«شورش مسلحانهء 1979 هرات نقطهء عطف مداخلهء نظامی شوروی در افغانستان»[1]
برگردان دکتر خلیل وداد
برگرفته از سایت:
http://www.avro.org.ua/sites/default/files/materials/afghanistan/sekretnye_materials/part2.pdf
پروندههای ویژه
بخش یکم
قسمت دوم برگردان
اسناد محرم پیرامون اوضاع افغانستان در آستانهء ورود نیروهای شوروی
معاهدات، صورتهای جلسات و مذاکرات دولتی، تقاضاهای حکومت ج.د.ا. دربارهء کمک نظامی با قطعات و پرسونل شوروی، گذارشات شاهدان عینی نظامی و کارشناسان در افغانستان و فیصله های دفتر سیاسی کمیته مرکزی ح.ک.ا.ش.
پیوسته بگذشته
گذارش (اطلاعیه) از کابل
(محرم و عاجل….)
11جولای … تره کی اندیشه اش مبنی بر اینکه، درصورت وخامت شدید اوضاع بهتر خواهد بود اگر جانب شوروی تصمیمی پیرامون جابجایی سری چند واحد ویژهء نظامی شوروی در کابل که هرکدام تاحد یک کندک پرسونل داشته باشند را اخذ نماید، – بیان کرد…
نمایندهء کا. گ. ب. شوروی 11.7.1979
گذارش (اطلاعیه) از کابل
(محرم و عاجل….)
… رهبری ج.د.ا. بصورت جدی برویارویی با ضد انقلاب آماده میشود، مگر همزمان تاحد بیشتری به کمک مستقیم اتحادشوروی در حالت بحرانی حساب میکند.
… معقول است اگر:
… 7. مسألهء گسیل یک مفرزه (واحد) هلیکوپتر شوروی به پایگاه هوایی ج.د.ا. در شیندند با این منظور که کار آمادگی عاجل عملهء افغانی هلیکوپتر را پیش ببرند،- بررسی شود. این واحد هلیکوپتری میتواند همچنان در کار کشف هوایی در درازنای مرز با ایران سهم گیرد….
پوزانوف، ایوانوف. گوریلوف 12.7.1979
18-19 جولای هنگام سفر کابل منشی کمیته مرکزی ح.ک.ا.ش. ب. ن. پوناماریوف در ملاقات با ن. م. تره کی و همچنان ح.امین بار بار آنها به او مسألهء گسیل تقریباً دو فرقهء ارتش شوروی به افغانستان را طرح نمودند. آنها پافشاری میکردند که در حالات فوق العاده این را میتوان (برمبنای درخواست حکومت قانونی ج.د.ا.) انجام داد).
گذارش (اطلاعیه) از کابل
(محرم و عاجل….)
… تره کی و همچنان امین چندین بار به موضوع گسترش حضور نظامی شوروی در افغانستان برگشتند. مسألهء گسیل تقریباً دوفرقه به ج.د.ا. در حالات فوق العاده، «بنابر درخواست حکومت قانونی افغانستان…» مطرح شد.
بنابر این بدرخواست حکومت افغانستان پاسخ داده شد که اتحاد شوروی نمیتواند این کار را عملی کند…
پوناماریوف 19.7. 1979
مگر ن.م. تره کی و. ح.امین. انتظار چنین پاسخی را نداشتند. بنابراین در ملاقات بعدی آنها بازهم درخواست شان را مبنی بر گسیل قوای شوروی به افغانستنان تکرار کردند.
گذارش (اطلاعیه) از کابل
(محرم و عاجل….)
بتاریخ 19 جولای ملاقات دومم با ن. م. تره کی و ح. امین صورت گرفت… تره کی بازهم به مسألهء تقویهء نظامی از جانب اتحادشوروی برگشته و ازجمله گفت که در صورت پیدایش شرایط فوق العاده گسیل فرقهء کوماندو (دیسانتی- پراشوتی) بکابل نقش فیصله کنی را در امر سرکوب فعالیتهای ضدانقلاب بازی خواهد کرد.
در پاسخ بازهم موضع ما را با تأکید اینکه اتحاد شوروی نمیواتد به چنین اقداماتی دست یازد، توضیح دادم…
پوناماریوف 20.7.1979.
گذارش (اطلاعیه) از کابل
(محرم و عاجل….)
…بتاریخ 21 جولای سفیر شوروی را ح. امین دعوت کرده و با اتکأ به سپارش ن. م. تره کی تقاضا کرد، به رهبری شوروی این پیام را برساند:
…خواهش میشود بصورت عاجل برای نیروهای هوایی افغانستان 8-10 هلیکوپتر را با عملهء شوروی که پروازهایی را نیز انجام دهد، گسیل نمایید. به ح. امین پاسخ داده شد، چنانکه رهبری شوروی مکرراً گفته، و آنرا ب. ن. پوناماریوف در کابل تأکید نموده، جانب شوروی نمیتواند بشرکت پرسونل نظامی شوروی در عملیات جنگی موافقت کند…
پوزانوف 21.7.1979.
در نیمهء سال 1979 اوضاع در مرز افغانستان- پاکستان شدیداً بوخامت گرایید. تنها از جولای 1978 تا نوامبر 1979 در پاکستان بیش از 15 هزار شورشی آمادگی نظامی دیدند.
ن. م. تره کی و ح. امین فشارشان را بالای جانب شوروی بیشتر کرده و بازهم تقاضاهای نو و نوتر شان را مبنی بر گسیل قطعات از کانالهای گونه گون به امید آنکه بالاخره رهبری شوروی به آنها پاسخ مثبت خواهند داد، پیشکش مینمایند.
گذارش (اطلاعیه) از کابل
(محرم و عاجل….)
… امین بازهم مسألهء جابجایی سه قطعهء نظامی شوروی را در کابل در حالات فوق العاده بیان کرد. جاهای استقرار مخفیانهء این قطعات بنظر او کلوپ عسکری، سفارت شوروی و ساحهء تپهء تاج بیگ که در آنجا دفتر ریاست دولت تا پایان سال جابجا میشود و دارای قاغوشهای نظامی ست، میتوانند باشند. امین همچنان خاطر نشان کرد، که رفیق تره کی منتظر ورود زودتر کندک شوروی به ساحهء کلوپ عسکری است…
نمایندهء کا.گ.ب. شوروی 24.7.1979
نمایندگان شوروی از پیشنهاد افغانها برای حضور نظامی در افغانستان پشتبانی کردند.
گذارش (اطلاعیه) از کابل
(محرم و عاجل….)
بادرنظرداشت گسترش امکان فعالیتهای شورشیان در ماه اگست- سپتامبر… ضرور است به درخواست دوستان افغانی برخورد مثبت نموده و به کابل لوا (بریگاد) ویژه را فرستاد.
پوزانوف، ایوانوف و گوریلوف.1.8.1979
بتاریخ 5 اگست در ساحهء قطعهء پاراشوتی- دیسانتی غند 26 و کندک «کوماندو» شورشی صورت گرفت. در نتیجهء اقدامات قاطع شورش سرکوب شد.
بتاریخ 11 اگست 1979 ملاقات سرمشاور نظامی در ج.د.ا. ل. ن. گوریلوف با حفیظ الله امین صورت گرفت. در جریان گفتگوها به تقاضای مبنی بر گسیل قطعات شوروی به افغانستان تأکید شد. ح. امین با پافشاری خواهش کرد رهبری شوروی را از لزوم اعزام قطعات شوروی به کابل اطلاع دهم…
برای نگرانیهای ح. امین دلایل فراوانی وجود داشت. او از خطر داخلی کشور و همچنان از سوی ایالات متحده یادآوری کرد.
طوریکه ستیوین گیلستر خاطر نشان کرده بود:{واشنگتن از طریق سی .آی. ای. شاید حتی پیش از اگست 1979 نیروهای مقاومت را کمک مالی مینمود، چنانچه سفارت امریکا در کابل گذارش سری یی را آماده کرد که در آن نتیجه گیری میشد، «به نفع گستردهء ایالات متحده است اگر رژیم تره کی- امین سقوط کند، صرفنظر از عواقب منفی اصلاحات اجتماعی- اقتصادی در افغانستان.»} پس از یک هفته ادارهء سیا در لوس آنجلس درخواستی را مبنی بر پرداخت سی. ای. ای برای یک افغان و ارسال پول توسط او به حسابات شورشیان افغان در ایران با تذکر شماره حسابها و نام بانک به کابل تلگرافی اطلاع داد…در ماه سپتامبر خبر داده شد که در جریان یک سری از ملاقاتهای جنرال ضیاالحق با مأموران عالیرتبهء چینی پلانهایی برای ادامهء نقش پاکستان بمثابهء پناهگاه و همچنان تأمین کنندهء نیروهای مقاومت با مقادیر بیشتر اسلحه از ذخایر موجود آن ترتیب شد…»
(The World Quartely. October 1988. P. 1505-1541).
گذارش (اطلاعیه) از کابل
(محرم و عاجل….)
… ح. امین گفت: «امکان دارد اتحاد شوروی نگران آن باشند که دشمنان ما در جهان این امر را مداخله در امور ج.د.ا. تلقی کنند، مگر من بشما اطمینان میدهم که ما دولت آزاد و مستقل میباشیم و همهء مسایل را مستقلانه حل میکنیم…
قطعات شما در عملیات نظامی اشتراک نخواهند کرد. آنها فقط در شرایط بحرانی ما استفاده خواهند شد. فکر میکنم، قطعات شما برایما تا بهار ضرور خواهند بود».
