حامییان حق!

امین الله مفکر امینی !    2025-03-06   نترسم زدشمن تکیه برحـــق کــــــــــرده ام باتکیه…

چرا مردان از زنان قوی تر نیستند؟

پروفیسور دکتر شمس سینا بخش نخست درین جا می خوانید: -چطور میتواند یک…

افغانستان در تلاقی آشوب و رقابت؛ قرائتی تازه از فروپاشی…

نویسنده: مهرالدین مشید فروپاشی طالبان؛ تلاطم‌های داخلی و بازتاب‌های جیوپولیتیکی منطقه‌ای…

در مورد تعاونی‌های کارگری

از آثار کلاسیک لنین برگردان: آمادور نویدی درباره تعاونی‌های کارگری تذکر سردبیر سایت مارکسیست– لنینیست امروز: این…

ریناس ژیان

استاد "ریناس ژیان" (به کُردی: ڕێناس ژیان) شاعر نامدار کُرد…

پنجشیر، زخم بر تن، آتش در دل؛ افسانه‌ای زنده در…

نویسنده: مهرالدین مشید پنجشیر، شیر زخمی اما سرفراز؛ خاری در چشم…

فلسفه امید بلوخ،- میان مارکس و مسیحا

Ernst Bloch (1885-1977 ) آرام بختیاری سوسیالیسم حتمی است !، مارکسیستی یا…

دلزار حسن

استاد "دلزار حسن" (به کُردی: دڵزار حەسەن) شاعر، نویسنده و…

مقام عشق 

رسول پویان  کلام عشـق و محبت چقدر شیرین است  نبید خسرو و…

تحول در متغیرهای ژئوپلیتیکی افغانستان: بازتعریف نقش طالبان در معادلات…

نویسنده: مهرالدین مشید افغانستان در معرض تلاطم؛ از صعود سریع تا…

برای نخستین‌بار، مصاحبه‌ی طولانی من با هوش‌مصنوعی

محمدعثمان نجيب  بخش دوم پندار من نسبت به هر پدیده‌یی منفی نی‌ست.…

 ما و گفته های شرل بنارد، همسر  آقای خلیلزاد پیرامون…

نوشته بصیر دهزاد  در یک تحلیل ، ارزیابی  و محورچه باید…

شهروندی بنیاد عملی دموکراسی

شهروندی به مفهوم منتفی امت نیست. بلکه رویکرد عملی از…

برهی که رفته ایم!

امین الله مفکرامینی      2025-22-05! بـرهی که رفته ایم ورویــم،نگردیم بــرعقــــــــب ورجان وتنــراوقربان داریم…

نشست تخصصی و کارگاهی فردوسی‌شناسی در بروجرد برگزار شد

به گزارش رها نیوز، و نقل از دکتر "محمد فصیحی"…

مارکس و اتحادیه‌های کارگری(فصل دوم)

مارکس علیه پرودونیسم و باکونیسم نوشته: آ. لوزوفسکی برگردان: آمادور نویدی مارکس علیه پرودونیسم و باکونیسم کارل…

آنجا که دیوار ها فریاد می زنند؛ روایت یک ویرانی…

نویسنده: مهرالدین مشید از خشت تا خیال؛ روایت خانه ایکه طالبان…

اُلیګارشي څه شی ده؟

نور محمد غفوری د اُلیګارشي په اړه په (قاموس کبیر افغانستان) کې داسې…

دو پرسش

۱-- آیا در افغانستان قوم یا ملیتی است که اجدادشان…

چالش های درونی میان طالبان و مخالفان آنان؛ آزمونی تعیین‌کننده…

نویسنده: مهرالدین مشید طالبان و دور زدن گروها و سیاستگران نابکار…

«
»

د ښځو نړیواله ورځ

نور محمد غفوری

نن د عیسوي ۲۰۲۲ کال د مارچ د میاشتې اتمه نېټه ده چې د ۱۴۰۰ هجري لمریز کال د کب د میاشتې له اتلسمې نيټې سره سمون خوري. د مارچ اتمه نېټه د نړیوالو لخوا د ښځو د نړیوالې ورځې په نامه نومول شوې ده. ددې ورځې د تاریخي پیدایښت او ودې په اړه ما څو کاله مخکې د مینه والو له پاره مفصلې مقالې لیکلې چې په انټرنيټي پاڼو او هم زما په فیسبوک پاڼه کې موندل کیدای او لوستل کیدای شي. (ددې لیکنې په لمن کې دوه لینکونه زما د پخوانیو دوو لیکنودي).

داسې رواج رامنځته شوی چې هر کال د مارچ اتمه نېټه یو خاص شعار  لري. په 2022 میلادي کال کې ملګرو ملتونو د ښځو د نړیوالې ورځې د لمانځلو له پاره د “تعصب مات کړئ” شعار ټاکلی دی. ښکاره خبره ده چې د نړۍ په ډیرو هیوادو او ان په پرمختللو اروپایی هیوادو او امریکا کې هم لا تر اوسه د ښځو او نجونو په وړاندې تعصب، ټولنیزې نابرابرۍ او د ژوند د عملي چانسونو فرق شتون لري چې د هغو اندازه په مختلفو هیوادونو کې یو له بله متفاوته ده. په پرمختللو صنعتي هېوادو کې د نارینه او ښځو تر منځ دا تفاوتونه کم او په وروسته ساتل شوو هېوادونو کې زیات دی. ملګري ملتونه سږ کال د ښځو د اوسنۍ نړیوالې ورځې د نمانځلو په پار ټول نړیوال د جندر د تساوي او ښځو ته د نارینه و سره د برابرو ټولنیزو فرصتونو او حقوقي مساواتو د رامنځته کولو لپاره مبارزې ته رابولي. دا شعار ددې له پاره وضع شوی چې د هیوادونو او بشري ټولنې په عملی او نظري ژوندانه کې ښځې هم د نارینه و سره برابر حقوق، عملی چانسونه او د مساوي کار د اجرأ په وړاندې د برابر معاش د اخیستلو چانسونه ولري، تر څو چې په ټولنه کې د دوهمې درجې انسانانو په حیث ژوند کولو ته مجبورې نه شي.

