ویروس کرونا زنده نیست، به همین دلیل کشتن آن خیلی دشوار است
موارد علمی که باعث میشود ویروس کرونا بسیار فریبنده و کشنده بوده و شکست دادن آن دشوار باشد.
نویسنده‌گان: سارا کپلان، ویلیم وان و جول آخن بخ
مترجم: احمد نويد غيرتی
منبع: واشنگتن پست
۲۳ مارچ ۲۰۲۰
ویروس‌ها میلیاردها سال را سپری نمودند تا هنر بقا را بدون زنده بودن به حد اکمال برسانند – یک استراتژی ترسناک و مؤثر که آنها را به یک تهدید قدرتمند در دنیای امروز تبدیل می‌کند.
این به ویژه در مورد ویروس جدید مهلک صدق می‌کند که جامعۀ جهانی را به شکل خیلی تکاندهنده متوقف کرده است. این ویروس بیشتر از یک مادۀ ژنتیکی است که توسط یک پوشۀ نوک تیز پروتئینی به اندازۀ یک هزارم حصۀ عرض مژۀ چشم انسان احاطه شده است و وجود چنین زامبی یی را هدایت می‌کند که به سختی یک ارگانیسم زنده محسوب میشود. اما به محض ورود به مجرای تنفسی انسان، سلول‌های بدن ما را می‌رباید تا میلیون‌ها نسخۀ دیگر از خود ایجاد کند.
نبوغ شیطانی خاصی در مورد چگونگی عملکرد ویروس بیماری‌زای کرونا وجود دارد: این ویروس در بدن انسان‌ها بدون اینکه حتی آنها خبر باشند، به‌خود جای پا باز می‌کند. قبل از اینکه اولین میزبان حتی از خود علائم را بروز دهد، ویروس نسخه‌های جدید خود را ساخته و در همه جا پخش می‌کند و به‌سوی قربانی بعدی حرکت می‌کند. ویروس مذکور، در بعضی از افراد بسیار کشنده است اما برای آنهای که از ملوث شدن به آن فرار می‌کنند، به اندازۀ کافی ملایم است. تا اکنون هیچ راهی برای متوقف کردن آن نداریم.
محققان برای تولید دارو و واکسن جهت مبارزه با این بیماری که تا اکنون ۳۵۰۰۰۰ تن را مصاب و بیش از ۱۵۰۰۰ نفر را کشته است؛ تلاش می‌کنند. این ارقام که هر لحظه در حال افزایش است، بیانگر وضعیت دشوار علمی است که در برابر محققان قرار دارد.
در بین علم شیمی و زیست شناسی
ویروس‌های تنفسی در دو مکان تمایل به عفونت و تکثیر دارند: در بینی و گلو که سرعت نشر و پخش‌شان در این محلات خیلی سریع است، یا در قسمت پائین ریه‌ها که به مشکل نشر می‌شوند، اما بسیار کشنده هستند.
این ویروس جدید کرونا موسوم به (SARS-CoV-2) با مهارت کامل در قسمت فوقانی سیستم تنفسی سکونت می‌کند، جایی که می‌تواند به راحتی با عطسه و یا سرفه به قربانی بعدی سرایت کند. اما در برخی از بیماران، خود را به اعماق ریه‌ها می‌رساند که می‌تواند کشنده باشد. این ترکیبی است از عفونت ویروس سرماخورده‌گی و سارس مهلک که در سال ۲۰۰۲-۲۰۰۳ در آسیا شیوع نموده بود.
یکی دیگر از ویژگی‌های حیله‌گرانۀ این ویروس، خاصیت آرام آن است. اعراض و علایم آن نسبت به سارس، دیرتر پدیدار میشود که این باعث می‌گردد تا افراد غالباً قبل از اینکه حتی بدانند مبتلا شده‌اند، آن را به دیگران منتقل می‌کنند.
به عبارتی، این ویروس به اندازۀ کافی حیله‌گر است که می‌تواند سبب فاجعۀ جهانی گردد.
ویروس‌های بسیار شبیه به این، مسئول بسیاری از مخرب‌ترین بیماری‌های واگیر مانند «انفلونزا»، «سارس»، «مارس» و «ابولا» در ۱۰۰ سال گذشته است. تمام این بیماری‌های واگیر، منشاء حیوانی دارند و از حیوانات به انسان‌ها سرایت می‌کنند، و همه ناشی از ویروس‌هایی هستند که مادۀ ژنتیکی‌شان را در RNA رمزگذاری می‌کنند.
