توضیحاتی در مورد فعالیت‌های بیولوژیکی ایالات متحده
ژنرال ایگور کریلوف (Igor Krilov)، فرمانده واحدهای دفاع در برابر تشعشات اتمی، شیمیایی و بیولوژیک نیروهای مسلح روسیه
ا. م. شیری
۱۹ ژوئن ۲۰۲۳
وزارت دفاع جمهوری فدراتیو روسیه به تجزیه و تحلیل فعالیت‌های نظامی- بیولوژیک آمریکا و متحدانش در اوکراین و دیگر مناطق جهان ادامه می‌دهد.
پیشتر ما شما را در جریان فعالیت‌های پژوهشکدۀ علمی- تحقیقاتی نیروی زمینی والتر رید آمریکا قرار دادیم. نقش آن را در اجرای پروژه‌های بیولوژیکی نظامی «یو-پی-۱» و «یو-پی-۲» نشان دادیم و مشخص کردیم که طی آن یک مجموعۀ فعال مواد بیولوژیک از جمعیت اوکراین، پرسنل نظامی نیروهای مسلح اوکراین در طول درگیری‌ها در دونباس در بازۀ زمانی سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۰ جمع‌آوری شده است.
امروز می‌خواهم به فعالیت شعب خارجی این مؤسسه بپردازم. در مجموع چهار شعبه از این قبیل در خارج فعالیت میکند و هر یک از آن‌ها به آزمایشگاه‌هایی با سطح بالای ایزولاسیون بیولوژیکی و شبکه‌ای زیرمجموعه‌های سرزمینی برای نمونه‌برداری و انتقال سویه‌ها مجهز هستند.
حدود پانصد نفر مشغول به کار در شعبۀ واقع در تایلند، مقیاس کار انجام شده بر روی پاتوژن‌های خطرناک را بروشنی نشان می‌دهد. این شعبه در نپال، کامبوج و فیلیپین نیز شاخه دارد که آن‌ها نیز به سهم خود با ۱۲ کشور دیگر در آسیای جنوب شرقی تعامل دارند.
علاوه بر پژوهشکدۀ نیروی زمینی ارتش آمریکا، مرکز تحقیقات پزشکی نیروی دریایی ایالات متحده (NAMRU) دارای شبکۀ شعب خارجی است. آزمایشگاه‌های تابع این مرکز در شمال آفریقا، خاورمیانه و آمریکای جنوبی بر روی پاتوژن‌ها کار میکند.
این رویکرد «شاخه‌ای» که در سرتاسر جهان اجرا می‌شود، به ارتش ایالات متحده امکان می‌دهد تا به انواع مهمی از عوامل بیماری‌زا بمثابه عوامل بالقوۀ سلاح‌های بیولوژیکی دسترسی پیدا کند.
این‌ها عبارتند از ماربورگ و ابولا، مالاریا، تب درّۀ ریفت.
اسناد کشف شده در جریان عملیات ویژۀ نظامی، ارتباط پژوهشکدۀ علمی- تحقیقاتی نیروی زمینی والتر رید با ادارۀ کاهش تهدیدات وزارت دفاع ایالات متحده و متابیوتا- پیمانکار کلیدی آن را تأئید میکند.
اسناد مالی و علمی موجود در بارۀ فعالیت‌های این شرکت در کشورهای آفریقایی کنیا، اوگاندا و آفریقای جنوبی گواه می‌دهد.
در میان طرف‌های دولت آمریکا، علاوه بر ادارۀ کاهش تهدیدات پنتاگون، سازمان امنیت ملی و وزارت امور خارجۀ ایالات متحده نیز وجود دارند.
این اسناد روش‌های عملیات «انعطاف‌پذیر» متابیوتا برای پنهان کردن دخالت دولت ایالات متحده را توصیف می‌کنند. مسائل بوروکراتیک در پروژه‌های خارجی را نیز با استخدام مقامات محلی حل میکند.
در عین حال، به دلیل نگرانی روزافزون جامعۀ جهانی، پنتاگون مجبور است تاکتیک‌های خود را هنگام سازماندهی کار «دو منظوره» تغییر دهد.
در مورد نمونه‌برداری غیرمجاز توسط کارمندان شرکت در دورۀ شیوع ابولا در سال ۲۰۱۴ در غرب آفریقا و انتقال غیرقانونی آن‌ها به ایالات متحده، پیش از این گزارش کرده‌ایم. دولت ایالات متحده در سال ۲۰۲۲ به فعالیت‌های متابیوتا در آفریقا رسماً پایان داد. زیرا، اقدامات غیرقانونی این شرکت باعث آن شده بود که دولت‌های ملی سؤالات بیش از حد زیادی را مطرح کنند. تمام وظایف آن به یک سازمان غیرانتفاعی از کامرون که در بارۀ تملک متابیوتا به عنوان یک شرکت تابعه گزارش داد، محول شد.
