ایران و ایالات متحده به کدام تفاهم دست یافته اند ؟
پپ اسکوبار Pepe Escobar
مرکز مطالعات جهانی سازی، 18 اکتبر 2014
ترجمه توسط حمید محوی
مختصری دربارۀ پپ اسکوبار : متولد 1954. روزنامه نگار برزیلی که در لندن، پاریس، میلان، لوس آنجلس، واشنگتن، بانکوک و هونگ کونگ زندگی کرده است. او در آسیا تایمز آنلاین Asia Times Online می نویسد و به عنوان تحلیل گر در راشیا تودی Russia Today فعالیت دارد. او برای سایت های دیگری نیز کار می کند :
le site TomDispatch.com de Tom Engelhardt, Al Jazeera et The Real News
موضوع مرکزی او آسیای مرکزی و خاورمیانه بوده و رویدادهای ایران را از سال 1990 به شکل دائمی پی گیری کرده است.
تمام گفتگوها در تهران پیرامون سه موضوع مهم جریان دارد : توافق روی مسئلۀ هسته ای، که بی هیچ تردیدی 24 نوامبر به نتیجه خواهد رسید، بازگشت ایران به بازارهای انرژی غرب و مبارزه علیه امارات اسلامی در عراق و شام.
من به عنوان مهمان نوول اوریزون Nouvel Horizon، گردهمآئی انجمن بین المللی اندیشمندان آزاد یک هفتۀ هیجان انگیز را در تهران گذراندم و به تازگی از این سفر بازآمده ام(1). این سفر به من اجازه داد به نتیجه گیری های زیر دست یابم :
در این دوران مهم تاریخی، تمام گفتگوهای مهمی را که تهران جریان داشت به سه مضمون اصلی اختصاص داشت :
1.امکان واقعی برای دست یابی به توافق با کشورهای 5+1 روی موضوع هسته ای در روز 24 نوامبر 2014.
2.حذف مجازات ها (تحریم ها) و امکان تازه برای فروش گاز طبیعی ایران به اتحادیۀ اروپا.
3.مبارزه علیه امارات اسلامی در عراق و شام.
تمام آنچه که می تواند در رابطه با موضوع هسته ای مطرح باشد در جنگ اطلاعاتی وسیعی غرق می شود. در تهران خیلی خوشوقت بودم که مدت زیادی را با دوست قدیمی ام گرت پورتر بگذرانم و در گردهمآئی ها نیز با او همراه بودم. ناگفته نگذارم که گرت پورتر نویسندۀ کتابی در همین زمینۀ هسته ای ایران نوشته است که از اعتبار قابل ملاحظه ای برخوردار می باشد(2).
بنگاه خبری گزاری فارس نیز با دقت تمام دو ماه برای ترجمۀ کتاب او وقت صرف نمود و در یک گردهمآئی ساده در دفتر اصلی خودش آن را معرفی کرد. گرت پورتر در کتابش به شکل انکار ناپذیری به ویژه نشان می دهد که چگونه «توطئه» ای که می خواست ایران را به عنوان کشوری که موشک هائی بالیستیک با کلاهک هسته ای در اختیار دارد (البته به دروغ) معرفی کند، کاملاً ساخته و پرداختۀ گروه تروریستی مجاهدین خلق بوده و متعاقباً توسط موساد به آژانس بین المللی انرژی هسته ای گزارش شده است.
از استقبال تحسین آمیزی که از کار تجسسی گرت پورتر در تهران به عمل آمده بود خیلی تحت تأثیر قرار گرفتم، خلاف اپوزیسیون های ایرانی که در رابطه با انتشار کتاب او در ایالات متحده پشت دیوار ضخیمی از سکوت موضع گرفتند.