دانشمندان می‌گویند که این تصادفی نیست. وجود زامبی گونۀ ویروس‌های RNA باعث میشود که سرایت‌شان آسان و اما از بین بردن‌شان دشوار باشد.
در محیط خارج از میزبان، ویروس‌ها خفته هستند و هیچ یکی از علایم ابتدایی یک جسم زنده مانند متابولیسم، حرکت و توانایی تولید مثل را ندارند. و این‌سان می‌توانند که برای مدت زمان طولانی دوام داشته باشند. تحقیقات آزمایشگاهی اخیر نشان داده است، اگرچه SARS-CoV-2 به‌طور معمول در عرض چند دقیقه یا چند ساعت در محیط خارج از میزبان تخریب میشود، اما برخی از ذرات آن می‌توانند در روی صفحات مثل: کارتن کاغذی تا ۲۴ ساعت و پلاستیک و آهن تا سه روز زنده و به‌طور بالقوه عفونی کننده باقی بمانند. در سال ۲۰۱۴، ویروسی که به مدت ۳۰۰۰۰ سال در یک ساحۀ یخبندان توسط دانشمندان یافت گردید، پس از احیای مجدد آن در آزمایشگاه، قادر به آلوده کردن یک آمیب بود.
هنگامی که ویروس‌ها با میزبان روبرو می‌شوند، پروتین‌های موجود در سطح خود را برای باز کردن و حمله به سلول‌های میزبان استفاده می‌کنند. سپس ویروس‌ها کنترل دستگاه مالیکولی آن سلول‌ها را به دست می‌گیرند تا مواد مورد ضرورت برای تکثیر ویروس‌های بیشتر را جمع‌آوری و تولید نمایند.
گری وایتکر، استاد ویروس شناسی در دانشگاه کورنل ایالات متحده می‌گوید که ویروس در حال تغیير بین یک جسم زنده و غیر زنده است، وی ویروس را در جایی «بین علم شیمی و زیست شناسی» توصیف می‌کند.
در میان ویروس‌هایRNA ، ویروس‌های کرونا –بخاطر داشتن ساختمان‌های پروتینی نوک تیز که شبیه تاج است این نام را بخود گرفته (کرونا در زبان انگلیسی «تاج» معنی می‌دهد)– از نظر اندازه و پیچیده‌گی این ویروس‌ها بی‌نظیر است. ویروس کرونا یک خانوادۀ ویروس‌های را در بر می‌گیرد که سه برابر بزرگتر از ویروس‌های هستند که باعث ایجاد تب دنگ، نیل غربی و زیکا می‌شوند. این خانوادۀ ویروس‌ها قادر به تولید پروتئین‌های اضافی هستند که سبب موفقیت بیشترشان می‌گردد.
وینِت مناچری، ویروس شناس در دانشگاه علوم پزشکی تگزاس می‌گوید که ویروس عامل بیماری تب دنگ، دارای یک ساختمان چکش مانند است، اما ویروس کرونا دارای سه عدد از این ساختمان است که هر کدام برای یک حالت متفاوت بکار برده میشود.
در میان آن ابزارها، یک پروتئین اصلاح کننده نیز وجود دارد که ویروس‌های کرونا را اجازه می‌دهد تا برخی از نقص‌های را که در فرایند تکثیر اتفاق می‌افتد، برطرف کند. آنها هنوز هم می‌توانند سریعتر از باکتریاها جهش ژنیتیکی پیدا کنند، اما احتمال اندک وجود دارد که فرزندان تولید کنند که دارای جهش‌های مضر باشند و نتوانند زنده بمانند.
در همین حال، توانایی تغیير، به این ویروس‌ها کمک می‌کند تا با محیط‌های جدید سازگار شوند، خواه رودۀ شتر باشد یا مجرای تنفسی انسان که ناآگاهانه با تماس ناخواستۀ بینی خود، به آنها اجازۀ ورود را می‌دهیم.
دانشمندان بر این باورند که ویروس «سارس» در بدن خفاش بود که از طریق فروش نوع گربۀ وحشی بنام «زباد» در بازار حیوانات، به انسان رسیده است. تصور میشود این ویروس جدید، که می‌تواند در خفاش‌ها نیز ردیابی شود، احتمالاً توسط یک حیوان در معرض انقراض به نام «پانگولین» به انسان سرایت نموده است.