گوریلوف 12.8.1979.
جانب شوروی در کابل که دایماً زیر فشار تره کی و امین بود، برای طفره روی از گسیل قطعات منظم ارتش شوروی به افغانسنان، پیشنهاد کرد، امکان گسیل یک قطعهء ویژه به کابل بررسی شود. البته شهروندان شوروی که در آنزمان در افغانستان بودند، با تأیید ازچنین اقداماتی پشتیبانی میکردند، چونکه به این موضوع امنیت آنان وابسته بود.
گذارش (اطلاعیه) از کابل
(محرم و عاجل….)
در جریان گفتگوها بروزهای 10 و 11 اگست ح. امین خاطرنشان ساخت که استفادهء قطعات مستقر در کابل علیه شورشیان فقط زمانی ممکن خواهد بود که رهبری شوروی آنرا براساس درخواست حکومت ج.د.ا. و شخص ن. م. تره کی پیرامون جابجایی سه کندک خاص شوروی در پایتخت عملی کند.
12 اگست رییس استخبارت افغانستان سروری بدستور ح. امین از ما درخواستِ رهبری ج.د.ا. مبنی بر گسیل سریع کندکهای خاص شوروی با هلیکوپترهای شوروی و عملهء شان را تکرار کرد.
…معقول خواهد بود، در روزهای نزدیک گسیل یک کندک ویژه و هلیکوپترها را با عملهء شوروی عملی کرد…
همزمان خواهشمندیم مسألهء گسیل دو کندک ویژه به ج.د.ا. را برای تقویت قرارگاه هوایی بگرام و یکی برای استقرار در تپهء بالاحصار بررسی کرد. پوزانوف، ایوانوف و گوریلوف 12.8.1979.
بتاریخ 12 اگست در ولایت پکتیا (ناحیهء زرمت) در نتیجهء جنگ نابرابر با شورشیان قطعات فرقهء 12 پیاده تلفات سنگینی داد (بخشی از افراد قطعه تسلیم شده و بخش دیگر خیانت کرد).
در ماه اگست برای بررسی اوضاع و چگونگی توانمندی رزمی رژیم ح.د.خ.ا. هیأت نظامی شوروی تحت ریاست قوماندان عمومی قوای زمینی شوروی دگر جنرال ای. گ. پاولوفسکی بکابل آمد.
گذارش (اطلاعیه) از کابل
(محرم و عاجل….)
… در جریان صحبت با رفیق امین این موضوع را که در ناحیهء کابل تعداد بیشتر قطعات با اسلحهء سنگین (منجمله تانک و توپخانه) متمرکز شده اند و آنها را میشود در مناطق دیگر برای مبارزه با ضدانقلاب استفاده کرد واگر اتحادشوروی موافقه کند تا قطعات «کوماندو» (دیسانتی) را (بین 1500-2000 نفر) گسیل نماید، میشود آنرا در قلعهء بالاحصار جابجا کرد، مطرح نمودم…
در ادامه رفیق امین موضوع تبدیلی پرسونل (افغانی) دافع هوای بطریهء 77 که در ارتفاعات پیرامون کابل مستقر اند و او بوفاداری آنها اطمینان ندارد، با افراد مدافعهء هوایی شوروی پیش کش نمود.
پاولوفسکی 21.8.1979.
گذارش (اطلاعیه) از کابل
(محرم و عاجل….)
چون ح. امین پاسخ مثبت به پرسشش نیافت، در ملاقات بعدی او از تأیید دوبارهء پیشنهادش خودداری نکرد.
گذارش (اطلاعیه) از کابل
(محرم….)
23 اگست… رفیق امین موضوع گسیل نیروهای شوروی به کابل را بازهم مطرح کرد، که گویا بنظرش امکان مبارزهء آزادانهء یکی از دوفرقهء گارنیزون کابل را با ضدانقلاب مساعد میسازد…
پاولوفسکی 25.8.1979.
غصب قدرت توسط ح. امین 13- 16 سپتامبر 1979.
اوضاع با سرعت دگرگون میشدند. به سپارش جنرال یعقوب قطعات گارنیزون کابل بشهر برآمده و مؤسسات دولتی را زیر کنترول گرفته، مقر ن. م. تره کی را محاصره کرده و او را بکلی تجرید نمودند. شب ح. امین جلسهء بیروی سیاسی ک.م..ح.د.خ.ا. و فردای آن پلنوم کمیته مرکزی را دایر کرد. در جریان آنها ن.م. تره کی و هوادارانش باتفاق آرأ از تمام پستهایشان و عضویت حزب اخراج شدند.ح. امین بحیث منشی عمومی ک.م.ح.د.خ.ا. «انتخاب» شد.
رهبری شوروی تصمیم گرفت رسماً مشی اش را تغییر نداده و با دریافت گزینهء میانه دساتیر لازمهء زیر را صادر کرد:
(محرم….)
«به نمایندگان شوروی در کابل:
معقول خواهد بود، وضعیت عینی که در افغانستان اکنون انکشاف مییابد را در نظر گرفته و با ح. امین و هیأت زیر رهبری اش روابط را ادامه داد. همزمان تلاش باید کرد تا ح. امین را از اختناق علیه هواداران تره کی و مخالفان دیگرش که دشمنان انقلاب نیستند، برحذر داشت. همچنان لازم است روابط با امین را برای افشای هویت سیاسی و اهدافش نگهداشت.
معقول خواهد بود که مشاوران نظامی ما در قطعات افغانی و همچنان مشاوران ما در ارگانهای امنیتی و وزارت داخله در سرکارهایشان بمانند. آنها باید وظایف مستقیم خویش را در رابطه با آمادگی و پیشبرد عملیات جنگی علیه گروههای شورشی و دیگر نیروهای ضد انقلابی انجام دهند. البته آنها نباید در اقدامات سرکوبگرانه علیه مخالفان ح. امین درصورت جلب قطعاتی که مشاوران شوروی در آنها کار میکنند،… به اقدامات (مخالف) سهم گیرند…
آ. گرومیکو 15.9.1979»
پس از کودتا منشی عمومی ک.م. ح.د.خ.ا. ح. امین از امنیت شخصی اش خیلی نگران بود، چونکه دیکتاتورها همیشه از مردم خود هراس دارند.
گذارش (اطلاعیه) از کابل
(محرم و عاجل….)
….در جریان صحبت با ح. امین او بازهم خواهشش را مبنی بر گسیل کندک نظامیان شوروی برای حافظت شخصی اش در اقامتگاه نو وی، جایی که او نیت دارد پس از 15 اکتوبر سالروان بکوچد، تکرار کرد.
نمایندهء کا.گ. ب. شوروی
یادداشت: این درخواست را امین بتاریخ 17 و 20 نواهبر تکرار کرد. گذارشات مربوطه بترتیب بتاریخهای 18 و 21 نوامبر 1979 و 2.10. 1979 مواصلت کردند.
بتاریخ 22 نوامبر معاون یکم وزیر امورداخلهء شوروی برید جنرال و. س. پاپوتین بکابل آمد که ارزیابی اش را پیرامون اوضاع افغانستان که تاحدی دارای لحن غم انگیز بود، ارائه کرد. رهبری شوروی در آنزمان در بارهء امین اشتباه نمیکرد.
سند
اشد محرم
پروندهء ویژه
ک.م. ح.ک.ا.ش.
اوضاع در افغانستان پس از حوادث 13-16 سپتامبر سالروان که در نتیجهء آن تره کی از قدرت کنار زده شده و سپس جسماً از میان برده شد، خیلی بحرانی است.
برمبنای گذارشات امین سرکوب گروهی از اعضای بیروی ح.د.خ.ا. سیاسی شامل (زیری، میثاق و پنجشیری) که به «فعالیت ضد حزبی و ضد اانقلابی» متهم میشوند، را آماده میسازد. در پلنوم چندی پیش دایر شدهء ک.م. ح.د.خ.ا. امین افراد نهایت باوفایش را شامل خویشاوندانش به ارگانهای رهبری کشور نصب کرد…
در این اواخر نشانه هایی دیده میشود که رهبری افغانستان درنظر دارد «سیاست متوازنتری » را با کشورهای غربی پیش ببرد. ازجمله هویداست که نمایندگان ایالات متحدهء امریکا برمبنای ارتباطات خویش با افغانها امکان تغییر مشی سیاسی واشنگتن در رابطه با افغانستان را بررسی خواهند کرد…
بادرنظرداشت نکات ارائه شده و بر اساس لزوم اهم تلاش برای جلوگیری از پیروزی ضدانقلاب در افغانستان ویا تغییر مشی سیاسی ح. امین درجهت کشورهای غربی، معقول خواهد بود، تا مشی زیر تعقیب گردد:
بکار فعالانه با امین و بصورت کل با رهبری کنونی ح.د.خ.ا. و ج. د. ا. ادامه داد، تا به امین بهانه داده نشود که ما از او حمایت نمیکنیم و نمیخواهیم با او سروکار داشته باشیم. ارتباطات با امین را برای اثر گذاری بالایش و همچنان افشای نیات اصلی اش ادامه داد…
در صورت وجود فاکتهایی مبنی بر چرخش ح. امین در سمت ضدشوروی پیشنهادات اضافی تان را برای اقدامات ما ارائه دارید.
