مکتب دینی فلسفی «من بیش از این نه  می‌دانم»، از…

فرستنده: محمدعثمان نجیب مکتب دینی–فلسفی «من بیش از این نمی‌دانم» با…

اگرعمل نداریم!

امین الله مفکر امینی     2025-21-07! تا کی سخــن رانیــــــم زوحدتی همه ابنـــــــای…

دمیدن صور در نفخ خاطره ها

نویسنده: مهرالدین مشید از سنگ بابه کلان تا سنگ های سوخته…

رفقا نباید در دوئل های عشقی شرکت کنند!

Ferdinand Lassalle (1825-1864) آرام بختیاری فردیناند لاسال،- مرگ بدلیل یک دوئل عشقی. جوانمرگی…

اعلامیه بنیاد فرهنگی اوستا در باره سرکوب و اخراج جبری…

در ماه های اخیر برخوردهای خشن در برابر پناهجویان افغان…

غمنامه ی غمگنانه ی خونین من

غرب، حامی و مسئول این‌همه جنایات و خونریزی است! سلیمان کبیر…

فراخوان دهمین دوسالانه‌‌ی «داستان کوتاه نارنج» اوایل مردادماه منتشر می‌شود

 کوتاه نارنج» اوایل مردادماه  ۱۴۰۴ با رونمایی از کتاب باغ نارنج، پوستر و…

زبان هویت 

رسول پویان  گـویند که دنـبه از درون می گندد  کُخ میزند وبه…

 باز هم وحدت 

از رفیقان  دور بودن  نا رو ا ست زیر پا کردن …

اداره طالبان و جایگاه افغانستان در ژئوپولیتیک کشورهای منطقه و…

نویسنده: مهرالدین مشید از دولت منزوی تا مهره‌ ناپایدار در بازی…

دیدگاهی بر وخامت اوضاع بین المللی و موانع موجود در…

نوشته از یصیر دهزاد  اوضاع پر از وخامت بین المللی به…

مشخصات یک جامعه‌ی عادلانه

مفهوم عدالت اجتماعی همواره یکی از بنیادی‌ترین و در عین‌حال…

این بار توطیه برضد مردم افغانستان سنگین تر و پیچیده…

نویسنده: مهرالدین مشید سرزمینی امروز به نام  افغانستان هرچند از سده…

اسدالله بلهار جلالزي

له خوږ ژبي شاعر، تکړه کیسه لیکونکي او ژورنالیست ښاغلي…

مهاجرستیزی آخوندهای ایران و غمنامه بی‌پایان مردم افغانستان

نویسنده: مهرالدین مشید هزاران کیلومتر دور از میهن، میلیون‌ها مهاجر افغانستانی…

آغوش وطن

فریادِ خراسان بزرگ   و   ایران قدیم  رسول پویان   جوزای 1404  در خانـه قـوی باش که…

اعلامیه‌ی سربازِ مکتب دینی – فلسفی “من بیش از این…

هشدار نسبت به نقش حامد کرزی در روند سیاست‌گذاری مهاجرتی اروپا! در…

چند شعر کوتاه از زانا کوردستانی 

(۱) اگر ماه و خورشید را هم از آسمان پایین بیاورند هرگز دل به…

مشاهیر جنبش کارگری، در سوسیال دمکراسی انقلابی

August Bebel(1840-1913) آرام بختیاری آگوست ببل،- در جنبش کارگری آلمان.   آگوست ببل (1913-1840)…

جـنـبـش نـازیـسـم نـو

 " جـنـبـش نـازیـسـم نـو"، کـه بـا نـظـر بـه فـعـلـیـت تـهـدیـدآمـیـز…

«
»

کتاب «ظهور مشروطیت و قربانیان استبداد»

تألیف:سید مسعود پوهنیار

بازتایپ و تدوین دیجیتال: قاسم آسمایی

باز پخش: انتشارات راه پرچم

دربارۀ بازپخش کتاب

تاریخ جنبش مشروطیت وطن اگر از یک طرف صفحاتی درخشانی از کارنامه؜ های مبارزین پیشگام و نترس و فداکار مبارز است، از جانب دگر اوراق خونینی است که شکنجه؜ ها، دردها ،مصیبت ؜ها و بیچاره؜ گی ؜های این پیشگامان عاشق استقلال وطن، عدالت و ترقی و تأمین عدالت اجتماعی را بیان می؜نماید.

