اعتراضات در چین علیه سیاست «کووید صفر»
آرتیوم ایگناتیف (ARTYOM IGNATIEV)
ا. م. شیری
بدترین موج ناآرامی چین از سال ۱۹۸۹
اعتراضات علیه سیاست رسمی «کووید صفر» شهرهای بزرگ چین مانند نانجینگ، ووهان، گوانگژو، پکن را فراگرفت.
در شامگاه ۲۹ نوامبر، مردم در مرکز صنعتی چینی گوانگژو با روپوش سفیدان امنیتی درگیر شدند که به گفتۀ آژانس آمریکایی بلومبرگ «آخرین رویداد از سری اعتراضات بود». تا اول دسامبر، خودروهای زرهی وارد مناطق بزرگ شهری چین، مانند شهر ۱۰ میلیونی شوژو شدند. وزارت امنیت چین گفته است که «نیروهای خارجی» تلاش می‌کنند با ایجاد ناآرامی در داخل چین، کشور را بی‌ثبات کنند…
ماشۀ اعتراضات در بزرگترین کارخانۀ آیفون جهان واقع در ژنگژو و آغاز تظاهرات در ارومچی، پایتخت منطقۀ خودمختار اویغور سین‌کیانگ به دنبال کشته شدن ۱۰ نفر در آتش سوزی ۲۴ نوامبر کشیده شد (مسدود بودن راه‌های خروجی ساختمان به دلیل «تدابیر ضد کووید»، کار آتش‌نشانان را با مشکل مواجه کرده بود).
مقامات در هر دو مورد مجبور به سازش شدند. اما این فقط نفت به آتش پاشید. رسانه‌های جمعی غربی فعالانه وارد این صحنه شدند و به ایجاد یک «کووید تیان‌آن‌من» جدید در چین دست زدند. حتی نشریات بسیار متفاوت از نظر سیاست اطلاعاتی، مانند وال استریت ژورنال و پولیتیکو، با یادآوری مداوم وقایع سال ۱۹۸۹ در میدان تیان‌آن‌من به این پیام تبلیغاتی پیوستند و چگونگی شروع قیام «دانشجویان چینی در سراسر کشور برای آزادی از قرنطینه و شی جین‌پینگ» را ترسیم کردند.
به گزارش آسوشیتدپرس، شامگاه ۲۶ نوامبر در شانگهای، پلیس به سمت «تقریباً ۳۰۰ نفر» که برای بزرگداشت «کشته شدگان ارومچی» تجمع کرده بودند، گاز اشک‌آور شلیک کرد. به گفتۀ بلومبرگ، «بزرگترین موج نافرمانی مدنی در سرزمین اصلی چین از زمان اعتراضات تیان آن‌من در سال ۱۹۸۹، در پس زمینۀ اقتصاد رو به زوال در کشوری رخ می‌دهد که ده‌ها سال با سرعت سرسام‌آور رشد کرده است».
وال استریت ژورنال با استناد به «ویدئوهای منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی» به طرز خاصی تأکید کرد که «برخی از تظاهرکنندگان خواستار برکناری شی جین‌پینگ و حزب کمونیست شدند». و زمانی که پلیس معترضان پکن را شب هنگام به سمت رودخانه عقب راند، آن‌ها در ۲۷ نوامبر شعار می‌دادند: «آزادی!»
بنظر می‌رسد که در پس این همه تبلیغات، مانند تمام اعتراضات، دانشجویان و یا هوس دموکراسی به سبک غربی نه نهفته است.
همزمان با آغاز اعتراضات، ریشی سوناک، نخست وزیر بریتانیا، به دلیل «چالش‌های ارزش‌های دموکراتیک»، پایان «دوران طلایی» همکاری انگلیس و چین را اعلام کرد. به این ترتیب، لندن از مسیر راهبردی که حداقل از سال ۲۰۱۵، پس از سفر چند روزۀ شی جین‌پینگ به جزایر بریتانیا و امضای توافقنامه‌هایی در مورد پروژه‌های مشترک، از جمله پروژۀ یک کمربند- یک جاده ساخته شده بود، کنار می‌کشد. آن زمان کامرون، نخست وزیر از «عصر طلایی» در روابط با «رهبر آیندۀ اقتصاد جهان» خبر داد.
