گفت و شنود با محترم صبور سرباز
هنر پیشه شناخته شده، ورزیده و با استعداد دنیای هنری فلم و سینما
مصاحبه کننده : انجنیرعبدالقادرمسعود
در دنیای پربار، درخشان، شگوفان و زیبای هنر، هنری فلم، سینما و تیاترنیاز ملی و دستاورد انسانی است، که در رشد و بالندگی تمدن و فرهنگ یک جامعه نقش موُثر، پیشرو و سازنده دارد.
در کشور ما مثل سایر ملل جهان، فلم، سینما و تیاتر نیز به حیث یکی از هنرهای شایسته، جالب و چشمگیر مورد استقبال و حمایت مردم ما قرار گرفته است.
در دوران جنگ های داخلی با وجودیکه به هنر و فرهنگ ما بی باکانه کم توجهی صورت میگرفت، هنرمندان ما و به خصوص دست اندرکاران هنر فلم، سینما و تیاتر توانستند با ساختن فلم های گوناگونی هنری، مستند و داستانی رسالت شان را در بدترین شرایط نیز به خوبی ایفا نمایند.
محترم صبورسرباز از جمله شخصیت های با استعدادی است که با اندوخته های هنري شان در تولید ومونتاژ فلمهای هنري، مستند و داستاني سهم فعال داشته اند.
استاد پوهاند مجاور احمد زیارزموږ د هیواد نومیالی هیواد پال، نامتو ژبپوهاند، د پښتو ژبې او ادب علمي او اکادیمیک شخصیت او څېړونکی د محترم صبور سرباز د هنري سټې په تړاو په خپله یوه لیکنه کې داسې وایي :
(( زموږ د فرهنگ و هنر پرهسک ځلېدلی
سبا ستوری
د صبور توفان غوندې ښايسته ډېرو غوړېدلو هنري وړتياوو او استعدادونو دا را زباده کړې چې افغاني ټولنه له بډايه تاريخي فرهنگي برم و پرتم سره، د سيمې او ان نړۍ پرکچ د پوهې او فرهنگ پوره پټتوان (پوتنسيال) درلودلی او همدا چې رښتينو بچيانو ته يې د کړتوان (با لقوه) توان لاره روَده هواره شوې ، خپل پټ استعداد او وړتيا يې د کړن په ډگر کې ازمايلي او پر کاراچولي، هېڅ عرب او عجم ترې د سيالۍ ميدان نه دی وړی.
په دغه لار ولوري کې صبور توفان رافت همداسې يو نېکمرغه اوکمسارې سټه وه چې له خورا لږکۍ سلنې افغانانو په لړ کې يې روښاندي کورني او بيا يې پسې د پلازمېنې پرکچ روڼلي ټولنيز ښاري چاپېريال د فني- هنري ارمان د خړوبتيا او سمسورتيا گلباغچې پر مخ پرا نېستې دي.
لومړی وار د يوه ځوان هنرمند په توگه د(آريانا فيلم) په ځانگړې ټولنه کې پرکار پيل وکړ. هلته لږ مهال روسته په يوه (( اخترمسخره)) نومي فيلم کې يو کوشني نقش ولوباوه. که څه هم هغه فيلم په ښکاره يوکوميډي فيلم برېښېده، خو داچې د الماني کفکا د پېښاوو صادق هدايت او بيا د هغه افغان پېښاوو رهنورد زرياب د ورته بدنام سبک ناولي ناول پر بنسټ رغېدلی وو، خو زموږ تنکي ځوان هنرمند يې د دې جوگه کړ چې د خاورې او خلکو د ننگ وپت په ژغورنده سنگر کې د سربايللي (صبور) نومي سرباز يوې ليکلې سېنارو ته په خپله پرلپسې غوړېدونکې هنري وړتيا د يوه ښکلي فيلم جامه ورواغوندي؛ او ان تردې چې پخپله هم د (صبورسرباز) په نامه کلونه کلونه د هر مينوال پر ژبه بهاند پاتې شي!
هسې خو له هماغه نامي فيلم راهيسې د دغه ټولمنلي، زيارکښ او نوښتگر افغان هنرمند له برميال نامه اوکارنامو سره زماغوږ و سترگې روږدي او روڼلي ول، خو دا لمړی ځل وو چې ډېرکاري فرهنگيال دوست انجنير قادر مسعود راته په خپله ښايسته ښکلې ټولگه کې ورسره د رانغښتې زړه وړونکې مرکې او ژوندليک له لارې پوره راوپېژاند او د دغه څو ليکو د ورډالۍ کولو وياړ يې راپه برخه کړ.
داچې کله زموږ ټولمنلی هنرمند د هماغه وړکينې او ځلمينې مهالپېر کابل ښار د سيمې او نامړو او ناځوانو گاونډيانو تورو غديو تورې تېښتې ته اړېست او د نورو بېشمېرو هېوادوالو او بيا هنرمند انو غوندې لوېديځ ته راجلا وطن شو، هغه هم نامي بندري هېواد( هالېنډ) ته، نو بياهم ارام کښې نناست، خپل هېواد مېشتي او بهرمېشتي مينوال يې نهيله پرېنښول او په بېلابېلو انټرنېټي لارو رَودو يې ورسره خپلې نوې نوې هنري پنځونې شريکې وساتلې …
پرېږدئ، زموږ د فن و هنر پر اسمان راځلېدلی او ټولمنلی(صبور سرباز) مو د ستړو ستومانو قافلو د بيا پرمخيون په موخه همداسې بلنده بلينډه (مشعل فروزان) اوسي …
د لا ډېرو هنري پنځونو په پار ورته روغ و رغاند ژوند غواړم!
په درسته فرهنگي افغاني مينه
ستاسې د ټولو زيار))
فلمسازان و هنرپیشه های واقعی و هدفمند فلم ، سینما و تیاتردر تمام دنیا تلاش میورزند تا در آثار هنری خود مطابق به فرهنگ ، کلتور عنعنات، رسوم و آداب پسندیده کشور های شان حقایق و واقعیت ها عینی جامعه را بیان نمایند. به همین دلیل است که در جهان، هنر و صنعت فلم، سینما و تیاتر از رشد، تکامل و تحول چشمگیربرخوردار بوده و به مدارج عالی پیشرفت و بالندگی خود رسیده است.
محترم صبور سرباز درکنار شخصیت های شناخته شده دنیای هنر فلم، سینما و تیاتر وطن ما، یکی از چهره های محبوب ، ورزید و با استعدادی است، که با تلاش، کارکردها و آثارش توانسته است بهترین و انسانی ترین پیامش را به شیفتگان هنر و معرفت برساند.
محترم صدیق کاوون توفاني نویسنده توانا، ادیب و شاعرشناخته شده، آگاه و مبتکردریکی از نوشته های خود در مورد شخصیت صبور سربازچنین میفرمایند :
(( سال های جنگ بود و جنايت. از هر سو خون و آتش ميباريد. باند های آدمکش تلاش ميورزيدند که فضای ترس و وحشت را بر کشور حاکم سازند.آنان سعی می کردند که از طريق سوزاندن فابريکه ها، مکاتب، سينما ها و همچنان ترور و کشتار بی رحمانه استادان، انجنيران، هنرمندان و اهل دانش و فرهنگ، جلو رشد و انکشاف کشور را نه تنها در ساحه اقتصاد، بلکه در سایر عرصه های زنده گی، منجمله هنر و فرهنگ نيز بگيرند.
سينمای نوپای افغانستان که با جلب وجذب استعداد های جوان ، به سوی شگوفايي، گام بر ميداشت ، نيز با دشواری های گوناگون، از جمله تهدید هنرپيشه ها مواجه بود.
با وجود فضای ترس و وحشت، بودند جوان های سر سپرده و عاشق هنر تمثيل و سينما که عاشقانه به سينما رو آوردند و در امر بزرگ ميهني رشد فرهنگ سهيم شدند.
يکی از اين جوانان هنرمند، صبور طوفان بود که در فلم «صبور سرباز» بازی کرد . همبازی صبور طوفان در اين فلم عادله جان اديم بود که هر دوی شان خوب درخشيدند و در ایفای نقش های شان موفق بودند.