آ. گرومیکو، یو. اندروپوف، د. اوستینوف و ب. پوناماریوف
29 نوامبر 1979.
پس از بقدرت رسیدن ح. امین اوضاع در ج.د.ا. واضحاً بدتر شد. رژیم درآنزمان عملاً حیثیت (پرستیژ) اش را باخته بود. پروسه های نگران کننده در دستگاه دولتی افغانستان در جریان بودند، که با رشد گستردهء نارضایتی تودههای مردم از سوی مخالفان خارجی رژیم ح.د.خ.ا. آماده و استفاده میشدند. ایالات متحدهء امریکا، پاکستان، برخی کشورهای عربی بسرعت کمکهای نظامی را به جنبشهای اپوزیسیون میفرستادند. در مرزهای جنوبی ج.د.ا. بطور متناوب تمرکز قطعات ارتش پاکستان بنظر رسیده و مانورهای نظامی اجرا میشدند. بکمک نظامی و معنوی خارجی در پایان سال 1979 شورشیان تعداد افراد شبه نظامی خویش را به 40 هزار نفر ارتقأ داده و فعالیتهای محاربوی را در 12 ولایت از 27 ولایت افغانستان (در آنزمان) براه انداختند. گذارشهایی مبنی بر ارتباطات امین با نمایندگان ایالات متحده نیز بدست آمد.
در برابر ستاد کل ارتش (قرارگاه ستردرستیز) کا.گ.ب. شوروی، وزارت امورخارجه و همهء کسانیکه مسئولیت سیاست خارجی شوروی را داشتند، یک پرسش قرارداشت- چه باید کرد؟ همه با تب و تاب درجستجوی راههای حل چالشهای موجود بودند. تلاش میشد تا همهء فاکتورها در این راستا درنظر گرفته شود.
و همزمان با این گذارشهایی تازه یی پیرامون درخواست ح. امین برای ورود قطعات شوروی به ج.د.ا. و همچنان ارزیابی اوضاع بمیان آمده در افغانستان، البته از هر ارگان بصورت جداگانه و بطرز خودش مواصلت میکرد.
گذارش (اطلاعیه) از کابل
(محرم و عاجل….)
… بتاریخ 2 دسامبر 1979 ح. امین سرمشاور نظامی (شوروی) را خواسته و به او اعلام کرد، درحالیکه بشورشیان در بدخشان از جانب چین و پاکستان فعالانه کمک میشود، و ما نمیتوانیم قطعات را از جاهای دیگر جنگی دور بسازیم، من از حکومت اتحادشوروی خواهش میکنم به این ولایت برای مدت کوتاه یک غند را برای نورمال سازی اوضاع آنجا بفرستند.
در پایان گفتگویش رفیق امین خواهش کرد، درخواستش را به ل. ای. بریژنف برسانیم…
ماگومیتوف 2.12.1979
(دگرجنرال س. ک. ماگومیتوف از میانهء نوامبر 1979 سرمشاور نظامی ج.د.ا.بود)
با عدم دریافت پاسخ مثبت پیرامون ورود قطعات شوروی به کابل، منشی عمومی ک.م. ح.د.خ.ا. بازهم درخواست ورود آنها را حداقل در شمال کشور در ولایات مجاور با اتحادشوروی کرد. او همچنان مخالف آن نبود تا فقط قطعات وزارت داخلهء شوروی به افغانستان بیایند.
گذارش (اطلاعیه) از کابل
(محرم و عاجل….)
… 3 دسامبر ملاقات با ح. امین صورت گرفت. در جریان گفتگو ح. امین گفت: «ما درنظرداریم بخشی از پرسونل و تسلیحات فرقه های 18 و 20 (در مزار شریف و بغلان) را برای تشکیل پولیس خلقی (سارندوی) بدهیم. دراینصورت بجای گسیل قطعات اردوی شوروی میشود، واحدهای پولیس شوروی را که در تأمین مشترک امنیت و احیای نظم در ولایات شمالی ج.د.ا. با سارندوی خلقی سهم بگیرند، فرستاد».
ماگومیتوف 4.12.1979
نگرانی جدی اعضای بیروی سیاسی ک.م. ح.ک.ا.ش. از اطلاعات بدست آمده از کانالهای کا.گ.ب. مبنی بر امکان تغییر جهت سیاست ح. امین بسوی ایالات متحده و جمهوری مردم چین ناشی میشد:
27 سپتامبر ح. امین طی دیداری با شارژدافیر سفارت امریکا در کابل پیامش را مبنی بر بهبود مناسبات انتقال داد و پس از دو روز وزیر امور خارجهء افغانستان شاه ولی در نیویارک عین تمایل را به شخصیتهای رسمی ایالات متحدهء امریکا دیوید نیوسم و هارولد سوندرس ابراز نمود. همچنان از رابطهء امین یا سی.آی. ای. اخباری پخش شد.
اعضای برجستهء فرکسیونهای ح.د.خ.ا. در مهاجرت در ج.د.ا. دست بایجاد ساختارهای زیرزمینی زده، مخفیانه کادرهای شان را به افغانستان فرستاده و طور برنامه شده به اقدامات علیه حفیظ الله امین دست زدند، درحالیکه آنان نیز امید اصلی شان را به کمک نظامی شوروی متمرکز ساخته بودند.
در داخل افغانستان در دسامبر 1979 اوضاع داراماتیک سیاسی- نظامی بمیان آمده و در کشور ترور و فشار بیداد نموده و عملاً جنگ داخلی آغاز شده بود.
بتدریج اندیشهء مبنی بر دور نمودن امین و تعویض او با ببرک کارمل که بنابه ارزیابی کارشناسان از پشتیبانی بخشی از اعضای حزب (ولی طوریکه پسانها معلوم شد این پشتیبانی ناچیز بود) برخوردار بود، نضج گرفت، که به او مسئولیت مبارزه برای سقوط رژیم ح. امین را واگذار نمودند. او به اینکار موافقت نموده و به اینترتیب در زیر حمایت کا. گ.ب.شوروی قرار گرفت.
10-12 نوامبر از فرودگاه نظامی چیرچیک و تاشکند با طیارات ترانسپورت هوایی شوروی افراد کندک «مسلمانها» در لباس نظامی افغانی به قرارگاه هوایی بگرام انتقال داده شدند.
سند
اشد محرم
پروندهء ویژه
ک.م. ح.ک.ا.ش.
رییس شورای انقلابی، منشی عمومی ک. م. ح.د.خ.ا. . نخست وزیر ج.د.ا. ح. امین در این اواخر مصرانه مسألهء لزوم گسیل کندک شوروی موتوریزهء تیرانداز را برای حفاظت اقامتگاهش مطرح مینماید.
با درنظرداشت اوضاع بمیان آمده و خواهشات ح. امین معقول میپنداریم که واحد ویژهء بدین منظور آماده شدهء گ. اِر. او.[2] وابسته به قرارگاه ستردرستیر (ستاد کل ارتش) بتعداد 500 نفر با یونیفورمی که وابسته گی آنها را به نیروهای مسلح شوروی هویدا نسازد، را گسیل نمود. امکان گسیل این واحد به ج.د.ا. در مصوبهء بیروی سیاسی ک. م. ح.ک.ا.ش. مؤرخ 29 6. 1979 شمارهء پ. 1561 -9 پیشبینی شده بود.
پیرامون نحوهء گسیل این واحد به کابل با جانب افغانی موافقه شده و در نظر است، با تأیید رفیق اوستینوف د. ف. آنرا با هواپیماهای ترانسپورت نظامی در نیمهء یکم دسامبر عملی نمود.
یو. اندروپوف، ن. اگارکوف، شمارهء 312/10073 مؤرخ 4 دسامبر 1979.
سفیر شوروی تاببیف به ح. امین اگهی داد که درخواستهایش مبنی بر گسیل دو کندک برای تقویه حفاظت اقامتگاه رییس دولت و قرارگاه هوایی بگرام پذیرفته شد است. واحد های نامبرده بتاریخ 3 و 14 دسامبر به ج.د.ا. افغانستان وارد شدند. با یکی از اینها بطور مخفی ب. کارمل نیز وارد شد که در بگرام زیر حمایت کارمندان کا. گ. ب. شوروی قرار داشت.
نظر به اطلاعیهء سفارت شوروی (در کابل) در آنزمان:
«ااپوزیسیون مسلح افغان شالودهء اجتماعی اش را پنهاورتر نموده، صفوفش را تقویت بخشیده و پاکستان را به مرکز فعالیتش تبدیل کرد. در اثر تبلیغات ضدانقلاب بالای افراد برخی از گارنیزونهای قوای مسلحِ عمدتاً دور از مرکز شورشهای ضد دولتی بوقوع پیوست.
چنانچه در غند 30 پیادهء کوهی (آسمار)، قطعات 36 پیادهء (نرَی)، 19 پیاده (خوست) و غیره واحدها شورشهایی برملاً شدند، که مدتهای طولانی از فرماندهی خویش بدون پشتیبانی فاقد آذوقه، تجهیزات و مهمات، خوراک و غیره در تجرید قرار داشتند. همچنان از ایجاد دسته های نو وابسته به جمیعت اسلامی و حزب اسلامی در ولایات کنر، ننگرهار، لغمان، پکتیا، کاپیسا، غزنی، زابل، قندهار، غور، بادغیس و هرات گذارشهایی مواصلت مینمود. %70 افغانستان زیر کنترول دسته های اپوزیسیون و یا دسته های غیر وابسته بدولت و خارج از کنترول حکومت قرار داشتند، که در آن بیش از 10 ملیون نفر یعنی عملاً تمام نفوس دهنشین افغانستان زندگی مینمودند.
