بریکس هژمونی غرب را در هم می‌شکند
ولادیمیر اودینتسف (Vladimir Odintsov)، مفسر سیاسی
ا. م. شیری
بنا به ارزیابی شمار زیادی از تحلیلگران در کشورهای مختلف جهان، نظم جهانی لیبرالی که پس از پایان جنگ سرد به نفع ایالات متحده در دنیا برقرار گردید، در برابر چشمان ما در حال فروپاشی و قطعاً محکوم به مرگ است.
مجلۀ اکونومیست متعلق به خانوادۀ روچیلد- بانکداران اصلی نظام مالی انگلستان – با انتشار پیش‌بینی معروف خود در بارۀ سال آینده به نام جهان پیش رو در سال ۲۰۲۳، حتی با چاپ تصاویر مهمترین سیاستمداران تعیین‌کنندۀ مسیر جهان در سال ۲۰۲۳ روی جلد خود، آن‌ها را معرفی کرد. تصاویر سیاستمداران در آنجا در اندازۀ یکسانی نیستند. خود این، سهم متفاوت آن‌ها در سیاست جهانی را نشان می‌دهد. در این رابطه قابل توجه است که تصاویر شی جین‌پینگ و ولادیمیر پوتین بخش بیشتر قاب را تشکیل می‌دهد. علاوه بر این، پوتین در مرکز تصویر قرار گرفته و سایر رهبران در دایرۀ دور او قرار دارند و آن نیز به وضوح نشان می‌دهد که روسیه در مرکز سیاست جهانی باقی می‌ماند و به ایفای نقش تعیین‌کننده در فرآیندهای جهانی ادامه خواهد داد.
همانطور که اسکات ریتر، افسر اطلاعاتی سابق آمریکا در مصاحبه با Judging Freedom گفت، ایالات متحده به بیماری «تکبر ملی» مبتلا شده، علاقه‌مندی واشنگتن به دیکته کردن شرایط خود به دیگران، بقیه کشورها را خسته کرده است.
به نوشتۀ The Hill، قوانین و هنجارهای ایجاد شده توسط واشنگتن پس از جنگ جهانی دوم دیگر مانند گذشته بر جهان حاکم نیستند. ابزارهای منع تجاوز به سایر کشورها دیگر کارآیی خود را از دست داده‌اند. نهادهای حاکم بر اقتصاد جهانی زیر بار بحران‌های پیاپی مالی در حال تزلزل و فروپاشی هستند. حتی سازمان‌های منطقه‌ای مانند ناتو و اتحادیۀ اروپا که غرب از آن‌ها به عنوان الگوهای ثبات یاد می‌کند، تحت تأثیر بی‌سابقۀ نیروهای گریز از مرکز از هم می‌پاشند. نظام جدیدی از روابط بین‌الملل در حال تکوین است که در آن نه تنها منافع قدرت‌های بزرگ دیگر مانند چین، هند، روسیه، بلکه کشورهایی که به دنبال سیاست‌های مستقل از ایالات متحده و غرب هستند نیز در نظر گرفته می‌شود.
روی این اصل، اظهارات کارلوس آلبرتو فرانس، وزیر امور خارجۀ برزیل در حاشیۀ اجلاس گروه ۲۰ مبنی بر اینکه کشورهای در حال توسعه، از جمله برزیل حق دارند در تمام مسائل سیاست جهانی موضع مستقل اتخاذ کنند، باعث تعجب هیچ کس نشد.
روزنامۀ «جمهوریت»، چاپ ترکیه می‌نویسد که گروه ۲۰ در حال منسوخ شدن است و بریکس با اطمینان صحنه را پر می‌کند. در عین حال، این نشریه تاکید می‌کند که سهم شیر کالاها در بازار جهانی در حال حاضر خارج از هژمونی غرب است و انزوای آن آشکار. دلارزدایی بعنوان عامل تقویت‌کنندۀ اتحاد گروه بریکس در سال‌های اخیر، به مهمترین روند تبدیل شده تبدیل شده است.
