از نیم قرن دست آلودگی بیگانگان

باید درس عبرت گرفت ! افغانستان در جغرافیای موجود جهان از…

به پیشواز شب یلدا

دوباره نوبت دیدار یلداست شب برف است و یخبندان و سرماست دگر…

فیثاغورث

نوموړی د نړۍ تر ټولو لوی فیلسوف او ریاضي پوه…

آنارشیسم؛ نوستالژی اتوپی است

Anarchism.  آرام بختیاری ناکجاآباد مدینه فاضله، شوق دیدار بهشت زمینی بود.   واژه یونانی…

ایستاده گی طالبان در برابر جریان شکست ناپذیری تاریخ

نویسنده: مهرالدین مشید فرهنگ تسامح گرای خراسان تاریخی و ستیزه جویی…

علم او ټکنالوژي؛ د رښتینې خپلواکۍ محور

په اوسني عصر کې د نړۍ بڼه په بشپړه توګه…

تله‌ی «شرِ کوچک‌تر»؛ چرا نباید بد را در برابر بدتر…

هانا آرنت، فیلسوفی که عمر خود را صرف مطالعه ریشه‌های…

هستی، انسان و عدم 

رسول پویان  عمری گذشت در خم و پیچ مدام هیچ  بـودن نـدیده مانـدن کس در دوام هیچ  جاه و جلال و قـدرت آدم فـسـانه بود  ابحـاری در سـراب تخیّـل تمــام هیچ  زور…

            ائتلاف های شکننده و شجره نامۀ سیاه سیاستگران افغانستان

نویسنده: مهرالدین مشید تغییر ناپذیری طالبان و ناتاثیر گذاری مخالفان اعتماد…

             خواب ظلمانی

خفتگا ن رویا ی  یک  آرا مش ا ند  همچوکشتی بسته…

      نسبت ونسبیت 

نسبت بیان منسوب ومربوط ،ربط وتعلق وبا مفاهیم تناسب ،متناسب…

این هم بیاد تاریخ بماند

قومگرایی و ائتلاف ها بر بنیاد قومیت حلال مشکل افغانستان نیست! گرایش…

چرا اخلاق در همه‌ عرصه‌های زنده‌گی میان بیش‌ترین بشرِ قرنِ…

اخلاق‌نگری به سیاست‌مدارانِ بد اخلاق: مورد ترامپ محمدعثمان نجیب نماینده‌ی مکتب-دینی فلسفی من…

برابری حقوی + استعداد ذاتی = شایسته سالاری...!

انسان ها٬ نظر به توانایی های ذاتی برابر آفریده نشده اند.…

مرغ رویا  

رسول پویان  مسوزان بال پـرواز پرستـوهـای زیبا را   میفگـن در قفسهای طلایی…

تعامل که انزوا؟

نور محمد غفوري په نړیوالو اړیکو کې د هېوادونو برخلیک د…

از کابل تا دیاسپورا؛ روایتی از هفت خوان رنج های…

نویسنده: مهرالدین مشید افغانستان؛ در گره گاۀ تروریسم و مردم این…

هویت و عوامل تعیین‌کننده آن: بررسی علمی و تحقیقاتی

نور محمد غفوری خلاصه هویت یکی از مفاهیم بنیادین علوم اجتماعی و…

نقد متافیزیک؛ شرط انقلابی بودن،شد

Metaphisik. آرام بختیاری متافیزیک؛ میان الاهیات، و هستی شناسی توهمی.   آغاز بحث متافیزیک…

جهان در آستانهٔ زوال دموکراسی

نویسنده: مهرالدین مشید فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ نقطهٔ…

«
»

مسايل اجتماعي

پسایند بغاوت

تذکر قبل ازخوانش : جورامد ،تفاهم ، موافقت وسازش درسیاست یک امر غیر معمول نیست ، ولی بنابر کدام عوامل وروی کدام اصول سوال اصلی است .ثبات وهمگرایی ماجراجویانه بغاوت بر پا کرد وبرای پوشش ایجاد حکومت موازی تقلب را پرده دار این ماجرا جویی ساخت درحالیکه هردو تیم تقلب کرده بودند .ثبات وهمگرایی با…

بیشتر بخوانید

تراژدی کشتارسیستماتیک در زایشگاه دشت برچی کابل

                                                                                                                                                                              نویسنده : –  محمد عوض نبی زاده از انجاییکه افغانستان بزرگترين قربانى تروريسم  بين‌المللى و آماج دورجديد ترور شرارت پيشه گان قرار داردو بعد از معاهده صلح قطردرافغانستان حمام خون برپا ومظلومترين خلق خدا، بخاك و خون مى غلطند. گرچه پیش از این نیز گروه های تروریستی بارها در منطقه  هزاره ‌نشین دشت برچی غرب…