زمانی که فلم صبور سرباز از طريق تلويزيون افغانستان به نشر رسيد، با استقبال بی مانند مردم روبرو گرديد . با وجود آنکه صبور پيش از آن هم در فلمهای :
« اختر مسخره»، «گناه»،«پرنده های مهاجر»، « مزرعه سبز» و … در نقش های گوناگون خوب درخشيده بود، ولی با فلم صبور سرباز به شهرت رسيد و به دنيای دل های بيننده ها راه يافت.))
او همداسې زموږ د هیواد پېژندل شوی علمي او ادبي شخصیت، نوښتګر، مخکښ شاعر او هڅاند لیکوال ښاغلی عبدالغفور لیوال په خپله یو لیکنه کې د ښاغلي صبور سرباز د سټې په تړاو داسي وایي :
(( صبور سرباز د یوه نسل لپاره د حماسو نوستالژي
زه لا زلمکی وم، چې صبور طوفان (رأفت) په ” صبورسرباز” فلم کې وځلېد. صبور سرباز به له لومړنیو افغاني فلمونو څخه و، چې د جوړېدو پرمهال يې د افغانستان ملي تلویزیون د خپرېدو اعلان خپور کړ او خلک یې خپرېدو ته په تنده او تمه منتظر ول. فلم د ملي او مستقلانه دفاع په زمانه کې د یوه افغان سرتیري د مېړانې، شجاعت، مینې، هیلو او ژوند انځور وړاندې کاوه، چې له هېواد څخه د دفاع هوډ، د خپلې مینې یادونه او د ژوند غوښتنو پر سر اخیستی و :
د چا خیال، د ژوندون غم د وطن فکر
دا وړوکی زړه مې څو ځایه تقسیم دی
سلیم راز
موږ هلکانو صبور سرباز فلم په مینه ولیده او سبا مو په ښوونځي کې ډېرې کیسې وکړلې، په دې فلم کې د ښاغلي صبور طوفان کرکټر او شخصیت خورا په زړه پورې و. دی په خپل دغه لومړني مهم فلم کې داسې وځلېده، چې د ډېرو خلکو زړونو ته یې لاره وکړه، په هغه وخت کې د کابل مهمو مجلو د هغه په اړه لیکنې او عکسونه خپاره کړل. څېرې یې د یوه مهربان، څه ناڅه ساده، میین او مېړني افغان ځانګړنې درلودې، چې له خپل هېواد څخه د دفاع شور یې له سترګو څخه ورېده.
صبور سرباز فلم اوس هم د افغانستان د همدغه نننیو شرایطو ښه استازولي کړلای شي. همدا نن هم زموږ ملي دفاعي او امنیتي زړور ځواکونه د صبور طوفان په شان زرګونه اتل سرتیري لري، چې له خپل وطن څخه دفاع کوي.
زما په یاد ده؛ ډېرو خلکو غوښتنه کوله، چې صبور طوفان دې په نورو فلمونو کې هم نقش ولوبوي او د مستقلانه دفاع دغه نوستالژیکه څېره دې خلکو ته د تېرو خوږو زمانو حسرت بیا بیا ورپه زړه کړي. خو صبور له هماغه فلم سره ولاړ او تر نن پورې یې بیا چا کوم څرګند هنري فعالیت ونه لیده. زه له خپل درانه دوست ښاغلي انجنیر صاحب مسعود څخه مننه کوم، چې د خپلو هنري – فرهنګي هڅو په لړ کې یې د دغه نوموتي سپاهي یاد راتازه کړ او یوځل بیا یې خپل ولس ته ورپه یاد کړ.
په تلوتلو کې له ملي راډیوتلویزیون څخه غواړم، چې یا دې د صبور سرباز په شان نوي هڅونکي حماسي فلمونه جوړ کړي او یا دې هم د صبور طوفان شهکار حماسي فلم ( صبورسرباز) بیا بیا خپور کړي، چې د وطن دوښمنان مختوري او د وطن ریښتیني مدافعین سرلوړي کړي.
درنښت
څېړنوال عبدالغفور لېوال))
دوستان عزیز :
به خاطری شناخت بیشتری این چهره موفق هنری با او گفت و شنودی انجام داده ام که توجه شما دوستان اهل هنر، ادب و فرهنگ را به آن جلب مینمایم.
محترم صبور سرباز به شما وهمه هموطنان عزیز خود عرض سلام و ادب دارم، اجازه بدهید پرسش های خود را آغاز نمایم.
از شما دوست عزیز انجنیرعبدالقادر مسعود سپاسگزارم. من در خدمت شما و علاقمندان گرامی ام هستم.
پرسش : محترم صبورسرباز ، نظر به شناختی که از شما دارم، شما در دنیای هنری فلم و سینما به حیث چهره شناخته شده، ورزید، مبتکر و با استعداد معرفی هستید. بگذار یک بار دیگرهموطنان ما در داخل و خارج از سرزمین باستانی و مدنیت پرورما با شخصیت ادبی و هنری شما بیشتر آشنا شوند.
پس مهربانی نموده در مورد زندگی علمی، هنری، ادبی، فرهنگی و شخصی خود به طور مختصر معلومات ارایه نماید.
پاسخ : بلی تشکر از محبت تان اجازه دهید خدمت شما و همه مردمان وطن خود سلام تقدیم کنم، من صبور طوفان با تخلص فامیلی رافت زاده کابل درس هایم را از آغاز تا انجام به کابل در رشته اداره ومدیریت ( اقتصاد) خواندیم . متاهل هستم پنج فرزند دارم مدت سی سال در خارج افغانستان زنده گی میکنم وفعلا مقیم هالند هستم . همکاریم با تلویزیون سینما بر میگردد به چهل سال پیش ، مدت چند سال در اداره هنر و ادبیات بخش درام دیالوگ پشتو ودری همکاری داشتم و چند سال اخیرهم در ریاست افغانفلم ایفای وظیفه نمودم، در سال (۱۹۹۲) بنابر مشکلات ناشی از جنگ های داخلی مانند هزاران انسان سر زمینم وطن را ترک کردم اولا به مسکو و بعدا به هالند مهاجر شدیم ، وفعلا در کنار فامیل با درد بی وطنی زنده گی میکنم.
پرسش : شما برای اولین بار چگونه به هنر فلم و سینما روی آوردید، و این هنررا به طورعلمی و مسلکی از چه کسانی، چطور و در کجا فرا گرفتید؟
پاسخ : مسعود صاحب عزیز سوال جالب کردید، بلی بنده آخرین سال های حکومت سردار داود بود، متعلم صنف هفت مکتب سید جمال الدین واقع در کارته چهار بودم، به یاد دارم همان شب و روز فلم سیاه و سفید غلام عشق تازه ساخته شده بود ، من با علاقمندی این فلم را تماشا کردم ، از اتفاق قهرمان این فلم ( غلام عشق) معلم مضمون پشتو ما را تدریس میکرد، نامش شاه جهان بود اونتنها هنرمند والا بلکه انسان خیلی مودب با تمکین و با ادبی بود همه مکتب دوستش داشتن، روزيكه فلم را تماشا کردم فردای همان روز قهرمان فلم یا بهتر بگویم بچه فلم در صنف ما درس داشت و من با تعجب با فاصله نیم متری نگاه ميكردم و یک حس کنجکاوی برایم پیدا شد همین حس کنجکاوی و شاید هم قسمت مرا کشانید به سینما در صنف نهم لیسه مسلکی تجارت کابل بودم توسط یکی از همصنف هایم به اسم رحیم به برادرش عزیز نایل و ضیا جان معرفی و از طریق ضیا جان به موسسه اریانا فلم راه پیدا کردم، قابل یاد اوریست که موسسه اریانا فلم یگانه موسسه خصوصی فلم سازی در سطح کشور بود که دستاورد های خوب هم داشت مانند غلام عشق ، سیاه موی جلالی و چندین فلم دیگری… خوب حالا فعالیت من در این موسسه ! بنده کارم را با فلم سیاه وسفید اختر مسخره آغاز کردم فکر کنم سال های (۱۹۸۰) بود با وجودیکه نقش کوچک داشتم ، ولي از نظر بازی برایم خیلی دشوار بود چون من خیلی جوان و بی تجربه بودم ، با همکاری کارگردان و دوستان سابقه دار قبل از من توانستم از این آزمون بدر بیایم ، یقینا مورد تشویق همکارانم و مردم قرار گرفتم همین باعث شد تا من امیدوار شوم به ادامه کار در این عرصه، بعد از این فلم ، دومین تجربه من فلم گناه که آن هم فلم سیاه و سفید بود در نقش کوچکی یکی از قهرمانان فلم بود و همچنان در همین جریان با دو فلم تلویزیونی نیز همکار شدم و بعدا فلم بلند صبور سرباز برایم پیشنهاد شد تامن نقش اول یا قهرمان فلم را بازی کنم خوب یقینا این نقش بزرگ صبور سرباز باان كه تجربه کمی داشتم در برابر هنر پیشه های بزرگ و باتجربه همچو سلام سنگی آبراهيم طغیان خیلی دشوار بود ولی بازهم با استعداد کم و بیش که داشتم و با همکاری کارگردان و دوستان ، نقش را بازی کردم، البته این زمانی بود که ما از موسسه اریانا فلم به اداره افغانفلم تحت پوشش دولت قرار گرفته بودیم ، و خوشبختانه با استفاده از امکانات دولت و حمايت دولت من و دیگر دوستان هنرمند ما توانستيم از دو کورس شش شش ماه که توسط استودیو موسفلم شوروی با راهنمایی استاد مجرب سینمای شوروی به اسم خانم گالینا دایر شده بود استفاده خوب ومفید بکنیم .
