کتاب دو جلدی «بالاحصار کابل و پیش آمدهای تاریخی»
بازتایپ و تدوین دیجیتال: قاسم آسمایی
درباره کتاب:
بالاحصار کابل، این دژ سرافراز که روزگاری چون نگینی بر دامنهٔ شرقی کوه شیر‌دروازه می‌درخشید، از کهن‌ترین و باشکوه‌ترین یادگارهای تاریخ این سرزمین است؛ یادگاری از عظمت، قدرت، مقاومت و زخم های پنهان در حافظهٔ روزگار. هر سنگ و دیوارش روایتگر فراز و فرودهایی است که بر پیکر تاریخ افغانستان گذشته و هنوز پژواک گام های شاهان و صدای شمشیر دلیران از حصارهایش به گوش می‌رسد.
این قلعهٔ بلند، تنها بنایی از سنگ، خشت و گل نیست، بلکه قلب تپندهٔ سیاست و صحنهٔ شور و شر قدرت در طول قرون بوده است؛ جایی که از فراز آن، فرمانروایان تقدیر ملت‌ها را رقم می‌زدند و در پس درهای بستهٔ آن، سرنوشت تاج و تخت‌ها دگرگون می‌گشت.
از همین جایگاه رفیع و رازناک، احمدعلی کهزاد، مورخ نام‌آور و وطن‌دوست خستگی ناپذیر، با پژوهش و ژرف‌کاوی سالیان، و با تکیه بر ده ها منبع معتبر و صدها اثر مکتوب، مجموعهٔ گران‌سنگ «بالاحصار کابل و پیش‌آمدهای تاریخی» را نگاشتند؛ اثری دوجلدی که نه‌تنها تاریخ کابل، بلکه روح پرآشوب و پرفراز ملت افغانستان را در آینهٔ رویدادهای بالاحصار بازتاب می‌دهد.
زنده یاد کهزاد در این اثر دل‌انگیز، سیر تاریخی بالاحصار را از روزگار کابل‌شاهان و یورش اعراب تا دوران بابر و اخلاف او، از عصر سدوزایی ها تا تهاجم انگلیس و ویرانی این دژ از جانب آنها، با قلمی شیوا و نگاهی موشکافانه بازگو می‌کند.
وی در کنار روایت رخدادها، از قصرها، باغ‌ها، تفرجگاه ها، کوچه‌ها و آبادی های کابل کهن نیز سخن می‌گوید و تصویری زنده و دل‌انگیز از سیمای تاریخی این شهر و باشندگان آن به‌دست می‌دهد.
در لابه‌لای صفحات این اثر، خواننده گویی در کوچه ها و پس‌کوچه های تاریخ کابل باستان گام می‌زند؛ جایی که دسیسه ها، خیانت‌ها، قدرت‌طلبی ها و انتقام‌جویی ها در دربارها موج می‌زند و شاهان و رجال در هراس از زوال قدرت، یکدیگر را قربانی جاه‌طلبی‌های خود می‌سازند. کهزاد چهرهٔ کریه این روزگار و شاهان تشنۀ قدرت و ثروت را بی‌پرده و بی‌پروا می‌نمایاند؛ روزگاری که در آن، خون بر سنگفرش قدرت ریخته می‌شد و شاهانی آزمند و بی عاطفه یی که برای حفظ تخت خود بر نزدیکترین اعضای خانوادۀ خود رحمی نمی کردند.
در کنار این روایات پرآشوب، نویسنده نگاه انسانی خود را نیز فراموش نمی‌کند. او از رنج مردمان کابل می‌گوید؛ از آنانی که در گردباد جنگ‌های خانوادگی و نزاع‌های سلطنتی، خانه و جان خود را می باختند و بار سنگین مالیات و بی‌عدالتی را بر دوش می کشیدند. در میان این ویرانی‌ها، کهزاد صدای خاموش مردم را از پس قرون به گوش امروز می‌رساند و نامهای وطنپرستان جان فدا و حامیان آزادی و مدافعان وطن و مردم را جاودانه می سازد.
این مجموعه، بازخوانی تاریخ افغانستان از درون دیوارهای قدرت است؛ تاریخی که نه از حاشیه، بلکه از مرکز حوادث روایت می‌شود. هر خشت و سنگ بالاحصار، راوی فصلی از جاه طلبی، شجاعت، خیانت، عشق و مقاومت است. از این‌رو، «بالاحصار کابل و پیش‌آمدهای تاریخی» را می‌توان کلیدی دانست برای گشودن درهای فهم هویت سیاسی و فرهنگی امروزۀ افغانستان، و پنجره ای روشن برای نگریستن به کابل و باشندگان دیرینه اش، شهری که همواره میان ویرانی و شکوه، زنده مانده است و زنده خواهد ماند.
قاسم آسمایی
نومبر 2025
