فدریشن، یونیتار (متمرکز) و کانفدریشن به زبان ساده
(Unitary state, federation, confederation)
دولت- عبارت از عالی ترین شکل سازمان سیاسی هست؛
دولت- از 3 عنصر بوجود میآید:1~ قلمرو2~ نفوس3~ اقتدار سیاسی
دولت- به 3 بخش تقسیم میشود:1~ قوه مقننه (پارلمان)2~ قوه اجرائیه (حکومت)3~ قوه قضائیه (قضآ)
دولت- از نظر نظام سیاسی:1~ شاهی2~ جمهوری3~ امپراتوری4~ امارت5~ خلافت
نظام شاهی:1~ شاهی مطلقه2~ شاهی مشروطه
نظام جمهوری:1~ جمهوری پریزدنشل2~ جمهوری پارلمانی3~ امپراتوری، امارت و خلافت همچنان در 2 اصل شاهی و جمهوری استوار میباشد.
قابل توجه: شاهی مشروطه و جمهوری پارلمانی، نظام های غیرمتمرکز گفته نمیشود.
دولت- از لحاظ نظام اقتصادی:1~ سرمایه داری2~ سوسیالستی3~ مختلط
دولت- از لحاظ ماهیت:1~ دموکراسی2~ دیکتاتوری3~ ارتجاعی4~ ناسیونالستی5~ فاشیستی6~ نژادپرستانه7~ وغیره تمایلات
دولت- از لحاظ نظام اداره قلمرو (اداری- ارضی):
1~ نظام یونیتار (سنترال سیستم یا متمرکز)2~ نظام فدریش (فدرالی)3~ نظام کانفدریشن (کانفدرالی)
نظام یونیتار:1~ یونیتار مطلق (افغانستان یونیتار مطلق است )2~ یونیتار نسبی (مختلط)
نظام فدرالی:1~ تقسیمات ایالتی بر اساس قوم، زبان، دین و مذهب2~ تقسیمات ایالتی براساس موقعیت جغرافیائی و اقلیم3~ تقسیمات ایالتی مختلط
نظام کانفدریشن:1~ کانفدریشن کلاسیک (وجود ندارد)2~ کانفدریش مدرن (شبه کانفدریشن وجود دارد.
حالا برای درک واقعی انستیتوت نظام اداری- ارضی یک دولت مثال ساده ذیل را پیشکش میکنم:
یک دولت “حقوق بنیاد” مشروعیت خود را از مردم میگیرد که این مشروعیت “اقتدار مشروع” را برای دولت می بخشد.دولت باییست این اقتدار را بخاطر مردم به مصرف برساند.
1~ اگر تمام اقتدار توسط مرکز به مصرف برسد، آنرا (نظام متمرکز) میگوئیم؛
2~ اگر بخشی از “اقتدار” در اختیار مناطق قرار داده شود تا مناطق هم در مصرف اقتدار شریک شوند، آنرا نظام فدرالی میگوئیم؛
3~ اگر دولت با یک یا چند دولت دیگر در امورات دفاعی، خارجه یا اقتصادی شریک شود، نظام (کانفدریش) بوجود میآید.
با احترام داکتر همت فاریابی