وروسته له هغې چې تېره پنجشنبې ولسمشر غني د روژې له ۲۷ څخه د کمکي اختر تر پنځمې پورې طالبانو ته د اوربند اعلان وکړ او ورپسې طالبانو هم یوازې د اختر په درو ورځو کې اوربند اعلان کړ؛ اوس پخوانی طالب چارواکی ملا عبدالسلام ضعيف وايې چې د اوربند موده دې وځول شي. دغه پخوانی طالب چارواکی چې له طالبانو سره نږدې اړیکي لري، له افغانانو غواړي چې د اوربند پر مهال وسله والو طالبانو او حکومت ته ورشي او ترې د اوربند د غځولو غوښتنه وکړي. مُلا ضعیف ټینګار کوي چې د اوربند د مودې د غځولو لپاره امکان لري جګړې کې شاملې خواوې د ولس غوښتنې پرځاي کړي.

که څه هم د اوربند موده ډېره کمه ده خو بيا هم خلک بېلابېل نظرونه لري. يو شمېر خلک هيله من دي او وايې اوربند که يوه ورځ هم وي؛ د سولې لپاره زمينه برابرولی شي. خو ځينې نور بيا ناهيلي دي او وايې چې وسله وال طالبان په خپل واک کې نه دي، جګړه استخباراتي ده او طالبان به تر هغو جنګ ته دوام ورکوي څو چې د پرديو ګټې په جګړه کې خوندي وي. خو د دوی له منځه د ولس لويه برخه دغې موقت اوربند ته هم سترګې په لار دي او دا د دايمي سولې لپاره يوه کيلي يادوي ځکه دا په تيرو دوه لسيزو کې لومړی ځل دی چې د دولت وسله وال مخالفان د اوربند غوښتنه مني.

اندېښنې

د افغان حکومت او طالبانو تر منځ موقت اوربند که څه د ولس او سياسيونو له پراخ هرکلي سره مخ شو خو بيا هم په کور دننه ځينې سياسيون اندېښنې لري چې ګويا په طالبانو باور نشي کيدلی او ممکن اعلان شوي اوربند ته پایبند پاتې نشي. د دغو خلکو اندېښنې په دې دي چې وسله والو طالبانو څه موده وړاندې د هلمند د سولې پرلت کوونکو د اوربند غوښتنه هم رد کړې وه. طالبانو د پرلت کوونکو په ځواب کې ويلي و چې سوله له امريکا وغواړئ. مونږ جنګ ته تر هغې دوام ورکوو څو پورې چې خارجي قواوې دلته موجودې وي.

همدا ډول ځينې خلک بيا د طالبانو د ډلې اختلافاتو او پر بېلابېلو ډلو ويشلو ته اشاره کوي. دوی وايې چې د طالبانو د پخواني مشر ملا عمر له مړينې وروسته طالبان په څو ډلو وېشل شوي دي. همدا اوس هم د ملا منان ډله چې د ملا هيبت د ډلې مخالفه ده؛ په هيواد کې فعاليت لري. دغه خلک وايې چې ممکن د طالبانو ځينې متخاصمې ډلې چې نه غواړي سوله وشي او په جنګ کې يې ګټې دي؛ ممکن د دې لپاره چې حکومت په طالبانو او يا طالبانو په حکومت بې باوره کړي؛ د اوربند په ورځو کې هم ځينې تخريبي اعمال ترسره کړي چې په دې سره به مقابل لوری هم په ورته عمل لاس پورې او اوربند به مات کړي.

بل لور ته د حکومت په اډانه کې هم ويل کيږي چې داسې ډلې شتون لري چې د سولې مخالف او د جنګ پلوې دي. دوی هغه څوک دي چې تغذيه يې د افغانستان له جنګ څخه ده او که سوله وشي نو د دوی ګټې له خطر سره مخ کيږي. ځینې خلک په دې هم اندېښمن دي چې ممکن د حکومت په اډانه کې داخل دغه شرخوښې ډلې به په وسله والو طالبانو بريدونه وکړي او په دې ترتيب به حکومت بدنام کړي چې ګويا اوربند يې مات کړی دی. د خلکو دا اندېښنه هم بايد بابيزه ونه ګڼل شي او حکومت بايد د اوربند په ورځو کې هر ګام په ډېر احتياط سره پورته کړي.

په اوربند کې د ولس رول

لکه څنګه چې وليدل شول چې د افغانستان جنګ ځپلي ولس د وسله والو طالبانو لخوا درې وځني اوربند ته هم له حده زياته خوشالي څرګنده کړه او په لويه کچه يې له افغان ولسمشر غني او د طالبانو له مشر ملا هيبت څخه مننه وکړه؛ طالبانو به اوس درک کړې وي چې که سوله وکړي نو د ولس په زړونو کې به ځای پيدا کړي. اوس به طالبانو درک کړي چې دوی د جنګ له لارې نه بلکې د سولې له لارې د خلکو زړونه ګټلی شي.

اوس حکومت او طالبانو خپل نسبي مسوليت ادا کړی دی، له دې نه وروسته تر ټولو دروند او لوی مسوليت د ولس پر غاړه پريوځي. د ولس مسوليت پر حکومت فشار راوړل او طالبانو ته ځولۍ غوړول دي چې درې ورځنی اوربند په درې مياشتيني اوربند بدل کړي. ولس بايد خپله مېړانه وښايې او په کليو او بانډو او غرو رغو کې دې له طالب سره کينې او د دايمي سولې د راوستلو لپاره دې ترې د اوربند د غځولو غوښتنه وکړي. همداشان په حکومت دې هم فشار راوړي څو له اختر وروسته هم اوربند وغځوي څو له طالبانو سره د خبرو زمينه برابره شي. لوی باور دا دی طالبانو د درې ورځني اوربند په مقابل کې د ولس هرکلی او خوښي ليدلي وي او له دې وروسته د جنګ پر ځای سياسي مبارزې ته مخه کړي.

لیکنه : خوشحال آصفي