ابعاد روانی عملیات «طوفان الاقصی» بر ارتش رژیم صهیونیستی
بدون‌شک عملیات طوفان الاقصی یکی از پیچیده‌ترین عملیات از سوی یک گروه مبارز و مقاومت در جهان است. آنچه که در غزه رخ داد از سوی گروهی شبه‌نظامی علیه طرفی بود که سال‌ها عنوان پیچیده‌ترین سیستم اطلاعاتی در منطقه و یکی از پیچیده‌ترین سیستم‌های اطلاعاتی و جاسوسی را یدک می‌کشید.
نیروهای مقاومت حماس از صبح شنبه (۷ اکتبر ۲۰۲۳) عملیات توفان الاقصی را ضد رژیم صهیونیستی شروع کردند و علاوه بر حملات راکتی به شهرک‌های اسرائیلی، به این مناطق هم نفوذ کردند و با نظامیان و شهرک‌نشینان صهیونیست درگیر شدند.
این عملیات علاوه بر اینکه تلفات سنگین مادی و نظامی و جانی به صهیونیست‌ها وارد کرده همچنین آثار روحی و روانی آن تا سال‌ها باقی خواهد ماند. شاید بتوان یکی از مهم‌ترین مصداق‌های این لطمات روحی را اعلام وضعیت جنگی از سوی کابینه رژیم صهیونیستی پس از نیم‌قرن دانست.
حس تحقیر و شکستی که جامعه صهیونیست‌ها ازاین‌پس با خود حمل خواهند کرد فراتر از یک نسل خواهد بود. چرا که این حمله برای اسرائیل در ابعاد یک یازده سپتامبر بود و همان‌طور که آمریکا هنوز از آن شکست اطلاعاتی خود احساس حقارت و سرشکستگی می‌کند اسرائیل هم سال‌ها این حقارت را تحمل خواهد کرد و سربازان این رژیم هم بار روانی این حقارت را با خود خواهند داشت.
مشکلات روانی و آثار آن در سه حوزه
مشکلات روانی یکی از تبعات اصلی هر جنگی است. سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است که در شرایط درگیری مسلحانه، حدود ۱۰ درصد از افرادی که حوادث آسیب‌زا را تجربه می‌کنند، مشکلات جدی سلامت روانی خواهند داشت و ۱۰ درصد دیگر رفتارهایی از خود بروز می‌دهند که مانع از عملکرد مؤثر آنها می‌شود. به گفته این نهاد افسردگی، اضطراب، و مشکلات روان‌تنی شایع‌ترین عوارض هستند.
دکتر استیو ساگدن، سرهنگ ذخیره ارتش ایالات متحده و روانپزشک در مؤسسه بهداشت روانی هانتسمن (HMHI) بر سه جمعیت مستعد در معرض پیامدهای منفی سلامت روان تمرکز دارد: غیرنظامیان در سرزمین هدف، سربازان هر دو طرف درگیری، کسانی که تصاویر، ویدئوها و صداهای جنگ را از طریق برنامه‌های رسانه‌های اجتماعی، تلویزیون، رادیو و وب مشاهده می‌کنند.
ساگدن می‌گوید: «به طور شگفت‌انگیزی، غیرنظامیان در درگیری کمترین آسیب روانی را می‌بینند، اما هنوز هم میتواند قابل‌توجه باشد». آسیب کمتر ممکن است نتیجه توانایی غیرنظامیان برای تعامل فوری با شبکه اجتماعی و پردازش احساسات آنها باشد که به انعطاف‌پذیری آنها کمک می‌کند.
استیو ساگدن می‌گوید: اثرات طولانی‌مدت تروما بر سربازان قابل‌توجه است. ما شاهد افزایش بی‌خانمانی در میان جمعیت کهنه سربازان ایالات متحده بوده‌ایم و این گروه بالاترین میزان خودکشی را در مقایسه با سایر جمعیت‌ها دارد. سربازان در سرتاسر جهان در موقعیتی قرار دارند که در معرض رویدادهای آسیب‌زا قرار می‌گیرند و با قرارگرفتن در معرض آسیب‌زا عوارض کلی پزشکی، اختلال عملکرد در خانواده‌ها، بیکاری، مصرف مواد و موارد دیگر بیشتر می‌شود.
سربازی و آسیب‌پذیری
خدمت سربازی نیازمند اطاعت، ظاهر متحدالشکل بودن، دوری از خانواده و مسئولیت فراتر از نیازها شخصی یک نفر است. این دوره تهدیدی بالقوه و بستری مناسب برای لطمات جسمی و استرس ذهنی است و میتواند منجر به شرایط بحرانی شود که طی آن سربازان ممکن است رفتارهای خودآزاری از خود بروز داده و حتی خودکشی کنند. علائم افسردگی در میان سربازان در طول آموزش نظامی رایج است و اغلب به مشکلات جدایی از دوستان و خانواده منتهی می‌شود. این مشکلات، همراه با قرارگرفتن در معرض موقعیت‌های جنگی یا استرس، از دلایل اصلی نیاز آنها به مشاوره و روانپزشک است.
