فیسبوک به‌عنوان پوششی برای سازمان سیا
نویسنده: ولادیمیر پروخواتیلوفمترجم: ک. رادینبرگرفته از : سایت روسی بنیاد فرهنگ استراتژیک
بزرگ‌ترین شبکه اجتماعی جهان ارتباط نزدیکی با سیا دارد و حتی تولد خود را مدیون جامعه اطلاعاتی آمریکا است. یکی از سرمایه‌گذران اصلی فیسبوک شرکت «آکسل پارتنرز» بود، ارتباط با صندوق سرمایه‌گذاری پُرخطر یا کارآفرینی «این کیو تل» سازمان سیا را حفظ کرد. برای نخستین بار همکاری فیسبوک با سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا پس از افشاگری «ادوارد اسنودن» مشخص شد که با انتشار اسنادی نشان داد که فیسبوک به‌موازات «مایکروسافت»، «گوگل»، «یاهو»، «یوتیوپ»، «اسکایپ» و«اَپِل» امکان دسترسی سازمان سیا و «ان اس آ»(آژانس امنیت ملی ـ مترجم) به سرورهای آنها با داده‌های کاربران را فراهم می‌کند. این رسوایی سروصدای زیادی به پا کرد و پس از آن غول‌های اینترنتی جهان و مدیر اطلاعات ملی آمریکا «جیمز کلپر» اعلام کردند که این اتفاق دیگر تکرار نخواهد شد. اخیراً معلوم شد که سازمان سیا و فیسبوک از راه دیگری، همکاری را ادامه می‌دهند. اکنون فیسبوک آشکارا با سازمان سیا همکاری می‌کند و حتی کاربران خود را برای کار با سازمان اطلاعاتی آمریکا به‌کار می‌کیرد، آنهم به‌صورت رایگان و بر‌اساس اصول داوطلبانه.
در ماه مارس سال ۲۰۲۰ در شهر «اسپرینگ فیلد» (آمریکا) ۳۸مین سمپوزیوم بهاره اطلاعاتی آمریکا برگزار شد که موضوع اصلی آن بحث در مورد اهداف و اولویت‌های استراتژی جدید امنیت ملی بود که توسط دونالد ترامپ در اواخر سال ۲۰۱۷ در معرض افکار عمومی قرار گرفت. در نهاد و بنیاد استراتژی آمریکا همانند قبل، اصل «حفظ صلح از طریق برتری در قدرت» قرار دارد. اکنون این امر باید نه تنها با برتری در سیستم‌های تسلیحاتی و کنترل بلکه از طریق «پیش‌بینی اطلاعاتی»، یعنی پیش‌بینی تهدیدات احتمالی و پیش‌بینی رویدادهایی که موجبات پیدایش و بروز آنها را فراهم می‌آورند، حاصل شود. «اطلاعات پیشگیرانه» به یکی از اولویت‌های اصلی فعالیت پروژه‌های پژوهشی پیشرفته اطلاعات تبدیل شده است. یک آژانس دولتی آمریکا که در سال ۲۰۰۶ برای تأمین بودجه توسعه پیش‌بینی‌های فناوری برای جلوگیری از بحران‌ها و درگیری‌های جهانی آینده و همچنین شناسایی امکانات بالقوه‌ای، که با کمک آنها، آمریکا بتواند برتری در برابر رقبا به‌دست بیاورد، ایجاد شده است. فعالیت پروژه‌های پژوهشی پیشرفته اطلاعاتی از مدیر اطلاعات ملی آمریکا تبعیت می‌کند و وظایفی را انجام می‌دهد که به‌نفع سازمان سیا و آژانس امنیت ملی آمریکا است. ابزار اصلی اطلاعات پیشگیرانه و یا پیش‌دستی اطلاعاتی، عملیاتی است با داده‌های بسیار زیاد (بیگ داتا). طی چندین سال (از ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۷) بیش از ده‌ها پروژه مانند پروژه مشترک با «گوگل» به‌نام «رکورد فیوچر» و پلاتفرم پیش‌بینی «پ ۲۱» (پیش‌بینی اطلاعاتی دقیق) ـ ایجاد جریان اطلاعات جدید در توئیتر؛ دونامی ـ کنترل‌کننده انجمن‌ها و مراکز نفوذ در فیسبوک، توئیتر و اینستاگرام؛ ژئوفیدیا ـ دیده‌بانی و نظارت بر حرکت توده‌های مردم را به‌کار گرفتند. با این حال نتایج این پروژه‌ها مایوس‌کننده بودند، هر چند بخش‌هایی از آنها توسط سازمان سیا تأمین مالی می‌شد. افق امکانات پیش‌بینی کننده برای بی‌ثباتی اجتماعی، درگیری‌ها و حملات تروریستی در عرض سه تا پنج روز بود که می‌تواند باب طبع یک آدم تنگ‌نظر و خود‌بین باشد که خود را به پیک نیک آخر هفته آماده می‌کند و به هوای آخر هفته علاقمند است. عملکرد جهانی نشان می‌دهد که پیش‌بینی درگیری‌های اجتماعی و اعتراضات مستلزم افق پیش‌بینی کننده در چندین هفته و اقدامات نظامی ـ حداقل شش ماه است.