د 1911 راهیسې د “ښځو نړیواله ورځ” په یوه او یا بل شکل نمانځل کیږي. سره له دې چې دا ورځ په مختلفو هېوادو کې په مختلفو ډولونو نمانځل کیږي، خو ددې ورځې د نمانځلو اساسي مقصد دادی چې په ټوله نړۍ کې د ښځو حقونو او د جنډر مساواتو ته پام ور واړول شي. د دې ورځې د نمانځلو غوره موخه دا ده چې د ښځو د حقونو د غورځنګ تاریخي لاسته راوړنې ولمانځل شي او په عین حال کې په ټولنو کې موجوده تبعیض او نابرابرۍ له منځه وړلو ته توجه راجلب کړيد جنډر د مساواتو مسئله د معاصرې نړۍ له غوره ستونځو څخه شمیرل کیږي او ددې سترې بشري ستونځې په حل ټول فکر کويتقریبا د نړۍ ټول هیوادونه ددې مشکل د مثبت حل پلویان دی او ځکه یې سږ کال د ملګرو ملتو د معتبر ارګان لخوا د ښځو د نړیوالې ورځو نمانځلو ته د (تعصب مات کړئ!) شعار ورکړی دی.

د جنسیت مساوات په لازمي او مطلوبه توګه په هيڅ هېواد کې، په جرمني، انګلستان، امریکا، فرانسه، روسیه او نورو پرمختللو هېوادو کې هم نشته. د همدې خاطره د ښځو نړیوالې ورځې په دې هیوادو کې هم خپل اهمیت له لاسه نه دی ورکړی او هر کال نمانځل کیږي. د مارچ په اتمه، د نړۍ په ګوټ ګوټ کې ښځې او د ښځو د حقوقو پلویان نارینه د مټنګونو، جشنونو او لاریونونو سره د ښځو نړیواله روځ نمانځي. دا د نړۍ د ښځو له پار خورا مهمه نېټه ده چې په شاندارو مراسمو نمانځل کیږي او تقریبا په شلو هېوادو کې دا ورځ د ملی رخصتۍ ورځ ده او یا د ښځو له پاره ټوله ورځ او یا نیمه ورځ د دولت په پریکړه رخصتي ورکول کيږي.

د دې ورځې نړیوال اهمیت له دې حقیقت څخه څرګندیږي چې ملګرو ملتونو د ښځو نړیواله ورځ په رسمیت پیژندلې او د هغو نمانځل یې دود کړی دي. د ۱۹۷۵ کال د مارچ په اتمه، ملګرو ملتونو د لومړي ځل لپاره د «ښځې د نړیوال کال» د یوې برخې په توګه لمانځنه وکړه. په 1977م کې، د ملګرو ملتونو عمومي اسامبلې یو پریکړه لیک تصویب کړ چې له ټولو هیوادونو څخه یې وغوښتل چې په کال کې یوه ورځ د “ښځو د حقونو او نړیوالې سولې” په توګه اعلان کړي.

له هغه وخت راهیسې د ښځو د نړیوالې ورځې  د تجلیل له پاره د وخت د مهمو پیښو او د ښځو د غوره غوښتنو له په نظر کې نیولو سره په نړیواله کچه یو مهم شعار طرحه کیږي او هر ګال دا ورځ د یوه مشخص شعار تر سیوري لاندې تجلیلیږي. په نړۍ کې د ښځو ستونځې ډیرې دی، خو هر کال له هغو څخه مهمه موضوع ټاکل کیږي او د حل له پاره یې شعار جوړیږي. مثلا په تیرو وروستیو کالونو کې د ښځو د ورځې تمرکز د نجونو لپاره په زده کړو، په سیاسي چارو کې د پراخه ګډون او په کلیوالو سیمو کې د ښځو لپاره د ژوند د شرایطو په ښه والي باندې متمرکز و.

د یادونې وړ ده چې ښځو ځینې هغه حقونه چې اوس په ډیرو هیوادو او ان د نړۍ په وروسته پاته هېوادو کې عادي ښکاري، پخوا یې نه لرل او د هغو د ترلاسه کولو له پاره یې سرسخته مبارزه کړې او قربانۍ یې ورکړې دي. د بېلګې په توګه، سل کاله تر مخه ښځو په انتخاباتو کې د ګډون او د رایو د ورکولو حق نه لاره او د مبارزې تیره څوکه یې همدې ته متوجه وه. سل کاله د مخه ښځو په انتخاباتو کډون غوښت او دا چې ښځې د رایو ورکولو ته راووزي او په انتخاباتو کې د ګډون حق ولري، دا یې عمده غوښتنه وه.  خو دادي اوس تقریبا په ټولو هغو هېوادو کې چې ټاکنې کیږي، په یوه او یا بل شکل ښځې هم ورپکې ګډون کوي او د قانوني لحاظه ورته ممانعت نشته.

زه نن هم د نړۍ ټولو میرمنو او په ځانګړې توګه د افغانستان ټولو رنځپلو ښځو ته ددې ورځې مبارکی وایم او هیله من یم چې دوی به هم د نړۍ د نورو پرمختللو هېوادونو په څیر د ټولنیزو او حقوقي برابریو په لور زغرد ګامونه پورته کړي.

08.03.2022

نور محمد غفوری