گفتگو با گرت پورتر که مروری بود روی یک سری مصاحبه های تازه با مقامات ایرانی، برخی نکات ابهام آمیز و ناگفته را در مورد گفتگوهای هسته ای مطرح می کند. همان گونه که برای من توضیح داد : « به هیچ عنوان فکر نمی کنم که ایران به کاهش ذخیرۀ اورانیوم خود به صفر رضایت دهد»، و «کاهش رادیکال تعداد سانتریفوژها نیز برای هدفی که پی گیری می کنند ضروری نیست. »
علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران اظهار داشت که کشورش « به یک انبار ذخیره نیازمند است». یکی از راه حل های ممکن، تحویل این ذخیره به روسیه است، یعنی راه حلی که ایرانی ها با آن مخالف نیستند و روسیه نیز چند سال پیش همین راه حل را پیشنهاد کرده بود.
وقتی وزیر امور خارجۀ روسیه سرگئی لاوروف می گوید که «90 % توافق» از هم اکنون در چمدان است، به تعبیر گرت پورتر و مقامات ایرانی این برآورد را باید به این معنا درک کنیم که هنوز یک تصمیم قطعی دربارۀ مسائل حساس مانند سطح غنی سازی اورانیوم، بازۀ زمانی دوران توافق و روند تدریجی حذف مجازات ها (تحریم ها) باقی مانده است. بطور خلاصه : در 24 نوامبر ما هنوز خیلی از یک توافق کامل دور خواهیم بود.
برای روحانی حراجی در کار نیست
تهران اتاق ارتعاشات جنگ اطلاعاتی است. شایعه شده بود که رئیس جمهور روحانی طی گردهمآئی اخیر در نشست عمومی سازمان ملل متحد به شکل مخفیانه با واشنگتن و بروکسل به توافق رسیده و در نیویورک به نفع غربی ها حراجی راه انداخته است.
این شایعات البته پوچ است. تمام موضوع پیرامون این امکان می گردد که ایران پس از حذف مجازات هائی که روی دوشش سنگینی می کند به اتحادیۀ اروپا به حجم خیلی زیادی گاز طبیعی بفروشد، و به این ترتیب از وابستگی اتحادیۀ اروپا به گازپروم (شرکت نفت و گاز روسیه)، با کاستن سهم چین از گاز ایران که دومین صادر کننده به چین است. شایعه !
آنچه واقعاً روی داده، ملاقات روحانی با رئیس جمهور اتریش هانس فیشر در نیویورک است. موضوع ملودراماتیک (3) نوباکو «لولۀ انتقال گاز» بین آنها مطرح شد. طرح نوباکو با مشکلات دائمی روبرو می باشد، این لولۀ انتقال گاز به مقصد اتحادیۀ اروپا از دیدگاه بازرگانی مگر با گاز ایران که از آذربایجان و ترکیه و سپس بلغارستان، رومانی و مجارستان عبور خواهد کرد. اتریش پخش این گاز را در اتحادیۀ اروپا به عهده خواهد داشت.
ولی برای فردا نخواهد بود. روحانی مجبور بود که رفع ابهام کند. مضافاً بر این که رهبران ایرانی انعطاف ناپذیری خاصی از خود نشان دادند. تهران به هیچ عنوان اموالش را در اروپا حراج نخواهد کرد. این توضیحات را برای شایعۀ «خیانت» روحانی ضروری دانستم. راهبردی های آیت الله خامنه ای را به این سادگی نمی شود پایمال کرد. ایران به هیچ عنوان از توانمندی های هسته ای خود به ازای وعده و وعید های مبهم قطع نظر نخواهد کرد.
آینۀ دریای مازندران
پشت تمام بحث و جدلی که پیرامون داعش جریان دارد، چه می بینیم ؟ مسئلۀ انرژی. هیچکس در تهران در مورد جنگی که دولت اوباما از طریق درب پشتی به راه انداخته توهمی بخود راه نمی دهد. یعنی جنگی که به شعار « اسد باید برود» شروع شد (خط قرمزی که اوباما سه سال پیش مشخص کرد). موضوع اصلی کنترل ذخائر گاز طبیعی دست نخوردۀ سوریه است. ادامۀ یک قطعۀ ملودراماتیک دیگر لولۀ انتقال گازی است که از ایران و عراق و سوریه عبور می کند ( و ایالات متحده به شدت با آن مخالف است) و که با لولۀ انتقال گاز شورای همکاری خلیج (فارس) و لولۀ گاز قطر رقابت می کند.
