فردای جنگ هسته ای احتمالی
بسیاری از مقامات و تحلیلگران سیاسی از همان روزهای آغازین جنگ روسیه و اوکراین، خطر جنگ هسته‌ای را محتمل می‌دانستند و هنوز نیز محتمل می دانند؛ جنگی که در صورت وقوع هیچ برنده نهایی نخواهد داشت.
چند روز پیش «دیمیتری مدودف» معاون رئیس شورای امنیت ملی روسیه گفت که «برای هر سیاستمدار غربی باید روشن باشد که قدرت‌های هسته‌ای در جنگ‌های مهمی که نقش اساسی در سرنوشت‌شان دارد، شکست نمی‌خورند.» وی این اظهارات را در واکنش به اظهارات مطرح شده برخی از مهمانان مجمع جهانی اقتصاد که خواهان شکست روسیه در جنگ فعلی شده بودند، در کانال تلگرام خود منتشر کرد.
متعاقب آن، «رافائل گروسی» مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی نسبت به استفاده از تسلیحات اتمی در جنگ میان اوکراین و روسیه هشدار داد و در مصاحبه ای با شبکه «فاکس نیوز» ابراز امیدواری کرد که از سلاح های هسته ای در درگیری در اوکراین استفاده نشود.
گروسی در خصوص اظهارات اخیر مدودف درباره تلاش غرب برای توسل به سلاح اتمی در جنگ اوکراین، گفت که در یک جنگ هسته‌ای هرگز نمی‌توان برنده بود و هرگز نباید وارد آن شد.
توزیع ۱۳ هزار کلاهک هسته ای در بین ۹ بازیگر
در این بخش، این پرسش به ذهن می‌رسد که کدام بازیگران و هر کدام چه تعداد سلاح هسته‌ای در اختیار دارند؟ در این میان روسیه در جایگاه نخست و آمریکا در جایگاه دوم ایستاده است.
۱. سلاح های هسته ای روسیه
تخمین‌ها از شمار سلاح‌های هسته‌ای روسیه متفاوت است اما بسیاری بر این باورند که مسکو بزرگترین زرادخانه هسته‌ای جهان را در اختیار دارد ولی این کشور هرگز از سلاح هسته‌ای در حمله به جایی استفاده نکرده است تنها در سال ۱۹۴۹ (۱۳۲۷) اولین بمب اتمش را در مناطق دورافتاده قزاقستان آزمایش کرد.
طبق اعلام «مؤسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم» (سیپری)، تا ژانویه ۲۰۲۱ (دی ۱۳۹۹) روسیه از شش هزار و ۲۵۵ فروند سلاح اتمی برخوردار بود. سایر سازمان‌های نظارت بر گسترش سلاح اتمی مجموع این تعداد را بین پنج هزار و ۹۷۷ تا شش هزار و ۲۵۷ فروند اعلام کرده‌اند.
بر پایه برخی برآوردها، رقم کنونی کلاهک اتمی این کشور نیز به یک هزار و ۷۶۰ فروند می‌رسد. روسیه و ایالات متحده پیمان جدید کاهش سلاح‌های راهبردی (نیو استارت) را امضا کرده‌اند؛ پیمانی که برای مهار تسلیحات کشورها است و از ۵ فوریه ۲۰۱۱ (۱۶ بهمن ۸۹) به اجرا گذاشته شد. طبق این پیمان، هیچ کشوری نمی‌تواند بیش از یک هزار و ۵۵۰ کلاهک و بمب هسته‌ای راهبردی مستقر کند.
۲. سلاح های هسته ای آمریکا
ایالات متحده حدود پنج هزار و ۵۰۰ فروند سلاح هسته‌ای در اختیار دارد که یک هزار و ۸۰۰ فروند آنها «مستقر شده‌اند» یعنی روی موشک یا در پایگاه‌هایی دارای نیروی عملیاتی قرار دارند. آمریکا معمار اولین انفجار بمب هسته‌ای در تاریخ بود و با پروژه منهتن، بار آغاز عصر هسته‌ای را به دوش کشید.
تا امروز، ایالات متحده تنها کشوری است که از سلاح اتمی در جنگ استفاده کرده است. روز ۶ اوت ۱۹۴۵ یک بمب اورانیومی در هیروشیمای ژاپن فرود آمد که طبق برآوردها، ۱۴۰ هزار کشته بر جا گذاشت. این کشور بمب دوم را سه روز بعد در ناکازاکی انداخت که ۷۴ هزار کشته دیگر در پی داشت.
دیگر بازیگران برخوردار از سلاح اتمی به ترتیب هستند:
۳. چین ۳۵۰ فروند سلاح هسته‌ای
۴. فرانسه ۲۹۰ فروند سلاح هسته‌ای
۵. انگلیس ۲۲۵ فروند سلاح هسته‌ای
۶. پاکستان ۱۶۵ فروند سلاح هسته‌ای
۷. هند ۱۵۶ فروند سلاح هسته‌ای
۸. رژیم صهیونیستی ۹۰ فروند سلاح هسته‌ای
۹. کره شمالی ۵۰ فروند سلاح هسته‌ای
تصویر جهان جنگ زده هسته‌ای
نویسندگان این پژوهش بر اساس نتایج داده‌های خود تاکید کرده‌اند که داده‌ها فقط یک چیز را به ما می‌گویند که آثار هر نوع جنگ اتمی در جهان بسیار وحشتناک‌تر از حد تصور است.