جفری توبن برگر ویروس شناس در انستیتوت ملی آلرژی و بیماری‌های عفونی می‌گوید: «فکر می‌کنم ۲۰ سال است طبیعت به ما می‌گوید، ویروس‌هایی که در خفاش‌ها است، باعث بروز شیوع امراض واگیر در انسان‌ها می‌شوند و مثل انفلونزا سبب تهدید طولانی مدت می‌گردد.»
توبن برگر می‌گوید که پس از شیوع «سارس» بوديجۀ تحقیق در بارۀ ویروس‌های کرونا افزایش یافته بود، اما در سال‌های اخیر این بوديجه خشکید. به گفتۀ وی، چنین ویروس‌ها معمولاً باعث سرماخورده‌گی می‌شوند و نسبت به دیگر ویروس‌های بیماری‌زا، از اهمیت خاصی برخوردار نیستند.
در جستجوی اسلحه
ویروس بعد از داخل شدن به حجرۀ میزبان، می‌تواند در مدت زمان چند ساعت ۱۰۰۰۰ نسخۀ جدید از خود بسازد. طی چند روز، فرد آلوده صدها میلیون از این ویروس را در هر قاشق خون خود حمل می‌کند.
این حمله باعث واکنش شدید سیستم ایمنی بدن میزبان میشود، یعنی مواد شیمیایی دفاعی آزاد می‌شوند، دمای بدن افزایش می‌یابد و باعث تب می‌گردد. کرویات سفید خون مثل یک ارتش ساحۀ آلوده را محاصره می‌کنند. غالباً، این عکس‌العمل باعث میشود که فرد بیمار شود.
اندریو پِیکوز، ویروس شناس در دانشگاه جان هاپکینز، ویروس‌ها را با سارقین ویرانگر مقایسه می‌کند. بنابر مقایسۀ او، ویروس‌ها به خانۀ ما به زور وارد می‌شوند، غذای ما را می‌خورند، از فرنیچر ما استفاده می‌کنند و با تولید ۱۰۰۰۰ نوزاد خانۀ ما را مبدل به زباله‌دانی می‌سازند.
متأسفانه، انسان در برابر این سارقین، مدافعین خیلی کمی دارد.
بیشتر داروهای ضد میکروب، با دخالت در عملکرد میکروب‌هایی که هدف قرار می‌دهند، کار می‌کنند. به‌عنوان مثال، پنسیلین مالیکولی را که توسط باکتری‌ها برای ساخت دیواره‌های سلولی باکتریا استفاده میشود، مسدود می‌کند. این دارو در برابر هزاران نوع باکتریا موثر است، اما از آنجا که سلول‌های انسانی از پروتین این میکروب‌ها استفاده نمی‌کنند، می‌توانیم بدون آسیب رساندن به بدن‌مان، آن را استفاده کنیم.
اما ویروس‌ها از طریق ما کار می‌کنند. بدون داشتن دستگاه سلولی مخصوص خود، آنها با ما در هم تنیده می‌شوند. پروتئین‌های آنها پروتئین‌های ما هستند و نقاط ضعف آنها نقاط ضعف ما است. اکثر داروهایی که ممکن است به آنها آسیب برساند، به ما نیز آسیب می‌رسانند.
کارلا کرکگارد، ویروس شناس در دانشگاه استنفورد می‌گوید: به همین دلیل، داروهای ضد ویروس باید بسیار هدفمند و خاص باشند چون این نوع داروها تمایل دارند پروتین‌های تولید شده توسط ویروس (با استفاده از دستگاه سلولی بدن ما) را به‌عنوان بخشی از فرایند تکثیر ویروس مورد هدف قرار دهند. این پروتین‌ها از نظر ویروس‌های‌شان بی‌نظیر هستند. این بدان معناست که داروهایی که با یک بیماری مبارزه می‌کنند، معمولاً برای چندین بیماری بکار گرفته نمی‌شوند.
و از آنجا که ویروس‌ها خیلی سریع تکامل می‌یابند، معدود معالجه‌هایی که دانشمندان موفق به توسعۀ آن می‌شوند، همیشه به مدت طولانی کار نمی‌کنند. به همین دلیل است که دانشمندان باید به‌طور مداوم داروهای جدیدی را برای درمان امراض ویروس تهیه کنند که HIV یکی از نمونه‌های بارز آن است. ویروس‌ها به اثر جهش ژنتیکی در برابر داروها مقاومت پیدا می‌کنند و به همین دلیل، مریضان باید انواع مختلف دارو را مصرف کنند.