8 دسامبر در دفتر ل. ای. بریژنف جلسه یی دایر شد که در آن گروه محدود اعضای دفتر سیاسی ک.م. ح.ک.ا.ش. شامل یو. اندروپوف ، آ. گرومیکو، م. سوسلوف و د. اوستینوف اشتراک داشتند.
در پایان نشست فیصله شد، مطابق برنامهء پیشبینی شده روی دو گزینه کار شود: با دستهای شبکه های کا.گ.ب. امین را از قدرت دور نموده و بجایش ببرک کارمل را نصب نمود: برای اینمنظور تعدادی از واحدهای نظامی را به خاک افغانستان باید گسیل کرد.
گذارش (اطلاعیه) از کابل
(محرم و عاجل….)
… 12 و 17 دسامبر نمایندهء کا. گ. ب. با ح. امین ملاقات کرد. از گفته های امین نکات زیر قابل توجه اند:
امین مصرانه اندیشهء لزوم اشتراک مستقیم اتحادشوروی را در سرکوب عملیات جنگی دسته های اشرار در نواحی شمالی ج.د.ا.
طرح کرد. دلایل او براین شالوده ها استوار بودند:
رهبری کنونی ج.د.ا. حضور نیروهای مسلح شوروی را در بعضی نقاط مهم استراتیژیکی در ولایات شمالی ج.د.ا. خیر مقدم میگوید…
امین گفت، که اشکال و شیوه های کمک نظامی مربوط به جانب شوروی خواهد بود.
اتحادشوروی میتواند گارنیزونهایش را در آنجاهایی که خود میخواهد داشته باشد.
اتحادشوروی میتواند نگهبانی تمام پروژههای همکاری افغان- شوروی را بعهده گیرد.
قطعات شوروی میتوانند همچنان مسوولیت حفاظت مراکز مخابراتی افغانستان را نیز بعهده گیرند…
نمایندهء کا. گ. ب. شوروی 17.12. 1979.
بتاریخ 12 دسامبر در جلسهء بیروی سیاسی ک.م.ح.ک.ا.ش. نظر به پیشنهاد یو. و. اندروپوف، د. ف. اوستینوف و آ. آ. گرومیکو با اتفاق آرأ فیصلهء قطعی شد،- قطعات شوروی را به افغانستان وارد کرد، گرچه برای رازداری نام «اقدامات» به آن داده شده بود.
*****
سند فوق العاده مهم
مربوط بند پ.۱۷۶/ ۱۲۵ مؤرخ۱۲- ۱۲-۱۹۷۹
بتاریخ ۲۶ دسامبر ۱۹۷۹ (در حالیکه رفقا بریژنف ل. ای.، اوستینوف دِ. ف.، گرومیکو آ. آ. و چرننکو ک. او. در داچه[3] حاضر بودند)، درمورد اجرای مصوبه .۱۷۶/۱۲۵ مؤرخ۱۲.۱۲.۱۹۷۹ کمیته مرکزی ح.ک. ا. ش. رفقا اوستینوف، گرومیکو و اندروپوف گذارش دادند.
رفیق بریژنف ل. ای. بعضی نظریاتش را ارائه کرده ضمناً برنامه اقداماتی را که رفقا برای آینده نزدیک در نظر دارند، تأیید کرد.
چنین فیصله شد که کمیسیون بیروی سیاسی با همین ترکیب و در همین راستا برای اجرای پلان طرح شده عمل نموده و هر گام اقداماتی اش را بسنجد. درباره مسایلی که پیرامون شان باید تصمیم گرفته شود، باید بموقع به کمیته مرکزی ح.ک.ا. ش. پیشنهادات لازم ارائه شود. امضای چرننکو ک.
۲۷-۱۲-۱۹۷۹-
شماره ۱۳- او. پِ. (یک برگ)
*****
اشد محرم[4]
پروندهء ویژه
تحت ریاست رفیق ل.ای. بریژنف.
حاضران جلسه: م. آ. سوسلوف، و.و. گریشین، آ. پ. کریلنکو، آ. یا. پلشه، دِ. اف. اوستینوف، ک. او. چرننکو، ی. و.، اندروپوف ی. و.، گرومیکو آ. آ.، تیخونوف ن.آ. و ب. ن. پوناماریوف.
مصوبه کمیته مرکزی ح.ک.ا.ش. پ. ۱۷۶/ ۱۲۵ مؤرخ ۱۹۷۹.۱۲.۱۲
پیرامون اوضاع «آ»[5]
۱.نظریات و اقدامات رفقا اندروپوف یو.و.، اوستینوف ک. او.، و گرومیکو آ. آ. تأیید اند.
آنان اجازه دارند، در جریان اجرای این اقدامات اصلاحات فرعی را عملی نمایند.
مسایلی که فیصله کمیته مرکزی را لازم داشته باشند، باید بموقع به بیروی سیاسی ارائه شوند.
مسئولیت اجرای تمام این اقدامات بعهده رفقا اندروپوف یو.و.، اوستینوف ک. او. و گرومیکو آ. آ.میباشد.
۲. رفقا اندروپوف ی.و.، اوستینوف ک. او. و گرومیکو آ. آ. مؤظف اند، بیروی سیاسی کمیته مرکزی را از جریان اجراآت خویش اطلاع دهند.
۹۹۷ اوپ. (ص.۱)
منشی کمیته مرکزی ل. ای. بریژنف،
پ. ۱۷۶/ ۱۲۵ مؤرخ ۱۹۷۹.۱۲.۱۲
*****
از پروندهء ویژهء ک.م. ح.ک.ا. ش. پروتوکول این جلسه که مهم بود بدست ک. او. چرننکو نوشته شده و بطور جداگانه حفظ گردید.
زمان درازی این سند جداً مخفی نگدهداشته شده و حتی اعضای رهبری کشور نمیتوانستند آنرا ببینند چون در سیف خاصی نگهداری میشد.
23 دسامبر 1979 سفیر شوروی به ح. امین آگهی داد که رهبری شوروی با اتفاق نظر فیصله کرد خواهش او را مبنی بر گسیل قطعات به افغانستان عملی نموده واز تاریخ 25 دسامبر 1979 آنرا اجرأ نماید. ح. امین از بابت این تصمیم ابراز سپاس نموده و به قرار گاه ستردرستیزش دستور همکاری همه جانبه را در جهت تطبیق آن داد.
27 دسامبر در جلسهء بیروی سیاسی ک.م.ح.ک.ا.ش. موضوع اقدامات پیرامون پشتوانهء تبلیغاتی ورود قطعات شوروی به افغانستان و انتقال قدرت به ببرک کارمل بررسی شد.
*****
سند
کارگران جهان متحد شوید! در جریان ۳ روز قابل برگشـــــت به کمیته مرکزی
ح.ک.ا. ش. (شعبه اسناد و ارتباط سکتور ۱) است.
|
کمیته مرکزی حزب کمونیست اتحاد شوروی |
اشد محرم
پرونده ویژه
شخصاً
شماره پ. ۱۷۷/۱۵۱
به رفقا، بریژنف، اندروپوف، گریشین، گرومیکو، کریلینکو، کاسیگین، کونایف، پلشهِ، رومانوف، سوسلوف، تیخونوف، اوستینوف، چِرنینکو، شیربیتسکی، علییُف، گُرباچف، دیمیچف، کوزنِتسوف، ماشیروف، پوناماریوف، رشیدوف، سولومنتسف، شواردنادزه، دولگیخ، زیمیانین، کاپیتونوف و روساکوف.
نقل از پروتوکول شماره ۱۷۷ جلسه بیروی سیاسی کمیته مرکزی ح. ک.ا.ش.مورخ ۲۷ دسامبر سال ۱۹۷۹
در مورد اقدامات ما پیرامون انکشاف اوضاع در افغانستان.*
۱. طرح دساتیر به سفرای اتحاد شوروی در برلین، بوداپست، پراگ، صوفیه، هاوانا، اولان باتور، هانوی ( پیوست شماره ۱) تصویب است.
۲۲. طرح دساتیر به همه سفرای اتحاد شوروی در رابطه به انکشاف اوضاع پیرامون افغانستان ( پیوست شماره ۲) تصویب است.
۳. طرح دساتیر به نماینده اتحاد شوروی در نیویارک ( پیوست شماره ۳) تصویب است.
۴. طرح اطلاعیه آژانس تاس تصویب است (پیوست شماره ۴).
۵. تیلگرام تبریکی به رفیق ببرک کارمل رئیس شورای انقلابی، منشی عمومی کمیته مرکزی حزب دموکراتیک خلق افغانستان، صدر اعظم جمهوری دموکراتیک افغانستان تصویب است ( پیوست شماره۵).
۶. اقدامِ مربوط به پشتوانه تبلیغاتی (پروپاگندی) ما در افغانستان تصویب است (پیوست شماره ۶).
۷. متن نامه کمیته مرکزی به سازمانهای حزبی ح.ک.ا.ش. تصویب است (پیوست شماره ۷).
