خطرناک‌ترین دهه پس از جنگ جهانی دوم
گرهارد شرودر درباره بحران اوکراین مترجم: سایت «۱۰ مهر»برگرفته از : راشا تودی، ۸ اکتبر ۲۰۲۲ *
«بشریت یک‌بار دیگر یک “دهه افراط” را تجربه می‌کند. این دهه با همه‌گیری جهانی کووید ۱۹ شروع شد، سپس زیر چتر هسته‌ای روسیه جنگ در اوکراین آغاز شد. این جنگ درست در مرز ناتو است که حتی می‌تواند به یک فاجعه هسته‌ای منجر شود. و دیگر اینکه تنها در چند سال آینده، جهان تأثیر بحران آب و هوا را بیشتر و شدیدتر احساس خواهد کرد، زیرا گرمایش جهانی از ۱/۵ درجه فراتر خواهد رفت و در نتیجه سیستم زمین به نقاط اوج خوفناکی نزدیک که در آن مناطق بزرگ آب و هوایی به‌طور گسترده آسیب می‌بیند و به‌سرعت از کنترل خارج می‌شود.»
گرهارد شرودر صدراعظم سابق آلمان در مقاله‌ای مهمان برای برلینر سایتونگ دلایل ضرورت یک طرح صلح برای اوکراین را توضیح می‌دهد. به گفته صدراعظم سابق، ما در خطرناک‌ترین دهه پس از جنگ جهانی دوم هستیم.
در ماه‌های اخیر، صدراعظم سابق گرهارد شرودر (SPD) به دلیل اینکه برای شرکت‌های گاز روسیه کار می‌کند و از روسیه حمایت می‌کند، به‌شدت مورد انتقاد قرار گرفته است. او اکنون در مقاله‌ای مهمان در برلینر سایتونگ توضیح داده است که چرا یک طرح صلح برای اوکراین ضروری است. درست در ابتدای مقاله، شرودر اشاره می‌کند که «جنگ همیشه اشتباه است»:
«جنگ هر روز رنج، بدبختی، مرگ و ویرانی بیشتری به ارمغان می‌آورد. و هر روز خطر افزایش و گسترش آن بیشتر می‌شود. جنگ در اوکراین هم همچنین. کارل فون کلاوزویتس درست می‌گفت که هشدار داد: جنگ هیچ محدودیتی در درون خود ندارد.»
شرودر می‌گوید به همین دلیل مهمترین امر پیش رو ایجاد صلح است. این حرف امروز به‌معنای واقعی برای اوکراین است: «آتش‌بس، مذاکرات بر سر یک توافق صلح دائمی بین طرف‌های درگیر و یک معماری صلح پایدار در اروپا». شرودر در این زمینه اشاره می‌کند که تحولات را باید زبان دیپلماسی و صلح، و نه زبان ارتش تعیین کند، و در این رابطه به هلموت اشمیت اشاره می‌کند که زمانی گفته بود:
«۱۰۰ ساعت مذاکره کنید، به‌جای اینکه یک دقیقه شلیک کنید.»
این نه‌تنها بر طرف‌های متخاصم تأثیر می‌گذارد، بلکه کل اروپا را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. جنگ در اوکراین نیز دیگر یک «درام منطقه‌ای» نیست، بلکه مدت‌هاست که ابعاد ژئواستراتژیک به خود گرفته است و انرژی، غذا و زنجیره‌های تأمین را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. شرودر اشاره می‌کند که ما در یک لحظه کلیدی تاریخی هستیم:
«بشریت یک‌بار دیگر یک “دهه افراط” را تجربه می‌کند. این دهه با همه‌گیری جهانی کووید ۱۹ شروع شد، سپس زیر چتر هسته‌ای روسیه جنگ در اوکراین آغاز شد. این جنگ درست در مرز ناتو است که حتی می‌تواند به یک فاجعه هسته‌ای منجر شود. و دیگر اینکه تنها در چند سال آینده، جهان تأثیر بحران آب و هوا را بیشتر و شدیدتر احساس خواهد کرد، زیرا گرمایش جهانی از ۱/۵ درجه فراتر خواهد رفت و در نتیجه سیستم زمین به نقاط اوج خوفناکی نزدیک که در آن مناطق بزرگ آب و هوایی به‌طور گسترده آسیب می‌بیند و به‌سرعت از کنترل خارج می‌شود.»
صدراعظم سابق گفت: ما در «خطرناک‌ترین دهه پس از جنگ جهانی دوم» هستیم. مجموع بحران‌ها ترسناک است.
