رویکرد نادرست پاشینیان برای خروج از بن بست‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ارمنستان
مهدی سیف تبریزی کارشناس مسائل قفقاز
ایروان تصور می‌کند که “غرب دموکراتیک” و “جامعه متمدن” جهانی آینده ارمنستان هستند، اما واقعیت این است که غرب دموکراتیک، اوکراین را به جنگ با روسیه وادار کرد، اوکراینی‌ها را مجبور به توقف مذاکرات صلح در بهار ۲۰۲۰ و جنگ تا آخرین اوکراینی کرد.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان بعد از یک وقفه طولانی و عدم حضور در هرگونه اجلاس و نشستی که یک‌پای آن روسیه است، دیروز دوشنبه به منظور شرکت در اجلاس اتحادیه اقتصادی اوراسیا و نشست غیر رسمی کشورهای مشترک‌المنافع وارد سنت‌پترزبورگ روسیه شد.
پاشینیان در یک سال گذشته و بعد از محاصره دالان لاچین توسط نیروهای علی اف رابطه خود را با کرملین به بهانه عدم رضایت از انجام وظایف صلحبانان روسی در تامین امنیت منطقه قره‌باغ کوهستانی و همچنین ناکارآمدی پیمان نظامی CSTO در حفاظت و ایجاد امنیت ارمنستان در قبال دشمنی باکو دچار تنش کرد و در اظهار نظرهای مکرر هرگونه اتحاد و پیمان نظامی با روسیه را به دلیل عدم تامین امنیت ارمنستان، بی‌اثر خواند.
نخست‌وزیر ارمنستان در طول یک سال گذشته سعی کرد با کمک رسانه‌های وابسته به دولت و طیف غربگرای ارمنستان، بازی فریبی را در سطح جامعه این کشور به اجرا درآورد تا بتواند از این طریق ریسمان محکم افکار عمومی و پیوندهای عمیق فرهنگی و اقتصادی ایروان با مسکو را از بین ببرد و از سوی دیگر توان انتقال تبعات اجتماعی و سیاسی طرح‌های غرب‌گرایانه خود را بر دوش کرملین بار کند.
این درحالی است که همزمان با ایجاد فاصله با روسیه و ایجاد جو منفی رسانه‌ای علیه سیاست‌های این کشور در قفقاز و سیاه نمایی از فعالیت‌های صلحبانان روسی نزد افکار عمومی ارمنستان، پاشینیان و دولت غربگرای وی تمام تلاش خود را در جهت نزدیکی به ساختارهای اروپایی انجام دادند.
شاید بتوان گفت، اولین اقدام دولت پاشینیان در کنار گذاشتن روسیه از معادلات قفقاز، حضور ناظران اتحادیه اروپا در مرزهای ارمنستان و جمهوری آذربایجان به منظور نظارت بر مرزهای دو کشور بود.
پس از آن ارجاع پرونده اختلافات مرزی دو کشور به شورای اروپا و قبول مرجعیت اروپایی‌ها در حل منازعات میان ایروان و باکو از دیگر مصادیق چرخش رویکرد ایروان نسبت به مسکو بوده است. همچنین می‌توانیم به سفر نانسی پلوسی و یا دریافت برخی حمایت‌های نظامی امانوئل ماکرون از ارمنستان اشاره کنیم.
شاید بهترین مصداق این تغییر ریل در سیاست‌خارجی ایروان و فاصله گرفتن از مسکو را بتوان در سخنان «خاویر کولومینا» نماینده ویژه دبیرکل ناتو در قفقاز جنوبی و آسیای مرکزی مشاهده کرد که در آستانه سفر پاشینیان به سنت‌پترزبورگ بیان شده است: «این همان موضوعی است که ما ایروان را به آن تشویق می‌کنیم، ارمنی‌ها آزادند که خود تصمیم بگیرند و آن‌ها خود تصمیم به فاصله گرفتن از کرملین کرده‌اند و من فکر می‌کنم که ایروان در حال حاضر تصمیم خود را گرفته است و آن هم نزدیک شدن به اتحادیه اروپا است. درخواست همکاری بیشتر، خواست گفتگوی سیاسی بیشتر، تقاضای حضور بیشتر ناتو و ما به خواست آنان احترام می‌گذاریم».
