ترامپ به بریکس می‌تازد ـــ تعرفه‌ها و تهدیدها پرده از ترس واقعی آمریکا از فروپاشی برمی‌دارند
امپراتور آمریکایی عریان است. عربده‌کشی‌ها و قدرت‌نمایی‌های پوشالی دیگر نمی‌توانند این واقعیت را پنهان کنند که نظم غربی به رهبری ایالات متحده، امپراتوری‌ای در حال اضمحلال است و تنها سرمایه‌اش برای حفظ قدرت، جنگ‌های جنایتکارانه و تهدیدهای توخالی است.
شانزده سال پس از تأسیس، مجمع بین‌المللی موسوم به بریکس این هفته نشست سالانهٔ خود را در برزیل برگزار کرد. نکتهٔ معنادار آنجا است که واشنگتن با وجود همهٔ نمایش‌های متکبرانه‌اش، از این رویداد به‌وضوح نگران بود.
بریکس، که بر پایۀ مشارکت چندجانبه در حوزهٔ تجارت و امور مالی بنا شده است، در سراسر جهان به‌مثابه روزنه‌ای امیدبخش برای توسعهٔ بین‌المللی، و در نتیجه، جهانی صلح‌آمیزتر و امن‌تر، مورد استقبال قرار گرفته است.
واقعاً چه‌کسی می‌تواند با چنین افقی مخالف باشد؟
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، در واکنش به نشست بریکس در ریو دو ژانیرو، رفتاری تند و خصمانه از خود نشان داد. او تهدید کرد که بر کشورهای عضو بریکس و دیگر کشورهایی که قصد پیوستن به این ائتلاف را دارند، تعرفه‌های سنگین تجاری وضع خواهد کرد. در سلسله‌ای از پیام‌ها و اظهارات خشمگینانه، ترامپ این مجمع چندجانبه را به «ضدیت با آمریکا» متهم کرد و گفت بریکس در پی تضعیف موقعیت جهانی دلار آمریکا به‌عنوان ارز اصلی ذخیرهٔ جهان است.
این نخستین بار نبود که ترامپ خشم خود را علیه بریکس فریاد می‌زد. او در نوامبر گذشته، زمانی که هنوز به‌تازگی به‌عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شده بود، تهدید کرد که تعرفه‌های صددرصدی بر کشورهای عضو این سازمان اعمال خواهد کرد.
اما این هفته ترامپ دیگر نتوانست خشم خود را مهار کند. او هشدار داد که قرار است بر برزیل ـــ میزبان نشست ـــ تعرفه‌های ۵۰ درصدی اعمال کند. رئیس‌جمهور آمریکا مدعی شد که بخشی از این تهدیدها در حمایت از ژائیر بولسونارو، رئیس‌جمهور پیشین برزیل، صورت گرفته است؛ کسی که این روزها به اتهام تلاش برای بر هم زدن نتایج انتخابات ۲۰۲۲ و جلوگیری از پیروزی لولا داسیلوا تحت پیگرد قانونی قرار دارد.
اگر بخواهیم شکسپیر را بازخوانی کنیم، این صدا و خروش که از کاخ سفید به گوش می‌رسد، معنای بسیار دارد. استیو بنن، مشاور پیشین ترامپ، بی‌پرده اعتراف کرده است که «هر بار که رئیس‌جمهور به تلاش‌های بریکس برای کنار گذاشتن دلار نگاه می‌کند، حسابی به هم می‌ریزد.»
از زمان تأسیس بریکس در سال ۲۰۰۹ توسط برزیل، روسیه، هند، و چین ـــ و پیوستن آفریقای جنوبی در سال بعد ـــ این بلوک تجاری به‌تدریج گسترش یافته و اکنون ۱۰ عضو دارد، که از جمله می‌توان به ایران، اندونزی، مصر، اتیوپی، و امارات متحدهٔ عربی اشاره کرد. چندین کشور دیگر، از جمله الجزایر، مالزی، و عربستان سعودی نیز در صف عضویت قرار دارند. بریکس امروز تقریباً یک‌سوم از تولید اقتصادی جهان را نمایندگی می‌کند و همچنان در حال رشد است.
تحول این نهاد، نه حاصل جهشی ناگهانی، بلکه تدریجی بوده است. بانک توسعهٔ جدید، که در سال ۲۰۱۵ تأسیس شد، هنوز به ظرفیت کامل خود نرسیده است و ایجاد یک ارز مشترک بین‌المللی برای بریکس همچنان در افق دوردست قرار دارد. با این حال، هر سال شاهد عضویت کشورهای جدید و همگرایی سازوکارهای عملی برای تقویت تجارت و سرمایه‌گذاری چندجانبه هستیم.