۸. متن نامه کمیته مرکزی ح.ک.ا.ش. به احزاب کمونیستی و کارگری کشورهای غیر سوسیالستی تصویب است (پیوست شماره ۸).
منشی کمیته مرکزی (بریژنف)
*- تذکر: (بشکل ریز و ناخوان چاپ شده).
رفقا، سندِ حاضرِاشدِ محرمِ کمیته مرکزی ح.ک.ا.ش نباید بدون اجازه خاص کمیته مرکزی به کسان دیگر داده شود. کاپی برداری از اینچنین اسناد و بازنویسی آن بطور قطعی ممنوع است. رفقایی که برایشان سند ارسال گردیده باید آنرا پس از مطالعه با قید تاریخ امضأ نمایند.
۲۷ اِر. ای.
اِ. اِف
*****
از تمام فهرست پیوستها مهمنر ازهمه ضمیمهء شماره 6 پیرامون توضیح این اقدام در مطبوعات و وسایل رسانه یی دیگر (پیوست شماره ۶ در پایین) بود. دقیقاً برهمین شالوده زمان درازی واقعیتهای «جنگ افغانستان» از انظار مردم شوروی پنهان نگداشته میشد. پوشش پنهانکاری اقدامات شوروی در افغانستان در وجود بسیاریها شک و گمان را برانگیخته و باعث ضربهء بزرگی به حیثیت (پرستیژ) بین المللی اتحادشوروی شد.
*****
پیرامون ماده۱۵۱پروتوکل شماره۱۷۷
اشد محرم
پرونده ویژه
پیوست شماره ۶
در مورد پشتوانههای تبلیغاتی ما پیرامون اقدام ما در افغانستان
در هنگام کار توضیحی- تبلیغاتی پیرامون اقدامات کمکی اجرا شدهء ما که بنا به درخواست رهبری جمهوری دموکراتیک افغانستان جهت دفع تجاوز خارجی صورت گرفته باید نکات آتی را در نظر گرفت:
یکم. همه امور تبلیغاتی را باید متکی به مواضع مندرج در تقاضای رهبری ج.د.ا از اتحاد شوروی برای کمک نظامی و بر شالوده اعلامیه تاس در این خصوص انجام داد.
دوم. تز اساسی ما در این راستا عبارت است از: برآورده نمودن خواست رهبری افغانستان پیرامون گسیل قطعات محدود نظامی شوروی یک هدف دارد و آن کمک و استعانت به مردم و دولت افغانستان در امر دفع تجاوز خارجی میباشد. اتحاد شوروی با این اقدامش هیچ هدف دیگری را دنبال نمیکند.
سوم. تأکید باید کرد که در نتیجه اقدامات تجاوزی از خارج، مداخله گسترده خارجی در امور داخلی مردم افغانستان خطر جدی برای شکست دستآوردهای انقلاب اپریل، استقلال و آزادی افغانستان نوین بوجود آمد. در چنین شرایطی اتحاد شوروی به این درخواست ای رهبران جمهوری دموکراتیک افغانستان ٬از تقاضای کمک برای دفع تجاوز، که در دو سال اخیر مکرراً از آن نموده بودند، مطابق به محتوا و متن معاهده دوستی، حسن همجواری و همکاری افغانستان٬ لبیک گفت.
چهارم. درخواست حکومت افغانستان و پاسخ مثبت اتحاد شوروی مسأله ایست فقط میان اتحاد شوروی- افغانستان که همانند هر عضو ملل متحد حق دفاع منفردانه و یا گروهی را در مطابقت با منشور سازمان ملل منجمله ماده ۵۱ آن دارند.
پنجم. در مورد توضیحات پیرامون تغییر در رهبری افغانستان با اتکأ به اعلامیههای نشر شده شورای انقلابی افغانستان و بیانیههای رییس شورای انقلابی افغانستان ببرک کارمل باید تأکید کرد که این کار مسأله داخلی افغانستان است.
ششم. باید به هرنوع اتهامِ ممکن در مورد مسأله نامنهاد مداخله شوروی٬ پاسخ مدلل و قوی داد. تأکید باید کرد که اتحاد شوروی به دگرگونی در رهبری افغانستان ربطی نداشته و ندارد. وظیفه اتحاد شوروی در رابطه به حوادث افغانستان و پیرامون آن فقط در اعطای کمک و همکاری در طرد تجاوز خارجی است. به محض قطع تجاوز و رفع خطرِ تهدید استقلال و آزادی دولت افغانستان٬ قطعات نظامی اتحاد شوروی خاک این کشور را ترک خواهند کرد.
۷نسخه
*****
کارگران جهان متحد شوید! در جریان۳ روز قابل برگشـــــت به کمیته مرکزی
ح.ک.ا. ش. (شعبه اسناد و ارتباط سکتور ۱) است.
کمیته مرکزی ح.ک.ا.ش.
اشد محرم
شماره پ.۱۷۷/۲۲۰
به رفقا، بریژنف، کاسیگین، اندروپوف، گرومیکو،
اوستینوف، پوناماریوف، زمیاتین و سوسلوف،
نقل از پروتوکول شماره ۱۷۷ جلسه بیروی سیاسی کمیته مرکزی ح.ک.ا.ش. مؤرخ ۲۹ دسامبر سال ۱۹۷۹.
در مورد پاسخ مستقیم تلیفونی به رییس جمهور کارتر پیرامون مسأله افغانستان.
پاسخ رفیق ل.ای. بریژنف این مورد تصویب است، (پیوست).
این پاسخ باید در اختیار خط مستقیم ارتباطی مسکو- واشنگتن قرار گیرد.
منشی کمیته مرکزی
۱۶-ار. ای.
پ.اِ.
*****
مربوط بند ۲۲۰ پروتوکول شماره ۱۷۷
اشد محرم
جناب محترم رییس جمهور!
در پاسخ به پیام مؤرخ ۲۹ دسامبر شما لازم میدانم، مطالب آتی را اظهار نمایم:
به هیچ وجه نمیتوان با نتیجه گیریهای شما در رابطه به اوضاع افغانستان موافق شد. از طریق سفیر شما در مسکو بشکل خصوصی ما به پاسخ جانب امریکا و شخص شما، شالوده واقعیتها و حوادث واقعی در حال گذار در آنجا و همچنان دلایل پاسخ مثبت ما به درخواست حکومت افغانستان برای گسیل قطعات محدود نظامی شوروی، قبلاً توضیحات ارایه نموده ایم.
مایه تعجب است که شما در پیام تان تلاش مینمایید واقعیت درخواست جانب افغانی را در مورد اعزام قطعات ما به این کشور نادیده بگیرید. بناً لازم میبینم اذعان نمایم که نه درک این یا آن شخص و یا موافقت این یا آن کس، بلکه مراتب آتی توضیح کننده واقعی اوضاع اند.
حکومت افغانستان در درازنای تقریباً دو سال متواتراً از ما چنین خواهشی را نموده بود. قابل یاددهانی است کهیکی از این درخواستها بتاریخ ۲۶ دسامبر سال روان ارسال شده است. اینرا ما، اتحاد شوروی٬ میدانیم و بهمان اندازه جانب افغانی، که از ما چنین درخواستهایی را کرده بود، میداند.
میخواهم یکبار دیگر خاطر نشان سازم که هدف از گسیل قطعات محدود نظامی اتحاد شوروی فقط یک چیز است- کمک وهمکاری در امر دفع اعمال تجاوزی خارجی که مدتهاست ادامه داشته و اکنون شکل گسترده را بخود گرفته اند.
همچنان نظر ارایه شده در پیام که گویا اتحاد شوروی دست به اقدامی درجهت سقوط حکومت افغانستان زده قطعاً غیر قابل پذیرش و دور از واقعیت است. باید با دقت تمام بگویم تغییر رهبری در افغانستان فقط و فقط توسط خود افغانها صورت گرفته است. لطفاً در اینمورد از حکومت افغانستان بپرسید. نآن
همچنان طرح موضوع سرنوشت خانوادههای رهبران قبلی افغانستان در پیام تان نیز دور از واقعیت است. اطلاعات دستداشته ما به معلومات داشته تان خط بطلان میکشند.
در این بخش میخواهم رسماً به شما اعلام نمایم که قطعات نظامی اتحاد شوروی به هیچ اقدامی علیه جانب افغانی متوسل نشدند و ما هیچگاهی به چنین چیزی دست نخواهیم یازید.
شما در پیام تان ما را نکوهش مینمایید که ما با حکومت ایالات متحده امریکا پیش از آنکه قطعات خود را وارد افغانستان بسازیم مشوره نکردیم. اما اجازه بدهید با حرمت از شما بپیرسم، زمانیکه شما به تمرکز همگانی قطعات نظامی بحری تان برضد ایران در آبهای نزدیک آنکشور در ناحیه خلیج فارس اقدام کردید و در اکثر موارد دیگری که خودتان لازم میدانستید، آیا حداقل مشوره را با ما کردید؟
پیرامون محتوا و روحیه پیام تان لازم میبینم بگویم که درخواست حکومت افغانستان و پاسخ به آن از جانب اتحاد شوروی فقط کار میان اتحاد شوروی و افغانستان بوده که با توافق خویش روابط ذات البینی خود را تنظیم نموده و به هیچ مداخله بیگانه در اینمورد اجازه نمیدهند. آنها همانند هر دولت عضو سازمان ملل حق دفاع منفردانه و یا گروهی مطابق ماده ۵۱ منشور ملل متحد که منجمله توسط اتحاد شوروی و ایالات متحده امریکا فورمولبندی شده اند، را دارند. واین از جانب همه کشورهای عضو سازمان ملل متحد امضأ شده است.