کشورهای بیشتری برای پیوستن به گروه بریکس شامل برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی، علاقه‌مندی نشان می‌دهند. حتی امروزه، ۴۱ درصد از جمعیت جهان، ۲۴ درصد از تولید ناخالص داخلی و ۱۶ درصد از تجارت جهانی را گروه بریکس تشکیل می‌دهد.
ظاهراً گروه بریکس بزودی به گروه بریکس پلاس تبدیل خواهد شد. واقعیت این مدعا را ابراز تمایل ترکیه، عربستان سعودی، آرژانتین، مکزیک، ونزوئلا، نیکاراگوئه، ایران، اندونزی، قزاقستان، نیجریه، الجزایر، مصر، سنگال و تعدادی دیگری از کشورها برای پیوستن به آن نشان می‌دهد. چهاردهمین اجلاس سران بریکس که در ماه ژوئن به ریاست چین و با حضور نمایندگان ۱۸ کشور از طریق ویدئو کنفرانس برگزار شد، یک رویدادها مهم در قالب بریکس پلاس بود. علاوه بر پنج کشور اصلی، کشورهای الجزایر، آرژانتین، مصر، اندونزی، ایران، قزاقستان، کامبوج، مالزی، سنگال، تایلند، ازبکستان، فیجی و اتیوپی در این اجلاس شرکت کردند.
علاقه‌مندی الجزایر برای پیوستن به گروه بریکس در اوایل ماه اوت توسط رئیس جمهور عبدالمجید تبون اعلام شد. به گفتۀ رئیس جمهور تبون، پیوستن این کشور به این گروه کمک می‌کند تا از کشاندن جمهوری دموکراتیک الجزایر به «مناقشات دوقطبی» جلوگیری شود. عضویت الجزایر در بریکس این کشور را قادر می‌سازد تا گردشگری متقابل با روسیه، تجارت محصولات کشاورزی، اجرای پروژه‌های انرژی هسته‌ای و سایر زمینه‌ها را به طور جامع‌تری توسعه دهد.
در سال‌های اخیر بحث ضرورت عضویت کامل ترکیه در بریکس به بحث رایج در محافل سیاسی ترکیه تبدیل شده است. به گفتۀ رسانه‌های ترکیه، این موضوع نه تنها در نتیجۀ عادی‌سازی روابط سیاسی، حتی نظامی و اقتصادی با روسیه اهمیت فزاینده‌ای کسب می‌کند. ما نباید فراموش کنیم که از سال ۱۹۸۷ درخواست ترکیه برای پیوستن به اتحادیۀ اروپا «هنوز در حال بررسی است». ترک‌ها در نتیجۀ ایستادن در پشت درهای اتحادیۀ اروپا به مدت ۳۵ سال (!) کاملا خسته شده‌اند. آری، این چیزی جز تحقیر آشکار ترک‌ها توسط غربی‌ها نیست. بنابراین، واکنش آنکارا در آوریل امسال، که اردوغان هنگام سفر هیئتی از اتحادیۀ اروپا به ترکیه، بطرز نمایشگرانه صندلی را در اختیار اورسولا فون‌درلاین، رئیس کمیسیون اروپا قرار نداد و او ناگزیر روی مبل مخصوص مترجمان معمولی نشست، تعجب‌آور نیست.
علاوه بر آن، این واقعیت بر کسی پوشیده نیست که مردم ترکیه علاقه‌مند به ناتو نیستند. در میان آن‌ها ایدۀ خروج از این پیمان نظامی و انتقاد از ایالات متحده و ناتو در حال افزایش است. ترکیه رابطۀ تحقیرآمیز ائتلاف نسبت به خود را، به ویژه پس از مشارکت در توسعۀ مشترک جنگندۀ بسیار گران‌قیمت اف-۳۵ آمریکایی و آغاز تولید برخی قطعات آن نمی بخشد.
برگرفته از تارنمای جنگ و صلح
۱۰ آذر- قوس ۱۴۰۱