بیشتر بخوانید

ما هرکدام منتظر نوبت خود استیم

   نوشته ی : فروغی       نبود پلان و برنامه ی صادقانه برای جنگ علیه طالبان ( از بیست سال به اینسو ) ، عمده ترین عامل ادامه ی خونریزی ها و ویرانی های روزافزون در کشور وتناقض و تفاوت در دیدگاه های رهبران افغانستان و حامیان امریکایی شان نسبت به طالبان و سایر گروههای تروریستی میباشد…

بیشتر بخوانید

تگدی صلح از قاتلان بیرحم مردم

              نوشته ی : فروغی      حوادث خونبار دیروز در بیمارستانی درکابل و در مراسم تشییع جنازه ای در ننگرهارکه بازهم از نام داعش براه انداخته شد ، یکبار دیگر نادرستی و ناکامی توافقنامه ی امریکا – طالبان و وقوع خطا و خیانت ملی در امر رهایی صدها طالب زندانی شامل انس حقانی را به اثبات میرساند…

بیشتر بخوانید

نفی آرای مردم و تقسیم قدرت دولتی، یا نیشخند بر قانون اساسی

گفته می شود باز هم تحمیل معامله و زد و بندی در راه است. در سال ۱۹۱۴ آقای جان کیری بر قانون اساسی ما رید و حکومت دو سره را به نام  حکومت وحدت ملی بر ما تحمیل کرد. بعد از انتخابات سال ۲۰۱۹ و تکرار سیناریوی نپذیرفتن نتایج آن، آقای پومپیو رغم این اظهارش…

بیشتر بخوانید

د بندیانو د تبادلې او خلاصون پېچلې قضیه

نظرمحمد مطمئن لیکوال او شناند په دوبۍ کې د بهرنیانو له غونډې”۱۷ جنوري ۲۰۲۰” یوه ورځ وروسته، لوړ پوړي بهرني ډیپلوماټ راته وویل: “جان باس له ډاکتر غني سره ښې اړیکې نه درلودلې، د امریکا نوی سفیر چې راځي، دا هم ډیره زیاته تجربه لري، په ترکیه او نورو هیوادونو کې د امریکا سفیر پاتې…

بیشتر بخوانید

افغانانو پوهيژي چي ولي امنيت نه راځي ؟؟؟؟؟؟؟؟

په خاطر ددي چي د پاکستان غوښتني نه دي پوره شوي ، پاکستان اصلا لوي ستراتيژيک اهداف په افغانستان کي لري لکه ::-  ۱- بايد د ديورند خط د سرحد په نامه د پاکستان سره ومنل شي ، او پاکستان ته ډير لوي خطر دي که ديورند ونه منل شي له همدي کبله ضياولحق د…

بیشتر بخوانید

حکومت توافقی !!!؟؟؟

          نوشته ی : فروغی      باوجود تبلیغات و چانه زنی های نمایشی میان حاکمان کابل ، طالبان و امریکاییان بر سرِ کنُدی روند آزادی پنجهزار طالب ، هر روز دهها جنایتکار انتحاری و دهها قاتل سربازان ما  ، از زندان ها رها گردیده ، به جبهات گرم جنگ در سرتاسرافغانستان – بخصوص شمال کشور گسیل…

بیشتر بخوانید

د تړون منل یې مجبوریت، ماتېدل یې زړه غواړي

نظرمحمد مطمئن لیکوال او شناند خلیلزاد وایې چې مذاکرات معامله ده، یو څه سړی ترلاسه کوي او څه له لاسه ورکوي. د امریکا – طالبانو مذاکراتو کې لاندي راکړې ورکړې وشوې: الف: امریکا له طالبانو غوښتل چې القاعده او نورې اسلامپاله جنګیالۍ ډلې وغندي، مګر جوړ جاړی پر دي شو چې طالبان له القاعدې سره…

بیشتر بخوانید

معمای سه بعدی

برطبق موافقتنامه امریکا وطالبان: ۱- طالبان بر عساکر امریکایی حمله نمیکنند.۲–دولت افغانستان مکلف است تا پینج هزار زندانی طالب را اززندانها رها سازد .۳– درجلوگیری از کشتار عساکر افغانی توسط طالبان مکلفیت صریح ذکر نشده ، تخفیف خشونت گفته شده که معنی خودداری از جنگ را نمیدهد. برد وباخت با کیست ؟ تا حال برنده…