پرسش : شما هنرفلم و سینما را چگونه تعریف مینمایید؟ به نظر شما هنرمندان این عرصه در جهت فرا گــیری مسلکی و تخصصی هنر فلم و سینما باید به کدام نکات جدی و ضروری توجه نمایند؟
پاسخ : ببینید هنر هر قدر تعریف شود به نقطه پایانی نمیرسیم چونکه هنر با پیدایش انسان ها گره خورده و با مرور زمان استعداد و توانمندی انسان ها نمایان میگردد، که یقینا هنر سینما یکی از این هاست ، به همین خاطر هنر سینما را ارتباط می دهند با زیبایی تخیل و خلاقیت ، این سه عنصر است که هنرمندان را به عشق، محبت همدلی و صلح هدایت می کند . حتی این هنر می تواند درمان روحی باشد به وسیله ذهن زیبا هنرمند و ده و صد ها تعریف دیگر، و اما در قسمت بخش دوم سوال تان! همانطوریکه قبلا اشاره کردم فراگیری درس و آموزش برای هر پدیده هنری موثر و ضروری است با وجودیکه هنر و هنر سینما از یک استعداد ذاتی و تفکر ذهنی انسانها برمیخزد. این تفکر و خلاقیت هنرمند در چوکات یک ساختار مسلکی و مطابق استندرد که برای سینما تعین شده خیلی موثر و قابل ارزش است. بنابراین هنر و علم این دو عامل است که هنرمند را به هدفش میرساند.
پرسش : به نظر شما یک فلمساز و هنر پیشه موفق در ساختن و تولید یک فلم، باید به کدام ویژگی های مسلکی و هنری زیاتر توجه نماید؟
پاسخ : به نظر من ساختن هر پدیده اي هنری مخصوصا سینما چیزیکه مهم است ، انعکاس دادن حقیقت یا واقیعت های که اتفاق افتیده و باید به شکل هنرمندانه که قابل درک و قبول برای بیننده باشد تهیه و آماده شود . فرق نمیکند این واقیعت ها یا حادثات تاریخی ، عاطفی ، رومانتیک و یا حماسی باشد، این مربوط ذهن خلاق سینما گر است، که چنین اتفاقات را با پرداخت های هنری و فن تکتیک های سینمایی به تصویر بکشاند و تماشاچی خودش را در داخل این ماجرا بیبیند.
پرسش : شما درعرصه سینما و فلم در کدام بخش ها بیشتر کار کردید؟
پاسخ : در آغاز بیشتر ذهنم متوجه کار بازیگری بود چونعلاقه بیشتر به بازیگری داشتم ، بعدا که تجربه بیشتر شد و ارام ارام علاقمند شدم تا به ساختن فلم ، نوشتن فلمنامه توجه كنم ، هميشه در جریان کار شوتنگ یا فیلمبرداری ذهنم متوجه کارگردان بود، کهچطور می تواند صحنه ها رابدون سلسله (یک و دو سه ) ثبت می کند و بعدا این صحنه های نا مرتب را یکی پس دیگر از نظر درامه یا موضوع اصلی فلم ارتباط می دهد ، این برایم جالب همچنان اموزنده بود ، بالاخره تصمیم گرفتم وارد این کار دشوار شوم و اولین کارم به عنوان معاون یا دستیار اول کارگردان در فلم حماسه عشق ودومی گماشته بود و به اولین بار هم فلم هنر دوساعت را بنام سایه مرگ نویسنده داستان وکارگردان بودم.
پرسش : تا به حال در تولید و مونتاژ چند فلم هنری، مستند و داستانی سهم فعال گرفته اید، لطفا از فلم هاییکه ساخته و تولید خود شما است نام ببرید؟
پاسخ : من تا به حال درحدود ده فلم با نقش های متفاوت کار کردم ، همانطوریکه قبلا تذکر دادم آغازین کارم با اخترمسخره شروع شد به همین ترتیب فلم گناه ، صبور سرباز ، پرنده های مهاجر ، حماسه عشق ، گماشته ، فلم کوتاه زن ومزرعه سبز و شیر اغا و شرین گل بوده همچنان در قسمت کارگردانی نیز با فلم های همچو حماسه عشق، گماشته ، شیرآغا و شرین گل و سایه مرگ همکاری داشتم.
پرسش : فلم هاییکه تاکنون تولید و ساخته اید، بیشتر روی کدام موضاعات میچرخد؟
پاسخ : فلم هاي كه در ان زمان ساخته ميشد، أكثرا روي موضوعات مختلف ( حماسي ، تاريخي رومانتيك و موضوعات داغ سياسي) تهيه ميگرديد، البته در چوكات منافع ملي مطابق به ارزش هاي ديني و فرهنگي مخصوصا زمان حكومت دوكتور نجيب الله شهید هيچ نوع ممانعت در ساختار هنر سينما وجود نداشت. يقينا تماشاچي ان زمان شايد أين قضيه هستند، بطور مثال فلم فرار فلم پرنده هاي مهاجر با و جوديكه داستان أين دو فلم به مزاج دولت ان وخت برابر نبود، ولي جز إز واقعيت هاي اتفاق افتاده ما در همان شرايط بود دولت بدون هيچ نوع كمي كاستي اجازه نشرش را داد و مورد استقبال دولت و مردم قرار گرفت، و همچنان فلم گماشته اولين فلم سينما اسكوپ كه در ان زمان ساخته شد أين فلم روي قاچاق مواد مخدر كه توسط جنرال شوروي و با همكاري يك حلقه إز مجاهدين ، بواسطه تابوت هاي مرده هايشان صورت ميگرفت، اين فلم نيز در وخت حاكميت دوكتور نجيب الله ساخته شد، اين نشاندهي آزادي و استقلال در هنر سينما بود . قابل ياد اوريست كه دهه (٧٠) الي (٩٠) أوج شگوفاني سينما در أفغانستان بود، كه متاسفانه أين بهار سينما بعد إز سال (١٩٩٢) به خزان تبديل ميشه و تا نابودي هم پيش ميرود.
پرسش : شما در مورد ادبیات داستانی و سینما چگونه می اندیشید؟ در تولید و ساختن یک فلم سینمایی نقش موثر فیلمنامه و فیلم نامه نویس را چگونه ارزیابی مینمایید.
پاسخ : ادبيات داستاني در أفغانستان با همه فراز و نشيب آش ريشه در فرهنگ سر زمين ما دارد، نبايد فراموش كرد كه در أين عرصه چه اثار نوشتاري ( داستان- كتاب وغيره) و چه اثار تصويري انچناني به رشته تحرير و تصوير قرار گرفته نشده، ولي با وجودهم اثار نويسنده گان ما در وطن و كشور هاي جهان ارزش و اعتبار را كسب كردن ، سينما و سينماگران ما با استفاده إز چنين فرهنگ غني خود توانستن داستان هاي بزرگ را به تصوير بكشانند.
