مونیتورینگ بی بی سی، جاسوسی در لباس ژورنالیسم
فرامرز دادرس، کارشناس اطلاعاتی- فرانسه
مونیتورینگ بی بی سی، بخشی از سازمان بی بی سی جهانی (British Broadcasting Corporation) یا همان بنگاه سخن پراکنی بریتانیا می باشد. این تشکیلات جاسوسی در جنوب انگلیس در منطقه کاورشام پارک، مستقر است ودر پوشش فعالیت فرهنگی! وظیفه زیر نظر داشتن رسانه های گروهی؛ دیداری، شنیداری، نشریات اینترنتی و شبکه های اجتماعی را در بیش از صد و پنجاه کشورجهان به عهده دارد. مونیتورینگ اخبار بدست آمده از یکصد زبان خارجی را به انگلیسی ترجمه می کند، سپس این اخبار برای بررسی و تبدیل شدن به اطلاعات طبقه بندی شده به سازمان های اطلاعاتی بریتانیا فرستاده می شوند.
مرحله بعدی این عملیات در سازمان های اطلاعاتی به عهده افسران عملیات پنهانی و جمع آوری اخبار و کارشناسان تجزیه و تحلیل برای تبدیل این اخبار خام و یا ناقص به اطلاعات طبقه بندی شده می باشد. در این مرحله کارشناسان اطلاعاتی مسئول هر کشور یا منطقه به تلاقی دادن این اخباربا گزارش هایی که از راه های پنهانی گرد آوری شده است می پردازند و اطلاعات بدست آمده را در چهار طبقه بندی ؛ محرمانه، خیلی محرمانه، سرّی و بکلی سرّی قرار می دهند.
با گسترش امکانات تکنولوژی، اینترنت و گردش آزاد اخبار، چند سال است که طبقه بندی محرمانه از سیستم های اطلاعاتی خارج شده و طبقه بندی خیلی محرمانه نیز عملاً در حال خارج شدن از این سیستم می باشد.
پس از این مراحل، گزارش ها به عنوان داده های اطلاعاتی مهم در اختیار مسئولین گوناگون دولت بریتانیا و مشتریان بخش خصوصی و بازرگانی که در پرداخت بودجه بخش مونیتورینگ بی بی سی سهیم می باشند گذاشته می شود.
مونیتورینگ بی بی سی چه اطلاعاتی بدست می آورد؟
عمده اطلاعاتی که مونیتورینگ بی بی سی گرد آوری می کند در سه دسته؛ سیاسی، اقتصادی و نظامی می باشند. در یک سازمان اطلاعاتی نزدیک به هشتاد درصد اطلاعات گردآوری شده از منابعی که اصطلاحاً به آنان منابع آشکاریا باز گفته می شود بدست می آیند و این کار ظاهراً قانونی می باشد.
مونیتورینگ بی بی سی در واقع هشتاد درصد کار سازمان های اطلاعاتی بریتانیا را به عهده دارد. این منابع شامل؛ رسانه های گروهی؛ دیداری، شنیداری، نشریات اینترنتی و شبکه های اجتماعی، گوش کردن به سخنرانی های مقامات دولتی، سیاسی، نظامی، اقتصادی، اجتماعی،فرهنگی،علمی، مسئولین احزاب و گروه های سیاسی، سندیکا ها و اپوزیسیون دولت ها و هم چنین موارد ویژه مورد نیاز دولت بریتانیا و یا مشتریان این تشکیلات می باشند.
برای پوشش دادن به این روش جاسوسی، بی بی سی از نظر سازماندهی زیر مجموعه وزارت فرهنگ بریتانیا تعریف شده است. کارکنان آشکار و شناخته شده این بخش خود را روزنامه نگار یا کارشناس و تحلیلگر در رشته ای معرفی می کنند و به این بهانه ماهیّت جاسوسی در پوشش یک کار قانونی پنهان می شود.