بیشتر بخوانید

مبهم توافق او مبهم لیدلوری

ولي منګل  د روان کال د فبرورۍ په نویشتمه د متحده ایالتونو او طالبانو تر منځ توافق او هوکړه وشوه؛ چې  پهترڅ کې به یې متحده ایالتونه له افغانستان څخه په زماني چوکاټ کې خپلې ځواکونه   باسي؛  اوطالبان به  بین الافغاني خبرو اترو ته د یوه باثباته ، سوله ایز او ټولو افغانانو ته د یوه منلي راتلونکيدولت او حکومت   د رامنځ ته کولو  لپاره چمتو کیږي. دغه د توافق دوه عمده ټکي دي. اوس پوښتنه دا ده ، چې څنکه او ترکومه بریده به دغه هوکړه عملي شي؟ په نړۍ او  په ځنګړي توګه په افغانستان کې، که د جنګ جګړو او منازعاتو تاریخ او پېښو ته وکتلشي، نو باید وویل شي چې، اپتمیزم او هیلې دغه توافق ته بېځایه دي. ځکه : په افغانستان د متحده ایالتونو یرغل او د هغه لاندې کولو سره ، ددغه لوی امپریالیستي ښامار سترېجیوستراتیژيکي او جیوپولیتیکې ګټې او منافع تړلې وې او دي؛ او هغه په هېڅ قیمت او بیه نه غواړي لهلاسه ورکړي. د متحده ایالتونو د حاکمو کړیو په اند په هندوکش ولکه یا تسلط د اسیا فتح ده . که داومنو ، نو ویلای شم چې دغه توافقات هسې د کاغذ پرمخ  بې ادرسه متن دی ؛ د جګړې ختم او سوله ددغو توافقاتو سره تړاو نه لري ، ځکه دغه هوکړه یوازې د امریکا او طالبانو سره لکه د موازي حکومتنماینده ګانو  سره شوې ده ؛ نه د افغان حکومت  سره چې په اوس کې د جنګ عمده لوری دی. یو مشکل اړخ  او پوښتنه داده چې ددغې پروسې بین الافغاني مذاکرات به تر کومه د یوه افغان شمولهپراخ راتلونکي سیاسي نظام پر سر کامیاب وي او څومره وخت به ونیسي ؛ پداسې حال کې چې دجګړې میدان به ګرم او تود وي؟ دوهم مشکل او له ابهامه ‌‌‌‌‌‌ډک وضعیت دادی چې ایا متحده ایالتونه به دغو توافقاتو ته په رښتیا ژمنواوسي؛ که هسې د ترامپ  لپاره په راروانو انتخاباتو کې د بریا لپاره د میز پر سر  « د کمپاین توس » دی .. د متحده ایالتونو د ولسمشر ترامپ ، مبهم او ناپېژندونکی سیاست  څخه ، او د نوموړي له سیاسيسواد نه خو داسې معلومیږي چې هغه به له دغې هوکړې او توافقاتو ووځي، ځکه په اغلب ګمان کههغه بیا انتخابات وګټل ، ددغه کار لپاره کافي وخت لري.متحده ایالتونه د خپل بهرني متکبرانه سیاستپه بهیر کې د بین المللي  او بین دولي توافقاتو نه د سرغړونو تاریخچه اومخینه لري. دایران سره روان ګرم کړکېچ ؛او په نړۍ کې د روسیې مخ په زیاتیدونکي سیاسي، اقتصادي اونظامي نفود ، د متحده ایالتونو کارنګریس ماینان ګانګستران او په نړې کې جګړو او اخ‌‌‌‌‌‌ډوب ته لېوالهجنرالان، جمهور ریس ترامپ  هڅوي چې له افغانستان څخه خپل ځواکونه و نه باسي، هغوی په دېاند دي چې له امریکا وروسته به  دغه منطقه د هغوی د دښمانانو ؛ روسیه او ایران د فعال حضور اونفوذ ساحه وګرځي او د سوریه سڅېناریو به تکرار شي. د ستونزې عمق حقیقت دادی چې افغان منازعه  د دولتي قدرت او حاکمیت ، د نظام د څرنګوالي د جوړښت پر سر ،په  يو ټولنیز ، سیمه ایز او نړیوال سیندروم بدله شوې ده :  یوه ‌‌‌‌‌‌ډله د قدرت مدعیان طالبان؛ پدې اند دي چې ټولنه او عنعنه له دوی سره ده؛ او غواړي چې مطلقاسلامي بنسټپال او ردیکال نظام رامنځ ته شي. بله ‌‌‌‌‌‌ډله پخواني جهادي باندیتیزم دی چې، که پرون یې د نظام لپاره طالباني فکر درلود؛ نن تر یوه حداو بریده د معتدلې اسلامي دموکراسۍ  او نظام غوښتونکي دي، په کوم کې  چې همدا اوس غوړهچربه برخه لري. بله د افغانستان مدرنیزه ، روڼ انده او روښانفکره ترقي پاله د یویشتمې پېړۍ ټولنه ده؛ چې د یوهواقعي دموکراتیک  کثرت ګرا، مدني او حقوقي « پان افغان  دولت او ملت » یا په بل عبارت ، د یوهواحد غوړیدلي دولت او ملت ؛ او په هغه کې د انتخابي حاکمیت غوښتونکي دي. نوی نسل اوس په تېروماورا قبیلوي، دیني او قومي استبدادي حاکمیتونو باور نه لري. که دغو پاس د ټولنې دریو متضادو کتګوریو ته وکتل شي؛ نو د یوه راتلونکي باثباته دولت او حاکمیت دجوړښت  لپاره هیلې ‘باد ګزکولو’ ته  په اوس کې ورته کیږي؛ ځکه د افغانستان شخړه  په د ننه کې دنظام او قدرت پر سر ده ؛ او په بهر کې ، د سیمه ایزو هېوادونو او د لویو قدرتونو ؛ د ستراتیژيک عمقاو جیوپولیتیکو مفاداتو او ګټو پر سر ده. پایله: د افغانستان ستونزه او منازعه یوازې او یوازې د بین  الافغاني پراخ سیاسي دیالوګ؛ او ورسرهجوخت د سیمه ایز و او نړیوالو قدرتونو د یوه صادقانه ، د حسن نیت کنسېنسوس او وفاق له مخېبنیادي حل و فصل کېدای شي. نېږدې او لیرې تاریخ موږ ته راښي چې دا هېواد په یکتازۍ ، زور اوجبر هېڅ قدرت او طاقت نه دی په بشپړ ‌‌‌‌‌‌ډول مستعمره او لاندې کړی.…