پرسش : به نظر شما پارچه های موسیقی و چهره های شناخته شده هنر موسیقی در ساختن و تولید یک فلم ، چگونه نقشی موثر و ارزنده میتواند داشته باشد؟
پاسخ : موسيقي هميشه در كنارفلم يك نياز است، ضرورت موسيقي در سينما تا ان جا پيش رفت كه چهره هاي مطرح و با ارزش سينما نظرات جديد و متفاوت را إبراز داشتند و انرا عامل أساسي ارزيابي نمودند، دقيقا هر قدر عمر سينما زياد ميشد به همان اندازه از نظر تكتيك ، خلاقيت و ابتكارات غني تَر ميگرديد، وسائل و ابزار سينما قديمي تر ميگرديد. طبعتا موسيقي هم با پيش رفت سينما خودش را عيار ميساخت، أين جاست كه فلمسازان در اين فكر نبودن كه در فلم هايشان موسيقي أضافه كند بلكه در فكر ان ميشدن كه كي را براي ساختن موسيقي فلم انتخاب كنند، فلمسازان يا كارگردان با طرزتفكر، تحليل و نياز كه در فلم داشتند فكر ميكنند كه در كدام صحنه چي نوع موسيقي نياز و يا ضرورت است تا انتخاب كنند. موسيقي فلم با تشريك مساعي كارگردان و اهنگساز ميتواند خيلي مؤثر وكار هنري را صد مراتبه با ارزش بسازد، ميتوان گفت تاريخ و تولد موسيقي و فلم را از يك ديگر جدا ندانست ، همانطوريكه در تاريخ تحرير شده برادران لومير اولين نمايش عمومي خود را كه برگزار كردند در سال (١٨٩٥) ميلادي ان ها عده اي را برأي تماشاي نمايش خود دعوت كردند، در هنگام نمايش إز يك پيانست و گروه إز نوازندگان دعوت شده بود اين نمايش همراه با فضاي موزيك باعث شد تا همه تماشاچي فلم را باخاموشي ودقت بيبينند، بعد إز اين كار برادران لومير ، كار موسيقي با فلم رواج پيدا كرد.
پرسش : اولين فلم تان ، و چطور مورد استقبال قرار گرفتيد؟
پاسخ : اولين تجربه كار هنري من فلم اختر مسخره بود، با وجوديكه نقش كوچك داشتم ولي إز نظر محتوا و شخصيت كركتر برايم خيلي بزرگ و سرنوشت سازبود، كه خوشبختانه با تلاش و توجه كارگردان و دوستان هنرمند پيشكسوت من توانستم إز اين ازمون به خوبي بدر بيايم و مورد توجه علاقمندان سينما قرار بگيرد و اين بنده را اميدوار به ادامه كار در اين عرصه بسازد تا من پيشتر تلاش بكنم.
پرسش : به نظر شما در کدام یکی از فلم های تان که شما در آن نقش بازی نموده اید، به شهرت رسيديد؟
پاسخ : طوريكه تذكر دادم بعد إز اولين فلم ( اختر مسخره) بعدا فلم گناه و به همين ترتيب فلم صبور سرباز، پرنده هاي مهاجر، حماسه عشق ، گماشته شیراغا و شرين گل و چندين فلم ديگري البته با تفاوت
كركترها و شخصيت هاي داستان، إز نظر من اين همه فلم ها مورد توجه مردم قرار گرفت و اما شهرت من بيشتر برميگردد به فلم صبور سرباز اين كه چطور دلايل زياد است اولا داستان فلم صبور سرباز واقعيت إز تاريخ كشور ماست كه كارگردان با پرداخت هاي خلاقانه و ظريفانه هنري اش توانست اين واقعيت جامعه راهنرمندانه به تصوير بكشاند، چون مردم با تمام اين اتفاقات هر روزه به يك نوع مواجع بودند، و من با درك درست إز واقعيت هاي جامعه ، كوشش و تلاشم ، توانستم اين شخصيت فلم را انطوريكه لازم بود بازي كنم ، كه خيلي مورد توجه حكومت و مخصوصا مردم قرار گرفت.
پرسش : مهربانی نموده در مورد تولید و ساختن فلم هایتان، نقش موُثر و ارزنده کارگردان ها و هنر پیشه های این فلم ها به طور مختصر معلومات دهید؟
پاسخ : كارگردان را به انگليسي ( فلم دايركتر) ميگويند كه مهم ترين فرديست كه يك فلمنامه را به يك فلم سينمائي تبديل ميكند، و حالا بيشتربالاي نقش كارگردان در ساختار يك فلم ميپردازم – كارگردان به كسي گفته ميشود ، كه مسووليت اصلي يا بهتر بگويم تمام فلم را مديريت ميكند، و بيشتر ذهن كارگردان متوجه تصاوير، فضا ، صدا ، و حركات بازيگران و در نهائي اثراميخته إز تفكر و خلق كارگردان است. و مهم تَر از ان كارگردان در جريان فلمبرداري يا شوتنگ بيشتر متوجه موضوع اصلي داستان ميباشد، كارگردان فلمنامه را قطعه قطعه ميكند و به صحنه هاي مختلف در نقاط يا لوكیشن (محل) هاي مختلف در داخل شوتنگ اسكرپت (سناریویی کارگردانی)مياورد و هر صحنه را با خلاقيت و تفكر ظريفانه خويش شات به شات تصوير و فلمبرداري و بطرف مونتاژ و يا پيوند ميبرد.
و حالا نقش هنر پيشگان بازيگر:
يكي از مهم ترين خصوصيت بازيگر، شناخت دقيق از جامعه و مردمش- شناخت خوب نسبت به إنسان و جامعه خود، زمانيكه يك هنر پيشه نقش يك شخصيت سياسي يك ادم بيمار ،طبيب و يا عاشق را بازي ميكند ايجاب ميكند تا مدت روي اين شخصيت ها جستجو و تحقيق كند و با شرايط زنده گي ، راه و روش و حتي گفتاروكردار شان آشنا شوند، و علاوه بران بازيگر با هوش ، خلاق و متفكر نيز باشد، چون تنها با رهنماهي كارگردان نميشود انچيزيكه در فلمنامه نوشته شده اكتفا كند. بازيگران خوب و با استعداد در جريان كار يقينا از خود خلاقيت و نواوري نشان ميدهند، و اين در كيفيت فلم مؤثر واقع ميشود، بازيگر به كسي خطاب ميشود كه بتواند نقش هاي متفاوت و متضاد رابه خوبي اجرا كند. بِنَا همكاري مشترك بين كارگردان و بازيگر اين همه ميتواند در ساختار هنر سينماموثرو سازنده باشد.
پرسش : شما در فلم صبور سرباز و فلم پرنده هاي مهاجرنقش مؤثر داشتيد، لطفا در مورد سوژه و يا پيام این فلمها نظر تان را ارایه نماید؟
پاسخ : در مجموع فلم هاي كه من نقش بازي كردم ،بيشترفلم صبور سرباز و پرنده هاي مهاجر را ترجیع ميدهم چون اين دو فلم برايم با ارزش است هم از نظر محتوا و هم از نظر ساختار نسبت به فلم هاي ديگري، چرايكه قبلا هم تذكر دادم اين دو فلم بر اساس واقعيت هاي عيني و بر خواسته از بطن جامعه بوده، حادثات و اتفاقات كه در اين دو فلم به تصوير كشيده شده بود ، خودم – مردم و همه با اين حادثات عملا مواجع بودن.
پرسش : تعدادی از سینما گران کشور ما بنابر دلایلی گوناگون از جمله عدم موجودیت آزادی بیان و مردمی در ساختن فلم های خود محافظه کارانه عمل مینمایند. مگر برخی از فلم سازان ما بی باکانه و هدفمند در ساختن بعضی از فلم ها از سوژه های اجتماعی داغ روز استفاده مینمایند، که از جانب مقامات دولتی سانسور و از نشر آن جلوگیری گردیده است.
