روحیۀ ضد اروپایی در جهان تشدید می‌شود
النا پوستاویتووا (ELENA PUSTOVOYTOVA)
ا.م. شیری
فقط یک جهان چند مرکزی می‌تواند در برابر استعمارنو مقاومت کند
سفر وزیر امور خارجۀ روسیه به کشورهای آفریقایی با پوزخند تند خبرنگاران غربی مواجه شد. برای مثال، اکونومیست نوشت که در آفریقای جنوبی، کل صنایع توسط کلاهبرداران مدیریت می‌شود. گویا رئیس جمهور سیریل رامافوزا اعلام کرده است که کسب‌وکار خصوصی بمنظور استخدام مشاوران خارجی «برای ایجاد یک نظام موازی با مؤسسات که امکان کار در لحظه را می‌دهد»، باید به صندوق بسیج منابع کمک کند. آن‌ها می‌گویند چنین کاری در حال حاضر از خود دولت ساخته نیست.
شرکت مشاور آمریکایی ادلمن می‌گوید: مردم آفریقای جنوبی به کسب‌وکار بیشتر از دولت، رسانه‌ها یا سازمان‌های غیردولتی اعتماد دارند. در اینجا فاصلۀ ۴۰ درصدی بین اعتماد به کسب‌وکار خصوصی (۶۲٪) و اعتماد به دولت (۲۰٪) بیشتر از همۀ ۲۷ کشور مورد بررسی در آفریقا است. پس، کسب‌وکار آفریقای جنوبی نشانگر چیست؟
در سال ۲۰۱۹، در آفریقای جنوبی حداقل از اجرای ۱۸۳ پروژۀ زیرساختی توسط مافیای ساخت‌وساز که خواستار رشوه بود، جلوگیری شد. سرقت کابل‌های شرکت دولتی برق و خطوط حمل‌ونقل ریلی در آفریقای جنوبی تنها در سال گذشته ۵۰ میلیارد راند، یعنی برابر با سهم اقتصادی کل صنعت شراب‌سازی برای دولت هزینه داشت. آندره دو رویتر، رئیس سابق شرکت برق «اسکوم» (شرکت دولتی برق)، که سعی داشت از پرداخت رشوه جلوگیری کند، در ماه دسامبر چیزی نمانده بود مسموم شود. او به جانشین خود توصیه کرد: «از فنجان شخصی قهوه استفاده نکنید». رسانه‌های آمریکایی می‌نویسند که آفریقای جنوبی مانند درۀ سرمایه‌گذاری خطرپذیر آمریکا در حال تبدیل شدن به مرکز پولشویی است…
همۀ این سخنان روزنامه‌نگاران غربی ارزش چندانی نداشت اگر این واقعیت نبود، که چندین سال است شرکت‌های خصوصی آفریقای جنوبی کارمندان خود را مأمور کرده‌اند تا با پرداخت دستمزد به سازمان‌های دولتی در امر مدیریت کمک کنند. امروزه وکلای شرکت‌ها در دفاتر دادستانی و بانکداران در وزارت صنایع و غیره کار می‌کنند.
با این وضع، روسیه در چنین کشوری چه کار باید بکند؟ برغم این، روحیۀ ضدیت با اروپا در پاسخ به تحقیر دوران استعمار در آفریقا تشدید می‌شود. بی‌اعتمادی به غرب در آنجا چندین دهه پس از پیروزی انقلاب‌های آزادی‌بخش ملی عمیق‌تر می‌شود. از این گذشته، غرب هرگز عادت‌های خود را ترک نکرده است. بنابراین، امانوئل ماکرون، که اعتراف کرد استعمار یک «اشتباه جدی» بود، از عذرخواهی رسمی از آفریقایی‌ها امتناع کرد و به این واقعیت اشاره نمود که سه چهارم شهروندان آفریقایی پس از پایان استعمار متولد شده‌اند و زمان آن رسیده است که ورق را برگردانیم. با این حال، تا زمانی که رفاه آفریقایی‌ها با رفاه فرانسوی‌ها قابل قیاس نباشد، «کتاب گذشته» در آفریقا خوانده خواهد شد.
فقط جهان چندمرکزی می‌تواند با دستور کار دیکته شده بر اساس نیازهای استعمار نوین، دیکته‌های ایالات متحده و «دیکتۀ» هر مرکز تصمیم‌گیری مقابله کند. ولذا، فرصت‌های ژئوپلیتیکی جدید برای روسیه به وجود آمده است.
پنج روز، چهار کشور، دو نشست، ۱۳ دیدار در سطح عالی. این است نتایج سومین سفر آفریقایی سرگئی لاوروف، وزیر خارجۀ روسیه! وی علاوه بر شش کشور دیگر (آنگولا، اسواتینی-سابقاً سوازیلند، اریتره، مالی، موریتانی، سودان) که در پنج ماه گذشته از آن‌ها دیدن کرده است، به کنیا، بوروندی، موزامبیک و آفریقای جنوبی نیز سفر کرد.
نتیجه. روسیه و بوروندی همکاری‌های نظامی-فنی و بشردوستانه را گسترش خواهند داد. در دومین اجلاس سران روسیه و آفریقا که در ماه ژوئیه در سن پترزبورگ برگزار شد، شرکا توافقنامه‌های متعددی در زمینه انرژی هسته‌ای، آموزش و مراقبت‌های بهداشتی امضا کردند. وزیر امور خارجۀ روسیه در کنیا با همتایانش از آفریقای جنوبی، هند، عربستان سعودی، امارات، برزیل و ایران در خصوص معیارهای پیوستن کشورهای جدید به بریکس گفتگو کرد.
جهان تغییر می‌کند و بریکس یک ابزار مؤثر برای این تغییر است. در کیپ‌تاون، نشست «دوستان بریکس» در قالب بسته به روی مطبوعات، برگزار شد که در آن وزرای خارجۀ ۱۲ کشور جنوب جهانی (آرژانتین، بنگلادش، ونزوئلا، گابن، جمهوری دموکراتیک کنگو، مصر، اندونزی، ایران، کومور، کوبا، امارات متحدۀ عربی، عربستان سعودی) شرکت کردند و تمایل خود را برای پیوستن به این گروه ابراز داشتند. در این نشست چشم‌انداز ایجاد واحد پولی بریکس، استفاده از ارزهای ملی در تجارت، مسائل امنیت انرژی، تقویت کنترل تسلیحات و تأثیر منفی اقدامات تحریمی بر اقتصاد جهانی مورد بحث و بررسی قرار گرفت. لاوروف به دلیل پاسخ به سفیر آمریکا در آفریقای جنوبی مبنی بر عدم مداخله در امور دیگران، یکصدا مورد تشویق قرار گرفت…
دنیا در برابر چشمان ما در حال تحول است و مهم است که نه تنها بفهمیم پردۀ آهنین جدید از کجا آویخته می‌شود، بلکه باید به هر کار ممکن دست بزنیم تا این پرده آن قسمت از جهان را که از نگاه به واشینگتن خسته شده است، از ما جدا نکند. «بازتوزیع» جدید منافع جهانی غرب را تحت تأثیر قرار می‌دهد و این، بار دیگر به ما یادآوری می‌کند، که روسیه باید در حالت آماده‌باش باشد و روابط خود را با حلقۀ جدید شرکای خارج از غرب جمعی تقویت کند.
برگرفته از: بنیاد فرهنگ راهبردی
۱۲ مرداد-اسد ۱۴۰۲
