ترامپ علیه ونزوئلا
نویسنده: دمیتری نفدوف ــ
در آستانۀ عملیات نظامی پر‌سروصدایی که علیه «رژیم مادورو» در ونزوئلا تدارک دیده شده است، مقامات ایالات متحده از اول نوامبر تا سی‌و‌یکم مارس، بخشی از حریم هوایی در سواحل جنوب‌شرقی پورتوریکو را به‌منظور «تضمین تدابیر ویژهٔ امنیتی» مسدود کردند. این اقدام طبق اطلاعیهٔ بین‌المللی هوانوردی (NOTAM) به خلبانان اعلام شد. مسیر هوایی بسته‌شده از فرودگاه «خوزه آپونته د لا توره»، محل استقرار جنگنده‌های نسل پنجم اف-۳۵ آمریکا، آغاز می‌شود و تا حریم هوایی بین‌المللی در جهت ونزوئلا امتداد می‌یابد. و بدین‌سان، جزایر ویرجین غربی را، که از سال ۱۹۱۷ به ایالات متحده تعلق داشته‌اند، نیز دربر می‌گیرد.
در ۳۱ اکتبر، روزنامهٔ میامی هرالد با استناد به منابع رسمی گزارش داد که دولت ترامپ «قصد دارد به اهداف نظامی در ونزوئلا حمله کند، عملیاتی که ممکن است در هر لحظه آغاز شود». هرچند خود ترامپ ــــ که طبق شهرتش گویی در هفته هفت جمعه دارد (ویژگی خاص سبک کاری‌اش!) ــــ ادعا می‌کند تصمیم او برای آغاز عملیات نظامی علیه ونزوئلا صحت ندارد. با این حال، حریم هوایی مرزی بی‌دلیل بسته نمی‌شود.
به گفتهٔ نیکلاس مادورو، رهبر ونزوئلا، تلاش کودتای طرفدار آمریکا شکست خورده است و از همین‌رو ایالات متحده می‌خواهد با یک عملیات نظامی مستقیم انتقام بگیرد. دیروز، دومین هواپیمای ترابری نظامی روسی از نوع ایل-۷۶ در کاراکاس فرود آمد. این اقدام در پی نامه‌های درخواست کمک مادورو به روسیه، چین و ایران صورت گرفت.
در همین حال، نیروهای نظامی در کشور همسایه، ترینیداد و توباگو، از ۳۱ اکتبر در وضعیت آماده‌باش کامل قرار گرفته‌اند. بنا به گزارش رسانه‌های محلی، نیروهای زمینی و گارد ساحلی دستور یافته‌اند که هرچه سریع‌تر در پایگاه‌های خود حاضر شوند «تا با تهدیدهای احتمالی مقابله کنند». نیروهای دفاعی این کشور هم‌اکنون به بالاترین سطح هشدار، موسوم به «وضعیت یک» (State One) ارتقا یافته‌اند.
پیش‌تر نوشته بودیم که علاقهٔ مداوم شرکت‌های آمریکایی و فراملی به ذخایر عظیم نفتی ونزوئلا شناخته‌شده است، اما بخش گازی این موضوع نیز به همان اندازه اهمیت دارد. سخن از ذخایر عظیم گاز طبیعی و گاز نفتی در فلات قارهٔ کارائیب میان ونزوئلا و سواحل شمال‌غربی شبه‌جزیره ترانس‌قفقاز است. بر اساس اطلاعات موجود، در میانهٔ دهۀ ۲۰۱۰، گروهی از شرکت‌های آمریکایی پیشنهاد اجارهٔ بلندمدت این منابع را به کاراکاس ارائه داده بودند. این پیشنهادها بعدها دوباره مطرح شد، اما همانند گذشته رد شد. بی‌تردید، با «توصیهٔ» واشنگتن، ترانس‌قفقاز تلاش کرد سهمی از منابع منطقه ونزوئلایی را به‌دست آورد، اما کاراکاس بر توسعهٔ مشترک کل منطقه تأکید داشت، بی‌آنکه مرزهای دریایی بازترسیم شوند.