شما درین دو مورد چه نظر دارید؟
پاسخ : به نظر من هيچ روشنفكر نبايد مخالف أزادي بيان باشد، من كه طرفدار أزادي بيان هستم، ولي نقطه كه بايد بيان كرد اين است كه أزادي بيان يا أزادي مطبوعات در هر كشوري مطابق به ارزش هاي ملي، فرهنگي و عقيدتي تعريف و تعين شود. ما كه در جامعه سنتي و مذهبي زنده گي ميكنيم . اين معيار ها را بايد در نظر بگيريم ، أزادي بيان بايد بر اساس منافع ملي حركت كند، كه متاسفانه چنين معيار ها در كشور ما نتنها ديده نميشود بلكه خلاف ارزش هاي فرهنگي و حتي ديني ما عمل ميكند.
و حالا در رابط به سينما- سينما هم جز أزادي بيان است كه ميتواند حقايق و ناملايمات جامعه را به شكل مستند و تصويري بيان كند، شما از سانسور گفتيد بيبينيد پديدي سانسور در طول تاريخ هميشه با هنر بوده سانسور بعضا به نفع و بعضا به ضرر هنرمند و جامعه قرار ميگيرد، مثلا بعضي از كشور ها به خاطر مقاسد سياسي خود بالآي كشور ديگري فلم هاي را اماده ميسازد تا بتواند ذهنیت جامعه را از فرهنگي و هم از نظر سياسي به نفع آش دگرگون و تغير بدهد ، در اين جا سانسوربراي نظام ميتواند مفيد باشد. چون سانسور را سياستمداران حاكم تعين ميكنند ما كه در جامعه سنتي زنده گي ميكنيم سانسور بيشتر مورد توجه حكومت قرار دارد ولي بهر حال سانسور به تحليل سينما گر صدمه ميزند وحتى بعضا سينماگران از كار شان دلسرد ميشوند.
پرسش : اکثریت فلمسازان ما در تهیه و تولید فلم هایشان تحت تاثیر فلم های بیگانه مثل هالیود و بالیود قرار میگیرند. شما درین مورد چگونه می اندیشید؟
پاسخ : بيبينيد شما از فلمسازان گفتيد . به نظر شخص خودم الهام گرفتن ، تقليد و يا كاپي از ديگران نتنها كار بد نيست بلكه مفيد هم است من أصلا مخالف نيستم، زنده گي كردن و زنده گي ياد گرفتن خودش تقليد است ما از يك ديگر مياموزيم ، طفل حركاتش را از مادرش كاپي ميكند. شاگرد از معلمش و ده ها حرف ديگري ولي انچيزيكه در سينما تقليد را بهتر و مؤثر تَر ميسازد ، خلاقيت و نواوري هنرمند است، كه برأي غنامندي فرهنگ رسوم و عنعنات جامعه و مردمش تخيل و بازسازي ميكند. اگر ما از فن و تكتيك هاي سينمائي كشور هاي بيشرفته مانند امريكا و هند كاپي و يا تقليد كنيم نتنها كار بد نيست بلكه ما را بسمت سوي تخنيك پيش رفته و مدرن رهنماهي ميكند، با استفاده از تكنالوژي شان ما ميتوانيم خلاقيت و تفكرات خويش را در چوكات ارزش هاي جامعه خود پياده كنيم ، در اخير اگر در تقليد نواوري و خلاقيت وجود نداشته باشد تقليد به حالت تقليد و حتي ضعيف تَر باقي ميماند.
پرسش : چرا مردم ما بيشتربه سينما هند يا فلم هاي هندي علاقه دارند؟
پاسخ : دقيقا سينما باليود يك سينما سر گرم كننده است ولي در كنار ان سينما هاليود ضمن كه سر گرم كننده است سينما با مفهوم و به يك نوع مطابق پاليسي كل كشور شان است. فلمهاي مطرح و با معنا را بايد چند بار ديد تا بدانيم كه چي هدف را كارگردان يا نويسنده دنبال ميكند ولي فلم هاي سر گرم كننده هندي در اغاز صنحه هايش می توان تمام داستان را فهميد. دليل ديگري نزديكي فرهنگي ماست رسم و رواج و حتي عقائد ، هندوستان سه برابر كشور ما مسلمان دارند كه ما إزاين لحاظ نيز نزديكي داريم ، همچنان شرايط زنده گي دهات و قصبات مردم هند چنداني با مردم ما تفاوت ندارد، چي از نظر پوشي لباس چي از نظر كار و كشاورزي و كار هاي زنان در روستا ها ، و ده ها رابطه فرهنگي ديگري؛
پرسش : شما در كار هاي سينمائي نقش و فعاليت كدام يكي از همكاران تانرا زيادتر برجسته ميبينيد؟
پاسخ : به عقيده من هر هنرمند بازيگر و فلمساز( دايركتر) مطابق به استعداد تخيل و خلاقيت آش كار و اثر مي افريند، به همين لحاظ كار و اثار هر هنرمند با هنرمند ديگري فرق دارد. اگر به فلم هاي چهار دهه قبل نگاه كنيم بهترين فلم رزمي بنام( صبور سرباز) بهترين فلم كميدي با مفهوم خيلي عالي بنام (د كنډي زوی )همانطور فلم عشقي تاريخي (حماسه عشق) و فلم فرهنگي (مردا ره قول اس )و فلم (بيگانه )ساخته شد، كه هر كدامش با سبك هاي مختلف با بازي هاي متفاوت، من بيشتر كار هاي انجينر لطيف احمدي، واحد نظري ، صديق برمك ، سعيد وركزي و در قسمت بازيگران كار مرحوم قادرفرخ ، عزيز ازاد ممنون مقصودي ، فقیر نبی ، عادله أديم خانم تمكين و ياسمين يارمل را بيشتر ترجع ميدهم.
پرسش : ابتکارات و نو آوری های هنری شما در عرصه ساختن و تولید فلم و سینما در دوران های مختلف مورد توجه مقامات قرار گرفته یا خیر؟
پاسخ : همانطوريكه تذكر دادم از دهه (٧٠) تا (٩٠) سينما پر درخشان داشتيم ، در اين زمان همه هنرمندان سينما با علاقه و عشق كه به مردم و سينماخود داشتند با مسوليت و عاشقانه كار ميكردند، خوب اين همه علاقه و شوق ناشئ از تقدير، تشويق، حمايت و همكاري دولت و ملت بوده. دقيقا مقامات دولتي بنابر مسوليت كه نسبت به فرهنگ و هنر سينما و ساير پديده هاي هنري داشتند، هنرمندان را هميشه مورد توجه شان قرار میدادند. به ياد دارم زمانيكه فلم صبور سرباز به نمايش رفت خيلي مورد استقبال مردم و مقامات حكومت قرار گرفت و من به عنوان قهرمان فلم از تمامي تشويق و مكافات بر خوردار بودم، مشخصا به خاطر تشويق واستقبال از فلم ، محفل در وزارت دفاع ترتيب و برايم مدال تعويض گرديد . همچنان قابل ياد اوريست كه هميشه جز خاطرات شيرين من خواهد بود اين كه زمانيكه به فستيوال جهاني جوانان به كوريا دعوت شدم قبل از سفر ملاقات داشتيم با دوكتور نجيب الله شهيد ريس جمهور افغانستان بنده را در اغوشش گرفت و آنقدر قدرداني كرد كه بدور از تصورم بود، همچنان به خاطر تشويق و حمايت بيشتر هنرمندان هر سال از طرف وزارت اطلاعات و كلتور جايزه مطبوعاتي ترتيب داده ميشد كه بنده نيز جايزه سال (١٩٨٨) را نصيب شدم و علاوه بر ان دولت به خاطر قدر داني ،حمايت و سهولت بيشتر به همه هنرمندان منجمله من اپارتمان نيز اهدا كردند. اين همه تشويق ، حمايت، قدرداني و امتيازات نشانده اي يك نظام با فرهنگ را ميكند.