داعش راه لولۀ انتقال گاز در عراق و سوریه را بسته است و بازی ایالات متحده را ادامه می دهد، این موضوعی است که به ما توضیح می دهد که چرا بمباران های بی اثر در گسترۀ بیابان ها صورت می گیرد، در حالی که داعش در حال ضمیمه سازی مناطق مرزی سوریه و ترکیه است.
لولۀ انتقال گاز در سوریه نیز می تواند روی پروندۀ گاز ایران تأثیراتی داشته باشد. مقامات ایرانی هنوز گربه را از داخل ساک بیرون نیاورده اند، ولی شایعات ادامه دارد : به عنوان مثال تهران در نظر دارد که در مورد برنامۀ تولید انرژی هسته ای غیر نظامی تخفیف هائی به واشنگتن بدهد در صورتی که صادرات گاز ایران به اتحادیه اروپا در انحصار تهران باشد. این شایعات تماماً برای ضربه زدن به گاز پروم مطرح می شود.
این پیشنهاد هر اندازه مو از ماست کشیدن بنظر رسد، هویجی است که دولت اوباما اهداء می کند، به هدف تسریع حذف مجازات ها ( از دیدگاه نظری) یا دست کم مجازات های مرتبط به اتحادیۀ اروپا.
با این وجود واشنگتن برای توافقات هسته ای ایران در 24 نوامبر به مسکو و پکن نیازمند است. هنوز هیچ نشانی از این امر دیده نمی شود که تهران از وزنۀ سیاسی خود چشم پوشی کند و تنها بخاطر مواردات بازرگانی با غرب از استقلال انرژی خود قطع نظر کند. و هیچ موردی وجود ندارد که مسکو اجازه دهد که از تهران پشت پا بخورد.
در واقع، آنچه در اولیت قرار دارد همکاری متقابل است. رئیس جمهور ایران روحانی با رئیس جمهور روسیه پوتین در چهارمین گرد همآئی رؤسای کشورهای همسایۀ دریای مازندران، هدف حرص و طمع فزایندۀ ایالات متحده برای انرژی، ملاقات داشت (علاوه بر روسیه و ایران، کشورهای آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان). در آستراخان، روحانی تأکید داشت که دریای مازندران باید به نماد همکاری و توسعه در راستای اهداف صلح آمیز تبدیل شود.
برای خشنودی واشنگتن، تهران و مسکو علیه یکدیگر اقدامی نخواهند کرد. با این وجود منافع عظیمی در بین هست. روی هفته های آینده حساب کنید، و انتظار داشته باشید که تمام محاسباتتان به شکل ناگهانی تغییر کند.
Notes
[1] Guerre pure à Téhéran, Vineyardsaker.fr, 10-10-2014
[2] Manufactured Crisis : The Untold Story of the Iran Nuclear Scare, amazon.com
[3] Jumpin’ Jack Verdi, It’s a Gas, Gas, Gas, Common Dreams, 02-10-2009
[4] Iran « not ready » to replace Russian gas supplies to EU – Rouhani, Russia Today, 04-10-2014
Pepe Escobar est l’auteur de Globalistan: How the Globalized World is Dissolving into Liquid War (Nimble Books, 2007), de Red Zone Blues: a snapshot of Baghdad during the surge (Nimble Books, 2007) et de Obama does Globalistan (Nimble Books, 2009).
لینک متن اصلی :
http://www.mondialisation.ca/quont-convenu-liran-et-les-usa/5408667