بودجه سالانه مونیتورینگ
مونیتورینگ در چارچوب سازمانی بی بی سی جهانی قرار دارد. این سازمان دارای بودجه ای بیش از دویست و پنجاه میلیون پاوند در سال است و برای درآمد زایی بیشتر برخی از اطلاعات کسب شده را نیز بفروش می رساند. به این ترتیب این سازمان جاسوسی، کسب پر رونقی را اداره می کند و در واقع خودکفا می باشد.
بودجه این سازمان مستقیماً از سوی سهامداران این تشکیلات و مشترکان تجاری آن پرداخت می شود. مهمترین سهامداران این تشکیلات جاسوسی ؛ دفتر نخست وزیربریتانیا، وزارتخانه ها؛ بویژه دو وزارت امور خارجه، دفاع بریتانیا و دفتر کشور های مشترک المنافع (کامنولث) می باشند. از سال 2014 میلادی نیز بخشی از بودجه این تشکیلات از سوی مالیات دهندگان بریتانیایی پرداخت می شود.
تاریخچه مونیتورینگ بی بی سی
بی بی سی جهانی در سپتامبر سال 1929 میلادی پایه گذاری شد و ده سال بعد در سال 1939 در آغاز جنگ جهانی دوم بخش مونیتورینگ بی بی سی به آن افزوده شد. هدف این بخش دسترسی به اخبار رسانه های خارجی کشور های مورد توجه بریتانیا بود. مونیتورینگ بی بی سی، در دوران جنگ جهانی دوم خدمات ارزشمندی به دولت بریتانیا انجام داد، بویژه در بخش هایی که روزنامه نگاران خارجی دستشان کوتاه بود.
مونیتورینگ بی بی سی نقش مهمی در بحران جنگ سرد، درگیری های بالکان و خاور میانه، سقوط پرده آهنین کمونیستی و سرنگونی اتحاد جماهیر شوروی بازی کرده است.
نفوذ عوامل بی بی سی در دیگر رسانه ها
یکی از شگرد های بی بی سی این است که عوامل کهنه کار خود را در دیگر رسانه های کشور های گوناگون نفوذ دهد. رد پای این عوامل در رسانه های گوناگون فارسی زبان تاکنون دیده شده است.
هنگامی که اورونیوز قصد داشت بخش زبان های ترکی و سپس فارسی را به مجموعه خود بیافزاید مسئولیت سامان دادن این بخش ها به مدیر بخش زبان انگلیسی اورونیوز در فرانسه واگذار شد، و این شخص دو نفر را که دارای سابقه خدمت در بی بی سی بودند به مدیریت این بخش ها گمارد. رد پای عوامل بی بی سی در صدای آمریکا و رادیو فردا که دو رسانه وابسته به دولت آمریکا می باشند نیز دیده شده است.
بی بی سی عوامل وفادار خود را گاه به عنوان کارمند در رسانه های دیگر وارد می کند و برخی از این عوامل پس از چهره سازی! توسط بی بی سی به عنوان کارشناس و تحلیلگر به رسانه ها نفوذ داده شده و کنترل برنامه ها را بدست می گیرند. این عوامل سیاست های دولت بریتانیا را پیش می برند. بی بی سی همواره یک دوجین چهره های ظاهراً موجه! در اختیار دارد.
هیئت مدیره بی بی سی جهانی به پیشنهاد دولت بریتانیا از سوی ملکه منصوب می شود. ویلیام هیگ وزیر خارجه پیشین بریتانیا در گزارشی به پارلمان تاًکید کرد: « بی بی سی مانند حالا، همراه با وزیر خارجه، به تعیین اهداف، اولویت‌ها و مقاصد سرویس جهانی بی بی سی ادامه خواهد»
مونیتورینگ بی بی سی و ایران
این تشکیلات در مرزهای شمالی ایران در جمهوری های؛ آذربایجان، ارمنستان و گرجستان دفاتری دارد و به منظور ایجاد شبکه های جاسوسی در پوشش ژورنالیسم در ایران و کشورهای فارسی زبان از راه های گوناگون به استخدام عواملی در پوشش روزنامه نگار می پردازد. داوطلبین ایرانی برای انجام مصاحبه حضوری به یکی از این کشورها می روند و سپس عوامل اطلاعاتی بریتانیا زیر پوشش مصاحبه و آموزش خبرنگاری از قابلیت های گوناگون این داوطلبین آگاه شده و در نهایت نسبت به استخدام زبدگان آنان به عنوان منبع خبر و عامل برای سازمان های اطلاعاتی بریتانیا اقدام می کنند.
