درمراثی قربانییان زمین لرزه ی مشرق زمیـــن !

امین الله مفکرامینی                   2025-02-09! بدیــــــــده اشکِ ماتم و بدل خونم ز لغزشِ…

اشک قلم 

رسول پویان  اشک قلم به صفحـۀ دل ها چکیده است  صد لاله…

استاد عبدالروف بینوا

استاد بینوا د هېواد، سیمې او نړۍ په کچه ستر…

کودکانی که کودکی نمی‌ کنند

خیابان، خانه بی‌در و پیکر کودکان فراموش‌ شده! فرشید یاسائی *  ما…

بحران هویت ملی؛ ناکامی ملت سازی و به زنجیرکشیده شدن…

نویسنده: مهرالدین مشید نیم قرن مبارزۀ سیاسی و فرهنگی و تبدیل…

سقراط، تیشه‌زنی به ریشه‌‌ی دانایی

دیدگاهی از مکتب دینی-فلسفی من بیش‌ از این نه می‌دانم. در…

خوشحال خان خټک

د ادب او فرهنګ درنو او پتمنو مینه والو! ګڼ شمېر…

اعلامیه در مورد زلزله‌ی مرگبار در ولایت کنر 

سازمان سوسیالیست‌های کارگری افغانستان  با اندوه فراوان و خشم عمیق از…

“طالبان، شطرنج بزرگ و رؤیای اوراسیایی روسیه”

نویسنده: نجیب الله قاریزاده  najeebulla.qarizada1@gmail.com +447887494441 سقوط حکومت غنی در افغانستان و بازگشت…

حکومت‌استبدادی و افراطی طالبان و ساز و برگ‌های استخباراتی و…

 نویسنده: مهرالدین مشید  از استبداد تا شایعه پراگنی؛ ساز و کار…

   امید زنده گی

زنده گی در همه حالات  بسر می آید گاه به تلخی…

از تو جدا نمیشوم 

نوشته نذیر ظفر 08/28/25 از همه گان جدا شوم از تو…

پرسش ۴: ساختار «پرس‌ومان» چگونه از گفت‌وگو به یک نظام…

-خراسان بزرگ دی‌‌روز، دانش‌مند، دانش و سبک کهنی نسبت به…

قهرمان‌پروری‌های احساسی و سقوط افغانستان در چنگال تروریسم

 نویسنده: مهرالدین مشید از اسطوره‌ پردازی های فریبنده تا بحران سیاسی…

پرسش ۵

از مکتب دینی فلسفی من بیش از این نه می‌دانم نقش…

نتیجه گیری از بحث های شبکه های تلویزونی و تحلیل…

بحث های داغ پیرامون این اقدام پاکستان راه افتید ،…

دموکراسي څه شی ده او سوسیال دموکراسي څه ته وايي؟

دا سوال د ډیرو ځوانانو پر مخ کې پروت او…

نام های بیشمار جنبش روشنگری غرب

Helvitius, C.A.(1715-1771) آرام بختیاری مقدمات: اصلاحات، انقلاب، عدالت، و سکولاریسم. روشنگری، جنبش برابری…

توضیحی بر فراخوان انجمن سراسری حقوقدانان افغانستان در دفاع از…

نوشته از بصیر دهزاد  ‎فراخوان انجمن سراسری حقوقدانان افغانستان در دفاع …

آیا انسان، نسبت به انسان، از ته‌یی دل هم‌دلی دارد؟

پاسخ: محمدعثمان نجیب به نماینده‌‌‌گی از مکتب هم‌دلی!؟؟ شما از موردی پرسان می‌کنید که…

«
»

