شکار روباه
والنتین کاتاسانوف (Valentin Katasonov)، پروفسور، دکتر علوم اقتصادی، مدیر مرکز پژوهش‌های اقتصادی «شاراپوف» فدراسیون روسیه، پژوهشگر مسائل پشت صحنه
ا. م. شیری
روسیه به تجربۀ چین نیاز دارد.
[ایران نیز شدیداً به تجربۀ چین نیاز دارد. خردمندان از تجربۀ دیگران می‌آموزند و ابلهان از تجربۀ خود! باید منتظر بود و دید مقامات ایران از تجربۀ دیگران می‌آموزند یا خیر- شیری].
فقط ظرف یک سال، ۱۲۷۳ نفر جنایتکار فراری از عدالت که در خارج از کشور پنهان شده بودند، به جمهوری خلق چین مسترد شدند. ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار که به صورت غیرقانونی به دست آورده بودند، به خزانه بازگردانده شد.
بسیاری از کارشناسان با اظهار نظر در مورد دیدار اخیر ولادیمیر پوتین و شی جین‌پینگ، این واقعیت را مورد توجه قرار دادند که طرف چینی علاقه‌مندی زیادی به مطالعۀ تجربۀ روسیه در مورد برخی مسائل، بیش از همه، به تجربۀ انجام عملیات نظامی ویژه در اوکراین و مقابله با تحریم‌های غرب جمعی نشان می‌دهد.
طرف روسی نیز علاقه‌مندی زیادی به تجربۀ چین، بخصوص در زمینۀ اقتصاد، که امپراتوری آسمانی به موفقیت باورنکردنی دست یافته است، نشان می‌دهد.
اما حوزۀ دیگری نیز وجود دارد که همسایۀ شرقی ما در زمینۀ آن به نتایج خوبی دست یافته است. این حوزه عبارت است از مبارزه با فساد در دستگاه دولتی و جرایم اقتصادی در بخش تجاری و همچنین سایر مظاهر نقض جدی قوانین. تجربۀ چین در این زمینه برای ما بسیار مهم است. این، یک موضوع بسیار گسترده است.
مایلم توجه شما را فقط به یک جنبه که ممکن است برای روسیه از اهمیت ویژه برخوردار باشد، جلب کنم. ما در بارۀ جستجوی مقامات فاسد و سایر جنایتکاران و قانون‌شکنانی صحبت می‌کنیم که با پنهان شدن در خارج از کشور، سعی می‌کنند از مجازات فرار کنند. نه فقط کسانی که وطن خود را ترک کرده‌اند، بلکه، افرادی که برای پنهان کردن محل اقامت خود، به هر اقدام ممکن دست می‌زنند.
بازگرداندن چنین افراد فراری به خانه توسط مقامات نه تنها به دلیل تمایل به مجازات آن‌ها، بلکه با ملاحظات پیشگیری از تکرار چنین جنایاتی صورت می‌گیرد. یعنی پکن مدتهاست که اصل اجتناب‌ناپذیری مجازات را که برای بسیاری از شهروندان چینی نگران‌کننده است، به کار می‌بندد.
یک نکتۀ دیگر نیز لایق تأمل این است که در صورت امکان، نه تنها خود فرد فراری برای محاکمه، حتی وجوهی که با خود به خارج از کشور منتقل کرده نیز باید به وطن بازگردانده شود.
چنین اقداماتی برای جستجو و بازگرداندن مجرمان فراری به جمهوری خلق چین همیشه به عمل آمده است. قابل توجه‌تر اینکه این امر پس از به دست گرفتن سکان هدایت کشور توسط شی جین‌پینگ به شدت افزایش یافت. لازم به ذکر است که او در سال ۲۰۱۲، به دبیر کلی کمیتۀ مرکزی حزب کمونیست چین و از سال ۲۰۱۳، به مقام ریاست جمهوری خلق چین و همچنین ریاست شورای نظامی مرکزی جمهوری خلق چین انتخاب شد. پیش از این در سال ۲۰۱۲، شی جین‌پینگ مبارزه با فساد را به عنوان اولویت سیاست خود اعلام کرده بود.
در سال ۲۰۱۴ عملیاتی به ابتکار رئیس جمهور این کشور به نام «شکار روباه» آغاز گردید. تا اواسط سال ۲۰۱۵، ۶۸۰ نفر به عنوان بخشی از این عملیات به کشور بازگردانده شد. از جمله، دستگیری و بازگشت ۴۰ نفر از ۱۰۰ نفر جنایتکار تحت تعقیب در چین بخشی از موفقیت بود. همچنین، در سال اول «شکار روباه»، بیش از ۳ میلیارد یوان (حدود ۵۰۰ میلیون دلار) دارایی مصادره شد.
