طرح منطقه اوراسیای متحد و رویکرد کره جنوبی به آسیای مرکزی
فرزاد رمضانی بونش
پارک گئون های رئیس جمهور کره جنوبی اخیرا در راستای تلاش برای تحقق ایده پیشنهادی خود درباره تشکیل «منطقه اوراسیای متحد» به ازبکستان، قزاقستان و ترکمنستان سفر کرد.وی در مرحله نخست سفرش به ازبکستان با «اسلام کریماف» رئیس جمهور این کشور در تاشکند دیدار و پس از راهی قزاقستان شده و با «نورسلطان نظربایف» رئیس جمهور قزاقستان دیدار کرد.در این راستا اگر نگاهی به سفر دوره ای رئیس جمهور کره جنوبی به منطقه داشته باشیم باید این سفر را از چند زاویه مورد بررسی قرار دهیم:
واژگان کلیدی: طرح منطقه اوراسیای متحد ، کره جنوبی به آسیای مرکزی،منطقه اوراسیا ، سیاست خارجی کره جنوبی، آسیای مرکزی
اهداف سیاسی:اگر نگاهی به گذشته روابط کره جنوبی با منطقه آسیای مرکزی داشته باشیم باید گفت در دو دهه گذشته سئول آرام آرام توجه افزون تری به این منطقه داشته است و با توسل به ابزارهایی چون اقلیت کره ای در این منطقه ، همکاری مناسب امریکا با این کشور ، برگزاری نشست همکاری های کره جنوبی و جمهوری های آسیای مرکزی و توان اقتصادی و سرمایه گذاری خود تلاش کرده است نفوذ خود را در منطقه بالا برد. به عنوان مثال ترکمنستان و کره جنوبی در سال ۱۹۹۲ میلادی روابط دیپلماتیک خود را آغاز کردند و در سال ۲۰۰۷ میلادی سفارت کره جنوبی در عشقآباد آغاز به کار کرد. جدا از این نیزگشایش سفارت کره جنوبی در شهر دوشنبه در ماه ژوئن سال ۲۰۰۸ مرحله جدیدی از توسعه روابط بین دو کشور را ایجاد کرد. همچنین اولین سفر رسمی «نورسلطان نظربایف» رئیس جمهور قزاقستان به کره جنوبی در ماه می سال ۱۹۹۵ صورت گرفت و از آن زمان به بعد این سفرها به طور منظم در سطح عالی انجام میگیرد. در این بین سفر «پارک گئون های»رئیس جمهوری کره جنوبی به سه کشور ازبکستان ، قزاقستان و ترکمنستان از تلاش قابل کره در منطقه رو به رشد آسیای مرکزی حکایت می کند . در همین راستا از یک سو برگزاری نشست ˈهمکاری های کره جنوبی و جمهوری های آسیای مرکزیˈ از سال ۲۰۰۷ تاکنون با هدف تحکیم همکاری ها و تلاش مضاعف برای همکاریهای دو طرف در جهت مسائل سیاسی، اقتصادی و.. میان کره جنوبی و کشور های آسیای مرکزی بوده است . چنانچه اخیرا تاشکند پایتخت ازبکستان میزبان پنجمین نشست همکاریهای کره جنوبی با کشورهای آسیای مرکزی بود. در بعد دیگری دیدار پارک از ازبکستان، قزاقستان و ترکمنستان هشت ماه پس از طرح پیشنهاد “ابتکار اوراسیا” به عنوان یک بخش کلیدی از دستور کار سیاست خارجی وی انجام شد.این طرح بر تقویت همکاری های تجاری و زیربنایی میان کشورهای اوراسیا به منظور ایجاد بازار بزرگ واحد قابل رقابت با اتحادیه اروپا تاکید دارد. لذا کره جنوبی در راستای تشکیل این ایده خود گسترش روابط سیاسی واقتصادی با کشورهای این منطقه را در دستور کار خود قرار داده است . در کنار این امر نیز سئولبه دنبال به دست آوردن حمایت از دستورکار سیاست خارجی چون اعتمادسازی در شبه جزیره کره” و “چشم انداز صلح و همکاری شمال شرق آسیا” است .
