وروسته له هغې چې ولسمشر غني د ساينس او ټکنالوژۍ په اړه د اسلامي همکاريو سازمان د غړو هيوادونو ناستې په ترڅ کې د ترکيې له ولسمشر رجب طيب اردوغان سره وکتل؛ اردوغان د افغانستان او پاکستان تر منځ د ترينګلو اړيکو د رغولو لپاره چمتووالی وښود. د ترکيې ولسمشر د افغانستان او پاکستان په اړه د امریکا له نوې ستراتيژۍ د ملاتړ تر څنګ وويل چې ترکيه د افغانستان او پاکستان تر منځ د ښو اړيکو غوښتونکې ده او په دې برخه کې چمتو ده چې د کابل او اسلام آباد اړيکي ورغوي.

په ورته مهال بيا ولسمشر غني هم ويلي چې افغان دولت له خپلو ټولو ګاونډيو هيوادونو سره د ښو اړيکو غوښتونکی دی او زياتوي چې هيواد يې له پاکستان سره د هر اړخيزو خبرو لپاره بشپړ چمتووالی لري. اوس اساسي پوښتنه دا ده چې ولسمشر غني له پاکستان سره د خبرو لپاره کوم ډول چمتووالی نيولی دی؟

رښتيا هم د نړۍ په نقشه او د ځمکې پر مخ له افغانستان سره د ګاونډي هيواد په توګه له پاکستان سره ښې اړیکې درلودل هم د افغانستان او هم د پاکستان په ګټه دي. اړتيا هم ليدل کيږي چې دواړه هيوادونه بايد يو له بل سره ښې اړيکې ولري، ځکه مونږ نشو کولی چې اوس د نړۍ له نقشې پاکستان ليرې کړو يا يې له ګاونډيتوبه انکار وکړو. لازمه ده چې له پاکستان سره هر ډول اړيکې وساتو خو په دې شرط چې نوموړی هيواد اړ کړو څو له خپل منافقانه سياسته لاس په سر شي او زمونږ په شان راسره نيک روابط ولري.

دا چې افغان حکومت له پاکستان سره د خبرو لپاره له هر ډول چمتووالي خبر ورکوي نو ولس هم ترې تمه لري چې دا ځل به وتوانيږي چې پاکستان اړ کړي څو د نيکو لارو له افغانستان سره اړيکې وپالي. ځکه د افغانستان او پاکستان په اړه د امریکا نوې ستراتيزۍ اعلان د سيمي سياسي اوضاع بدله کړې او اوس د پاکستان تر څنګ د امریکا سيالو هيوادونو هم درک کړې چې امریکا له سيمې وتونکې نه ده او دوی مجبور دي چې له امریکا او د امريکا تر نفوذ لاندې هيوادونو سره سالمې اړیکې وساتي.

د امريکا نوې ستراتيژۍ په پاکستان کې د سياسيونو او حکومتي چارواکو تر منځ ژور اختلافات رامنځته کړي دي. پاکستاني چارواکي او سياسيون اوس په دوه ډلو ويشل شوي دي. يوه ډله يې سياسيون او چارواکي يې هغه څوک دي چې له امريکا سره ډغره وهل له هغو ټولو هيوادونو سره ډغره بولي چې د ناټو غړي هيوادونه دي. دوی درک کړې چې د پاکستان لپاره د امريکا دشمني به ورته په لوړ قيمت تمامه شي. ځکه دوی د روس په يارۍ باور نه لري او چين ورته ځکه د باور وړ ملګری نه ښکاري چې دغه هېواد څه موده وړاندې په بلوچستان کې د اوبو په یوه پروژه کار شروع کړ خو چې دوه کسان یې ووژل شول بیا څلور که پنځه کاله پسې ورک شول او پروژه وځنډېده.‌

پس ويلای شو چې پاکستان د پخوا په پرتله اوس ډير تر فشار لاندې دی او په کار ده چې افغان دولت له دغې فرصته په ګټې اخيستنې سره له پاکستان سره په پوره چمتووالي خبرې وکړي. چمتووالی بايد داسې وي چې :

۱ــ افغان حکومت دې هغه کره اسناد چې په افغانستان کې لويو خونړيو بريدونو کې د پاکستان لاس لرل ثابتوي؛ پاکستان ته پر مېز کيږدي او بيا دې ترې جدي غوښتنه وکړي چې د افغانستان په اړه خپله تګلاره بدله کړي. خو که چيرته پاکستان په دې برخه کې ناغيړي کوله نو بيا دې له نړيوالو غوښتنه وشي چې پر دغه هيواد نړيوال بنديزونه ولګوي.

۲ــ افغان حکومت دې له پاکستان غوښتنه وکړي چې په پاکستان کې دې په مذهبي او سياسي ګوندونو؛ هغه ګوندونه چې مشران يې طالبان خپل اولادونه بولي؛ پرې دې فشار راوړي څو طالبانو ته د جنګ د روحيې ورکولو پر ځای د سولې وړانديز وکړي. د سر غړونې په صورت کې دې ياد ګوندونه د ملګرو  ملتونو په تور لیست کې شامل کړلی شي.

۳ــ له پاکستانه دې غوښتنه وشي چې په دغه هيواد کې تش په نوم په دیني مدرسو دې څار وشي څو د افغانستان د جګړې لپاره نور ترهګر ونه روزي، ځکه په دغو مدرسو کې په افغانستان کې د جګړې لپاره چنده ټوليږي. د طالب غوټ ملاتړ له همدې لارې کيږي.

۴ــ افغان حکومت بايد پاکستان ته قناعت ورکړي چې د کابل ـ ډهلي اړيکو نيږدې والی د هيڅ هيواد په زیان نه دی او له دې لارې دې هيڅ ډول ډار نه حس کوي.

۵ــ پاکستان ته دې قناعت ورکړلی شي چې په افغانستان کې د جنګ او ورانکارۍ څخه يې په آبادۍ او له دلته له هندوستان سره په سالم رقابت کې يې ګټه زياته ده پس له هندوستان سره دې دلته سالم رقابت وکړي.

لیکنه : خوشحال آصفي