حال چند روز است که از آغاز طوفان الاقصی می‌گذرد؛ اما آثار روحی و روانی آن تا سال‌ها با شهرک‌نشینان و سربازان اسرائیلی باقی خواهد ماند. مشکلات روحی برای سربازان اسرائیلی قطعاً ابعاد پیچیده‌تری هم خواهد داشت؛ اول اینکه آنها در محل اقامت خود غافلگیر شده‌اند، دوم با گروهی درگیر هستند که در گذشته بارها آنها را از طریق حملات هوایی هدف قرارداده بودند سوم اینکه احساس حقارتی که از این شکست دامن اسرائیل را خواهد گرفت فراتر از یک شکست معمولی در یک جنگ متعارف خواهد بود چرا که سابقه جنگ در فلسطین این را به‌خوبی نشان داده است.
یک مطالعه در سال ۲۰۲۰ نشان داد که ۵۱۹۲ نفر از سربازان معلول اسرائیل از اختلال اضطراب پس از سانحه (PTSD) رنج می‌برند. تقریباً ۶۰۰ مورد بین جنگ ۲۰۱۴ اسرائیل و غزه تا پایان سال ۲۰۱۹ مشاهده شده است. در واقعیت، این آمار هم مانند داده‌های مربوط به خودکشی، نادرست است، زیرا ارقام میتواند بسیار بالاتر باشد.
ترومای نظامی منجر به اختلالات تمام‌عیار می‌شود که فرد را فلج می‌کند و بر جامعه تأثیر می‌گذارد. بسیاری از کسانی که از PTSD رنج می‌برند، دولت را متهم می‌کنند که مسئولیت مراقبت از سربازان (سابق) را کنار گذاشته است. در اوایل سال ۲۰۲۲، یکی از کهنه سربازان ارتش اسرائیل پس از رد درخواست او برای به‌رسمیت‌شناختن معلولیتش، خود را به آتش کشید و دیگری درحالی‌که منتظر بود تا وزارت دفاع PTSD او را به رسمیت بشناسد، خودکشی کرد.
تشخیص ابتلا به PTSD و اینکه این اتفاق در طول خدمت سربازی یا به دلیل آن رخ‌داده ممکن است تا ۸ سال طول بکشد و اثبات آن فوق‌العاده دشوار است.
در تمام این مدت، ترومای ناشناخته نه‌تنها بر فرد بلکه به‌طورکلی بر جامعه تأثیر می‌گذارد؛ لذا ترومای ناشناخته نه‌تنها بر فرد بلکه به‌طورکلی بر جامعه نیز تأثیر می‌گذارد. انکار اسرائیل جامعه‌ای از افراد آسیب‌دیده را پرورش می‌دهد که دارای گرایش‌های تهاجمی و خشونت‌آمیز هستند و منجر به اپیدمی خشونت علیه زنان و کودکان می‌شود.
خطر خودکشی در طول خدمت سربازی در اسرائیل افزایش می‌یابد: ۵۰٪ از قربانیان خودکشی معیارهای رسمی اختلال افسردگی اساسی (MDD) را داشتند. مطالعه دیگری نشان داد که ۵۰ درصد از سربازانی که به خودکشی فکر کرده‌اند هم از MDD رنج می‌برند.
اختلال PTSD و اختلالات ناشی از مصرف الکل (AUD) با خدمت سربازی مرتبط است. اخیراً مواردی دراین‌رابطه در ارتش ایالات متحده و همچنین در ارتش اسرائیل بوده است.
باتوجه‌به اینکه خدمت سربازی در اسرائیل برای یهودیان اعم از مرد و زن اجباری است و به‌عنوان بخش مهمی از رشد در جامعه اسرائیل در نظر گرفته می‌شود آسیب‌های روحی و روانی که در جنگ‌های خانمان سوزی بر این افراد وارد می‌شود کل جامعه را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
حداقل طول خدمت سربازی مورد برای همه مردان یهودی مشمول دو سال و هشت ماه (با برخی پست‌ها مستلزم چهار ماه خدمت اضافی) و دو سال (برای برخی از پست‌ها که به هشت ماه خدمت اضافی نیاز دارند) برای دختران است. پس از اتمام دوره اجباری خدمت، همه شهروندان مرخصی تا سن ۴۰ سالگی واجد شرایط فراخوانی برای وظیفه ذخیره هستند. ازآنجاکه رژیم صهیونیستی در طول سال بارها درگیر در جنگ با نیروهای مقاومت در لبنان یا فلسطین می‌شود و تقریباً همیشه وضعیت آن جنگی است یک صهیونیست ساکن رد سرزمین‌های اشغالی تا ۴۰ سالگی خود را نظامی حس می‌کند و همین مسئله هم به بار روانی موضوع اضافه می‌کند.
بر اساس توان رزمی که حماس به دست آورده جنگ البته تازه آغاز شده است. اگر درگیری‌ها هم به پایان برسد؛ اما زورآزمایی ادامه خواهد داشت و بسیاری شگفتی‌ها در راه خواهد بود و به‌طورقطع سربازانی که دست به هر جنایتی می‌زنند تاوان آن را در کلینیک‌های روانپزشکی و مشاوره خواهند داد.