کاملا واضح است که نظر شما ٬که گویا اقدام ما در افغانستان تهدیدی برای صلح است، بی پایه میباشد.
در پرتو آنچه که گفته آمد، زیاده رویها در لحن یکسلسله طرحهای پیام تان برازنده اند. برای چی؟ آیا نمیشد ارزیابی تان را با کمی آرامش و با در نظرداشت منافع جهانی (بمثابه اصل عمده) و همچنان روابط متقابل دولتین ما انجام دهید.
آنچه مربوط به «مشوره» شما میشود باید گفت، که ما قبلاً به اگاهی تان رسانده ایم، چنانچه عللی که باعث درخواست جانب افغانی از اتحاد شوروی شده اند، از بین بروند، ما تمام قطعات نظامی خویش را از خاک افغانستان بیرون خواهیم کرد.
و اینست مشوره ما بشما: جانب آمریکا میتواند، در قطع تجاوزات مسلحانه از خارج به خاک افغانستان سهم بگیرد.
من فکر میکنم که فعالیت در جهت ایجاد روابط با ثبات و متقابلاً مفید میان اتحاد شوروی و ایالات متحده امریکا اگر طرف امریکایی آنرا نخواهد، بیهوده خواهد بود. ما طرفدار این کار نیستیم. فکر میکنم که این کار به نفع ایالات متحده امریکا نیز نخواهد بود. به عقیده ما چگونگی شکل گیری مناسبات میان اتحاد شوروی و ایالات متحده امریکا بسته گی به روابط هر دوطرف دارد. ما میپنداریم که آنها نباید تحت تأثیر حوادث و بعضی فاکتورها دچار تزلزل شوند.
با وجود تغییرات در یکسلسله مسایل سیاست جهانی و اروپایی که ما نیز پاسخگو هستیم، باید اذعان کنم که اتحاد شوروی خواستار آنست تا همه مسایل در پرتو معاهدات و اسناد متقابلاً امضأ شده توسط طرفین ما بخاطر صلح، همکاری متساوی الحقوق و امنیت جهانی حل و فصل گردند.
ل.بریژنف
۲۹ دسامبر سال ۱۹۷۹
۱۹گ.اِر ، ای. ام.
پ.ای
*****
اشد محرم
کمیته مرکزی ح.ک.ا.ش.
پیرامون اوضاع افغانستان
۲۷-۲۸ دسامبر ۱۹۷۹
پس از کودتای دولتی و قتل منشی عمومی کمیته مرکزی ح.د.خ.ا. و رییس شورای انقلابی افغانستان نورمحمد تره کی که توسط امین در ماه سپتامبر امسال صورت گرفت اوضاع افغانستان بشدت وخیم شد.
ح. امین در کشور رژیم دیکتاتوری شخصی اش را برقرار ساخته و مقام کمیته مرکزی ح.د.خ.ا. و شورای انقلابی را تا سطح ارگانهای عادی تنزیل داد. افراد مربوط به ح. امین، خویشاوندانش و یا کسان شخصاً وفادار به او در ارگانهای حزبی و دولتی نصب شدند. اعضای بیشمار حزب اخراج شده و حتی شخصیتهایی از اعضای کمیته مرکزی ح.د.خ.ا.، شورای انقلابی و حکومت افغانستان بزندان افگنده شدند. شرکت کنند گان عمده انقلاب اپریل و هواداران اتحادجماهیر شوروی، کسانی که از نورمهای لنینی زندگی درون حزبی دفاع مینمودند٬ مورد سرکوب و نابودی جسمی قرار گرفتند. ح. امین حزب و مردم را با اعلامیههایش٬ مبنی بر اینکه گویا اتحاد شوروی شیوه کنار زدن حکومت تره کی را تأیید نموده، فریب میداد.
بدستور مستقیم ح. امین در ج.د.ا. آوازههای جعلی بر علیه اتحاد شوروی و بدنام کنندهء ضد کارمندان شوروی در افغانستان که بر تماسهای آنان با نمایندگان افغانها محدودیت وضع شده بود، پخش گردید.
همزمان با تأیید ح. امین تلاش بعمل آمد تا مطابق «مشی با توازنتر سیاست خارجی» با امریکاییها تماس برقرار شود. ح. امین ملاقاتهای محرمانه را با کاردار سفارت امریکا در کابل سازماندهی نمود. دولت ج.د.ا. برای کار مرکز فرهنگی امریکا شرایط بهتر را مهیا ساخته و بدستور ح. امین کارمندان استخباراتی ج.د.ا. از فعالیت برضد سفارت ایالات متحده بر حذر شدند.
ح.امین میخواست مواضعش را از راه سازش با سردستههای ضد انقلاب داخلی محکمتر کند. او از طریق افراد مورد اعتمادش با رهبران اپوزیسیون افراطی اسلامی ارتباط برقرار نمود.
ابعاد اختناق سیاسی نیز گسترده تر شده میرفت. چنانکه تنها در مدت پس از حوادث سپتامبر بیش از ششصد تن عضو ح.د.خ.ا.، اعم از نظامیان و غیره افراد که به فعالیتهای ضد امین متهم بودند، بدون تحقیق و محاکمه نابود شدند. این در حقیقت جریانی بود برای نابودی حزب.
اینها همه یکجا با چالشهای عینی، که ویژه شرایط افغانستان اند، پروسه رشد انقلابی را، با دشواریهای فوق العاده٬ مشکلتر ساخته، باعث تشدید فعالیت ضد انقلاب شد که عملاً در ساحه وسیعی از کشور کنترولش را برقرار ساخت. با استفاده از پشتیبانی خارجی که در زمان امین شکل گسترده را بخود گرفت، آنها به تغییر بنیادی وضعیت سیاسی- نظامی دست یازیده و دستآوردهای انقلابی ر ا به شکست مواجه ساختند.
شیوههای دیکتاتورانه ادارهء دولت، اختناق، اعدامهای گروهی و عدم مراعات نورمهای قانون باعث گسترش مخالفت همگانی شدند. در پایتخت کشور شبنامههای زیادی که افشأ کننده ماهیت ضد تودهیی رژیم بود، پخش میشد که در آنها از مردم برای مبارزه متحدانه علیه «باند امین» دعوت بعمل میآمد.
نارضایتی به اردو نیز رخنه کرده بود. بخش اعظم ارتش از برخورد غیر مسوولانه افراد امین بشدت شاکی بود. بصورت کل در کشور جبهه گستردهء ضد امین تشکل یافته بود.
با درک نگرانی از سرنوشت انقلاب، استقلال کشور و با مد نظر گرفتن تشدید روحیه ضد امین در افغانستان ببرک کارمل و اسدالله سروری که بحیث مهاجر در خارج کشور بسر میبردند، برای نجات انقلاب مشی اتحاد تمام گروههای ضد امین در داخل وخارج کشور را اتخاذ کردند. در ضمن مشخص شد، گروه «پرچم» ٬که تحت رهبری کمیته مرکزی مخفی فعالیت میکرد ٬کار گستردهیی را برای بسیج همه نیروهای سالم، منجمله از میان هوادران تره کی، از گروه پیشین «خلق»٬ انجام داده است.
در ضمن اختلافات قبلی حل شده و انشعابات گذشته از میان رفتند. خلقیها (در چهره سروری) و پرچمیها (در چهره ببرک) اتحاد نهایی حزب را اعلام کردند. ببر ک بحیث رهبر هسته مرکزی حزب اعلام شده و سروری بحیث معاونش تعیین شد.
در شرایط خیلی دشوار که در آن مسأله شکست دستآوردهای انقلاب اپریل و موضوع تأمین امنیت کشور ما مطرح بود، لزوم اعطای کمک اضافی نظامی بمیان آمد، بویژه که این کمک از جانب حکومت قبلی ج.د.ا. درخواست شده بود. با در نظر داشت مواد معاهده سال ۱۹۷۸ افغانستان- اتحاد شوروی تصمیم اتخاذ شد، به افغانستان نیروی لازم ارتش شوروی گسیل شود.[6]
اعزام این قطعات که با در نظرداشت دقیق مواد معاده سال ۱۹۷۸ صورت گرفت، با موجی از احساسات وطنپرستانه تودههای وسیع مردم افغانستان مواجه شده و نیروههای مخالف امین در شب ۲۷ به ۲۸ دسامبر سال روان با سازماندهی حمله مسلحانه رژیم امین را شکست دادند. این حرکت نظامی با پشتیبانی تودههای زحمتکش، روشنفکران، بخش اعظم اردوی افغانستان و کارمندان ادارات دولتی مواجه شد که همه ایجاد رهبری جدید ج.د.ا. و ح.د.خ.ا را بفال نیک گرفتند.
حکومت جدید و شورای انقلابی با وسعت بیشتر ایجاد شده و در ساختار آنها نمایندگان گروه «پرچم»، «خلق»، نظامیان و غیر حزبیها شامل شدند.