پرسش : در افغانستان با مقایسه با دیگر رشته های هنر، هنری فلم و سینما بشکلی که باید رشد و تکامل و تحول چشمگیر می نمود نکرده است، علت این نقیضه را چگونه ارزیابی مینمایید؟
پاسخ : عوامل ودلائل مختلف دارد، همانطوريكه شما ميدانيد ، سينما نتنها يك هنر است بلكه در رشد اقتصاد هر كشور نقش مهم دارد كه متاسفانه يكي از بزرگترين مشكلات سينمائي ما نبود اقتصاد است، نه دولت نه سكتور خصوصي روي ان سرمايه گذاري كردند به همين لحاظ سينما نتوانست درعرصه اقتصادي كار هاي را انجام دهد، امروز سينما بيشترتا يك هنر باشد يك صنعت است، صنعت پر قدرت تجارت و توانسته بازار اقتصاد جهان را تسخير كند. برأي اين كه سينمائي ما جايگاه داشته باشد بايد بالآيش سرمايه گذاري صورت گيرد كه متاسفانه نگرفته و نميگيرد اين يكي از عوامل رشد نكردن سينما ما است، دليل ديگري جنگ- جنگ به تمام ساختار هاي ادبي و فرهنگي ما را متظرر ساخت و تا سرحد نابودي پيش رفت ، با وجوديكه سينما ما در دهه هفتاد الي نود رشد چشمگيري داشت البته به حمايت و پشتباني دولت و مردم …
پرسش : فلم هاي كه شما كار كرديد در خارج و داخل به نمايش قرار داده اید یا خیر. استقبال فلم ها و موقف هنري تان در بين مردم چي گونه بود؟
پاسخ : صادقانه بگويم فلم هاي كه در ان زمان ساحته شده بود نهايت مورد قبول و تشويق مردم و دولت قرار ميگرفت، و فكر كنم همين فلم ها ، رَآه را بسوي فسيتوال هاي بين المللي باز كرد و شايد هم قبلا از اين فلم ها كه من اطلاع ندارم، سينما گران ما در فسيتوال هاي كشور هاي مختلف همچو فسيتوال چك و سلواكيا، ألمان دموكراتيك، فستيوال مسكو، تاشكند ، تاجكستان، هند و بعضي از كشور هاي ديگري اشتراك ميكردند . قرار بود خودم با فلم صبور سرباز كه كانديد در فسيتوال مسكو بود اشتراك كنم ولي روي مداخله بعضي از مقامات از اشراك كنار زده شدم و به جائ من كسي ديگري را انتخاب كردند، ولي سال هاي بعد بنده در فسيتوال تاشكند ، تاجكستان و كوريا اشتراك داشتم ، كه سخت مورد استقبال كشور ميزبان و مردمشان از تيّم سينمائي ما (أفغانستان) قرار ميگرفت.
پرسش : فلم و سینما در تاریخ معاصر افغانستان چه جایگاهی داشته است، اثر گذاري رویدار های تاریخی ، سیاسی و اجتماعی را درین عرصه چگونه ارزیابي مینماید؟
جواب : سينما أفغانستان در أوائل سده بيستم وارد أفغانستان شد و بر ميگرديد به زمامداري شاه أمان الله خان ، شاه با علاقه مندي كه به سينما داشت دستگاهي پروجكتور را با خود از اروپا مياورد . از همين جا سينما شكل ميگيرد اولين تعمير سينما در پغمان و سينما بهزاد ساخته ميشود. چون كه افغانستان كشور سنتي و مذهبي و همچنان مداخله افراطگران مذهبي و سياسيون رشد سينما به كندي پيش ميرفت، دهه (٤٠) الي (٦٠) با وجوديكه توليدات در عرصه سينما كم بود ولي سينما توانست جايگاهي نسبتا مناسب را داشته باشد. و اما در دهه (٧٠) – (٩٠) سينما در أوج شگوفاني خود رسيد البته حمايت و پشتباني مردم و حكومت عامل اين شگوفاني بود. متاسفانه جنگ ها در افغانستان با عث ترك و فرار مردم از افغانستان شد، همچنان حوادث و رويدادهاي كه همه ما و شما شايد ان هستيم ، با آمدن طالبان سينما به پرتگاه ميرود وسقوط ميكند ووطن ما را كشور بدون سينما ميناميدند ، بعد از تحول (٢٠٠١) شرايط تغير ميكند . ارامي نسبتا موقت بوجود ميايد ، فضا باز ميگرديد و فرصتي برأي باز سازي سينما مهيا ميشود، سينما گران ما با استفاده از كمك هاي جامعه جهاني بزرگترين دستاورد هاي را در اين عرصه (سينما) انجام ميدهند و جوايز بين المللي را نيز به كشور شان به أرمغان مياورند. ولي باز هم جنگ ، انتهار، انفجار و مهم تَر از همه نداشتن علاقه و توجه مقامات سياسي و حكومتي بالآي هنر و هنر سينما ميباشد . چون حلقه حكومتي بيشتر مصروف زدو بندهاي سياسي و فساد هستند.
پرسش : وضعیت زنان سینما گر را در افغانستان چگونه ارزیابی مینمایید؟
جواب : همانطوريكه قبلا تذكر دادم سينما در أوائل سده بيستم وارد افغانستان شد و تا به امروز با فراز ونشيب هاي مواجع بوده بعد از اينكه طالبان در(٢٠٠١) سقوط ميكند ، سينما وارد يك مرحله جديد ميگردد. بهر صورت يگانه معضله مهم در سينما ما نبود حضور زنان است. بي سوادي ، مرد سالاري ، نبود برداشت درست از رسوم وعنعنات پسنديده ما و همچنان از دين اين همه باعث شد تا زنان كمتر علاقه در اين عرصه داشته باشند. خوشبختانه چند دهه گذشته تعداد زنان وارد اين عرصه شدند و بعد از سال (٢٠٠١) أوج حضور زنان در هنر بازيگري ، فلمنامه نويسي، كارگرداني و حتي تخنيك سينما به مشاهده ميرسيد. از جمله لينا علم بازيگر و رويا سادات كارگردان و چندين زن تأثير گذار ديگري در اين عرصه را نام برد.
پرسش : آیا در افغانستان مرکز آموزشی به خاطر تربیه کادر های مسلکی هنر فلم و سینما وجود دارد یا خیر؟ توقع شما منحیث یک هنرمند آگاه و با تجربه فلم و سینما از دست اندرکاران مجرب و مستعد مسلکی و تخصصی عرصه فلم وسینما چه است؟
جواب : ایجاد مراکز آموزشی، تدویر ورکشاپ ها و سیمینار ها بطور منظم در تربیه و آموزش سالم جوانان در تمامی پدیده هنری بخصوص در زمینه هنر فلم سینما نقش موثر و مفید دارد. این اقدامات به خاطر انسجام بهتر فعالیت های جوانان علاقمند به سینما وسایر پدیده های هنری و فرهنگی و فراهم آوری زمینه مطالعات دوامدار ، رشد و تبارز استعداد ها توانایی های جوانان به منظور دریافت شیوه های درست علمی و هنری می تواند انانرا یاری ومدد برساند .
در این مراکز فعالیت های جوانان سمت و سوی واقعی یافته و انانرا قادر به انجام فعالیت های موثر علمی و فرهنگی مینماید. ازجانبی هم این مراکز زمینه رقابت های سالم و سازنده را در بین جوانان بوجود آورده و به آنان امکانات بیشتری را در امر انجام فعالیتهای موثر اجتماعی- فرهنگی و هنری فراهم میسازد.
پرسش : شما منحیث هنرمند مجرب و ورزیده فلم و سینما وضعیت کنونی فلم و سینما را درکشور ما چطور ارزیابی مینمایید، و بزرگترین آرزویتان در جهت پیشرفت، تکامل و تحول فلم و سینما چه است؟
جواب : همانطوریکه در پرسش بالا تذکر دادم سینما افغانستان در طول ده دهه با فراز ونشیب مواجع بوده. در زمان زمامداری شاهان قدم های برداشته شد، صالون های سینما یکی پی دیگری در کابل و ولایات اعمال گردید ، علاقه و رفتن مردم به سینما بیشتر شد. بعد ازاینکه تحول سیاسی رخ می دهد نظام شاهی وجمهوری به حزب دموکراتیک قرار می گیرد. سینما نتنها از حرکت نمی ماند بلکه با حمایت حکومت ومردم به شگوفانی می رسد، این همه دستاوردها سینمایی با آمدن مجاهیدین و طالبان ساکت و نابود می شود. خوشبختانه باتحول (۲۰۰۱) سینما یک بار دیگر سربلند می کند و با ابتکار جوانان نخبه پسر و دختر و با کمک جامع جهانی و موسسات خارجی مقیم درکابل توانستن فلم های خوب با ارزش و با اهمیت به جامعه تقدیم کنند و با گرفتن جوایز بین المللی افتخارات را به افغانستان نصیب کنند که یکی از این سینما گر با ارزش ما رویا سادات است.