پس از پایان جنگ سرد، فرصتی برای نظم صلح‌آمیز تازه‌ای در اروپا وجود داشت. با این حال، این فرصت مورد استفاده قرار نگرفت، «زیرا به این دلیل که شرکای مهم ناتو، به‌ویژه ایالات متحده آمریکا، آن را نمی‌خواستند». در این زمینه، شرودر همچنین از گسترش ناتو به‌سمت شرق انتقاد کرد، که هم فرانسه و هم جانشین او، صدراعظم آنگلا مرکل، و مشاوران امنیتی جورج دبلیو بوش، رئیس‌جمهور سابق ایالات متحده، نسبت به آن هشدار دادند. این یک توجیه نیست، بلکه متعلق به پس‌زمینه است:
«برای روسیه اوکراین از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا فرهنگ و تاریخ دو کشور ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند. به‌جای فکر کردن به پایان این ماجرا، یعنی برقراری صلح، در جامعه اوکراین که بعد از تظاهرات و حوادث سال ۲۰۱۳/۱۴ میدان، تسلیحات غربی به اوکراین روانه شد و درگیری‌ها با بخش جمعیتی روس‌تبار در شرق کشور تشدید گردید.»
شرودر همچنین خاطرنشان می‌کند که پیامدهای جنگ و تحریم‌های اعمال شده توسط غرب اکنون ابعاد جهانی یافته است.
«سازمان ملل متحد در ماه مه به این نتیجه تکان‌دهنده رسید که حداقل ۱۰۷ کشور با ۱/۷ میلیارد نفر تحت تأثیر پیامدهای جنگ و تحریم‌ها قرار گرفتند: با بدتر شدن بحران انرژی، افزایش هزینه‌های مواد غذایی و بدتر شدن شرایط مالی. تنگناها در مورد مواد مهم خام در حال افزایش است، و زنجیره تأمین جهانی مختل شده است.»
صدراعظم سابق همچنین با اشاره به اینکه جنگ در حال تعمیق شکاف‌ها در جهان است، خاطرنشان کرد: سازمان همکاری شانگهای که ۴۰ درصد از جمعیت جهان را نمایندگی می‌کند درست مانند کشورهای بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) تحریم‌ها را رد می‌کند. چین و هند به‌ویژه پُرجمعیت ترین کشورهای جهان هستند:
«آنها در سیاست مواد خام اهمیت زیادی دارند، نفوذ فناوری زیادی به‌دست آورده‌اند و روی دور شدن از سیستم ارز کلیدی، دلار آمریکا، کار می‌کنند. جنگ اوکراین این نگرانی را ایجاد می‌کند که به‌ویژه اروپا نه‌تنها با روسیه مشکل دارد، بلکه در حال از دست دادن تغییرات در قدرت جهانی و پیامدهای آن است.»
شرودر همچنین توضیح می‌دهد که اولین تلاش‌ها، حتی قبل از شروع جنگ، مانند توافق‌نامه مینسک یک و جایگزین آن مینسک دوم، شکست خوردند. در مورد ادامه مذاکرات بیشتر می‌نویسد:
«در ۲۹ مارس ۲۰۲۲، در استانبول، هیأت اوکراینی یک پیشنهاد ۱۰ ماده‌ای برای تضمین‌های امنیتی ارائه کرد که نزدیک بود طرفین به توافق دست یابند. روند بعدی جنگ، از‌جمله تحویل گسترده تسلیحات و به گفته رسانه‌های اوکراین، مداخلات غرب در کیف، در توقف این مذاکرات امیدبخش، تعیین‌کننده بود.»
در ماه مه، ایتالیا طرح صلح چهار مرحله‌ای را به سازمان ملل ارائه کرد که شامل آتش‌بس، عدم عضویت در ناتو یا بی‌طرفی اوکراین، خودمختاری در مسائل ارضی و یک پیمان امنیتی بین‌المللی زیر چتر سازمان امنیت و همکاری اروپا بود. در ماه ژوئن، یک گروه بین‌المللی از کارشناسان به رهبری جفری ساکس، اقتصاددان آمریکایی نیز پیشنهادی را برای «صلح عادلانه و پایدار در اوکراین» ارائه کردند. این پیشنهاد در هشت بند، از جمله، بی‌طرفی نظامی اوکراین و ضمانت‌های امنیتی بین‌المللی و همچنین لغو تحریم‌های ضدِ روسیه، صندوق بازسازی چندجانبه و مکانیسم نظارت بین‌المللی سازمان ملل را در نظر گرفته بود.
شرودر در پایان می‌گوید که باید به جای منطق جنگ، راه‌حل صلح وجود داشته باشد:
«این به نفع اروپا است، در‌واقع به نفع ابراز وجود اروپا در جهانی است که دستخوش تحولات عمیقی می‌باشد. اگر جنگ اوکراین ادامه و تشدید شود، جامعه جهانی چگونه باید بتواند با چالش‌های بزرگ جهانی ما کنار بیاید. ما فقط یک “دنیای واحد” داریم.»