در بیانیۀ مطبوعاتی شرکت به تاریخ ۱۴ اکتبر ۲۰۲۲، اشاره شده است: «…سازمان غیرانتفاعی خیادا پروژه‌های متابیوتا در کامرون، جمهوری دموکراتیک کنگو و سیرالئون را در اختیار خواهد گرفت. این کار توسط وزارت دفاع ایالات متحده، مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، و آژانس توسعۀ بین‌المللی ایالات متحده حمایت می‌شود…».
در عین حال، به گفتۀ ناتان ولف، بنیانگذار متابیوتا، «… واگذاری این شرکت در راستای دیدگاه دولت آمریکا مبنی بر بومی‌سازی و تقویت ظرفیت‌های محلی انجام گرفت…».
چنین طرح «کار مخفیانه» به ایالات متحده امکان می‌دهد تا طرف‌ها و مجریان اصلی برنامه‌های بیولوژیکی نظامی خود را تبرئه کند.
در خود ایالات متحده آمریکا، تعداد آزمایشگاه‌های زیستی با سطوح ایزولاسیون بی‌اس‌ال-۳-پلاس و بی‌اس‌ال-۴ طی چند سال گذشته به طور قابل توجهی افزایش یافته است.
ما قبلاً متذکر شدیم که در حال حاضر در آنجا ۲۵ آزمایشگاه فعال و سه آزمایشگاه در دست ساخت وجود دارد و قرار است در چند سال آینده ۱۸ آزمایشگاه بی‌اس‌ال-۴ دیگر که بیشتر آن‌ها در خارج از حوزۀ قضایی کشور مستقر خواهند شد، راه‌اندازی شود.
مایلم توجه شما را به فعالیت آزمایشگاه‌های زیستی بی‌اس‌ال-۳-پلاس آمریکایی جلب کنم. در قلمرو ایالات متحده ۱۸ واحد از چنین تأسیساتی وجود دارد و برخلاف تأسیسات بی‌اس‌ال-۴، برای اعلام نتایج فعالیت‌های آن‌ها هیچ الزام صریحی در تدابیر اعتمادسازی کنوانسیون سلاح‌های بیولوژیکی و سمی وجود ندارد.
مشخص است که تنها ۴۰ درصد از آزمایشگاه‌های دارای این سطح ایزولاسیون بیولوژیکی، دولتی هستند.
آزمایشگاه‌های خصوصی حتی اگر تحقیقاتی روی پاتوژن‌های خطرناک انجام دهند، کنترل نمی‌شوند. در عین حال، ویروس آنفلوانزای فوق حاد پرندگان که به گفتۀ کارشناسان قادر به ایجاد اپیدمی بعدی است، شایع‌ترین پاتوژن مورد مطالعه در آزمایشگاه‌های بی‌اس‌ال-۳-پلاس است.
در این راستا، می‌خواهم یک بار دیگر توجه همه را به فعالیت دانشکدۀ دامپزشکی خارکوف [اوکراین] در چارچوب پروژه‌های یو-پی-۸ و پی‌آی-۴۴۴ ایالات متحده جلب کنم. در روند اجرای آن‌ها، در مورد مسیرهای مهاجرت پرندگان مهاجر، انتخاب سویه‌های دارای پتانسیل اپیدمی بالا و قادر به غلبه بر مانع بین‌گونه‌ای ویروس آنفلوانزای پرندگان و انتقال آن‌ها به خارج مطالعاتی به عمل آمد.
نقش این پروژه‌ها در بدتر شدن وضعیت اپیزوتیک [زیاگیر- جانورشناسی] در قلمرو فدراسیون روسیه هنوز ارزیابی نشده است.
در نتیجۀ مهاجرت پرندگان مهاجر آلوده به آنفولانزا از خاک اوکراین، میزان بیماری در فدراسیون روسیه به طور قابل توجهی افزایش یافته است. اگر در سال ۲۰۱۵ هیچ موردی از این بیماری ثبت نشده بود، در عوض، از ابتدای سال ۲۰۲۳، ۴۵ مورد ابتلا به بیماری شناسایی شده و ۲۱ منطقه به عنوان نامطلوب شناخته شده است.