و اما وضعیت کنونی در افغانستان : متاسفانه سینما ما مثل شکل پروسه صلح شده ، گاهی امیدوارکننده و گاهی هم نا امیدوار کننده می شود.ساختن سینما بدون امکانات و بودجه دشوار است، در طول دودهه حکومت طوریکه لازم بودکمک کند انجام نداده اصلا توجه به این پدیده هنری نداشت، همکاری موسسات خارجی هم کمرنگ شده ، شرایط امنیتی نسبت به گذشته بد تر گردیده این همه عوامل باعث می شود تا سینما بیمار داشته باشیم. اروز داریم تا با درنظرداشت اهمیت سینما همه گی در ساختار سینما بهتر افغانی هنرمندان وسینماگران ما را کمک وهمکاری نمایند.
پرسش : نظر شما در مورد فلم های هنری، مستند و داستانی زبان پشتو که بوسیله هنرمندان مستعد، مبتکر و آگاه ساخته شده اند چه است؟ درین عرصه کدام هنرمندان را زیاتر می ستاید.
جواب : هنر سینما جز یکی از افتخارات افغانستان بشمار میاید ، که یقینا سینما گران ما با رصالت که در برابر هنر ،مردم و نظام خود دارند باسعی و تلاش در ساختن فلم های مختلف ، با زبان های مختلف منجمله زبان ملی و زیبای ما ( پشتو) نمودند. فکر کنم یگانه واولین فلم سینمایی پشتو که از نوشته های اسد الله حبیب بنام (آرمان ) به کارگردانی واحد نظری و فلمنامه توسط واحد نظری و احد ژوند ترتیب و ساخته شد . بازیگران این فلم هر یک عبدالله صمدی، جان محمد پلار، عبادالله پتنگ، اسد رحمانی، فرید فیض، عادله ادیم، زلیخافخری، فنایی و دیگران .. و اما در کنار سینما ده ها و شاید هم زیادتر فلم تلویزیونی پشتو با تلاش سینماگران ساخته شد. اولین فلم تلویزیونی در سال (۱۳۵۷) و(۵۸) بنام د بزگر لور( دختر دهقان)که از نوشته های نورمحمد تره کی و فلمنامه توسط کاتب پاڅون ترتیب شد ، داود مقصودی و کاتب پاڅون کارگردانی کرد. بازیگران فلم عنایت شفق، شیما فخری ، زلیخا فخری ، منان ملگری و دیگران…به همین ترتیب فلم تلویزیونی دیگری بنام ( غوړه مالي )از نوشته های عزیز نسیم از طریق اداره هنرو ادبیات پشتوبه کارگردانی سید مقصود اندرابی و استاد بیسد تهیه گردید ، بازیگران این فلم کامران، عبدالله پتنگ ،رحمت الله خوستی ودیگران ….تعقیب آن فلم های دیگری تلویزیونی پشتو منجمله فلم بنام تبدیل هوا -الماس – ملامت – ناوړ تفاهم-عزت – هوډ – پیشمانی و فلم د کندی زوی که یکی از عالیترین فلم پشتو است نیز ساخته شد که مورد استقبال مردم قرار گرفت ، البته کسانیکه در قسمت نوشتن داستان ، فلمنامه و کارگردانی فلمهای پشتو – دری و سایر زبان های عزیز ما نقش های بارز داشتن محترم امین افغان پور ، اکرم عثمان، اسدالله حبیب، بشیر رویگر،عبدالله شادان ، رهنورد زریاب، کاتپ پاڅون ، داود فارانی، واحد نظري، رحمت الله خوستی، سید مقصود اندرابی و دیگران که زحمات شان در دنیای هنر سینما و فلم قابل ستایش است. همچنان بازیگران که روی این فلم های ساخته شده زحمت کشیدن مانند استاد بیسد، استاد صادق، ف فضلی، ف عبادی عبدالله صمدی، شاه جهان فتح الله پرند، محمد جان گورن ، ابراهیم طغیان ، فرید فیص ،بایقرا، عزیزالله هدف ، کامران عبدالله پتنگ، رحمت الله خوستی ، منان ملگری، غوټی منگل، ستوری منگل، زلیخا فخری ، ممنون مقصودی جان محمد پلار و دیگران که هر کدامشان برای من و تمامی مردم افغانستان قابل فخر و ستایش است .
و در اخیر حرف را که میخواهم به عنوان جز خانواده هنری سینما بگویم این است ، با وجودیکه دوستان هنرمند ، سناریو نویسان وکارگردانان در ساختن فلم های پشتو خیلی زحمت کشیدن ولی از نظر من ساختن یک فلم سینمایی و ده ها فلم تلویزیونی که با امکانات وسیع در اختیار شان قرار داشت کافی نبوده امید است دوستان سینما گران ما در این زمینه بیشتر توجه کنند، تا بتوانیم یک سینما عالی با زبان های مختلف و زیبا خود داشته باشیم من یک بار دیگر از همه سینما گران که در بد شرایط زحمت کشیدن تشکری میکنم .
پرسش : درین جای شک نیست که دنیای هنر سینما، فلم، تیاترو موسیقی سرحد نه می شناسد مگر با تاسف تعدادی از هموطنان ما با تکالیف وامراض متعصب آمیز در جهت مغشوش ساختن ذهن هموطنان ما، تعصبات زبانی، قومی و مذهبی را در نوشته ها و عملکرد های شان ابراز میدارند. شما منحیث یک هنرمند مجرب افغان درین مورد چگونه می اندیشید؟
جواب : تعصب از نظر عاطفی و انسانی دور از هر گونه معیار های عقلانی و اخلاقی است، تعصب خشک و باور های کورکورانه، جانبدارانه، بیخردانه یکی از اذایل اخلاقی بوده و مایه دوری از حق محرومیت، سعادت ، آزادی و خوشبختی میگردد، غرور تکبر و خودستایی آنها مانع درک درست نظریات و عقاید سالم دیگران می شود. و از سوی دیگر تعصب در سطح اجتماعی می تواند به آزار و اذیت ناعادلانه گروهی دامن زدن و به اختلافات قتل وکشتار منجر شود، ومصیبت های بزرگ را در قبال دارد. آنهاییکه منطق استدلال درست را به منظور بیان احساسات و افکار خود ندارند، تعصب ورزیده و با دارا بودن شخصیت ریا کارانه روح پلید و داشتن اخلاق نادرست، موقف اجتماعی خودرا در میان مردم از دست داده و منفور جامعه می شوند. با تاسف بگویم تعداد محدود از روشنفکران ، هنرمندان و فرهنگیان کشور ما در داخل وخارج به این بیماری مزمن نیز مبتلا گردیده و بطور عمدی و یا هم آگاهانه به تعصبات قومی ، زبانی ، سمتی و حتی مذهبی در میان مردم افغانستان دامن میزنند و ذهنیت های نسل جوان مارا تخریب می کند، شرم اور تر اینکه این بیماری را آنها درمصاحبه ها ، نوشتار ها، اشعار واثار تصویری با وضاحت تمام انعکاس داده و در بین مردمان زهر پراگنی مینمایند. که با داشتن همچوعقیده تعصب امیز که به هیچ وجه پاسخگوی نیاز های حیاتی مردم ما نبوده بلکه زمینه اختلافات جدی را به نفع دشمنان واقعی مردم هموار میسازد.
بنا من بدین باورم که یگانه راه نجات مردم ما از چنگ بدبختی کنار گذاشتن اشکال مختلف تعصب و ایجاد فضای وحدت وهمبستگی خلل ناپذیر در میان باشند گان سرزمین واحد ماست وبس .
