چشم اندازی بر اجلاس سازمان همکاری شانگهای در تیانجین چین
نوشته از بصیر دهزاد
بیست و پنجمین نشست سازمان همکاری شانگهای در تیانجین چین و ملاقاتهای مهم میان رهبران کشورهای اشتراک کننده ، بخصوص رهبران چین، روسیه، هند، کوریای شمالی و ایران در اضاع متشنج بین المللی و منطقوی کنونی از اهمیت خاص میتواند برخوردار باشد.
حضور انتونیو گوترش سرمنشی سازمان ملل متحد و نماینده گان سازمانهای بین المللی اقتصادی آسیائی بیان یک تحرک و تکانه جدید در اوضاع کنونی بین المللی میباشد.
اجلاس شانگهای و بیانیه رهبران چین و روسیه که اعضای دایمی شورای امنیت سازمان ملل متحد اند ، یک پیام روشن در برابر تهدیدات اقتصادی، نظامی- امنیتی در منطقه شرق میانه و موضوع جنگ در اوکرائین ، تهدیدت اقتصادای مبنی بر اعمال فشار ها، تحریم ها و بالا بردن میزان تعرفه ها از جانب دولت ایالات متحده آمریکا، دونالد ترامپ، ملیتاریزه شدن اتحادیه اروپا بعد از جنگ دوم جهانی میتواند باشد.
موضوع حاکمیت و رهبری بین المللی عادلانه و متوازن ، امنیت، توسعه و تمدن جهانی و همچنان مخالفت صریح در برابر مداخلات خارجی ، نقض حاکمیت ملی و تمامیت ارضی کشور ها بیان یک نمونه جدیدی از روابط بین المللی وایجاد یک سیتم عاری از یک هژمونی یک قطبی ، پیام روشن این اجلاس بوده است. به بیان دیگر ایجاد یک سیستم که میتواند جاگزین تک نفوذی ایالات متحده آمریکا باشد.
از دیدگاه سیاست های جیوپولیتکی رشد همکاری و همکاری جنوب میان هند، چین و روسیه بیان یک گرایش وسیعتر به چند قطبی شدن جهانی اشاره میدهد.
یکی از مسايل این اجلاس این بود که شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، در سخنرانی افتتاحیه، از مخالفت علنی با ذهنیت جنگ سرد و نظام‌های هژمونی خبر داد و هم خواستار تأسیس بانک توسعه سازمان همکاری شانگهای و یک مرکزی برای چالش‌های امنیتی شد.
بر اساس پیشنهاد چین در این اجلاس تآسیس یک بانک توسعه سازمان همکاری شانگهای میتواند یک نقطه عطف در جاگزینی این بانک در برابر تعمیل و تحمیل سیاست های پولی و توسعه وی دانست که بیشتر تحت تسلط آمریکا و شرکای اروپای غربی قرارداشته است. قرار ارقام داده شده اقتصاد ترکیبی اعضای شانگهای در مقطع کنونی یک رقم حیرت‌انگیز ۳۰ تریلیون دلار تخمین زده شده که میتواند اعضای آن از یک بازار مشترک، بهرهمند گردند و در ساختار های مالی و سرمایه گذاری سهل تر عمل نماید.
میتوان به این تحلیل رسید که سازمان همکاری شانگهای یک مدل جدید جهانی خواهد شد که یک نظام چند قطبی را جاگزین مدل‌های «اروپامحور و یوروآتلانتیکی» خواهد ساخت.
این اجلاس در بیانه پایانی خود تآکید بر احیای موقف سازمان ملل متحد و تطبیق محتوای منشور آن سازمان نموده ، خواستار حل مسالمت آمیز بحران ها و تقابلات نظامی از طریق دپلوماسی و گفتگو ها و یا تطبیق بلا انحراف مواد منشور که بخش از وظایف و مسئولیت های شورای امنیت آن سازمان میباشد، شده است.
کنفرانس سازمان همکاری شانگهای اصطلاحات جدید مانند « نظام چند قطبی ، بانک سازمان شانگهای و جاگزینی برنظام غربی را بکار برده است که بیان تغیر و اثر گزاری بر روابط بین المللی معاصر بعد از جنگ دوم جهانی تلقی میگردد.
از نتایج و پیشبینی های مرتبط به اجلاس سازمان همکاری شانگهای چنیین میتوان به نتیجه رسید که همنطوریکه جنگ جهانی دوم منجر به تغیرات گسترده در نظام بین‌المللی شد و سازمان ملل متحد تأسیس شد و در موازی با آن رقابت های بین ایالات متحده و شوروی وقت در عرصه نظامی- سیاسی و ایجاد پیمانهای نظامی ناتو و ورشو گردید. علاوه بر آن مفاهیمی مانند تروریسم، تغییرات اقلیمی و روابط اقتصادی جهانی اهمیت بیشتری یافتند. ولی با جاگزینی سیتم یک قطبی در وجود ایالات متحده آمریکا و اعضای اتحادیه نظامی ناتو و اتحادیه اروپا روابط و نظام بین المللی باز هم تحث تاٍثیر سیاست های که میتوان آنرا یک عقبگرد در انکشاف روابط بین المللی و احیای امپراطوریها تعریف نمود، دچار تغیر گردید.
مداخلات در امور داخلی کشور ها ، براه انداختن جنگ ها ، بحرانات منطقوی و تعرض به حاکمیت ملی کشور ها با حملات نظامی ، فشار های اقتصادی و تحریک بحرانان تحت نام انقلابات سبز و نارنجی در دو دهه اخیر اثرات منفی را بر صلح، ثبات و امنیت جهانی تحمیل نموده است. به بیان دیگر همکاریهای بین المللی که اصل مهم تکامل روابط بین المللی را تشکیل میدهد، زیر سایه تهدیدات یاد شده قرار گفته است .
بیست و پنج سال بعد از یک قطبی شدن جهان این واقعیت را متبارز ساخته است که کنوانسیون های بین المللی تصویب شده از جانب سازمان ملل متحد در ابعاد وسیع نقض گردیده اند. ارتکاب جرایم حقوق بشر، نقض ارزش های انسانی و حقوق جنگی که افغانستان نگونبخت ما نیز قربانی آنها میباشند، ، تعرض به حاکمت ملی و تمامیت ارضی، حمایت و جابجا ساختن حکومت های غیر مشروع و عاری از اراده اکثزیت مردم، ترور های هدفمند شخصیت سیاسی و بلاخره تحمیل تجزیه کشور های بزرگ ، همه زمینه ساز ایده های نوین مبنی بر تغیر و تحول در سیاست های بین المللی و نظام جهانی نوین میتوانند تلقی گردند.
اجلاس سازمان همکاری شانگهای در این جلسه بیست و پنجمین خویش پاسخ روشن به تهدیدات، فشار های سیاسی، اقتصادی و نظامی را مطرح نموده و اعلام نظام بین المللی چندین قطبی را با هژمونی عدالتمندانه مطرح کرده است. بیانیه اجلاس را میتوان جاگزینی و استفاده از قدرت نرم بر مبنای روش های همکاری متعادل بین المللی ،انکشاف اقتصادی، امنیت بین المللی، همکاری به عوض تهدید، تمکین بر منشور ملل متحد و کنوانسیون های بین المللی آن سازمان پیشبینی نمود. به بیان دیگر معادله قدرت در روابط بین المللی در حال تغیر است.