در سال ۲۰۱۵ نیز عملیات «شبکۀ آسمانی» به منظور تکمیل و تقویت «شکار روباه» راه‌اندازی شد. دایرۀ افراد تحت تعقیب گسترش یافت. رئیس جمهور چین شی جین‌پینگ اعلام کرد که اکنون همه، «هم مگس‌ها و هم ببرها» تحت تعقیب قرار خواهند گرفت.
مفهوم «شبکۀ آسمانی» به خودی خود، با عبارت معروف چینی مرتبط است. «شبکه آسمانی گسترده است و سلول‌های آن کمیاب هستند. اما، آن‌ها چیزی را از دست نمی‌دهند». این تذکری است به مفسدان و سایر قانون‌شکنان: از مجازات گریزی نیست!
قبل از شی جین‌پینگ، لایه‌ای از افراد غیرقابل تعرض در کشور وجود داشت (قبل از همه، اعضای کمیتۀ مرکزی، دفتر سیاسی کمیتۀ مرکزی، وزرا و سایر مقامات ارشد دولتی). اما ده سال است که در امپراتوری آسمانی هیچ انسان دارای مصونیت وجود ندارد. اگر قبلاً فقط زدن «مگس‌ها» ممکن بود، اکنون «ببرها» را نیز می‌توان زد.
مردم بطور کلی از این کارزار بسیار حمایت می‌کنند. «شبکۀ آسمان» به‌فوریت یک ماهی بسیار بزرگی را شکار کرد- ژو یونگ کانگ، وزیر سابق امنیت ملی جمهوری خلق چین و یکی از اعضای سابق با نفوذترین نهاد سیاسی- کمیته دائمی دفتر سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست در جمهوری خلق چین. به طور کلی، ژو بالاترین مقام در تاریخ جمهوری خلق چین است که در یک پروندۀ فساد دستگیر شد.
همچنین، عملیات «شبکۀ آسمانی» وظیفۀ جستجوی گسترده‌تر و بازگرداندن سرمایه‌های خارج شده از کشور را بر عهده گرفت. در هر دو عملیات در وهلۀ اول وزارت امنیت ملی مشارکت دارد. در این عملیات، همچنین کمیتۀ مرکزی حزب کمونیست چین، دادستانی کل جمهوری خلق چین و بانک خلق چین نیز شرکت می‌کنند. وظیفۀ جلوگیری از نقل و انتقال غیرقانونی پول از طریق سازمان‌های برون‌مرزی و بانک‌های زیرزمینی به عهدۀ بانک خلق چین همراه با وزارت امنیت ملی سپرده شده است.
در برخی موارد، مقامات چینی برای بازگرداندن یک فراری پیدا شده در خارج از کشور، از طریق مجاری رسمی با درخواست رسمی استرداد این فرد به رهبری کشورهای دیگر مراجعه می‌کنند. این در صورتی امکان‌پذیر می‌شود که توافقنامۀ استرداد بین پکن و دولت مربوطه وجود داشته باشد. در موارد دیگر، ممکن است یک فراری حتی غیرقانونی به خانه برگردانده شود. در این حالت، کارمندان و عوامل ارگان‌های ویژۀ چین درگیر عملیات می‌شوند.
بر کسی پوشیده نیست که هر ساله سرمایه‌های بزرگی از امپراتوری آسمانی خارج می‌شود. در ابتدا مقصد اصلی آن‌ها آمریکا و بریتانیا بود. از سال ۲۰۱۴ سوئیس نیز به آن‌ها اضافه شد. با این حال، ممکن است کشورهای دیگری نیز وجود داشته باشند (کانادا، استرالیا، نیوزیلند و غیره).
برآوردها از سرمایه‌های خارج شده از کشور بسیار متفاوت است. مجموع سرمایۀ «فراری» به ده‌ها میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. شی جین‌پینگ از این موضوع بسیار نگران است. بخصوص اینکه، او فقط به جنبۀ صرفاً مالی موضوع توجه ندارد. واقعیت این است که مقامات فاسد چینی تحت حمایت سازمان‌های اطلاعاتی غربی قرار می‌گیرند و آن‌ها از این افراد باج‌گیری نموده، به زندگی و کار به دستور این سازمان‌های ویژه وادار می‌کنند. در هر حال، فراریان مبتلا به جنون دزدی هنوز در سرزمین مادری خود خویشاوندان، آشنایان و همکارانی دارند. و این یک شبکۀ اطلاعاتی بالقوه برای سازمان‌های اطلاعاتی غرب محسوب می‌شود.
