سازمان همکاری شانگهای: اجازه ندهید غرب قایق «اوراسیا» بلرزه در آورد
درباره نتایج نشست نوبتی سران کشورها
نویسنده:
آندره آره شیف
مترجم:
ک. رادین
برگرفته از :
بنیاد فرهنگ استراتژیک، ۵ ژوئیهٔ ۲۰۲۳
در روز چهارم ژوییه، بیست و سومین نشست شورای سران کشورهای اعضای سازمان همکاری شانگهای به‌ریاست «نارندرا مودی»، نخست وزیر هند، از طریق کنفرانس ویدیویی برگزار شد. گذشته از سران روسیه، هند، چین، پاکستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان، ایران، بلاروس، مغولستان و ترکمنستان، نمایندگان سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای پیشرو، مانند سازمان ملل متحد، «آسه‌آن»، کشورهای مستقل مشترک‌المنافع، سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی، اتحادیهٔ اقتصادی اوراسیا و کنفرانس تعامل و اقدامات اعتمادسازی در آسیا، برای مشارکت در این رویداد دعوت شدند.
نشست کنونی همچنین به‌وضوح گسترش بیشتر سازمانی را که ۲۲ سال پیش توسط رهبران چین، روسیه، قزاقستان، تاجیکستان، قرقیزستان و ازبکستان بر اساس اصول اعتماد متقابل، منافع مشترک، برابری، احترام به تمدن‌های مختلف و تلاش برای پیشرفت مشترک تأسیس شده بود، تعیین کرد. به‌ویژه، رهبران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای یادداشتی را در مورد الحاق جمهوری بلاروس به آن، نه به‌عنوان ناظر، آن‌طور که در گذشته بود، بلکه به‌عنوان یک عضو کامل، امضا کردند. در بیانیهٔ پایانی اجلاس گفته می‌شود: «کشورهای عضو به اهمیت امضای یادداشت دربارهٔ تعهد بلاروس به‌منظور دستیابی به جایگاه کشور عضو سازمان همکاری شانگهای اشاره کردند» و اکنون مینسک باید بیش از دو دوجین معاهده و توافقنامه موجود را درچارچوب سازمان امضا کند.
اتمام روند ثبت و پذیرش مشارکت کامل جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای به‌همان اندازه نمادین بود. به‌گفتهٔ رئیس دولت هند، پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای به اجرای پروژه‌های زیرساختی منطقه‌ای، مانند کریدور حمل و نقل از طریق بندر چابهار ایران، کمک میکند. در اینجا جا دارد یادآوری شود که در ماه مارس، با تلاش پکن، دستیابی به یک روند ثابت برای عادی‌سازی روابط میان ایران و عربستان سعودی امکان‌پذیر شد، که در حال حاضر تأثیری مفید بر پویایی کنونی خاورمیانه، از جمله ثبات و عملکرد ایمن کریدورهای حمل و نقل بین‌المللی دارد، که اهمیت و بایستگی آن‌ها از سوی بسیاری از شرکت‌کنندگان در جلسه تجلیل و یادآوری شد.
«ولادیمیر اوسیف»، رئیس بخش همگرایی اورآسیا و توسعهٔ سازمان همکاری شانگهای مؤسسهٔ کشورهای مستقل مشترک‌المنافع، ضمن اضافه کردن اینکه اکنون این سازمان «به خاورمیانه و نزدیک دسترسی پیدا کرده‌است»، خاطرنشان میکند: «ارتقای جایگاه ایران در توسعهٔ همکاری‌های شانگهای از سطح ناظر به عضویت دائم نشان می‌دهد که کشورهای خانوادهٔ سازمان همکاری شانگهای با سیاست منزوی کردن جمهوری اسلامی ایران مخالف هستند، در غیر این صورت، ایران در سازمان همکاری شانگهای پذیرفته نمی‌شد». بدون شک، تقویت مناسبات اقتصادی و تجاری ارتباط تنگاتنگی با مسائل امنیت بین‌المللی و منطقه‌ای دارد که از اولویت‌های مهم ریاست سازمان همکاری شانگهای هند در سال ۲۰۲۳ است.
