طالبان و گروه دولت اسلامی حفرههای سیاه معلومات را در افغانستان گسترش میدهند

گزارشگران بدون مرز مسوولان حکومتی ِ افغانستان را فرا میخواند تا همه امکانهای خود را برای حمایت و حفاظت از ژورنالیستان و رسانهها بکار گیرند. از آغاز بهار سال روان و تشدید حملههای طالبان شماری از رسانهها و ژورنالیستان مورد حمله و تهدید قرار گرفتهاند. به حملههای طالبان، تهدیدهای جهادگران گروه دولت اسلامی نیز اضافه شده است و «حفرههای سیاه معلومات» به چندین ولایت کشور گسترش یافتهاند.
در حالی که برخی دولتها به شمار ایالات متحده آمریکا، ایران، ناروی و قطر به « عادی» سازی روابط خود با طالبان اقدام کردهاند و گروهی از مسوولان سیاسی در افغانستان در کنار طالبان بر میز مذاکره برای صلح نشستهاند، این گروه مسلح حملههای بیرحمانه خود را علیه افراد ملکی شدت داده است و با ایجاد نا امنی آشکارا آزادی اطلاع رسانی در کشور را تهدید میکند. در مناطقی از بدخشان تا ننگرهار و از بغلان تا نورستان دهشت افکنی طالبان و دولت اسلامی بیشتر شده است. در مناطق تحت کنترل آنها آزادی اطلاع رسانی وجود ندارد و این مناطق به «حفرههای سیاه معلومات» تبدیل میشوند.
ژورنالیستان یا به شکل مستقیم هدف حمله قرار میگیرند، بمانند حمله با بم دستی به دفتر رادیو دنیای نوین به تاریخ ١٧ جوزا، در شهر چاریکار ولایت پروان و یا انفجار به تاریخ ٢٤ جوزا سال روان در دفتر آژانس خبری پژواک و آسیب رساندن به دفتر صدای امریکا در شهر جلالآباد، که منجر به زخمی شدن دو خبرنگار و خسارات به دفاتر این دو رسانه شد. برخی منابع این حمله را « نخستین اقدام گروه دولت اسلامی» علیه رسانهها به شمار آوردهاند. و یا در مناطقی که منازعه شدت دارد بمانند ننگرهار و بغلان، ژورنالیستان و رسانهها مجبور به کاهش و یا حتا توقف کامل فعالیتهای خود میشوند. این مناطق نیز به بخشهایی از ولایاتی چون هلمند یا خوست تبدیل میشوند، که پیش از این طالبان در آنها با حکومت وحشت برای رسانهها «حفرههای سیاه معلومات» ساختهاند.
خبرنگار یکی از رسانههای جلالآباد که خواهان فاش شدن نامش نیست، به گزارشگران بدون مرز میگوید « در ننگرهار همیشه ناامنی وجود داشته است اما در ماههای اخیر وضعیت امنیتی برای باشندگان و از جمله برای ژورنالیستان خرابتر شده است. حمله گروههای مسلح بیشتر شده است اما ما امکان نشر خبرهای آنرا نداریم. قوای امنیتی و دفاعی به ما میگویند در این مناطق امنیت ما را تأمین کرده نمیتوانند و ما هم نمیخواهیم خبرنگاران خود را بدون حفاظت در خطر قرار دهیم.(…) کار برای خبرنگاران زن در رسانهها مشکلتر شده است،مدتی است که برخی از آنها حتا نمیتوانند به تنهایی از خانه خود خارج شوند.»
در شهر جلالآباد دست کم هشت رادیو، سه تلویزیون و چهار نشریه فعالیت دارند. دست کم نزدیک به شصت ژورنالیست به شمول بیست زن برای این رسانهها کار میکنند. این روزنامهنگار اضافه میکند « در میان قربانیان ملکی ماههای اخیر دو خبرنگار سابق هم بودهاند، مفتی معینشاه حقانی که یک رادیو مذهبی به نام سپین غر را اداره میکرد و در تاریخ ٨ سرطان به دست افراد مسلح ناشناس در نزدیکی جلال آباد به قتل رسید. و انگیزه شینواری همکار شماری از رسانههای که با انفجار بم دستی در موترش در تاریخ ۲۱ دلو به شدت جراحات برداشت و سه روز بعد و در پی جراحات جان سپرد. این دو از اعضای شورای ولایتی ننگرهار بودند.