وضعیت عمدتاً معمول به شرح زیر است: یک مقام فاسد چینی سمت خود را در سرزمین مادری همچنان حفظ می‌کند. «رانت فساد» دریافت می‌کند و به این یا آن کشور غربی پول انتقال می‌دهد. فرزندان و سایر اقوام خود را پیشاپیش به آنجا می‌فرستد. به هر حال، دومی‌ها برای محافظت از یک مقام فاسد، اغلب دارایی‌های خود را در خارج به ثبت می‌رسانند.
اجرای برنامۀ بلندمدت یک مقام دزد بیمارگون با پایان یافتن خدمت، سفر به خارج از کشور و دسترسی او به اموال مسروقه به پایان می‌رسد. اتفاقاً، مقامات فاسد روسیه نیز تقریباً به همین روش عمل می‌کنند.
مسئولان چینی درگیر در عملیات «شکار روباه» و «شبکۀ آسمانی» تمام تلاش خود را برای جلوگیری از تکمیل عملیات فوق‌الذکر و ممانعت از انتقال افراد و پول به خارج از کشور صرف می‌کنند. گذشته از این، حتی اگر یک مقام رسمی (یا تاجری که مرتکب جرایم اقتصادی شده) موفق شود چنین انتقالی را به طور کامل انجام دهد، «شکارچیان روباه» در بیشتر موارد باز هم به بازگرداندن افراد و پول موفق می‌شوند. به توصیف فنون عملیاتی برای بازگرداندن «روباه» توسط «شکارچیان» نمی‌پردازم.
سال گذشته دهمین سالگرد مبارزه شی جین‌پینگ با فساد بود. خاطرنشان شد که تا آغاز سال ۲۰۱۲، بیش از ۱۰ هزار نفر فراری از خارج به جمهوری خلق چین به عنوان بخشی از عملیات «شکار روباه» و «شبکۀ آسمانی» بازگردانده شد.
عملیات «شکار روباه» و «شبکۀ آسمانی» هر سال با دقت برنامه‌ریزی می‌شود. و در پایان هر سال نتایج همۀ عملیات جمع‌بندی می‌شود.
و این هم نتیجه: در چارچوب عملیات «شبکۀ آسمانی-۲۰۲۱»، مجموعاً ۱۲۷۳ نفر فراری از عدالت به خارج به چین برگردانده شد. دارایی سرقتی به ارزش کل ۱۶ میلیارد و ۷۰۰ میلیون یوآن (در حدود ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار) به خزانه مسترد گردید.
نتایج عملیات سال گذشته اعلام نشده است. پکن به تازگی عملیات ضد فساد «شبکۀ آسمانی-» را اعلام کرده است. انتظار می‌رود که عملیات «شکار روباه-۲۰۲۳» نیز در آیندۀ نزدیک اعلام شود. آرامش برای مقامات فاسد چینی، جنایتکاران و سایر قانون‌شکنان غیرممکن است. حتی اگر آن‌ها در فاصلۀ هزاران کیلومتری از امپراتوری آسمانی (چین) پنهان شده باشند.
فکر می‌کنم که روسیه کمتر از چین از این قبیل فراریان، مقامات فاسد، اختلاس‌گران دارایی‌های عمومی، ناقضان بدخواه قوانین و دیگر «روباهان» ندارد. و سرمایۀ خارج شده از روسیه توسط چنین فراری‌ها، به گفتۀ کارشناسان، برغم کوچکی چندین برابری اقتصاد روسیه از اقتصاد چین، با چینی‌ها قابل مقایسه است. بنابراین، آیا ما واقعاً به یک برنامۀ روسی مشابه «شکار روباه» چینی نیاز نداریم؟ متأسفانه سال‌هاست که نشنیده‌ام به چنین موضوعی حتی یک اشاره هم شده باشد.
فقط جای امیدواری برای ما باقی می‌ماند که همکاری گستردۀ روسیه و چین که در دیدار ولادیمیر پوتین و شی جین‌پینگ اعلام شد، به ما امکان دهد تا از تجربۀ مبارزه با فساد و جنایات اقتصادی همسایۀ شرقی خود استفاده کنیم. وقت آن است که «روباهان» فراری روسیه را و هر آنچه را که از ما دزدیده‌اند، به خانه برگردانیم!
برگرفته از: ساوتسکایا راسیا-تارنمای حزب کمونیست فدراسیون روسیه
۱۱ فروردین-حمل ۱۴۰۲