ذخایر تأیید‌شدهٔ گاز از ۴۵۰ میلیارد مترمکعب فراتر می‌رود، که در میان آن‌ها بزرگ‌ترین میدان، یعنی میدان «دراگون»، عمدتاً میان ونزوئلا (۴۸ درصد) و ترینیداد و توباگو (۵۲ درصد) تقسیم شده است و تا سال ۲۰۲۵ حدود ۲۰۰ میلیارد مترمکعب از این ذخایر را در بر می‌گیرد. با در نظر گرفتن ذخایر برآوردی کل منطقه، این ارقام تا یک و نیم برابر بیشتر می‌شود. شرکت نفت ملی ونزوئلا، «پترولئوس د ونزوئلا اس.آ.» (PdVSA)، سال گذشته گزارش داد که ونزوئلا «در حال آماده‌سازی برای تبدیل شدن به صادرکنندۀ گاز طبیعی در کوتاه‌مدت است». به گفتۀ معاون اجرایی این شرکت و وزیر نفت و قدرت مردمی، دِ رودریگز، جمهوری بولیواری در سال گذشته بیش از ۳۲ میلیارد متر مکعب گاز تولید کرد که نسبت به سال ۲۰۲۳ رشدی ۴ درصدی داشت. تا پیش از سال ۲۰۱۵، ونزوئلا واردکنندۀ خالص گاز بود، اما از سال ۲۰۱۶ به بعد، در تولید گاز به خودکفایی کامل رسید. وزیر تأکید کرد که «ما از پایگاه عظیم منابع برخورداریم و ظرفیت آن را داریم که از این توان برای تبدیل شدن به بازیگری مهم در بازار جهانی گاز بهره‌برداری کنیم.» حدود ۷۵ درصد از ذخایر گاز کشور در مناطق ساحلی و فراساحلی آن قرار دارد.
در ۲۱ دسامبر ۲۰۱۲، ونزوئلا در کاراکاس توافق‌نامه‌ای با ترینیداد و توباگو برای توسعۀ مشترک میدان دراگون امضا کرد. در ۱۵ اکتبر ۲۰۲۴ اعلام شد که شرکت شل فعالیت‌های اکتشافی در این میدان را آغاز خواهد کرد. با این حال، کاراکاس از پذیرش قرارداد اجارهٔ بلندمدت خودداری کرد، گرچه ترینیداد و توباگو با چنین اجاره‌ای مخالفتی نداشت. میدان دراگون بخشی از پروژۀ یک‌پارچه گاز «ماریشال سوکره» است که شامل پروژه‌های عمده دیگری چون پاتائو، ریو کاریبه و مجی‌یونس نیز می‌شود.
ترینیداد و توباگو انتظار دارد با توسعۀ میدان دراگون، در مرحله نخست پروژۀ مشترک، به ۳/۶ میلیارد مترمکعب گاز دست یابد. شرکت شل در پروژۀ دراگون با هدف تأمین سالانۀ گاز برای کارخانه مایع‌سازی گاز طبیعی (LNG) آتلانتیک در ترینیداد وارد شد؛ این کارخانه در حال حاضر ظرفیتی برابر با ۱۴/۸ میلیون تن در سال دارد و انتظار می‌رود ظرفیت آن با عرضه‌های جدید تقریباً یک‌سوم افزایش یابد. آتلانتیک ال‌ان‌جی یکی از بزرگ‌ترین مجتمع‌ها و پایانه‌های تولید گاز مایع در نیم‌کره غربی است، و محصولاتش نه‌تنها به آمریکای شمالی، بلکه به اروپا و چین نیز صادر می‌شود. شرکت آمریکایی شل در هر چهار واحد تولیدی این مجتمع موقعیتی مسلط دارد: در واحد نخست سهم شل ۵۱ درصد، بی‌پی (BP) ۳۹ درصد. و شرکت گاز ملی ترینیداد و توباگو تنها ۱۰ درصد است؛ در واحدهای دوم و سوم، شل ۵۷/۵ درصد و بی‌پی ۴۲/۵ درصد سهم دارند؛ و در واحد چهارم، سهم شل ۵۱/۱۱ درصد، بی‌پی ۳۷/۷۸ درصد، و شرکت گاز ملی ترینیداد و توباگو ۱۱/۱۱ درصد است.