بیشتر بخوانید

آیا دستانی بهم داده شده تا طومار عمر حکومت را ببندند 

نویسنده: مهرالدین مشید سیاستگران درگیر تقسیم قدرت؛ اما تروریزم، فقر و کرونا بیداد می کند در این روز ها مردم افغانستان روز های دشوار و آزمونی را پشت سر می گذارنند. هرچند این مصیبت مردم افغانستان تازه نیست و این مردم مظلوم از چهار دهه بدین سو درگیر فاجعه اند و قربانی سناریو های رنگارنگ…

بیشتر بخوانید

مکثی بر طرح دکتور عبدالله عبدالله ”زیر عنوان ” چارچوب توافق سیاسی

این متن زیر همین عنوان برای حکومت مشارکتی در بعضی صفحات فیسبوکی با مآخد روزنامه هشت صبح نشر شده است ، اگر دقیق ودرست باشد چیزی نیست جز همان حکومت موازی، زیرا صلاحیتها بین دورراس قدرت بصورت موازی ودربرخی موارد برتر از ریاست جمهوری جاداده شده است .ازمتن برمی اید که آغای عبدالله عبدالله وتیم…

بیشتر بخوانید

منافع ملی را برمنافع شخصی ارجحیت بدهید

  نوشته ی : فروغی         به ادامه ی اظهارات تند و تهدیدآمیز رهبران امریکا به آدرس شیفته گان قدرت در افغانستان ، اینبار باز زلمی خلیلزاد نماینده ی خاص امریکا ، محمد اشرف غنی و عبدالله عبدالله را تهدیدکنان توصیه کرده است تا در ماه مبارک رمضان  ، منافع ملی را بر منافع شخصی شان ارجحیت…

بیشتر بخوانید

ثور در مسیر تحولات سیاسی

صبح بیست ونهم حمل ۱۳۵۷ خورشیدی هنوز از خواب  بر نخاسته بودم که صدای حلقه ی دروازه حویلی بشدت بیدارم کرد وبا هیجان تمام وصدها سوال در ذهنم دروازه را باز کردم قطرات بهم ریخته از چشمان استاد مضرابشاه رویین حکایت از یک واقعه ی توفانی داشت  که با اضطراب تمام خبر شهادت استاد میر…

بیشتر بخوانید