اهداف اقتصادی: مبادلات و همکاری های کره جنوبی و پنج کشور آسیای مرکزی در دو دهه گذشته تاکنون با ۱۸۰ برابر رشد مواجه بوده و بخشهایی چون بهداشت، نساجی، خودروسازی، زیربنایی، فن آوریهای اطلاعاتی، علمی و فرهنگی از جمله زمینه های همکاریهای کره جنوبی با پنج کشور منطقه بوده است . همچنین کره جنوبی در سالهای اخیر با سرمایه گذاری در بخشهای مختلف اقتصادی کشورهای این منطقه به یکی از مهمترین طرفهای تجاری کشورهای این حوزه تبدیل شده است . در همین راستا کره جنوبی می کوشد زمینه ایجاد ایده خود یعنی تشکیل بازار متحد اروآسیا را مهیا سازد. این ایده به این معنی است که اگر اقتصادهای منطقه از طریق تجارت آزاد با یکدیگر ارتباط داشته باشند ، بزرگترین قاره جهان از ظرفیت تبدیل شدن به بازار بزرگی برای رقابت با اتحادیه اروپا برخوردار است. در همین راستا همکاری های برای ایجاد “جاده ابریشم سریع” (که کره جنوبی را از راه چین و روسیه به اروپا وصل می کند) انجام شده است. جدا از این نیزباید دانست که از آنجا که بیشتر کشورهای این مطنقه دارای منابع نفتی و گازی هستند و دولت های این منطقه منابع عظیم معدنی خود (نفت و گاز، اورانیوم و فلزات گرانبها) و بخش تولید خودرو را بر روی شرکت های کره جنوبی باز کرده اند سئول می کوشد تا با سرمایه گذاری در بخش انرژی این کشورها از آن به عنوان جایگزین مناسبی برای انرژی خاورمیانه وروسیه استفاده کند. چنانچه لی میونگ باک رییس جمهور پیشین کره جنوبی گفته بود سئول به دنبال جایگزین کردن واردات انرژی خاور میانه با انرژی آسیای میانه است. در واقع سئول با توجه به بخش انرژی این منطقه تلاش میکند وابستگی خود به منابع ارژی را بکاهد. جدا از این بازارهای رو به رشد منطقه بویژه قزاقستان و ازبکستان و ترکمنستان محل مناسبی برای ارئه یسرماهی گذاری فناوری های شرکت های کره ای است. چنانچه کره جنوبی تا کنون در ۹ پروژه انرژی در ترکمنستان ۵/۵ میلیارد دلار سرمالیه گذاری کرده و در سفر اخیر رئیس جمهور کره جنوبی شرکتهای کرهای ال جی و هیوندای دو واحد فرآوری گاز به ارزش چهار میلیارد دلار در ترکمنستان به عنوان یکی از رقبای ایراندر بازار منطقه ای گاز خواهند ساخت. جدا از این حجم سرمایهگذاری کرهجنوبی درقزاقستان در چارچوب توافقات موجود حدود هشت میلیارد دلار است و نیز با توجه به روند جذب سرمایهگذاری در قزاقستان، ثبات سیاسی، لغو روادید قزاقستان را شانس مهمی برای تبدیل شدن به شریک اصلی اقتصادی کره جنوبی در آسیای مرکزی دارد. گذشته از این نیز بیش از ۴۰۰شرکت کره ای سرمایه گذاری های عظیمی را درازبکستان انجام داده اند و کره جنوبی در حال حاضر بیشترین حجم تبادل کالا را باازبکستان یا (بیش از ۲ میلیارد دلار) دارد و یکی از شرکای اصلی اقتصادی ازبکستان است. این امر در حالی است که قرار است مهاجران کاری بیشتری به جای روسیه ازازبکستان به کره جنوبی روند.
اهداف فرهنگی:اگر نگاهی به گذشته داشته باشیم از دوران شوروی حضور کره ای ها در منطقه آسیای مرکزی وجود داشته است . چنانچه اکنون نیز بیش از ۱۸۰,۰۰۰ نفر از نژاد کره ای در ازبکستان زندگی می کنند.همچنین جامعه کرهایهای مقیمقزاقستان بیش از ۱۲۰ هزار نفر بوده است. در واقع این اقلیت ها پلهای دوستی بین کشورهای منطقه و کرهجنوبی محسوب میشوند و زمینه را برای حضور فرهنگی کره در این کشورها مهیا ترکرده است.
چشم انداز روابط:
در شرایط کنونی تمایل و اراده کره جنوی برای گسترش و تحکیم مواضع سیاسی و اقتصادی خود و به دست آوردن سود از رشد اقتصادی منطقه به گونه ای است که سئول گسترش همکاری های اقتصادی و به دست آوردن حمایت از طرح پیشنهادی خود موسوم به “ابتکار اوراسیا” را نشانه رفته است. در این بین هر چند مهمترین اولویت کره جنوبی در روابط با منطقه آسیای مرکزی اقتصاد و دو موضوع انرژی و صادرات کالا و فناوری است اما سئول به عنوان بازیگری شرقی تلاش خواهد کرد که با بهره گیری از ابزارهایی چون اتحاد با امریکا و اقلیت های کره ای نفوذ سیاسی خود را در منطقه گسترش دهد.