با تأکید بر شراکت مبتنی بر حاکمیت ملی میان کشورهای نوظهور جهان جنوب، تردیدی نیست که بریکس به‌مثابه جایگزینی برای گروه ۷ و نهادهای مالی تحت سلطه غرب ـــ مانند بانک جهانی ـــ در حال شکل‌گیری است.
اعضای بریکس در پی تحقق چشم‌انداز جهانی چندقطبی و واقعاً دموکراتیک هستند، و همین‌جا است که ایالات متحده و شرکای غربی آن بریکس را تهدیدی وجودی تلقی می‌کنند. این تناقض پرده از دورویی و ریاکاری دموکراسی‌های خودخواندهٔ غربی برمی‌دارد.
نظم جهانی تحت رهبری غرب جمعی ـــ به‌ویژه آمریکا ـــ در اصل سازوکاری است برای سلطۀ جهانی که به سود اقلیتی از کشورها طراحی شده است. این سازۀ نو‌استعماری، بهره‌کشی و امتیازطلبی را بر توسعۀ واقعی بین‌المللی ترجیح می‌دهد، که نتیجه‌ٔ آن چیزی جز نابرابری، فقر، جنگ‌های بی‌پایان، و میلیتاریسم افسارگسیخته نبوده است.
یکی از ارکان اساسی برای تداوم این تسلط، سلطهٔ دلار آمریکا است. اما این سلطه چیزی جز سوءاستفاده از قدرت نیست؛ امتیازی است تحمیل‌شده، دل‌خواهانه و سیاسی، که دیگر نه قابل دوام است و نه قابل دفاع.
طنز ماجرا آنجا است که خود ترامپ و نخوت امپریالیستی غرب، عامل اصلی فروپاشی دلار شده‌اند.
بریکس چشم‌اندازی متفاوت ارائه می‌دهد: مبادلهٔ آزاد میان ملت‌ها در چارچوبی از شراکت و همکاری. سازوکار حیاتی این پروژه، تسویهٔ مبادلات با ارزهای ملی کشورهای شریک است. تحمیل وابستگی به دلار آمریکا بندی بر پای توسعه است که تنها به واشنگتن سود می‌رساند.
ترس ترامپ از بریکس ترسی است که در تمام ساختار حاکمیتی ایالات متحده و در میان نخبگان وابستهٔ اروپایی آن نیز دیده می‌شود. اگر دلار کنار گذاشته شود، یکی از ستون‌های اصلی سلطهٔ آمریکا فرو خواهد ریخت، و یورو، که پیوندی تنگاتنگ با دلار دارد، نیز سقوط خواهد کرد.
هر ملت حق دارد که سازوکار مبادلات تجاری و مالی خود را مستقلانه تعیین کند. این حق، به‌خودی‌خود «ضدآمریکایی» نیست، بلکه حقی دموکراتیک است که منشور سازمان ملل متحد نیز بر آن تأکید دارد. با این حال، اضطراب حاکم بر واشنگتن بی‌دلیل نیست. ظهور بریکس و دیگر نهادهای چندقطبی که بر همبستگی جنوب جهانی تأکید دارند، تهدیدی مرگبار برای امتیازات امپریالیستی به‌شمار می‌رود.
تهاجم غیرقانونی ترامپ علیه ایران، جنگ نیابتی جاری در اوکراین علیه روسیه، و گسترش نظامی‌گری آمریکا علیه چین در منطقهٔ آسیا ـ اقیانوسیه، همگی بخشی از نبرد ژئوپلیتیکی گسترده‌تری هستند که با هدف حفظ سلطۀ آمریکا در جریان است. کشورهای عضو بریکس در نشست این هفته، تجاوزگری آمریکا علیه ایران و تحمیل یک‌جانبه و غیرقانونی تعرفه‌ها و تحریم‌های اقتصادی را محکوم کردند.
هیچ عربده‌کشی و زورگویی دیگر نمی‌تواند این واقعیت را پنهان کند که نظم غربی به رهبری آمریکا، که تنها ادعای قدرتش جنگ‌های جنایتکارانه و تهدیدهای توخالی است، در حال فروپاشی است. منظره‌ای زشت و پوسیده که خوشبختانه سرنوشتی محتوم در انتظار آن است؛ همان‌گونه که امپراتوری‌های گذشته یکی‌یکی به تاریخ پیوستند.
بریکس نویدبخش آینده‌ای روشن‌تر برای بشریت است.
منبع: بنیاد فرهنگ استراتژیک، ۱۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۵
https://strategic-culture.su/news/2025/07/11/trump-brics-it-tariffs-and-threats-betray-real-us-fear-of-collapse/