دربارۀ جنبش مشروطیت از جمله مشروطیت اول و دوم کتاب ؜های انگشت ؜شماری و آنهم دهه؜ ها بعد از ایجاد و کار و پیکار آن مبارزان پاک؜نهاد و جانباز نوشته و چاپ شده است و علت این تعلل و خودسانسوری، تسلط عام و تام نظامی بوده که برهمه شئون زندگی مردم از طریق شبکه ؜های وسیع خبرچینی نظارت می؜کرد و کوچکترین حرکت مخالف نظام و حتی یادآوری از نام و کارنامه ؜های مشروطه؜ خواهان با شدت و سبعیت بی؜مانند سرکوب می؜شد.

بنابر موجودیت چنین فضای خفقان؜ آور دشوار بود که قربانیان دربند در زندان؜های رژیم و اعضای خانواده های آنها و همفکران و مشروطه خواهان بیرون از زندان کوچک، اما دربند در زندان بزرگ (وطن) چیزی را دربارۀ آن دوران مبارزه، بنویسند و یا آنرا در اختیار دیگران قرار دهند.

در مطبوعات سرکاری (روزنامه؜ ها، مجلات و سایر نشرات چاپ و تکثیر شده از جانب دولت) از سقوط دولت امانیه تا اواسط دهۀ چهل خورشیدی یک کلمه و جمله را نمی؜توان یافت که در آن اشاره به زندانی ؜های شده باشد که تنها بنابر داشتن آزاداندیشی و تلاش برای نجات مردم و آنهم با حفظ نظام سلطنتی در زندان؜های سلطنت می ؜پوسیدند و سربه نیست می؜شدند و یا شرایط زندان؜ها را بگونه یی بیان نمایند.

تنها در اواسط دهه چهل خورشیدی و بعد ازآن و با موجودیت فضای نسبتاً آزاد، قلم ؜های به حرکت افتاد و مطالبی در مورد مشروطه؜ خواهان اول و دوم و کار و پیکار آنها به نشر رسید. باتأسف آن زمان برای کاوش و نگارش تاریخ آن دوره بسیار دیر بود؛ زیرا شماری زیادی از مشروطه؜ خواهان از زندان و شکنجه ؜های آن جان بسلامت نبرده بودند و یادداشت ؜ها و نوشته ؜ها و حتی خاطراتی شفاهی از آنها نیز باقی نمانده بود.

باآنهمه محدودیت؜ ها، مطالبی دربارۀ مشروطیت اول و دوم و تشکیلات، فعالیت؜ها و اقدامات آنها در مطبوعات کشور چاپ شد و کتاب؜ های نگارش یافت (اگرچه شماری از این کتاب ؜ها برای سال؜ های دگر “زندانی” تحویلخانه ؜ها و گدام ؜های سرکاری شدند) و تا اندازۀ گرد و غبار فروافتاده بر یک بخش از تاریخ وطن زدوده شد و زمینه برای کاوش بیشتر برای مورخین متعهد و مشتاق تاریخ وطن فراهم گردید.

بازهم سالیان زیادی گذشت تا اینکه شماری از نوشته ؜های تحقیقی و کتاب؜ های مستند و معتبر درباره کارنامه های آن مبارزین که تا حال بازهم شماری از آنها گمنام مانده اند، اقبال چاپ و نشر یافت. در جمله این کتاب؜ ها، کتاب حاضر «ظهور مشروطیت و قربانیان استبداد» سهمی بسیار بزرگ و با ارزشی برای روشن ساختن یک دورۀ خونبار وطن و قربانیان مشروطه؜ خواهی دارد. زیرا کتاب بر اساس یادداشت؜ها و خاطرات یکی از بانیان مشروطه (میرصاحب) نگاشته شده و توسط فرزند برومندش سیدمسعود پوهنیار با مراجعه با اشخاص خبیر و آگاه از کارنامه ؜های مشروطه خواهان غنای بیشتری یافته است.

در این کتاب در مورد شماری از مشروطه؜ خواهان برای بار اول مطالبی را می؜خوانیم که اگر چه کوتاه و مختصر است، بازهم در شناخت و تکمیل شهرت مشروطه خواهان و کارنامه ؜های آنان کمکی زیادی می؜نماید و زمینۀ می؜شود برای دریافت معلومات بیشتر در مورد آنها.

نکتۀ دیگری که در لابلای اوراق کتاب برجسته می؜گردد این است که نادرشاه و سردارهاشم کینه و نفرتی عجیبی و بی ؜پایانی با مشروطه خواهان که هم؜زمان هواخواهان شاه امان ؜الله و دورۀ درخشان او بودند، داشتند. طوری که تنها وارد شدن یک اتهام کوچک و گرفتن یک اطلاع از مخبر و آنهم مغرض، سبب زندانی شدن و سر به نیست شدن شخص می؜ شده است.