مطمئناً این اقدامات ایروان از چشم کرملین دور نخواهد ماند و مسکو اجازه نخواهد داد تا ساختارهای اروپایی و ناتو در حوزه خارج نزدیک این کشور و حلقه اول امنیتی روسیه حضوری فعال داشته باشند.
از سوی دیگر وابستگی بالای 90 درصد اقتصاد ارمنستان به روسیه به خصوص در بخش‌های انرژی، سرمایه‌گزاری و امنیتی و نظامی این امکان را به کرملین می‌دهد تا در زمان خروج دولت ارمنستان از مدار روسیه تغییرات گسترده‌ای را در ساختارهای سیاسی این کشور انجام دهد.
همچنین با نگاهی به الگوی‌‌های رفتاری غرب در قبال کشورهای اقماری شوروی سابق همانند: یوگوسلاوی، اوکراین(انقلاب نارنجی و یورو میدان)، گرجستان و قرقیزستان به راحتی می‌توان این موضوع را مشاهده کرد که تنها نیت غرب از دخالت در امور سیاسی و اجتماعی این کشورها ایجاد یک نقطه بحرانی در کنار مرزهای روسیه به منظور تضعیف و درگیر کردن این کشور در کنار مرزهای خود است.
در همین ارتباط و با نگاهی به روند تحولات دو سال گذشته ارمنستان به راحتی می‌توان خط سیر غلتیدن ایروان در آغوش غرب را با کمک دستگاه تبلیغاتی و رسانه‌ای وابسته در آن کشور مشاهده کرد که در ادامه به برخی از آنان اشاره می‌شود:
1. سفر نانسی پلوسی به این معنی است که ایالات متحده به ارمنستان کمک خواهد کرد.
2. اظهارات ماکرون و پست‌های تکان دهنده او به زبان ارمنی در مورد حمایت از ارامنه به این معنی است که فرانسه به ارمنستان کمک خواهد کرد. (ماکرون اعلام کرد که هیچ تحریمی وجود نخواهد داشت، پاکسازی قومی ارامنه قره باغ را نادیده گرفت و برخلاف اوکراین، ازبکستان، قزاقستان و غیره هرگز از ارمنستان بازدید نکرد).
3. از آنجایی که ارمنستان یک دموکراسی است، غرب دموکراتیک به ارمنستان کمک خواهد کرد. (غرب علی‌اف را شریک قابل اعتماد خود اعلام کرد)
4. تصمیم دادگاه لاهه در مورد گشایش کریدور لاچین و فشار جامعه جهانی به ارمنستان کمک خواهد کرد. (محاصره 9 ماهه خانکندی(آرتساخ)، علیرغم درخواست های متعدد برای کمک، مورد توجه غرب جمعی قرار نگرفت).
5. اگر ارمنستان متحد روسیه نباشد و از پیمان CSTO و کشورهای مشترک‌المنافع خارج شود، غرب به این کشور کمک خواهد کرد. (فرانسه کمک‌های نمادین انجام داد، هرچند که ارمنستان هنوز هم متحد روسیه محسوب می‌شود و در حال حاضر در CSTO حضور دارد. اما آذربایجان شریک رسمی روسیه است و از کمک‌های بیشمار نظامی آمریکا برخوردار است. گرجستان در طول جنگ 2008 با روسیه متحد این کشور محسوب می شد اما از کمک‌های غربی هم برخوردار نشد).
6. غرب همانطور که به اوکراین کمک مالی و نظامی کرده است، به دولت ارمنستان هم کمک خواهد کرد اگر در کنار روسیه قرار نگیرد. (غرب کمک‌های بسیار جدی‌تری به اوکراین انجام داده است، 250 میلیارد دلار به همراه مدرن ترین سلاح‌ها، اما اکنون اوکراین را به دلایل متعدد از جمله عدم توان تولید تسلیحات به مقدار کافی و ناتوانی در تامین مالی در مقابل روسیه رها کرده است).
7. ناظران اروپایی با علامت گذاری مرزها و با حضور خود در ارمنستان به تضمین امنیت این کشور کمک خواهند کرد. (ناظران یورو نه در حمله به خود ارمنستان در سیونیک و سایر مناطق و نه در جریان پاکسازی قومی ارامنه قره باغ کمکی به این کشور نکردند).