استاد عبدالروف بینوا

استاد بینوا د هېواد، سیمې او نړۍ په کچه ستر لیکوال، سیاست پوه او د پښتو  معاصرو ادبیاتو له پنځو ځلیدونکو ستورو څخه دی. نوموړی پېژندل شوی، نامتو، ټولنیز او ملي شخصیت، نوښتګر ادیب، مخکښ شاعر، تاریخپوه، څېړونکی، تکړه ژباونکی، مورخ، کره کتونکی، او اروا پوه وو. ده په خپلو ګټورو او اغېزناکو منظومو او  منثورو نښیرونو(اثارو) کې علمي، تاریخي، ادبي، هنري، طنزي، ښوونیز او روزنیز سکالو او موضاعات او پیغامونه په ډېر ښکلي او ظریفانه بڼه داسې انځور کړې دي، چې لیدونکي او لوستونکي په ډېر خوند سره ترینه  اغېزناکه ګټه پورته کوي. استاد عبدالروف بینوا د «مفتي عبدالله» زوی، د «ملا عبدالحق علیزي» لمسی پر (۱۹۱۳ع= ۱۲۹۲ل) کال د کندهار ښار خرقې شریفې ته نېږدې د «سید حسېن» کوڅه کې زېږېدلی دی. لومړنۍ زده کړې یې په خپله کورنۍ کې وکړې او دودیز علوم یې ولوستل. استاد بینوا هغه لوی شاعر او لیکوال دی چې  په خپلو شعري او نثري ځلاندو وړانګو یی زموږ د کلتور او ادب ډیوه تل روښانه او ځلانده ساتلې ده. استاد بینوا د خپل ژوند په اوږدو کې ډېر ګټور، اغېزناک او با ارزښته منظوم او منثور نشیرونه(اثار) او همداسې یې په پښتو او دري ژبو ډرامې او نندارې هم کښلې دي، چې په خپل وخت کې تمثیل شوې هم دي. استاد بینوا نه یوازی د پښتو ژبی ستر څیړونکی، محقق او شاعر وه بلکې د دري- فارسي ژبی پوخ  لیکوال هم ګڼل کیده. ده په دري-پارسي ژبه هم ډېر ښکلي نشیرونه(اثار) لیکلې دي. استاد بینوا په پښتو، دري-فارسي او عربي ژبو نه یوازې چې په روانه توګه خبرې کولئ خو په دغو ژبو یې ډېر ګټور نښیرونه (اثار) هم لیکلې دي او ډېر با ارزښته نښیرونه (اثار) یې په دغو ژبو ژباړلي هم دي. همداسې د استاد بینوا ګڼ شمېر شعرونه په عربي، روسي، انګریزي او چکوسلواکیايي ژبو هم ژباړل شوې دي. استاد بینوا د خپل ژوند په اوږدو کې (۴۳) کاله په څېړنې او تحقیق بوخت وو، په دریو (پشتو، دري-پارسي او عربي)ژبو یې (۵۵) کتابونه او رسالې کښلې دي. په ادبپوهنه کې یې بنسټیز کارونه تر سره کړې دي. تدریسي او ګرامري کتابونه یې هم لیکلې دي. همداسې یې د هېواد نوموتي لیکوال راپېژندلې دي. دی هغه ملي او نامتو شخصیت دی چې د پښتني شفاهي ادب ځینې ډولونه لکه لنډۍ، او متلونه یې په نورو ژبو هم ژباړلې دي او د نورو ژبو ویونکو ته یې د خپل پښتني فولکلور په ورپېژندلو کې رغنده او فعاله برخه درلوده. د استاد بینوا ادبي او معنوي میراث هغه علمي او ادبي پانګه ده، چې زموږ د هېواد د معاصرو او راتلونکو نسلونو لپاره د روښانه او ځلانده مشال په توګه د خورا ستاینې او درنښت وړ دي. استاد بینوا د پراخ لید، ملي اندو فکر خاوند شخصیت وو، پر پلورالیزم او دموکراسۍ یې باور درلود او د سیاسي اندونو او افکار له لیده له هغو اندونو او افکارو سره چې زموږ د ولس د عنعناتو، دود و دستور او باورونو سره یې سمون نه درلود مخالف وو. دی په دې ګروهه او عقیده وو چې د هېواد او هېوادوالو وده او پرمختګ، هوسا، سوکاله او له خوندیتوبه ډک ژوند یوازې د هېوادوالو پر اتحاد، اتفاق، ملي وحدت او د پخلاینې پر بنسټ ولاړ دی. استاد عبدالروف بېنوا د خپل عمر دېرش کاله یې په رسمي چارو کي تېر کړې دي او په بېلابېلو رسمي برخو کې یې خپلې دندې په ډېر مینه او اخلاص سره تر سره کړې دي. استاد بینوا له خپلو همکارانو، دوستانو، یارانو او هېواد والو سره ژوره مینه درلوده. دی ډېر خواخوږۍ، بې کبره او متواضع شخصیت وو او په ډېره خوږه او پسته ژبه غږېدو او  له خپلو همکارانو او ملګرو سره یې ډېرې ښې اړیکې درلودئ. استاد عبدلروف بینوا د جدي میاشت په (۱۴)مه، پر (۱۳۶۳)ش،هـ کال= د جنوري میاشتې په(۴)مه، پر (۱۹۸۵)ز کال د «امريکا په نيوجرسي ايالت» کې مړ شوی دی. دی د پردي هېواد د پردېسانو په مړستون(هدیره) کې خاورو ته وسپارل شو. او دا وصیت کړې وو، چې ګوندې پښتانه زلمیان به د ده هډونه په مناست وخت کې خپلې پاکې خاورې ته ورسوي.