نکتۀ مهمی دیگری که از این کتاب به دست می؜آید این است که ترکیب مشروطه خواهان بیانگر وحدت قومی و زبانی و مذهبی روشنفکران متعهد به آرمان؜های ملی بوده و مشت کوبندۀ بر دهن شماری از مدعیان “روشنگری” کنونی است که همه چیز را از موضع تعصب و دشمنی بین مردم می؜نگرند و بر طبل دشمنی بین مردم می؜ کوبند.

از لابلای اوراق و زندگی؜نامه شماری از قربانیان استبداد می؜توان دریافت که شماری زیادی ازین قربانیان، تنها بخاطر اینکه زمانی در لیست مخالفین دولت قرار گرفته، با وقوع واقعۀ دیگر که آنها عملاً هیچگونه نقشی و دخالتی در آن نداشتند، به زندان کشانیده شده و یا اشخاصی که مدت؜ ها قبل در زندان بوده، و حتی خبری از وقوع حادثه نداشته و عملاً نمی؜توانستند نقشی در آن داشته باشند، اعدام شده اند تا دولت جبار و عمال آن بدانگونه زهر چشمی برای مخالفین نشان داده باشند. طور مثال ؜میر؜؜ علی؜اصغر شعاع را در واقعه کودتای منسوب به ملك؜خان عبدالرحیم؜زی (١٩٥٧م) دخیل دانسته او را محبوس نمودند تا بعد از کشیدن رنج؜های ممتد در زندان دهمزنگ پدرود حیات گفت. (ص 170 جلد دوم)

ولی؜ محمدخان دروازی در حالی که بر اساس حکم محکمه محکوم به 8 سال حبس بود؛ اما بعد از حمله محمدعظیم منشی ؜زاده بر سفارت برتانیه او با پنج زندانی قبلی دگر غلام؜ جیلانی خان چرخی، فرقه؜ مشر شیرمحمدخان چرخی، میرزا فقیراحمدخان رئیس جنگلات، خواجه هدایت؜الله ؜خان جنرال ؜قنسل سابق در دهلی و میرزا محمدمهدی؜خان چنداولی اعدام نمودند. (ص62 جلد اول)

موارد بیشتری از این نوع برخورد با مشروطه خواهان در این کتاب ذکر شده است.

همچنان با مرور کتاب درمی؜یابیم که اکثریت مشروطه ؜خواهان و قربانیان استبداد، گل؜های سرسبد وطن و نخبه؜ گان دوران خود بودند که همه تحصیل کرده و شماری زیادی از آنان دارای تحصیلات عالی در خارج از کشور بودند. رژیم استبدادی با زندانی ساختن و اعدام کردن آنها ثروت معنوی وطن را محو و نابود ساخته و بدانگونه نفرت و دشمنی خویش را با ترقی و پیشرفت وطن ثابت کرده اند.

آن طوری که در آغاز اشاره شد، بنابر عللی متعددی طور شاید و باید تا هنوز بصورت مشخص در مورد مشروطیت اول و دوم و تا جایی مشروطیت سوم کاوش؜های صورت نگرفته و تا هنوز معلومات بیشتر و دقیقتر در مورد قربانیان استبداد در دسترس قرار ندارد، لذا این کتاب به شکل دیجیتال همگانی می؜گردد تا از یک طرف منبع سهل قابل دسترسی باشد برای مطالعه کنندگان تاریخ وطن و از طرف دیگر زمینه ؜ساز این گردد تا اعضای خانواده؜ ها و بازماندگان مشروطه ؜خواهان با نشر عکس؜ ها، اسناد، مدارک و نوشته های از اسلاف خویش برای وضاحت و شناخت بیشتر کارنامه های آنها و روشنی ساختن تاریخ وطن کمک نمایند. به آرزوی تحقق این آرزو!

از آنجایی که در این کتاب در مورد آثار و نوشته ؜های شماری از پیشگامان مشروطیت و قربانیان استبداد ذکری شده است، برای سهولت کار خوانندۀ کتاب، شماری از این کتاب؜ها و جراید که توسط انتشارات راه پرچم به شکل دیجیتال تدوین و همگانی شده، لینک دسترسی به آن در آخر کتاب آورده شده است.

قاسم آسمایی فبروری 2025