکائی روسی الاصل (20 اگست 1887 – 12 جون 1973) در اثر خود بنام ” مغول و روس ” مینویسد: اسم

Узбек (Özbäg)

به معنی صاحب خود

(maître de sa personne)

یعنی انسان آزاد میباشد

ورنادسکی مینویسد: درین صورت اگر کلمه اوزبیک را اسمی برای یک ملت نظر اندازیم پس معنی آن “ملت انسانهای آزاد” تعریف میگردد.

Savelov P. C.

سویلوف پی اس نویسنده کتاب (اوزبیک های بخارا – سال 1830) تقریبآ نظر مشابه با ورنادسکی دارد و میگوید معنی اوزبیک یعنی ( خود بالای خود آقا و بادار) میباشد

تاریخ نویس اوزبیک ایرماتوف م در اثر خود بنام ” تکوین عرقی و تشکیل اجداد خلق ازبیک – تاشکینت اوزبیکستاان 1968″ تصور میکند که کلمه اوزبیک” مآخوذ از نام قبیله تورکی “اوزوب” است و بعدآ هم در ارتباط به همین موضوع در پاورقی “اوغوز” ها را تشریح میکند که آنها در تشکیل اتنیکی اقوام تورکمن, تاتار کریمیا, ازبیک های خوارزم, تورک های اناتولی یا عثمانی, تورک های میسحیتین, تورک های گاگاوز و آذربایجانی ها سهیم بودند.

درحالیکه بنده پیچیدگی این گره را باز نتوانستم اما اشتقاق کلمه ازبیک از نام قبیله تورک بنام “اوزوب”در هیچ جای دیگری دیده نشده و به نظر میآید که این تصور خیلی ضعیف و بدون مدرک مقنع است

صورت تحریر “اوزبیک” اگر با الفبای عربی یا الفبای سرلیک یا لاتین وقتی میتواند صحیح تلقی شود که افاده اصل معنی را بکند.

در بین تمام صورت تحریر ها اعم از عربی, سرلیک و لاتین منبع ایکه ایران ارایه میکند و در حلقات رسمی افغانستان نیز مآخذ قرار میدهد (ازبک) کاملآ نادرست, غلط و بی معنی بوده و احساس میشود که درینجا یک تحریف آگاهانه کلام صورت گرفته باشد.

این صورت تحریر هیچگونه معنی و مفهوم را افاده نمیکند اما درست نوشتن این کلمه همانا (اوزبیک) است که عرب ها ” أوزبِك ” به کسر ب,

 اویغورها ئۆزبېك وشکل سرلیک ویا لاتین این کلمه مرکب

 Ўзбек, yzbek, Oʻzbek, Özbək, Öz Beg, uzbek و Үзбәк

نوشته شده است.

کلمه “اوزبیک” به صفت اسم شخص از زمانه های دور مروج بوده است

نویسنده سوری و فرمانده لشکر حسام ابن منقض (4 جولای 1095 – 1188 متولد “شیزر” شهر شمالی سوریه) در کتاب خود بنام “تنویر” حوادث دوران سلجوقی ها را دنبال میکند و مولف یادآور میشود که یکی از فرماندهان اردوی همدان که موصل “عراق ” را اداره میکرد , “امیر اوزبیک” بود

از قول دولتمدار و وقایع نگار رشیدالدین ( تولد 1247 در همدان وفات 18 جولای 1318 در تبریز) آخرین حکمروای سلسله تورک ها که در تبریز حکومت کرد, “ازبیک مظفر 1210 – 1225” نام داشت

یکی از فرماندهان جلال الدین خوارزمشاه که در سال 1221 اردوی خوارزمشاهی را در افغانستان امروزی سوق داد “جهان پهلوان اوزبیک تایی” نام داشت.

مطابق به نوشته الن جی. فرانک و پیاتر ب گولدن

 (Allen J. Frank و Peter B. Golden)

از یونیورسیتی کامبریج, نام “ازبیک” به صفت اسم شخص قبل از اوزبیک خان در دشت قبچاق در صفحه تاریخ ظاهر گردیده است.

منابع:

1 – شخصیت اوزبیک خان

http://readitall.ru/culture/0030.html

2 – براقچی خاتون

http://www.proza.ru/2010/02/09/83

3- فرماندهان مشهور جهان

http://all-generals.ru/index.php?id=1220

4- اوزبیک, خان آلتین اوردو

http://www.k2x2.info/istorija/zolotaja_orda_i_zarozhdenie_kazachestva/p18.php

5 – شورای مفتی تاتارها (ازبیک خان

http://www.muslim.ru/articles/98/1633/

6- اوزبیک ها قصر نشینان تورک ها

http://www.iarex.ru/articles/20548.html

7- ازبیک ها, سوالات و جوابات

http://xn--80ad7bbk5c.xn--p1ai/ru/content/han-uzbek-voprosy-i-otvety

8 – افسانه ها و واقعیت های آلتین اوردو

9 – اردوی نهگی ها

http://www.youtube.com/watch?v=YTT2qv3XXBg

10 – ویکپدیا به زبانهای اوزبیکی, آذری, تورکی, عربی,هالندی و روسی از نظر دور نیست

داکتر همت فاریابی

Bijlagen

Voorbeeld van YouTube-video Золотая Орда: мифы и реальность weergeven

Золотая Орда: мифы и реальность