علاوه بر این، در حال حاضر به دلیل انتقال عامل بیماری‌زا به پستانداران دریایی و پرندگان غیر مهاجر مانند مرغ دریایی، مخازن طبیعی و کانون‌های اپیزوتیک دائمی این بیماری در قلمرو روسیه شکل گرفته است.
ما قبلاً توجه شما را به مرگ دسته‌جمعی پرندگان در اثر نگرش تحقیرآمیز نسبت به الزامات ایمنی زیستی در ناحیۀ حفاظت‌شدۀ آسکانیا-نوا در منطقۀ خرسون جلب کرده‌ایم.
ما به تجزیه و تحلیل خود در مورد اسناد تحقیقی مربوط به اتفاقات در آزمایشگاه‌های آمریکایی با درجۀ ایمنی بالا که توسط شرکت مستقل «اینترسپت» (Intercept) انجام شده، ادامه می‌دهیم.
در آزمایشگاه دانشگاه کارولینای شمالی، که به مطالعات مهندسی ژنتیک پاتوژن‌های خطرناک مشغول است، ۲۸ حادثه آزمایشگاهی مربوط به انتشار آئروسل میکروارگانیسم‌ها، نشت مواد زیستی و نیش حیوانات آزمایشگاهی فقظ در فاصلۀ سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۰ به ثبت رسیده است.
به عنوان مثال، در اثر دو حادثه در اکتبر و نوامبر ۲۰۱۵، حداقل پنج کارمند آزمایشگاه در معرض آئروسل یک ویروس کرونای اصلاح‌شده که باعث بروز علائم حاد تنفسی می‌شود، قرار گرفت.
در آوریل ۲۰۲۰، یک حیوان آزمایشگاهی آلوده به سویۀ کایمریک کووید-۱۹ باعث شد یک کارمند به مدت دو هفته قرنطینه شود.
اسناد تحقیقاتی نشان می‌دهد که فعالیت‌های آزمایشگاهی خطر ابتلا به عفونت پرسنل و گسترش بیشتر پاتوژن‌های اصلاح شدۀ ژنتیکی تب‌های ویروسی، علائم حاد تنفسی شدید، آنفولانزای پرندگان بسیار بیماری‌زا و تعدادی عفونت دیگر را افزایش می‌دهد.
خطر بالا و غیرقابل قبول حوادث در آزمایشگاه‌های بیولوژیکی آمریکا یکی دیگر از دلایل خروج آن‌ها از قلمرو ملی و استقرار آن‌ها در اراضی کشورهای ثالث، از جمله اوکراین و سایر کشورها است. این امر با بدتر شدن وضعیت شیوع در محل استقرار آزمایشگاه‌ها، ظهور بیماری‌ها و ناقلان غیرمعمول این بیماری‌ها در مناطق مورد بحث توضیح داده می‌شود.
ما قبلاً واکنش شکاکانۀ به اصطلاح «متخصصان» را که در قالب کمک‌های مالی خارجی بودجه دریافت می‌کنند و نظریۀ تأثیر حشرات ناقل بر وضعیت اپیدمیولوژیک را زیر سؤال می‌برند، مورد توجه قرار داده‌ایم.
بر اساس اطلاعات رسمی سازمان بهداشت جهانی، آخرین شیوع گستردۀ تب زرد در آفریقا در سال ۲۰۱۳ در نتیجۀ افزایش شدید تعداد پشه‌ها اتفاق افتاد که باعث ابتلای همزمان ۱۷۰۰۰۰ نفر به نوع شدید عفونت و مرگ ۶۰۰۰۰ نفر از آن‌ها شد.
در این راستا، علاقه‌مندی سفارش‌دهندگان آمریکایی به ناقلان عفونت‌های قابل انتقال تصادفی نیست. از سوی مؤسسات تحقیقاتی وزارت دفاع ایالات متحده بیش از ۱۰۰ اثر در مورد مطالعۀ انواع اصلی پشه‌ها و کنه‌های ناقل عفونت‌های مهم همه‌گیر- تب‌های درّۀ ریفت، نیل غربی، دنگی و زیکا فقط در مطبوعات آزاد انتشار یافته است.
بسیاری از بیماری‌های مورد مطالعه، مانند تب کریمۀ کنگو، آنسفالیت منتقله از کنه و آنسفالیت ژاپنی، مشخصاً در ایالات متحده رخ نمی‌دهند و قارۀ آمریکای شمالی را تهدید نمی‌کند.
تلاش‌های پنتاگون برای به دست آوردن انبوه ناقلی که پاتوژن‌های ابولا، هپاتیت ب، ایدز و علائم حاد تنفسی به‌طور طبیعی توسط آن‌ها پخش نمی‌شود، ادامه دارد. کشت پشه‌های آلوده به ویروس هپاتیت ب دیگر به بار نشسته است.