تلاش برای از تفرقه افکنی میان ایرانیان
همانگونه که در بالا اشاره شد بی بی سی به عنوان بازوی اجرایی وزیر خارجه، به تعیین اهداف، اولویت‌ها و مقاصد سیاسی دولت بریتانیا در ایران نقش مهم و سرنوشت سازی را بازی می کند. مردم ایران دخالت های هدفمند بی بی سی را در روشن کردن آتش انقلاب اسلامی در سال پنجاه و هفت فراموش نکرده اند. بی بی سی در زمینه سازی تنش های قومی میان مردم ایران یک عنصرسابقه دار! بشمار می رود و در این راستا از پشتیبانی گروه های تندرو،مسلح و وابسته نیز ابایی ندارد. متاًسفانه شماری از ایرانیان در این راه به این سازمان خدمت می کنند.
بی بی سی برای کنترل و هدایت افکار عمومی ایرانیان برخی از رسانه های فارسی زبان و حتی سایت های اینترنتی را به خدمت خود درآورده است. در این راستا رقابتی میان بی بی سی و اسرائیلی ها وجود دارد. اسرائیل نیز می کوشد که کنترل رسانه های فارسی زبان را بدست گیرد و دیده شده که برخی از رسانه های دیداری و شنیداری فارسی زبان با پخش برنامه های رادیو اسرائیل، هر یک به فراخور موقعیت خود میان بینندگان و شنوندگان ایرانی، ماهانه مبالغی میان چهارصد تا هشتصد دلار از رادیو اسرائیل دریافت می کنند. البته در این مورد بی بی سی حرف اول را می زند، بی بی سی موفق شد صدای آمریکا را نیز به حاشیه براند،هر چند که خود بی بی سی هم درحاشیه برخی از شبکه های خصوصی که برنامه های سرگرم کننده و سریال های تلویزیونی باب میل مردم ایران پخش می کنند قرار گرفته است، اما برخی شایعات حاکی از آن است که این شبکه ها نیز بازو های پنهان بی بی سی می باشند و در نهایت اهداف بی بی سی را اجرا می کنند.
مرز نامرئی جاسوسی و ژورنالیسم
تشخیص مرز میان روزنامه نگاری و جاسوسی کار ساده ای نیست، این دو حرفه از آغاز پیدایش با یکدیگر در رابطه تنگاتنگ بسر می برند و اغلب مکمل یکدیگر می باشند. یک جاسوس اگر دانسته های کسب کرده خود را در اختیار همگان قرار دهد می توان او را ژورنالیست تحقیقی لقب داد و یک روزنامه نگار اگر اخبار بدست آورده را تنها در اختیار یک نهاد یا سازمانی برای بهره برداری های وِیژه قرار دهد می توان او را جاسوس خطاب کرد، در هر دو مورد انگیزه این اشخاص می تواند مادی یا معنوی و یا هر دو این ها باشد.
پیوند ها:
https://www.gov.uk/government/organisations
http://www.publications.parliament.uk/pa/cm201012/cmselect/cmfaff/1058/1058.pdf
http://www.cira-jira.com/Vol%20%2017.1%202%20Shahidi%20April%202001.pdf
http://www.bbc.com/persian/institutional/2013/06/000001_bbc_persian_partners
سوم ژوئیه 2015