حکومت نوین در اعلامیههایش به مبارزه نهایی برای پیروزی انقلاب ملی- دموکراتیک، ضد فیودالی، ضد امپریالیستی و دفاع از استقلال و آزادی افغانستان تأکید نمود. در عرصه سیاست خارجی مشی استحکام همه جانبه دوستی و همکاری با اتحاد شوروی اعلام گردید. با درنظر داشت اشتباهات رژیم پیشین رهبری نو در نظر دارد در فعالیتهای خویش توجه جدی را به دموکراتیزه کردن زندگی اجتماعی، تطبیق قانون، گسترش شالودههای اجتماعی و استحکام حاکمیت در محلات و پیشبرد مشی با انعطاف در رابطه به مذهب، قبایل و اقلیتهای قومی مبذول دارد.
یکی از نخستین گامهایی که توجه جامعه افغانی را برانگیخت، آزادی گروه بزرگی از زندانیان سیاسی بود که در میان آنان اشخاص سرشناس سیاسی و نظامی کشور شامل بودند. بسیاری از آنان (قادر، کشتمند، رفیع وغیره) با شور و علاقه فراون به کار و فعالیت حکومت و شورای انقلابی پیوستند.
گروههای بزرگ مردم با سرور از خبر سقوط رژیم ح. امین استقبال نموده و آماده پشتیبانی از مشی حکومت جدید اند. قوماندانان همه قطعات و جزوتامهای اردوی افغانستان عملاً پشتیبانی خویش را از رهبری نو، حزب و حکومت ج.د.ا. بیان داشته اند. برخورد با نظامیان و کارشناسان شوروی بصورت عموم عادی است. اوضاع در کشور روبه بهبودی است.
محافل سیاسی در کابل خاطرنشان میدارند که حکومت ببرک باید انبوه دشواریهای سیاسی داخلی و اقتصادی را ، که از رژیم گذشته برایش به ارث رسیده٬ حل نماید، ولی آنان همزمان امیدوارند که ح.د.خ.ا. به کمک اتحاد شوروی میتواند از عهده حل این معضلات بدرآید. ببرک یکی از افراد فوق العاده آماده از نگاه تیوری در میان رهبران ح.د.خ.ا. بوده، برداشت سالم و عینی از اوضاع افغانستان داشته، دوستی صادقانه نسبت به اتحاد شوروی شاخصه وی بوده و از اتوریته زیادی در میان تودههای حزبی و غیر خزبی کشور برخوردار است. بناً امید میرود که رهبری نو ج.د.ا. راههای مؤثری را برای ثبات کامل اوضاع در افغانستان بیابد.
امضأها:
ی. اندروپوف ا. گرومیکو د. اوستینوف ب. پوناماریوف
۳۱ دسامبر ۱۹۷۹
شماره ۲۵۱۹- آ.
ثبت آرشیف
سُکولوف
سال ۰۸۰٬۰۱.۱۹۸۰-
****
بتاریخ 5 دسامبر 1978 معاهدهء دوستی، حسن همجواری و همکاری میان اتحاد جماهیر شوزوی سوسیالیستی و جمهوری دموکراتیک افغانستان توسط نورمحمد تره کی و لیونید بریژنف امضأ شد ( از آوردن کل متنِ این معاهده بخاطر درازی آن درینجا صرفنظر شد، مترجم). از جملهء مواد این عهدنامه مادهء 4 آن از ارزش جدی برخوردار بود، که زمینهء لشکر کشی شوروی به افغانستان را مساعد میساخت:
مادهء 4
طرفین عالیین متعاقدین با درنظر داشت روابط دوستی نیک و حسن همجواری و همچنان با اتکأ به منشور سازمان ملل متحد با مشورهء هم و توافق هردوجانب برای تأمین امنیت، استقلال و تمامیت ارضی هردوکشور به اقدامات مقتضی دست مییازند.
طرفین عالیین متعاقدین برای تقویه قدرت دفاعی خویش به انکشاف همکاری هایشان در عرصه های نظامی مطابق توافقات عقد شونده ادامه میدهند.
این معاهدهء دوجانبهء میان دولتی زمینهء همکاریهای نزدیک سیاسی، اقتصادی و نظامی میان اتحادشوروی و ج.د.ا. را بر شالودهء ایدیولوژیک برای هردو کشور مساعد میساخت.
همزمان با عقد این عهدنامه توافق شد تا کمیسیون دایمی میان حکومتی افغان- شوروی برای همکاریهای اقتصادی بنیان هشته شد.
پسمنظر تاریخی معاهدات افغان- شوروی
در زمان عقد این عهد نامه روابط نزدیک افغانستان- شوروی دارای گذشتهء چندین ساله بوده و هنوز پیمانهای زیر دارای اعتبار بودند:
معاهدهء بیطرفی و عدم تجاوز مؤرخ 24 جون 1931 و پروتوکول مؤرخ 15 دسامبر 1975 که تا سال 1985 اعتبار داشت.
معاهدهء انکشاف همکارییهای اقتصادی میان اتحادشوروی و افغانستان که تا سال 1988 اعتبار داشته و بتاریخ 14 اپریل 1977 از سوی محمد داوود در مسکو امضأ شده بود.
معاهدهء مربوط به مرزها که بتاریخ 18 جنوری سال 1958 میان دو دولت امضأ شده بود و یکسلسله قراردادهای دیگر.
انقلاب ثور 1357 (اپریل 1978) که در نتیجهء آن حزب مارکسیستی دموکراتیک خلق افغانستان بقدرت رسید، باعث دگرگونی خصلت حاکمیت و مناسبات میان دوکشور شد. نورمحمد تره کی و افراد پیرامونش که خواستار مدرنیزه شدن جدی کشور مطابق الگوی شوروی بودند، همسایهء شمالی شان را مانند متحد ایدیولوژیکی برزگسال خویش در تغییرات انقلابی و منبع کمکهای اقتصادی و جنگی میپنداشتند.
بتاریخ 5 اپریل 1980 معاهدهء مربوط به شرایط استقرار قطعات شوروی در خاک جمهوری دموکراتیک افغانستان میان حکومات اتحادجماهیرشوروی سوسیالیستی و جمهوری دموکراتیک افغانستان بامضأ رسید که در حقیقت تکمیل کندهء معاهدهء سال 1978 بود.
پسانها پس از 8 سال توافقات ژنیو بتاریخ 14 اپریل 1988 به امضأ رسیدند که مطابق آنها اتحادشوروی قطعاتش را از افغانستان بیرون کرد. مگر با اینهم معاهدهء سال 1978 هنوز از اعتبار برخوردار بوده و بیش از سه سال حکومت کابل از اتحادشوروی کمک دریافت کرد. پیش از امضأ توافقات ژنیو وزیر امور خارجهء اتحادشوروی اِ. آ. شواردنادزه[7] و رییس کا.گ.ب. کریوچکوف پیشنهاد عقد یک معاهدهء نو را با افغانستان نمودند که جایگزین عهدنامهء 1978 باید میشد. مگر منشی عمومی کمیته مرکزی ح.ک.ا. ش. م. س. گرباچوف ازین پیشنهاد پشتیبانی نکرد.
بتاریخ 25 سامبر 1991 معاهدهء دوستی، حسن همجواری و همکاری میان اتحاد جماهیر شوزوی سوسیالیستی و جمهوری دموکراتیک افغانستان بدون اعلام قبلی اعتبارش را از دست داد. فدراسیون روسیه بحیث وارث کامل الحقوق اتحادشوروی از اجرای مفاد این معاهده خودداری کرد.
سند فوق العاده مهم
فهرست درخواستهای رهبری ج.د.ا. (تره کی و حفیظ الله امین) بخاطر ورود قطعات گوناگون شوروی
در سال 1979
(مطابق تاریخهای گذارشات محرم به مسکو)
14 اپریل– تقاضای گسیل 15 تا 20 فروند هلیکوپتر به ج.د.ا..
16 جون- تقاضای گسیل تانکها و ماشینهای محاربوی پیاده به ج.د.ا. برای محافظت حکومت و میدانهای هوایی بگرام و شیندند.
11 جولای– تقاضای گسیل چند گروه ویژه شوروی که هرکدام باندازهء یک کندک پرسونل داشته باشند.
19 جولای- تقاضای گسیل دو فرقه به افغانستان.
20 جولای- تقاضای گسیل یک فرقهء دسیانت هوایی (کماندو) به کابل.
21 جولای- تقاضای گسیل 8-10 فروند هلیکوپتر می- 24 با عملهء شوروی.
24 جولای- تقاضای گسیل سه واحد ارتش به کابل.
1 اگست- تقاضای گسیل یک لوای ویژه به کابل.
12 اگست- تقاضای گسیل عاجل واحدهای شوروی که نظر بدرخواست افغانها پیش از بهار وارد کابل گردند.
12 اگست- تقاضای گسیل سه واحد شوروی و هلیکوپترهای ترانسپورتی با عملهء شوروی.
21 اگست- تقاضای گسیل 1 و نیم تا 2 هزار کماندوی شوروی. تعویض کارشناسان مدافعهء هوایی افغانی با شورویها
15 اگست- تقاضای ورود قطعات شوروی به کابل.
2 اکتوبر– تقاضای گسیل کندک ویژهء شوروی برای حفاظت شخصی امین.
20 نوامبر- تقاضای گسیل یک غند مجهز به ولایت بدخشان.
2 دسامبر و 4 دسامبر- تقاضای گسیل قطعات پولیس (ملیسیا) شوروی به نواحی شمال افغانستان.