بنا بر اطلاعات گردآوری شده از سوی گزارشگران بدون مرز، هماکنون از بیست و دو ولسوالی این ولایت، شش به کنترل گروههای مسلح حامی دولت اسلامی در آمده است. در شمال کشور نیز وضعیت امنیتی بهتر نیست. شیر محمد درخشنده مدیر شبکه تلویزیونی تنویر در بغلان، به گزارشگران بدون مرز میگوید « شدت گرفتن حملهها در شمال خصوا در بدخشان غیر منتظره بود. حضور طالبان در منطقهای که به شکل نسبی آرام بود، در میان مردم و فعالان رسانهای دهشت آفریده است. ناامنی بیشتر شده است که بر کار ما تأثیر دارد. گروههای مسلح از ما میخواهند بیطرف باشیم و در اصل مقصودشان این است که برای نشر خبرها از قواعد آنها پیروی کنیم.»
طالبان و دیگر گروه های مسلح، متأسفانه تنها نیروهایی نیستند که برای رسانهها محدودیت ایجاد میکنند. جنگسالاران و مسوولان سیاسی محلی نیز ژورنالیستان را تهدید میکنند. قوای دولتی و پلیس نیز با ممانعت از پوشش خبری برخی عملیات نظامی در خبر رسانی آزاد خبرنگاران اخلال ایجاد میکنند.
افغانستان هر روز بیشتر به جنگ داخلی همهگیری وارد میشود. در این جنگ دشمنان آزادی اطلاع رسانی از همه توان خود برای اخلال در گردش آزاد اطلاعات استفاده میکنند. در تاریخ ۱۴ سرطان ۱۳۹۴ رئیس جمهور اشرف غنی احمدزی، در جلسه شورای امنیت ملی طالبان را به ارتکاب جنایت جنگی در ولسوالی جلریز در ولایت میدان وردک متهم کرد. این ولسوالی در روزهای ١٢ و ١٣ سرطان صحنه حمله وسیعی از سوی طالبان بود که در آن تعدادی از افراد ملکی و پولیس کشته شدند. در تاریخ ۲۸ می سال روان، ژورژت گانون مدیر حقوق بشر ھيات معاونت ملل متحد در افغانستان (يوناما) حمله به افراد ملکی را از مصادیق جنایت جنگی اعلام کرده بود.
در همین روز گلبدین حکمتیار، بنیانگذار و رهبر حزب اسلامی با انتشار اطلاعیهایاز افراد حزب خود خواست از داعش حمایت کنند. در این اطلاعیه آمده است : « اگر جنگ بين طالبان امارتى و آن عده جنگجويان طالب باشد که از امارت اسلامى خارج شده و با دولت اسلامى (داعش) يک جا شده؛ جنگجويان يادشده را حمايت کنيد.» گلبدین حکمتیار و افراد حزبش از از متهمان قتل شماری از خبرنگاران از جمله زکیه زکی مدیر رادیو صدای صلح در ولایت پروان، هستند.
سید ظفر هاشمی، معاون سخنگوی رئیس جمهور افغانستان در باره حفاظت از ژورنالیستان به گزارشگران بدون مرز میگوید: « رئیس جمهور و دولت افغانستان نسبت حفاظت آزادی بیان و آزادی معلومات تعهد سپردهاند. اما افغانستان در حال جنگی است که به ما تحمیل شده . دشمنان میخواهند به دستاوردهای سیزده سال گذشته ما را و از جمله به آزادی معلومات صدمه وارد سازند. دولت در حفاظت از خبرنگاران همه کوشش خود را میکند و در ساحههایی که جنگ شدت دارد، قوای دولتی در خدمت تأمین امنیت ژورنالیستان و رسانهها هستند تا آنها در امنیت به کارشان ادامه دهند. »
این روزنامهنگار سابق در باره مذاکرات با طالبان و مساله مصونیت از کیفر برای جنایات انجام شده علیه ژورنالیستان تأکید میکند : « در هر منازعه همه افراد مسوول به دنبال راه حلهای سیاسی برای پایان دادن به جنگ هستند. اما هر مذاکراتی باید بر پایه اصولی باشد، برای دولت ما این اصول قانون اساسی است، که همه طرفین باید آن را بپذیرند و به آن احترام بگذارند، قانون اساسی ما آزادی بیان را تضمین میکند. صلح باید در خدمت دولت قانونمدار باشد. در یک دولت قانونمدار هر کسی که قانون را نقض کند، باید به پنجه قانون سپرده شود. کسانی که بر خلاف قانون برای آزادی بیان و معلومات محدودیت ایجاد کرده و برای خبرنگار مشکل به وجود آورده باید مجازات شود.»
Taliban and Islamic State extend news “black holes” in Afghanistan
Reporters Without Borders calls on the authorities to do everything possible to protect journalists and media outlets in Afghanistan, where threats and attacks by the jihadi group Islamic State have been added to those by the Taliban, creating new information “black holes” in several provinces.
Although countries such as the United States, Iran, Norway and Qatar are “normalizing” their relations with the Taliban and certain Afghan politicians are sitting with them at the negotiating table, the Taliban have been intensifying armed attacks on civilians and openly threatening freedom of information.