از میان دستاوردهای اطلاعات پیشگیرانه و یا پیش‌بینی‌های اطلاعاتی آمریکا که در منابع آزاد اعلام شده است، افق‌های زیر را برای سال ۲۰۱۲ نام برده‌اند: ظهور یک جنبش اعتراضی در انتخابات ریاست‌جمهوری در مکزیک؛ بروز یک‌سری اعتراضات پیرامون استیضاح رئیس‌جمهور پاراگوئه «فرناندو لوگو». این پیش‌بینی‌ها توسط تیمی از کارشناسان «ویرجینیا تک» انجام شدند، اما این گروه از دانشمندان آنگونه که ما نوشتیم، اصلا نه به پیش‌بینی، بلکه در سازماندهی اعتراضات اجتماعی در چارچوب پروژه «اخگر» پرداختند. یعنی این نه یک پیش‌بینی بلکه یک فعالیت طرح‌ریزی شده بود و معلوم می‌شود که در اصل خودستایی تیم پیش‌بینی کننده، فعالیت پروژه‌های پژوهشی پیشرفته اطلاعات و سازمان سیا بوده و چیزی دیگری نیست. بدتر از همه درستی پیش‌بینی‌ها بود. با تلاش و هزینه زیاد تیمی از روشنفکران به سرپرستی پروفسور روانشناسی و جامعه‌شناسی «فیلیپ تتلوک» موفق شد میانگین خطای پیش‌بینی را از ۴۸ به ۳۹ درصد کاهش دهد. یادآوری می‌کنیم که پیش‌بینی با کمک شیر یا خط با سکه ۵۰ درصد خطا دارد که چندان بدتر نیست، بلکه بسیار ارزان‌تر هم درمی‌آمد. در سال ۲۰۱۸ پروژه « SWAR» (اجتماع، ازدحام، توده مردم ـ مترجم) آغاز شد که هدف آن بررسی و آزمایش توانایی‌ها و امکانات ذهن جمعی یا آنگونه که اکنون گفته و یا مد شده «خرد جمعیت» است. تابستان امسال مرحله بعدی پروژه « SWAR» تحت نام «شکار چالش ۲۰۲۰» (HUNT CHALLENGE ۲۰۲۰) است. هدف از این مرحله تلاشی بود برای ارزیابی‌ها که «خرد جمعیت» جذب شده از طریق داوطلبان غیرحرفه‌ای فیسبوک نسبت به کار تحلیل‌گران حرفه‌ای اطلاعات از کشور«پنج چشم» (جامعه اطلاعاتی پنج کشور ایالات متحده آمریکا ،انگلیس، استرالیا، کانادا و نیوزیلند) تا چه اندازه نیرومند است.
به شرکت‌کنندگان مسابقه چهار وظیفه را ارائه دادند: موقعیت جغرافیایی، نرمش و انعطاف‌پذیری تفکر، مهارت شناسایی نقاط ضعف در گزارش‌های اطلاعاتی در زمینه پیش‌بینی فعالیت‌های دزدان دریایی. داوطلبان پذیرفته شده از طریق فیسبوک ضمن پیشی گرفتن از نتیجه ماموران اطلاعاتی بسیار عالی از عهده این وظایف برآمدند. آنگونه که سازماندهندگان پروژه ادعا می‌کنند، دلیل این نتیجه غیرمنتظره ساده بود. داوطلبان به‌طور جمعی مشکلات را حل، دائماً نتایج خود را رد‌و‌بدل می‌کردند، یعنی با شایستگی، ضمن راه انداختن جلسات ایده‌پردازی و طوفان فکری، ارتباط برقرار می‌کردند. و اما مأموران اطلاعاتی اگر هم به روایت رسمی باور داشتند، طبق اصل «هرکس برای خود» اظهار فضل می‌کردند و در تجربه با شکست روبرو می‌شدند. می‌توان تصور کرد که همه هدف اجرای «HUNT CHALLENGE ۲۰۲۰» عبارت بود از آزمایش کار خدمات ویژه با داوطلبان شبکه‌های اجتماعی برای پیش‌بینی حوادث و تهدیدهای مورد علاقه جامعه اطلاعاتی. در این حالت موسسه «فعالیت پروژه‌های پژوهشی پیشرفته اطلاعات» و سازمان سیا توانایی‌ها و امکانات شبکه غول‌پیکر فیسبوک و شمار کاربرانی را که به ۲/۵ میلیارد نفر می‌رسد، آزمایش کرده‌اند. پس از این آزمایش موفقیت‌آمیز شرکت فیسبوک تصمیم گرفت هزینه پیش‌بینی آینده را از اطلاعات آمریکا که باعث ایجاد آن بود بگیرد و ضمن قبول آن، پلاتفرم اختصاصی خود را به‌نام « فیسبوک فورکاست» ایجاد کرد (فیسبوک اپلیکیشن فورکاست پیش‌بینی رخدادهای جهانی را آزمایش می‌کند ـ مترجم). این یک ضمیمه و نرم‌افزار تلفن همراه است که امکان هماهنگ کردن کار پیش‌بینی کنندگان جامعه و ارائه پیش‌بینی‌های فردی را می‌دهد. وظیفه پلاتفرم «فیسبوک فورکاست» نه تنها تولید پیش‌بینی‌ها بلکه شناسایی «پیش‌بینی کنندگان ممتاز و عالی» از طریق طبقه‌بندی «محاسن و اعتبار» بهترین پیش‌بینی کنندگان داوطلب است. کارشناس اینترنت روسی «سرگی کارلوف» اشاره می‌کند که «در سایه “فورکاست” فیسبوک اکنون نظرسنجی‌های معتبری ظاهر می‌شوند که می‌تواند آنرا به انواع سازمان‌ها مانند گروه‌های سیاسی، مبلغان و سوداگران مالی بفروشد». در سازمان سیا و آژانس امنیت ملی امکانی پدید آمد که بدون جلب توجه به‌خود، تحت پوشش فیسبوک اطلاعات محرمانه را به‌دست بیاورند و آینده را ضمن نمایاندن این کار به‌عنوان پیش‌بینی‌های عینی طرح‌ریزی کنند.