در داخل جمهوری خلق چین، وضعیت اعتراضات یکی از مظاهر تضاد بین سه نیروی اصلی در رهبری چین است: «اعضای لیبرال سازمان جوانان» طرفدار غرب، «کمونیست‌های مرکزگرا» و «محافظه‌کاران سنتی».
وضعیت به دلیل ناهماهنگی فرآیندهایی که هم در داخل چین و هم پیرامون پروژۀ الحاق تایوان به آن در حال وقوع است، پیچیده‌تر شده است. تسای یینگ‌ون، رئیس دولت تایوان، پس از شکست حزب حاکم لیبرال دموکراتیک مترقی در انتخابات محلی توسط حزب کومینتانگ- حزب طرفدار چین، ضمن بر عهده گرفتن «مسئولیت شکست»، از ریاست این حزب استعفا داد.
لیبرال‌ها هم در تایوان و هم در چین در حال از دست دادن موقعیت خود هستند، تا جایی که پس از برکناری از قدرت در کنگرۀ اخیر حزب کمونیست چین، هیچ گزینۀ دیگری جز انتقال مبارزه با حزب به خیابان‌ها برای گروه «لیبرال سازمان جوانان» باقی نمانده بود.
میانه‌روهای طرفدار شی جین‌پینگ که پکن را کنترل می‌کنند، به خط خود اطمینان دارند. تاکتیک آن‌ها برای پیوند دادن سه نیروی اصلی، پیروزی چشمگیر ۱۲ به ۳ در انتخابات شهرداری تایوان را برای ملی‌گرایان کومینتانگ که مانند خود حزب کمونیست چین همیشه از «چین متحد» حمایت کرده، تضمین کرده است. در واقع، همه چیز برای پیروزی کومینتانگ در انتخابات ۲۰۲۴ و بر این اساس، ادغام تدریجی صلح‌آمیز جزیره به سرزمین اصلی چین آماده است.
قرار است شی در مارس ۲۰۲۳ با پرچم سرخ حزب کمونیست چین به حاکم کامل چین تبدیل شود. با این حال، قبل از انتخابات سرنوشت ساز ۲۰۲۴ (همزمان با مبارزات انتخاباتی در ایالات متحده و روسیه)، زمان زیادی برای حل مشکل تایوان بدون خونریزی و خطرات سرسام‌آور ناشی از آن باقی نمانده است. بنابراین، کمونیست‌ها و سنت‌گرایان در تلاشند تا هر چه زودتر دست «دوستان دلار آمریکا»- لیبرال‌های بومی را از اهرم‌های قدرت کوتاه کنند. البته، آن‌ها نیز با تمام قوای خود در برابر این امر مقاومت می‌کند و در حال حاضر، با تأکید بر خیابان، آشکارا برای سازماندهی «کووید تیان آن‌من» سعی می‌کنند.
حامیان شی جین‌پینگ در ساختارهای قدرت در تلاشند تا مخالفت «اعضای سازمان جوانان» و سایر نیروهایی را که غرب به دلیل قرنطینۀ ضد کووید- نه چندان پزشکی، بل‌که به دلایل سیاسی- تحت تأثیر قرار می‌دهد، محدود کنند. لیبرال‌ها نیز به سهم خود از این واقعیت که مردم از قرنطینه خسته شده‌اند، سوء استفاده می‌کنند و دست به اعتراض می‌زنند.
با توجه به رویدادهای اخیر، شی و همفکرانش زمان زیادی ندارند. آن‌ها هنوز به دادن برخی امتیازات مجبور هستند. به عنوان مثال، در آغاز دسامبر، اقدامات «تحمل صفر» گوانگژو برای کووید به طور ناگهانی کاهش یافت. سخت‌ترین اقدامات نظارتی برداشته شد. به افراد دارای رمزینۀ پاسخ سریع (کد QR) زرد، اجازۀ بازگشت به خانه داده شد. انجام آزمایش‌های انبوه لغو گردید و کسانی که آزمایش‌هایشان طبق برنامه در ۳ بار گذشته منفی بوده، ملزم به انجام آن نیستند.
در عین حال، اوضاع در داخل و اطراف چین کماکان متشنج است. در واقعیت امر، دوستان لعنتی از غرب و دوستان آن‌ها در داخل کشور مقامات فعلی چین را برای حل سریع «مشکل تایوان» تحت فشار قرار می‌دهند.
برگرفته از پورتال بنیاد فرهنگ راهبردی
۱۲ آذر- قوس ۱۴۰۱