به گفتۀ کرکگارد، پزشکی مدرن به‌طور مداوم نیاز به شناخت ویروس‌های نوظهور دارد.
ویروس (SARS-CoV-2) به‌طور خاص خیلی مرموز است. گرچه رفتار آن متفاوت با پسر عموی خود «سارس» است، اما عدم تفاوت آشکار در ساختمان نوک تیز پروتینی این ویروس، به آنها امکان حمله به سلول‌های میزبان را می‌دهد.
الیساندرو سِته، رئیس مرکز بیماری‌های عفونی در انستیتوت تحقیقاتی ایمونولوژی لاجولا در کالیفورنیا می‌گوید که شناخت این پروتین‌ها می‌تواند کلید اصلی تولید واکسین باشد. تحقیقات قبلی نشان داده است که پروتین نوک تیز آن در «سارس» سبب ایجاد واکنش محافظتی در سیستم ایمنی بدن می‌گردد. در یک مقالۀ جداگانه که اخیرن نشر گردید، آقای سِته دریافته است که عین مسئله در مورد ویروس SARS-CoV-2 نیز حقیت دارد. به گفته سِته، این امر دلیلی برای خوش بین بودن دانشمندان می‌باشد. این اعتقاد راسخ محققان را تأیید می‌کند که این ساختمان نوک تیز پروتینی هدف خوبی برای واکسین‌ها است. اگر افراد با نسخه‌ای از این نوع پروتین واکسین شوند، می‌تواند سیستم ایمنی بدن را برای تشخیص ویروس آموزش دهد و به آنها اجازه دهد سریعتر به مهاجم پاسخ دهند.
به گفتۀ آقای سِته، ویروس جدید کرونا، آنقدر هم جدید نیست. و اگر SARS-CoV-2 با پسر عموی بزرگترش «سارس» تفاوت چندانی نداشته باشد، احتمالاً این ویروس خیلی سریع تکامل نمی‌یابد و به دانشمندان فرصت می‌دهد که واکسین این بیماری را آماده کنند.
در همین حال، به گفتۀ کرکگارد، بهترین سلاح‌هایی که ما در مقابل ویروس کرونا داریم اقدامات بهداشتی عمومی مانند آزمایشات صحی، در نظر گرفتن مسافت اجتماعی و سیستم ایمنی بدن خودمان است.
کرکگارد با توجه به تمام نبوغ شیطانی، موثریت و طراحی کشندۀ آن می‌گوید که این ویروس واقعاً نمی‌خواهد ما را بکشد، چون اگر شما سالم باشید و بتوانید که گشت و گذار کنید، برای ویروس و تکثیر جمعیت آن خیلی خوب است.
وقتی صحبت از تکامل این ویروس است، متخصصان معتقدند که هدف نهایی ویروس‌ها سرایت از یک میزبان به میزبان دیگر و در عین حال ملایم بودن در بدن میزبان است – یک سارق کمتر مخرب ولی یک مهمان با هوش.
به این دلیل است که ویروس‌های بسیار کشنده‌ای مانند «سارس» و «ابولا» تمایل دارند خود را از بین ببرند و هیچ میزبان خود را نیز زنده نگذارند تا سبب نشر آن گردد.
اما میکروبی که اذیت کننده باشد می‌تواند خود را به‌طور نامحدود زنده نگهدارد. یک مطالعه در سال ۲۰۱۴ نشان داده، ویروسی که باعث تب‌خال دهان میشود، ۶ میلیون سال است که با انسان درگیر است. به گفتأ کرکگارد این یک ویروس بسیار موفق است.
از این منظر، ویروس جدید کرونا که در حال گرفتن جان هزاران نفر در سراسر دنیا است، هنوز در اوایل زنده‌گی خود قرار دارد و به‌طور خیلی مخرب تولید نسخه‌های بیشتر می‌کند. اما آهسته آهسته و با گذشت زمان، RNA آن تغییر خواهد کرد. یک روز، در آیندۀ نه‌چندان دور، این ویروس جدید، مثل سایر ویروس‌های سرماخورده‌گی هر سال گردش می‌کند، و صرف سبب یک سرفه خواهد شد و نه چیز دیگر.