پرسش : در دنیای مهاجرت و بی وطنی مصروف کدام کارهای هنری و مسلکی هستید؟
جواب : زمانیکه جنگ های داخلی در سال (۱۹۹۲) شروع می شود من مانند اکثر مردم و هنرمندان ،کشور را ترک می کنیم ، هر کس با مشکلات گوناگون به کشوری مهاجر می شوند، من در شروع مهاجر روسیه شهر مسکو شدم با وجودیکه مشکلات کار – اسناد و ده هاپرابلم دیگری .. خوشبختانه توانستم به زودی با این همه مشکلات ها کنار بیایم ، تعداد از هنرمندان یا بهتر بگویم همکارانم را جمع کردیم، با امکانات و بودیجه نا چیز که داشتم تصمیم به ساختن فلم ( شیر اغا و شرین گل) شدم ، کار فلمبرداری با وجود مشکلات وامکانات کم به خوبی پیش میرفت چونکه همه با نیت خوب وصادقانه کار میکردیم. ولی متاسفانه یا خوشبختانه با وصاطت حاجی کامران و مجبوریت زمان همه این زحمات و ابتکارات ما به نفع یک تجار چرخ میخورد ، و ادامه کار فلم مربوط می شود به آن شخصی (تجار) … . که در نتیجه فلم تکمیل میگردد و عواید زیاد بدست میاورد….. و ده ها حرف دیگری که لازم به نوشته آن نمیدانم . و بالاخره بعد از یک دهه از مسکو روانه کشور هالند شده و بار دوم مهاجر میشوم ، در آغاز امید و اروز داشتم تا مثل مسکو هنرمندان را بسیج ساخته و کار های هنری انجام دهیم ولی متاسفانه با پروبلم و پروسه پناهنده گی درگیر شدم و اضافه از یک دهه بدون سرنوشت در گوشه لاگر( کمپ مهاجرین) زنده گی را با صداها مشکلات ادامه دادم ولی با آن هم شکرگذارم… بعد از اینکه این همه مشکلات پناهنده گی به نفع ام تمام میشود با دوستان وهمکارانم فلمی را روی دست گرفتیم بنام ( سایه مرگ) که من مسوولیت نوشتن سناریو( داستان) و کارگردانی اش را داشتم ،تهیه نمودیم .که خوشبختانه فلم مورد استقبال تماشاچی قرار گرفت . من از تک تک همکارانم که در قسمت تهیه این فلم با من زحمت کشیدن تشکری میکنم ، بعدا مدت در این عرصه هنری کار صورت نگرفت بنده تنها کارکه انجام دادم نوشتن چند فلمنامه است که واقعابسنده نیست باید کار زیاد و بزرگ صورت میگرفت که نگرفت شاید تنبلی من بوده و شاید هم نبود پرسونل مسلکی وهمچنان نبود امکانات فنی وتخنیکی امید وارم به زودی شاید کاری من باشید….
پرسش : از خاطره های تلخ و شرین تان در جریان کارها و فعالیت های هنری و مسلکی تان مختصرا معلومات دهید؟
جواب : یقینا هر انسان چه در امورات زنده گی شخصی وچه در امورات کار و روابط اجتماعی اش با سختی دشواری ها و در کنارش لذت ، خوبی ها، تلخی و شرین را میبیند. من که در شرایط جنگ زنده گی و کار کردم ، یقینا خاطرات تلخ را بیشتر چشیدیم و اما من ازخاطرات شرین آغاز میکنم ، بهترین خاطرات شرین من زمان بود که فلمم افتتاح میشد، و در همان روز قدر زحمات ، ارزش و اهمیت کارخود را احساس میکردم و بی نهایت مورد استقبال مردم و مقامات دولتی قرار میگرفتیم ، و اما ! چند خاطرات تلخ که هیچگاه فراموش نخواهد شد، ما بعد از ختم کار فلم (فرار ) در ننگرهار روانه کابل شدیم توسط هیکوپتر ، طیاره عامل ما بعد از نیم ساعت پرواز در نزدیک کوه درونته مورد اصابت چند فیر مرمی داشکه قرار گرفت ، قسمت عقب طیاره آتش گرفت ، این که ما چی وضعیت داشتیم خود تان درک کنید، ولی با مهارت پیلوت جوان به ساحه پلجرخی نشست اصطراری نمود ونجات یافتیم ، و همچنان در جریان فلمبرداری فلم (صبورسرباز) در فرقه قرغه دقیقنا ساعت یازده الی دوازده شب بود ما همه مصروف فلمبرداری بودیم یک باره از کوه های پغمان به ده ها فیرراکت اوان بالای ما پرتاب شد و ما ساعت ها در زیر زمینی ها و چقوریها پناه بردیم خیلی همان شب وحشتناک بود ولی بخیر گذشت…
پرسش : پیام شما به حیث یک هنرمند سابقه دار و مستعد هنری فلم و سینما ، برای جوانانیکه تازه به دنیای فلم و سینما مراجعه میمایند و به برای علاقمندان این عرصه چه است؟
جواب : کسانیکه تازه به عرصه هنر پا میگذارند، باید علاقه جدی ، استعداد- ذوق و احساس عمیق و عالی در این زمینه داشته باشند. باید در این عرصه آموزش بیبینند ، پیوسته با پشتکار خستگی ناپذیر همیشه در تلاش اهداف انسانی و هنری خود باشند وهمچنان پیشتر درپیوند با هنر و ادبیات مطالعات گسترده داشته باشند، بویژه آنهاییکه به هنر خلاقه( فلم وسینما) علاقمند اند. آثار وکارکرده های گذشتگان و پیشکسوتان هنر که آثار شان از ارزش های بلند برخوردار است استفاده نمایند. زیبایی ها و ظرافت های هنر سینما را به خوبی در یابند. پیام و اروز دارم تا از تعصبات کور بپرهیزند چون که هنرمند و یا فرهنگی که به بیماری تعصب مبتلا شد ، اندیشه اش تهی از احساس عالی انسانی بوده ودنیای تنگ کوچک دارد و آثار هنری شان هرگز به دل چنگ نمیزند. زیرا هنرمند واقعی رهرو عشق ومعرفت عالی و انسانی بوده، و با درک درست وسالم از مفاهیم و ارایه آن در قالب هنر فلم و سایر پدیده های هنری با زیبایی تمام دردها نا بسامانی های اجتماعی را در آثار خود انعکاس میدهد.
پرسش : پیام شما منحیث یک هنرمند افغان که با نام تان اکثریت هم میهنان ما آشنا اند به هموطنان رنجدیده ما که در بد ترین وضعی سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و کلتوری قرار دارند چه است؟
جواب : نتنها پیام بلکه اروزو و باور دارم که در شرایط حساس کنونی کشور یگانه راه نجات مردم ، از کلیه دشواری های موجود، تعهد واقعی جهت رهایی جامعه ازچنگ- بدبختی ها تامین وحدت وهمبستگی، ایجاد فضای مطمین کار و تلاش جهت ختم جنگ و استقرارصلح دایمی از همه اولتر تشکل واقعی و هدفمند کلیه نیروهای ترقیخوا ، تحول طلب در یک جبهه وسیع ، واحد به منظور تشکیل یک دولت مردم سالاری میباشد. باید در اینامر بزرگ تمامی فرهنگیان – هنرمندان با ساختن آثار های ارزش مند شان که مبتنی بر منافع ملی باشد در این زمینه سهیم باشند.
ـ از شما دوست عزیز صبور سرباز سپاسگزارم که به پرسش های من پاسخ های علمی، ادبي ، هنری و مسلکی ارایه نمودید. کارهای مسلکی و هنری شما در عرصه هنر سینما و فلم قابل ستایش و تمجید فراوان است. صحت و سلامتی، پیروزی ها و موفقیت های بیشتر شما در عرصه کاری های مسلکی و هنری تان آرزوی من است .
ـ جناب محترم انجنیز صاحب مسعود عزیز خدمات مثمر و ارزنده شما در معرفی فرهنگیان، ژورنالیستان، هنرمندان، شعرا، نویسنده ها وقلم بدستان کشور ما در دیار غربت ومهاجرت و دور از وطن بی نهایت با ارزش وقابل قدر است.
من هم به شما دوست عزیز و گرامی صحت و سلامتی، موفقیت ، سرافرازی ، طول عمر، سعادت و خوشبختی آرزو می کنم .
با عرض ادب و حرمت .
انجنیر عبدالقادرمسعود .