The Taliban, and now members of Islamic State, are sowing terror in several northeastern provinces including Badakhshan, Nangarhar, Baghlan and Nuristan. Freedom of information in these provinces has gone from being limited to non-existent, giving rise to new information black holes.
Media outlets have been the targets of armed attacks. They include Radio Donya Novin in Charikar (Parwan province) and the regional bureaux of the independent Afghan news agency Pajhwok and the US government-funded Voice of America (VOA) in Jalalabad (Nangarhar province) on 12 June, when at least two VOA journalists were injured. Several sources described this as “the first Islamic State action” in Afghanistan.
Fighting has been so intense in some regions, especially in Badakhshan and Nangarhar, that journalists have been forced to stop working altogether and entire villages have fallen under rebel control. These provinces now rank alongside Helmand in the south and Khost in the east as regions where the Taliban have terrorized the media.
“Nangarhar has always been a violent province but the situation has become even worse in recent months,” said a journalist in Jalalabad, the capital of Nangarhar, speaking on condition of anonymity.
“The rebels are carrying out attacks almost every day but we cannot cover them. The security forces have told us they cannot guarantee our safety and we don’t want to put our lives in danger, so we cannot do our job. And working for the media has become even more difficult for women journalists. Sometimes they cannot even leave their homes.”
Jalalabad has eight radio stations, three TV stations and four newspapers employing a total of 60 journalists, of whom 20 are women.
The journalist added: “The civilian victims of the past few months include two former journalists who were members of the Jalalabad municipal council – Mofti Moinshah Haqani, a presenter on the religious radio station Sepinghar who was gunned down by unidentified persons on 29 June, andAngizeh Shinvari, a freelance journalist who was killed by a bomb in her car on 10 February. She had been repeatedly threatened for encouraging women, especially women journalists, to defend their rights, and for openly criticizing Pakistan’s support for the Taliban on her Facebook page.”
According to the information gathered by Reporters Without Borders, six of the 22 municipalities in Nangarhar province are now under the control of armed groups that say they are affiliated to Islamic State. The situation is no better to the north, where Reporters Without Borders spoke to Shir Mohammad Jahesh, the head of local TV station Tanvir in Baghlan province.
“The fighting hadn’t been expected to intensify in the north, especially in Badakhshan, a relatively calm area, but the Taliban presence is panicking the population, including journalists, obviously,” Jahesh said. “There is now a great deal of violence in the region and our work is directly influenced by these armed groups, who ask us to be ‘neutral’ although in practice they want us to accept their rules.”
The Taliban and other armed groups are unfortunately not the only ones who target the media. Warlords, local politicians and government forces also help to create a climate of fear designed to keep journalists at a distance, especially during military operations.
As Afghanistan sinks deeper and deeper into a full-blown civil war, the enemies of freedom of information are doing everything possible to prevent the media from working freely.
At an emergency meeting ofthe National Security Council on 5 July, President Ashraf Ghani Ahmadziaccused the Taliban of committing war crimes after their bloody attack in Jalrez, in the central east province of Wardak on 2 and 3 July, in which more than 15 soldiers and civilians were killed.
Georgette Gagnon, the head of the human rights unit of the United Nations Assistance Mission in Afghanistan (UNAMA), previously referred on 31 May to attacks on civilians and murders of civilians as war crimes.
Gulbadin Hekmatyar, the founder and leader of Hezb-e-Islami (HIA), an Islamist group allied until recently with the Taliban, has meanwhile urged his fighters to support Islamic State in its clashes with the Taliban. Hekmatyar and HIA have been implicated in the murders of several reporters includingZakia Zaki, the head of Radio Sada-e-Sulh (Voice of Peace Radio)-, one of Afghanistan’s most distinguished journalists, in June 2007.
Reporters Without Borders asked presidential spokesman Sayed Zafar Hashemi, who is a former journalist, about protecting journalists and the need to combat impunity for crimes of violence against them.
“President Ashraf Ghani and the Afghan government are committed to ensuring freedom of expression and freedom of information in Afghanistan,” Hashemi said. “Our country is at war, a war that was imposed on us. The enemies are trying to attack what we have achieved in the past 13 years, including freedom of information. The state is doing everything to protect journalists in several regions and the security forces are at the service of journalists, to ensure their safety.”
On the negotiations with the Taliban, he said: “We must find a political solution to end the war but the negotiations are necessarily based on the principles defined in the Afghan constitution. To reach a peace accord, all parties must accept this constitution, which guarantees freedom of expression. Peace serves the rule of law, in which everyone who has committed crimes, includes crimes against journalists and news media, must be punished by the law and the justice system.”