دا هم د استاد عبدالروف بینوا مهمې او ګټورې خبرې او ویناوې:

– افسوس دې د هغه چا پر حال وي چې کال نوی شي، خو د ده ژوند زوړ وي یا نوی کال د نوي ژوند، نوې آرزوګانې راوړي خو د ده زړې آرزوګانې لا هم تر سره شوې نه وي. 

– یو ګل چې هر څومره ډېر رنګونه ولري ښکلا یې هم هغومره زیاته وي او چې څومره مخونه ولري، هغومره د ستاینې وړ وي، خو یو انسان که دوه رنګی شو، یا یې ځان دوه مخی وښود، نور یې مخ د کتو نه وي. 

– د ځینو رازونو پټول نه یوازې د یو بدبخته انسان پر کمزورۍ دلالت کوي، بلکې د هغه بدبختي لازیاتوي.             

– د نویو لارو آغاز د زړو لارو له انجامه شروع کېږي او د زړو لارو تجربې او زده کړې د نویو لارو په جوړولو کې مرسته کوي. 

– ځینې وګړي د دې لپاره تر ځان له بېوزل سره ملګري را اخلي چې خپل غرور، جلال او نخوت د ملګرۍ په رنګ کې نورو ته وښیي. 

– کار د ژوند نښه ده او د ژوند بنسټ پر کار ولاړ دی. 

– د کار تر شروع د مخه، د کار امکانات سنجول، د کار په سر کې د کار پای ته کتل، د کار موانع او مشکلات په پام کې نیول او خپل توان لیدل، هغه ضروري خبرې دي چې د کار خاوند د هوس او تظاهر له لارې راګرځوي. کوم کار چې  د هوس او تظاهر له مخې شروع کېږي هغه به ضرور نیمګړی وي او هغه کار چې نیمګړی پاتې او سر ته نه رسېږي، ښه دا ده چې شروع نه شي. 

– څنګه چې په پټو سترګو له پټې دنیا څخه دې دنیا ته راغلي یو، همداسې به په پټو سترګو او پټه خوله دا نیمګړی ژوند پرېږدو. 

– اوسنۍ نړۍ یوازې ویلو ته اړتیا نه لري، بلکې کول هم غواړي. 

– د ژوند لار هغه څوک ټاکي چې ژوند ولري. لومړی تاسې ژوند پیدا کړئ بیا لار ورته ولټوئ. 

– که کوم دوست خپله وعده پر ځای نه کړه او په و عده کې یې تېر ایستلو، بې وفا او بدقوله یې ګڼو. که د غوړه مال په غوړه ژبه وغولېدو، ټګمار او فرېبکار یې بولو. که دوکاندار سودا لږ راکړه او پیسې یې تر خپل حق زیاتې راڅخه واخیستې نو د سپینې ورځې غل یې ګڼو. خو زه او ته چې هره ورځ په خپله ځانونه غولوو پر دې کوم نوم ږدې!؟   

– که زه تېروتی وم، ته مې لارښوونه وکړه او که ستا څخه لاره ورکه وه زه به دې لاس ونیسم او که فرضن دواړه بې لارې وو، نو د لارښوونکي په لټون او څرک پسې به هڅه وکړو. 

– یو انسان که هر څومره پوه، هوښیار، عالم، او مدبر وي، بیا هم د نورو مشورې او مرستې ته اړ دی او په یوازې سر ټول کارونه نه شي کولی. 

– د پوهې رڼا ډېره لرې نه ده خو چې زه او ته ځانونه ورځنې لرې ونه ساتو. 

– نه هغسې مشر، چې بې خپله ځانه او بې خپلې ګټې، نور هېڅوک او هېڅ شی نه ویني. هر څه دی او هر څه د ده وي. کشران یې ړانده، کاڼه، ګونګیان، بې حسه روزلي او ناپوه یې ساتلي وي. او نه داسې کشر، چې په وچه ځمکه لامبو وهي او تر اوبو د مخه ګاولې باسي، تر پښو لاندې یې ځمکې ته پام نه وي، خو په اسمان کې مصنوعي سپوږمۍ لټوي. 

***

په درنښت او ادبي مینه: انجنیر عبدالقادر مسعود