8. کمک های «برادرانه» به ترکیه در جریان زلزله این کشور منجر به بهبود روابط میان دو کشور خواهد شد. (ترکیه این کمک را پذیرفت و سپس به آذربایجان کمک کرد تا ارامنه را از قره باغ تخلیه کند و همان موضع همیشگی افراطی و ضد ارمنی را اتخاذ کرد)
9. همانطور که نمایندگان دولت اعلام کردند، اتحادیه و پارلمان اروپا اجازه پاکسازی قومی خانکندی(آرتساخ) را نخواهد داد. (دولت های غربی اجازه اخراج ارامنه را دادند و از پذیرفتن پاکسازی قومی خودداری کردند. دولت‌های غربی حتی پس از گزارش معروف دکامپو که اقدام باکو در بستن لاچین را نسل کشی نامید، محاصره آرتساخ را نادیده گرفتند).
10. غرب در صورت حمله به ارمنستان یا پاکسازی قومی در خانکندی، تحریم‌های سنگینی را برضد باکو اعمال خواهد کرد. (دولت های غربی هیچ تحریمی برضد دولت علی‌اف اعمال نکردند)
11. دولت ارمنستان باید خانکندی(آرتساخ) را تسلیم کند تا در آینده بتواند با همسایگان خود به صورت مسالمت آمیز زندگی کند. (بعد از تسلیم کامل خانکندی، باکو و آنکارا خواسته‌های جدیدی از ارمنستان از جمله مناطق تحت محاصره، کریدورها و بازگشت آذربایجانی‌ها به ارمنستان تحت نام آذربایجان غربی مطرح کردند).
12. اگر ارمنستان طبق استانداردهای غرب یک دولت دموکرات باشد و براساس مولفه‌های مورد قبول با غرب کار کند، ساختارهای اقتصادی سیاسی غرب نیز همکاری لازم را با ایروان به عمل خواهند آورد. (غرب در سکوت پاکسازی قومی ارامنه را پذیرفت، هیچ عملی در جهت مجازات آذربایجان انجام نداد و اعلام کرد که آذربایجان به دلیل منابع نفتی، متحد اصلی آنان در قفقاز است).
13. کمک نظامی فرانسه به ارمنستان (فرانسه خودروهای جنگی را برای ارمنستان فرستاد که 23 سال پیش از خدمت خارج کرده بود و اوکراین به دلیل عدم محافظت پرسنل در مقابل انواع پرتابه‌ها آن‌ها را نخواست).
14. غرب دموکراتیک و جامعه متمدن جهانی آینده ارمنستان هستند. (غرب دموکراتیک اوکراین را به جنگ با روسیه وادار کرد، اوکراینی‌ها را مجبور به توقف مذاکرات صلح در بهار 2020 و جنگ تا آخرین اوکراینی کرد و اکنون اوکراینی‌ها را رها کرده است. غرب در سکوت، نسل کشی مردم فلسطین و نابودی غیرنظامیان را در سرزمینی که توسط سازمان ملل در سال 1947 به رسمیت شناخته شد، می پذیرد. تعداد قربانیان به 20 هزار نفر می‌رسد که بیشتر آن‌ها زنان و کودکان هستند. دولت آمریکا همچنان فعالانه به ارتش اسرائیل کمک می‌کند و نسل‌کشی فلسطینیان را نادیده می‌گیرد و از تلاش‌های جامعه جهانی برای توقف جنگ جلوگیری به‌عمل می‌آورد.
15. معاهده صلح با همسایگان ارمنستان را از جنگ در آینده محافظت می‌کند. (توافق 9 نوامبر 2020 تنها 3 سال پس از انعقاد آن شکسته شد. توافقات 2014 مینسک 6 سال بعد شکسته شد و رهبران آلمان و فرانسه اعتراف کردند که از این زمان برای آماده شدن برای یک جنگ جدید استفاده کردند).
با توجه به این تفاسیر به نظر نمی‌رسد دولت ارمنستان و حزب حاکم در این کشور رویکرد مناسبی را برای خروج ارمنستان از بن‌بست‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی خود اتخاذ کرده باشد. هرچند که سفر دیروز پاشینیان به روسیه می‌تواند نشان دهنده برخی تغییرات در سیاست‌های اعمالی ارمنستان باشد، اما روند کلی در پیش گرفته شده از سوی پاشینیان احتمال بروز هرگونه درگیری نظامی جدیدی را در منطقه تقویت می‌کند.