نتایج جنگ هسته ای در جهان:
۱- شیا، روبوک و همکارانش محاسبه کرده‌اند که در نتیجه سلاح‌های هسته‌ای چقدر غبار ضد آفتاب می‌تواند مشتعل شود. محققان پراکندگی غبار را برای انواع سناریوهای جنگی از جنگ‌های کوچک‌تر هند و پاکستان تا جنگ بزرگ ایالات متحده و روسیه – تعیین کردند. آنها میزان تخریب را بر اساس اندازه زرادخانه هسته‌ای هر کشور برآورد کرده‌اند.
نتایج این تحقیقات حاکی است پس از وقوع انفجار اتمی انرژی بسیار زیادی در مناطق اطراف مرکز انفجار آزاد خواهد شد که همه چیز در این مناطق را در شعله‌های سوزان فرو می‌برد.
پالایشگاه‌های نفت نیز با انفجارهایی عظیم خواهند سوخت زیرا همواره این مراکز صنعتی مانند دوران جنگ سرد به عنوان یکی از اهداف اصلی در نظر گرفته می‌شوند. شعله‌های سوزانی که در اطراف هر هدف ایجاد می‌شوند، دودی سیاه و سمی را ایجاد خواهند کرد که به سرعت و مستمر وارد اتمسفر شده و لایه های بالای کره زمین از جمله استراتوسفر را در بر می‌گیرد.
۲- حتی در کوچک‌ترین سناریوی بروز جنگ هسته‌ای، به عنوان مثال یک جنگ محلی میان هند و پاکستان، حجم، میزان تخریب و ویرانی‌ها بسیار زیاد خواهد بود. در صورت تحقق چنین سناریویی متوسط تولید کالری (گرما) در جهان در پنج سال پس از جنگ ۷ درصد کاهش خواهد یافت.
۳- در صورتی که سناریوی جنگ هسته‌ای در سطحی وسیع‌تر در جهان رخ دهد به طور مثال این جنگ میان ایالات متحده و روسیه رخ دهد، نتایج آن بسیار سنگین‌تر و مخرب‌تر خواهد بود. در صورت تحقق این سناریو، تولید کالری (گرما) متوسط جهانی سه تا چهار سال پس از چنین جنگ مهیبی، حدود ۹۰ درصد کاهش خواهد یافت.
۴- کاهش شدید تولیدات و محصولات کشاورزی از دیگر تبعات بروز چنین جنگی است. با توجه به اینکه آمریکا و روسیه دو کشور و قدرت اصلی در عرصه کشاورزی و تولیدات مواد غذایی هستند بنابراین وقوع هر نوع منازعه هسته‌ای میان این دو، بازار جهانی موادغذایی را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد و بحران مواد غذایی را در کشورهای مختلف جهان دامن می‌زند که کشورهای کمتر توسعه یافته و یا توسعه نیافته به ویژه در قاره آفریقا و مناطق دور افتاده متحمل بیشترین آسیب‌ها خواهند بود.
۵- کاهش محصولات غذایی می‌تواند منجر به محدودیت‌های صادراتی و حتی ایجاد اختلالات شدید در مناطق وابسته به واردات مانند آفریقا و خاورمیانه شود. تیم تحقیقاتی دانشگاه راتگرز پیش بینی کرد که این تغییرات سبب اختلالات فاجعه بار در بازارهای جهانی مواد غذایی می‌شود.
در واقع، کاهش ۷ درصدی تولید گرما در جهان تأثیر نجومی در تولیدات مواد غذایی در سراسر کره زمین و زیستگاه اصلی انسان ایجاد خواهد کرد که این از بزرگترین ناهنجاری ثبت شده از زمان آغاز ثبت رصد سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد ” فائو” در سال ۱۹۶۱ فراتر خواهد رفت.
۶- طبق برآوردها در بدترین و بزرگترین سناریوی جنگ هسته‌ای میان ایالات متحده و روسیه، بیش از ۷۵ درصد از سراسر کره زمین در مدت دو سال پس از وقوع منازعه از گرسنگی نابود می‌شوند.
۷- برخی از پژوهشگران به دنبال یافتن این موضوع هستند که آیا استفاده از غلات خوراک دام برای انسان در چنین شرایطی می‌تواند آثار زیانبار کاهش از دست دادن کالری را در عواقب فوری یک جنگ هسته‌ای را تا حدودی جبران کند که بسیاری از آنان پاسخ مثبت در این زمینه را بعید ارزیابی کرده‌اند.
نکته حائز اهمیت این است که بسیاری از دانشمندان تأیید کردند که لایه حفاظتی زمین «اوزون» که اکنون هم شرایط مناسبی ندارد، در اثر انفجار اتمی احتمالی دیگر، صدمه بسیار جدی خواهد دید.
در مجموع، دانشمندان تاکید دارند که نباید سلاح هسته‌ای تولید شود زیرا اگر این سلاح وجود داشته باشد، می‌توان از آنها استفاده کرد. بنابراین جهان همواره در این هراس به سر می‌برد که به تعداد تولید کنندگان این سلاح به جنگ هسته‌ای نزدیک شده است. اما اکنون که تعدادی از این کشورها دارنده این سلاح هستند باید قوانینی به کارگمارده شود که هیچ یک از صاحبان آنها نتوانند از آن تحت هیچ شرایطی استفاده نکنند.
