«۱۱ سپتامبر اسرائیل» ــ نقطه عطفی دیگر در فرسایش هیرارشی بین‌المللی
نویسنده: فئودور لوکیانوف*
در حال حاضر در روابط بین‌الملل، این سگ نیست که دم را تکان می‌دهد، بلکه دم است که سگ را تکان می‌دهد. یعنی: باید از چیزی منحرف شود. و آن یعنی اتحادها و بازیگران بزرگ سنتی در حال فروپاشی‌اند.
بنا بر گزارش سالانه‌ای که توسط باشگاه والدای روسیه تهیه شده است، هیرارشی بین‌المللی در حال یک فرسایش مرگبار است. «قدرت‌های جهانی مستقر قادر نخواهند بود جلوی “ارادهٔ آزاد” رو به‌رشد دیگر دولت‌ها ـــ چه بزرگ، چه متوسط یا کوچک ـــ را بگیرند، حتی اگر تصمیم بگیرند برای انجام چنین کاری همهٔ توش و توان خود را به‌کار گیرند. “تلاش برای بقا در جهانی بسیار متنوع” همه را وادار خواهد کرد که مواضع مستقل خود را ایجاد کنند و توسعه دهند.»
با توجه به اختلاف عظیم در توازن قدرت بین یک گروه رادیکال منزوی و قوی‌ترین دولت منطقه از نظر نظامی، که نزدیک‌ترین متحد یک ابرقدرت جهانی نیز هست، حملهٔ جبهه‌ای حماس به اسرائیل در آخر هفتهٔ گذشته قابل انتظار نبود، زیرا این کار همیشه یک نقشهٔ انتحاری تلقی می‌شد. اما در یک «جهانی بسیار متنوع»، «قابلیت‌های مستقل» با مجموع قابلیت‌های مادی مطابقت ندارد.
محاسبهٔ دقیق، اقدامات غیرمتعارف و استفاده حساب شده از پتانسیل محدود همیشه بهایی دارد. یک مبارز زرنگ که از قبل در دردسر و مضیقه افتاده است همیشه می‌تواند با غرور سینه خود را جلو دهد و راه‌هایی برای منحرف کردن و ضربه زدن به قدرت واقعی پیدا کند.
فروپاشی فعلی هیرارشی بین‌المللی، محصول انباشت عدم تعادل در نظم جهانی است. این امر راه را برای جسورترین، قاطع ترین، سخت‌‌‌ترین (یا حتی بی‌رحم‌‌‌ترین‌ها) باز میکند. از سوی دیگر، فروپاشی هیرارشی بین‌المللی برای کسانی که به قوانین تعیین‌شده و توازن قدرت پیشین عادت کرده‌اند، شگفت‌آور است. این بدان معنا نیست که تمام قدرت ( پول، فناوری و سلاح)، ناگهان بی‌ارزش می‌شود؛ بالاخره همه چیز را قدرت تعیین میکند. اما بسیاری مجبورند وقتی با یک حریف با انگیزه روبرو می‌شوند، نحوهٔ برخورد با تغییر موازنهٔ قدرت را دوباره یاد بگیرند.
نکتهٔ جدید دیگر این است که چگونه شرایط جدید جهانی بر اتحادها تأثیر می‌گذارد. روابط درون اتحادها پایه و اساس یک سیستم پایدار است. با این حال، امروز اغلب پیوندها و روابط رسمی باعث افزایش تنش‌ها در جامعهٔ بین‌المللی و منجر به ناکامی می‌شود. در این اتحادها، در حالی که برخی معتقدند که به زیان خود از دیگران حمایت می‌کنند، برخی دیگر احساس می‌کنند که به اندازهٔ کافی مورد حمایت قرار نمی‌گیرند. زمانی که به آزادی‌عمل و توانایی انعطاف‌پذیر برای استفاده از فرصت‌های مختلف به‌طوری فزاینده ارزش داده می‌شود، تعهدات ثابت در درون اتحادها، مانور را دشوارتر میکند. دلیل آن هم این است که تعاملات غیررسمی و «ترکیبی» در همهٔ سطوح مؤثر شناخته شده است، به‌ویژه زمانی که رفتار سیاسی و نظامی نیاز به تغییر سریع دارد.
نباید از شرایط فعلی به این نتیجه رسید که همه چیز زیر و رو می‌شود. مبنای مادی‌ای که پتانسیل اعمال قدرت را تعیین میکند همچنان پابرجاست. اما عملاً تمام درگیری‌های این قرن ـــ از همان آغاز، از افغانستان گرفته تا عراق و سوریه، اوکراین، و اکنون اسرائیل ـــ یک چیز را نشان داده است: برتری مطلق نسبی شده است و پیروزی نظامی مترادف با پیروزی سیاسی نیست. در واقع، برعکس این موضوع صادق است: هزینه‌ها بسیار بیشتر از موفقیتِ به‌دست آمده است.
در حال حاضر، فروپاشی هیرارشی ناگهانی و با سرعت انجام نمی‌پذیرد، بلکه تدریجی و خزنده است. زیرا بازیگران ضعیف‌تر بازیگران قوی‌تر را به اقداماتی تحریک می‌کنند که منجر به افول بیشتر قوی‌ترها می‌شود. از این نظر، حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ نمونهٔ بارز آن است. موقعیت ایالات متحده در جهان نه به‌دلیل خود این حملات، بلکه به‌دلیل عواقب طولانی‌مدت واکنش نادرست واشنگتن به آن، متزلزل شد.
اتفاقاً، مسألهٔ حماس در غزه نتیجهٔ منطقی حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر است. دولت نومحافظه‌کار جرج دبلیو بوش، که مصمم به بازسازی «دموکراتیک» خاورمیانه بود، «انتخابات آزاد» را بر فلسطینیان تحمیل کرد و سپس از به‌رسمیت شناختن پیروزی حماس در آن انتخابات سر باز زد.
نمایندهٔ دائم اسرائیل در سازمان ملل متحد آخر هفتهٔ گذشته اعلام کرد که آنچه در حال حاضر در اسرائیل و غزه در حال رخ دادن است «یازده سپتامبر اسرائیل» است. این قیاس با توجه به اینکه حوادث پس از ۱۱ سپتامبر چگونه برای ایالات متحده به پایان رسید، تشبیه خطرناکی است.
ـــــــــــــــــــــ
* فئودور لوکیانوف سردبیر روسیه در امور جهانی، رئیس هیأت رئیسه شورای سیاست خارجی و دفاعی و مدیر تحقیقات باشگاه گفتگوی بین‌المللی والدای است. در زیر لینک مطلب به انگلیسی
https://swentr.site/news/۵۸۴۷۷۵ ـ fyodor ـ lukyanov ـ israels ـ ۹۱۱ ـ is/
این مقاله اولین بار در روزنامهٔ روسی کومرسانت منتشر شد.
منبع: راشا تودی، ۱۳ اکتبر ۲۰۲۳
https://freedert.online/der ـ nahe ـ osten/۱۸۳۶۱۶ ـ israels ـ ۹۱۱ ـ ist ـ weiterer ـ wendepunkt/