در عین حال، بر اساس طرح‌های کاراکاس، توسعهٔ منابع فراوان گاز طبیعی در بخش فراساحلی ونزوئلا (و مناطق مجاور آن) امکان ساخت یک مجتمع گاز مایع با ظرفیت ۹/۵ تا ۱۰ میلیون تن در سال را در شمال شرقی کشور فراهم خواهد کرد؛ همراه با احداث پایانۀ صادراتی‌ای که بدون مشارکت شرکت شل یا هر شرکت آمریکایی دیگر انجام می‌شود. این موضوع آشکارا موجب نگرانی و خشم فراوان در کاخ سفید شده است. در بحبوحۀ افزایش تنش‌های منطقه‌ای، ونزوئلا همکاری‌های انرژی با ترینیداد، از جمله پروژه‌های مشترک تولید گاز طبیعی را به حالت تعلیق درآورده است. وزارت نفت و هیأت مدیرهٔ شرکت ملی نفت ونزوئلا (PDVSA) پیشنهاد تعلیق توافق‌نامهٔ همکاری با ترینیداد را ارائه کرده‌اند. دولت نخست‌وزیر کاملا پرساد-بیسسار، که تحت تحریم قرار دارد، روابط نزدیکی با دولت ترامپ حفظ کرده و تهدید کرده است که کشور کوچک خود را «به ناو هواپیمابر امپراتوری آمریکا علیه ونزوئلا» بدل خواهد کرد.
پرساد-بیسسار از معدود رهبران حوزه کارائیب است که آشکارا از گسترش حضور نظامی آمریکا و حملات این کشور به کشتی‌ها استقبال کرده است؛ حملاتی که به‌راحتی می‌توان آن‌ها را مصداقی از «تروریسم دریایی بین‌المللی» دانست. برآورد می‌شود در این حملات، ۵۷ نفر جان خود را از دست داده‌اند؛ افرادی که هیچ‌گونه مدرکی دال بر مشارکت‌شان در قاچاق مواد مخدر وجود ندارد. در ۲۶ اکتبر، تنها دو روز پس از آن‌که ایالات متحده از استقرار یک ناوگروه هواپیمابر در آمریکای لاتین خبر داد، یک ناو جنگی آمریکایی در بندر ترینیداد پهلو گرفت. بنا بر گزارش واشنگتن پست، شمار نیروهای نظامی گردآمده در دریای کارائیب در سواحل ونزوئلا به حدود ۱۶ هزار نفر می‌رسد. افزون بر هشت ناو جنگی و یک زیردریایی هسته‌ای، پهپادها و هواپیماهایی، از جمله بمب‌افکن راهبردی بی-۵۲ و جنگنده‌ٔ اف-۳۵، نیز در این منطقه مستقر شده‌اند. ناو هواپیمابر جرالد آر. فورد به‌همراه پنج کشتی اسکورت نیز در راه سواحل ونزوئلا هستند. شمار پرسنل گروه رزمی ناو هواپیمابر (ACG) حدود ۴ هزار نفر برآورد می‌شود.
بر اساس برخی منابع، تنها عاملی که هواداران ماجراجویی نظامی تازه را تا این لحظه بازداشته، احتمال شکل‌گیری یک جنبش گستردهٔ چریکی در صورت سقوط «رژیم مادورو» است؛ جنبشی که می‌تواند به دیگر کشورهای آمریکای لاتین نیز سرایت کند و ثبات رژیم‌های طرفدار آمریکا در سراسر منطقه، و نیز فعالیت شرکت‌های فراملی را به‌شدت تهدید کند.
منبع: ساوتسکایا روسیا، ۵ نوامبر ۲۰۲۵
https://english.10mehr.com/trump-vs-venezuela/