همان‌طور که از سخنرانی «ن. مودی» بر می‌آید ـــ در ضمن او نه به انگلیسی، بلکه به هندی سخن گفت ـــ یکی از تهدیدهای اصلی در دهلی نو را در رادیکالیزه شدن جنبش‌های مختلف جوانان (به‌ویژه به‌دلایل مذهبی) می‌بینند که می‌توانند برای اهداف ویرانگرانه توسط بازیکنان خارجی مختلف استفاده شوند. در زمینهٔ مشکل افغانستان، رهبر هند به نقش مهم ساختار منطقه‌ای ضدتروریستی سازمان همکاری شانگهای در مقابله با گسترش و تأمین مالی تروریسم بین‌المللی اشاره کرد. «روسلان میرزایف»، مدیر کمیتهٔ اجرایی ساختار منطقه‌ای ضد تروریستی سازمان همکاری شانگهای، گزارش داد که مقامات ذیصلاح کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای فعالیت ۷۳ هستهٔ سازمان‌های تروریستی بین‌المللی را متوقف، و از ۶۹ حمله تروریستی پیشگیری کردند. به‌ویژه، افزایش شدید تعداد کانالها و مجاری باز شدهٔ تأمین مالی تروریسم توجه را به‌خود جلب میکند ـــ ۱۳۱۶۶ کانال در مقابل ۲۶ کانال در دورهٔ گزارش قبلی. رئیس جمهور چین، «شی جین پینگ»، که به «تغییرات بی‌سابقه طی یک سده» و «چالش‌های بی‌سابقه» در برابر بشریت اشاره می‌کرد، پنج ابتکار از جمله تدوین مستقل سیاست خارجی «بر اساس منافع منطقهٔ ما» را مطرح کرد. رهبر چین. ضمن مخالفت «اکید با مداخلهٔ خارجی و سازماندهی انقلاب‌های رنگی » و ضمن پیوند دادن طرح ۱۰ سال پیش «یک کمربند یک جاده» به ابتکار پکن با استراتژی‌های ملی، و همچنین افزایش سهم تسویه حساب‌ها به ارزهای ملی، خواستار افزایش همکاری میان سازمان همکاری شانگهای در زمینهٔ امنیت منطقه و همچنین افزایش سرعت بهبود اقتصادی شد.
می‌توان تصور کرد که این فراخوان‌ها عمدتاً به دهلی نو خطاب می‌شدند که روابط آن با پکن و اسلام آباد گاه با تناقضات شدید و دعاوی ارضی و درگیری‌های مرزی مشخص می‌شود. «قاسم جومارت توکایف»، رئیس جمهور قزاقستان، خاطرنشان کرد: سازمان همکاری شانگهای در طول ۲۰ سال فعالیت خود، به‌ویژه به‌دلیل «نبود مکانیسم‌های حمایت مالی برای فعالیت‌های طرح ریزی شده»، قادر به اجرای یک پروژهٔ اقتصادی بزرگ نبوده است. او ضمن پیشنهاد در نظر گرفتن امکان ایجاد یک «صندوق سرمایه‌گذاری مشترک» به جمع، پیشنهاداتی را در مورد این پروژهٔ مهم ارائه داد. به عقیدهٔ وی، تا اجلاس بعدی که سال آینده در آستانه برگزار خواهد شد، هماهنگ کردن استراتژی انرژی سازمان و همچنین استراتژی جدید توسعهٔ سازمان همکاری شانگهای، و گسترش دستور کار پذیرفته شدهٔ سازمان «در زمینهٔ همکاری‌های بلندمدت‌تر»، مناسب خواهد بود. همچنین، «توکایف» پیشنهاد ایجاد شورایی متشکل از نمایندگان دائمی سازمان همکاری شانگهای را داد تا به آن اختیار داده شود که منافع کشورهای شرکت‌کننده را به‌طور کامل نمایندگی کنند.
منبع: «بنیاد فرهنگ استراتژیک»
https://www.fondsk.ru/news/۲۰۲۳/۰۷/۰۵/shankhayskaya ـ organizaciya ـ sotrudnichestva ـ ne ـ dat ـ zapadu ـ raskachat ـ evraziyskuyu