12 دسامبر و 17 دسامبر- تقاضای جابجایی گارنیزونهای شوروی به نواحی شمالی برای حفاظت راههای مواصلاتی ج.د.ا.
تعداد چنین درخواستها که از راه نمایندگیهای رسمی شوروی مواصلت کرده بودند، به حدود 20 تا میرسید. از جمله 7 تا را خود ح. امین پس از قتل ن. م. تره کی مطرح کرده بود.
برعلاوه درخواستهایی طور شخصی به رهبری شوروی در ملاقاتهای سطوح بالایی و یا در مذاکرات تیلفونی پیشکش شده بود.
بسیاری از رهبران پیشین ح.ک.ا.ش. و اتحادشوروی که تصمیم مبنی بر گسیل قطعات را به افغانستان گرفته بودند (ل. ای. بریژنف، یو. اندروپوف، د.ف. اوستینوف م.آ. سوسلوف وغیره…) تا پایان «جنگ افغانستان» زنده نماندند. آنها رازهای جزییات اخذ تصامیم گسیل قطعات به ج.د.ا. را با خود بگور بردند.
فقط آ. آ. گرومیکو در سالهای 1988-1989 قادر شد چیزهایی دراینباره بگوید:
«…5 دسامبر 1978 معاهدهء دوستی و حسن همجواری میان افغانستان و اتحادشوروی امضأ شد.
… مطابق به مفاد این عهدنامه حکومت جمهوری افغانستان از اتحاد شوروی تقاضای کمک تجهیزاتی به اردوی خلقی افغانستان را کرد.
درخواست تقاضای گسیل نظامیان را اتحادشوروی با دقت و در درازمدت بررسی کرد. درپایان بیروی سیاسی ک.م. ح.ک.ا.ش. به ارائهء چنین کمک رأی داد…
کشتن نورمحمد تره کی منشی عمومی کمیته حزب دموکراتیک خلق افغانستان، که تقاضاها برای کمک (نظامی) از جانب حکومت او صورت گرفته بودند، باعث وخامت بیشتر اوضاع شدند. این اقدام خونین باعث تأتر عمیق رهبری شوروی شد. مرگ او عامل سوگواری ژرف ل. ای. بریژنف شد. پس از آنکه این تصمیم در بیروی سیاسی گرفته شد، من بدفتر بریژنف رفته به او گفتم:
– آیا نمیشود مسألهء ورود قطعات ما را بنحوی از راه دولتی انجام دهیم؟
بریژنف دفعتاً پاسخ نداده و گوشی تیلفون را گرفته وزنگ زد:
– میخاییل اندریویچ[8] آیا میشود، پیشم بیآیی؟ لازم است، دربارهء موضوعی گپ بزنیم. سوسلوف آمد. بریژنف او را از صحبت ما آگاهی داده و از خود اضافه کرد:
– ما با افغانستان معاهده یی داریم، و باید مسئولیت مربوط به آن را زود انجام دهیم، اگر چنین تصمیمی را اخذ نموده ایم. و در کمیته مرکزی آنرا پسانها به بحث خواهیم گرفت.
پلنوم دایر شدهء ک.م.ح.ک.ا.ش. که پسانتر در ماه جون 1980 دایر شد، کاملاً و با اتفاق آرأ به تصمیم بیروی سیاسی صحه گذاشت.
هنوز در هنگام جلسلت کاری پیش از اخذ تصمیم نهایی برای گسیل قطعی نیروهای ما رییس ستاد کل اتحادشوروی ن. و. اگارکوف اندیشه اش را مبنی بر ابراز مقاومتِ بعضی قطعات اردوی افغانستان بیان داشت.
نخست پیشبینی میشد که قطعات ما فقط به مردم بومی در دفع تجاوز باندها از خارج کمک کرده و به باشندگان در قسمت خوراک و مواد اولیه چون سوخت، پارچه، صابون و غیره همکاری خواهند کرد.
«ما نمیخواستیم تعداد افراد خود را افزایش دهیم، نمیخواستیم به عملیات جدی جنگی کشانده شویم. و از سوی دیگر قطعات ما بصورت عموم در شهر ها مستقر شده بودند…»
یادداشت (خلاصه) تحلیلی
انستیتوت اقتصاد سیستم جهانی
تیزسهای برداشتها پیرامون نتایج گسیل قطعات در سیاست خارجی:
ورود قطعات شوروی باعث کاهش مبارزهء مسلح علیه حکومت نشد. بنیادگراهای اسلامی بشدت کار تبلیغاتی شان را در میان مردم گسترش داده و شعار نو- مبارزه علیه ارتش خارجی را پیش کشیدند.
تلاشها برای اتحاد تمام گروههای اسلامی و بسیج آنها در جبههء ضد حکومتی و ضد شوروی فعالتر شد.
پس از ورود قطعات شوروی ایالات متحدهء امریکا، متحدان آن، برخی کشورهای عربی و رژیمهای مسلمان و همچنان چین طور علنی پشیتبانی و کمک خویش را از اپوزیسیون اعلام داشتند. این کمکها پیش از این نیز صورت میگرفت، مگر اکنون این پشتیبانی چندین برابر شد. در عرصهء بین المللی افغانستان تجرید شده و فقط به اردوگاه سوسیالیستی و عمدتاً اتحادشوروی متکی بود.
با گسیل ارتش ما به افغانستان سیاست ما از مرز مجاز تقابل با «جهان سوم» عدول کرد. سود ناشی از این اقدام در مقایسه با تاوان آن به منافع ما بسیار ناچیز بود:
به اضافهء دوجبههء رویارویی- در اروپا علیه ناتو و در شرق علیه چین- مرکز سوم خطرناکِ تشنج سیاسی- نظامی در جناح جنوبی اتحادشوروی در شرایط ناهنجار جغرافیایی و اجتماعی- سیاسی هویدا شد…
جبههء ضد شوروی هراس دولتها از اتحادشوروی را که از شرق تا غرب تکوین یافته بود، بغرنجتر و گسترده تر ساخت.
برعلاوه به اعتبار اتحاد شوروی در جنبش عدم انسلاک و بویژه در جهان اسلام لطمهء جدی وارد شد.
سیاست دیتانت متوقف شده و اسباب تحدید مسابقهء تسلیحاتی بمیان آمد.
فشار اقتصادی و تخنیکی بالای اتحادشوروی افزایش یافت.
تبلیغات چین و غرب تأثیر نیرومندی را بر گسترش کمپاین ضدشوروی با مرام درهم شکستن اعتبار آن در انظار اجتماعی غرب، کشورهای روبه انشکاف و همچنان ممالک سوسیالیستی داشت.
حوادث افغانستان برای مدت زمان درازی زمینه های بهبود مناسبات شوروی- چین را ازبین برد.
این حوادث مانند محکی برای رفع بحران و آشتی نمودن ایران و ایالات متحده عرض اندام نمودند.
بی اعتمادی نسبت به سیاست اتحادشوروی و فاصله گیری از آن از جانب جمهوری سوسیالیستی یوگوسلاویا، رومانیا و جمهوری مردم کوریا بیشتر شد. حتی در مطبوعات هنگری و پولند نخستین بار نوعی فاصله گیری علنی پیرامون اقدام اتحادشوروی در افغانستان مشاهده شد. شاید در عملکرد محتاطانهء رهبران کشورهای نامبرده پندارها و هراسهای معین اجتماعی انعکاس یافته بود، تا آنها به شرکت در اقدامات گستردهء اتحادشوروی که این متحدان ما فاقد امکانات لازمی برای آن اند، کشانده شوند.
همچنان سیاست پیچیدهء دول غرب که تاکتیک نوِ تهاجم به اتحادشوروی و کشورهای دیگر سوسیالیستی بر مبنای بازی عریان تقایل منافع شان را برگزیده بودند،- وارد مرحلهء دیگری شد.
شوروی باید بار سنگین فشار اقتصادی ناشی از جنگ افغانستان را بشانه میکشید.
(به کمیته مرکزی ح.ک.ا. ش. و کا.گ. ب. شوروی بتاریخ 29 جنوری 1980 گسیل شد.)
*****
پایان بخش یکم
فبروری سال 2014 شهر دنهاگ (لاهه) هالند
ادامه دارد.
[1] است. – این عنوان توسط مترجم به این مقاله انتخاب شده است. نام اصلی نبشته اسناد محرم پیرامون اوضاع افغانستان در آستانهء ورود نیروهای شوروی
[2] -ادارهء کشف وزارت دفاع شوروی (مترجم) –
[3] – داچه در زبان روسی به خانه اییلاقی عمدتاً دور از شهر گفته میشود (مترجم).
[4] – این سند چون قبلاً توسط مترجم بطور مکمل ترجمه شده است، بناٌ بشکل کامل نیز در اینجا آورده شد. (وداد) –
[5]-) حرف «آ» ظاهراً مخفف افغانستان است (مترجم
[6] – این سند توسط نویسندهء این مقاله تلخیص شده است. از آنجایی که مترجم قبلاً این اسناد را به فارسی- دری برگردان نموده، متن کامل ان اینجا آورده شد. (خلیل وداد)-
[7] – ادوارد امبروسویچ شواردنادزه یکتن از رهبران شوروی (گرجی الاصل) و وزیر خارجهء انوقت شوروی بود. (مترجم) –
[8] -میخاییل اندریویچ سوسلوف (مترجم) –