متخصصان نظامی آمریکایی از پاتوژن‌های عفونت‌های انگلی مانند میکروفیلاریا برای تقویت عملکرد آربوویروس‌ها فعالانه استفاده می‌کنند.
سازمان‌های تخصصی وزارت دفاع ایالات متحده و شش شعبۀ خارجی آن‌ها به کار بر روی ناقل‌ها مشغول هستند. این امر امکان نگهداری و آلوده کردن ۸۹ گونۀ پشه و ۱۲ گونۀ کنه به آربوویروس‌ها را در شرایط آزمایشگاهی ممکن می‌سازد. علاوه بر این، محصولات نرم‌افزاری برای پیش‌بینی گسترش عفونت‌های منتقله از طریق ناقل، توسعه می‌یابد (۴۷ گونه از حشرات ناقل برای تب درّۀ ریفت پیش‌بینی شد).
تحقیقات انجام شده بر روی ناقل‌ها در ایالات متحده، ماهیت نظامی- کاربردی دارد و طی آن جستجو برای شرایط بهینه که ذیل آن بیشترین اثربخشی استفاده از حشرات و کنه‌های خونخوار آلوده به دست می‌آید، انجام می‌شود. در عین حال، ایالات متحده از قلمرو کشورهای دیگر به عنوان محل آزمایش برای بررسی سناریوهای احتمالی استفاده میکند.
واضح است که برنامۀ به زیر سیل بردن مناطق استان خرسون توسط رژیم کی‌یف می‌تواند وضعیت مربوط به عفونت‌های آربوویروس را پیچیده‌تر کند. پس از افت سطح آب، شکل‌گیری کانون‌های بیماری‌های قابل انتقال توسط پشه‌ها، در وهله اول، تب نیل غربی، امکان‌پذیر است.
آمادگی فنی بالای ایالات متحده برای استفاده از ناقلان آلوده، با ثبت اختراع یک وسیلۀ نقلیۀ هوایی بدون سرنشین برای پاشیدن پشه‌های آلوده در هوا، که پیشتر در مورد آن صحبت کردیم، مشهود است. طبق توضیحات، پهپاد باید ظرف حاوی حشرات را به یک منطقۀ خاص حمل نماید و پشه‌ها را در آنجا رها سازد. پشه‌ها هنگام گزیدن می‌توانند پرسنل نظامی را با عفونت خطرناکی مانند مالاریا آلوده کنند. در توضیحات ثبت اختراع تأکید شده است که سرباز آلوده قادر به انجام مأموریت‌های رزمی محوله به وی نخواهد بود و به این نکته تأکید می‌شود که «… این روش برای آلوده کردن دشمن از نظر نظامی تأثیر قابل توجهی خواهد داشت…».
لازم به ذکر است که طبق اسناد مصوب راهبردی در زمینۀ تولید بیولوژیکی و مقابله با تهدیدات بیولوژیکی، ایالات متحده این حق را برای خود محفوظ می‌دارد که تحقیقات «دو منظوره» انجام دهد و محیط زیست بیولوژیکی را در راستای منافع خود مدیریت کند.
انگلیس با حمایت فعالانه از چنین فعالیت‌هایی، در زمینۀ بیولوژیکی منافع خود را تعریف کرد و در ۱۲ ژوئن ۲۰۲۳ استراتژی امنیت زیستی ملی خود را تدوین نمود. یکی از اهداف اعلام شده در سند چنین است: «دستیابی به رهبری جهانی در نوآوری…». حجم تأمین مالی فعالیت‌ها در چارچوب استراتژی، سالانه یک و نیم میلیارد پوند استرلینگ خواهد بود.
به این ترتیب، ایالات متحدۀ آمریکا با حمایت متحدان خود، بمنظور جستجوی روش‌های مؤثر استفاده از عوامل بیماری‌زای بیماری‌های عفونی، به انجام تحقیقات بیولوژیکی نظامی در مقیاس بزرگ مشغول است. اجرای این قبیل طرح‌ها امکان تشکیل کانون‌های مصنوعی بیماری‌های عفونی به ویژه خطرناک را فراهم میکند.
ما این را به عنوان یک دلیل دیگر به نفع تحقیقات بین‌المللی در مورد فعالیت‌های نظامی- بیولوژیکی ایالات متحده در نظر می‌گیریم.
منبع: تلگراف-بریفینگ
۳۱ خرداد-جوزا ۱۴۰۲
