واهمه های زمینی
بازتایپ و تدوین دیجیتال: قاسم آسمایی
بازپخش: انتشارات راه پرچم
سخن چند در مورد رومان «واهمه های زمینی»
رومان «واهمه های زمینی» نوشته زنده یاد محمدنبی عظیمی نویسندهٔ کوشا و زیبانویس کشور است که قبلاً اقبال چاپ یافته و اکنون به ابتکار نشرات وزین راه پرچم به شکل دیجیتال در اختیار هموطنان قرار میگیرد، رومان عالی و زیبایی است که با ظرافت خاص چنان با مهارت نگاشته شده که خواننده با مرور چند صفحه نمیتواند آن را کنار بگذارد.
نویسنده در این رومان، تحولات اجتماعی و سیاسی افغانستان را در یک برهۀ طولانی (از بغاوت پنجشیر در سال 1354 تا تسلط طالبان 1375) در قالب داستان گنجانیده و شرایط دشوار زندگی مردم را بصورت ریالیستی در جامعهٔ عقب نگهداشته شده و فقیر افغانستان به تصویر کشیده است. نویسنده نشان میدهد که مردم با موجودیت تفاوتهای طبقاتی و ستم جنسیتی در جامعه زندگی میکنند و تلاش میکنند با آن کنار بیایند و مشکلات و سختی های زندگی را متحمل شوند.
قهرمان داستان دختر بنام شیرین است که در شرایط دشوار و پرتلاطم سیاسی در کشور ما رشد نموده و ناملایمات روزگار او را وادار به انجام کارهای نهایت سنگین و شاقه نموده است، وی پدرش را که شغل سلمانی دارد و از مهارت های ویژه برخوردار است، همانند همه اطفال، بهترین و عالیترین پدر دنیا میپندارد.
شیرین در کنار اینکه با پدر کمک مینماید، یک آرزوی انسانی هم در دل دارد و با کمال اشتیاق میخواهد مانند سایر دختران همسن و سالش به مکتب برود و بیاموزد، اما جبر روزگار و غربت مانع تحقق این آرزوی انسانی او میشود.
شیرین با وجود اینکه مکتب نرفته و آموزش ندیده، با آنهم قوه درک بالا دارد و برای او این مسئله که «اگر یک دختر فقیر به مکتب برود و آموزش ببیند، چرا برای مردم سوال برانگیز است. او با آنکه به مسجد میرود و درآنجا آموزش دینی از جمله قاعدهٔ بغدادی و پنج گنج را دنبال میکند، ولی تصور وی از آموزش در مکتب چیز دیگری است. او درک نموده که مکتب جای فراگیری علم و دانش و مسجد جای نماز گزاردن، عبادت و نیایش است»، او، مانند هزاران هموطن درددیده، ضرورت جدایی دین را از سیاست و حکومتداری درک نموده است. شیرین به تحقق همین آرزو میسوزد و دلش همیشه به هوای مکتب رفتن پَر میزند. با تأسف دردی که امروز بار دگر دامنگیر میلیونها دخت وطن شده است
در این رومان زیبا، گوشه های تلخ و شیرین زندگی در کشورما برجسته شده است، از یکسو وابستگی ها، تنگدستی ها، فقر و ستم جنسیتی و از جانب دیگر احساس مسئولیت، همکاری و حرمت به انسان بصورت عالی برجسته شده است که این امر خود ارزشمندی اثر را بیش از حد بیشتر نموده است. در حقیقت «واهمه های زمینی» نه تنها یک داستان، بلکه انعکاس واقعیتهای تلخ و شیرین زندگی در جامعهٔ مصیبت زدۀ ما است.
رومان «واهمه های زمینی» را اثری یافتم که هر خواننده از مطالعه آن حظ میبرد؛ زیرا نویسندهٔ مجرب با مهارت نهایت عالی و زیبایی خاص جهات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی زندگی حاکم در جامعه را همانند سایر آثار خویش به تصویر کشیده و خواننده پا بپای قهرمانان مثبت و منفی داستان، حوادث روزگار را تعقیب مینماید و راهش را در قلب خوانندهگانش باز مینماید.
نویسندهٔ چیرهدست، بر تمام وقایع و حوادث سیاسی کشور مکث نموده، با مهارت و ظرافت خاص مناسبات اجتماعی و تفاوتهای زندهگی در جامعه را که ناشی از مناسبات کهنه و تاریک سنتگرایی فیودالی و ما قبل آن بود، ترسیم نموده است. این رومان نابرابری اجتماعی افراد مختلف جامعه را از لحاظ امکانات و فرصت‌های متفاوتی که دارند برجسته میسازد. در حقیقت رومان «واهمه های زمینی» را می توان تصویر و انعکاسی از زنده گی واقعی مردم ما تعریف نمود.
این رومان نه یک داستان تاریخی است و نه رویدادی که با سرگذشت یک فرد مشخص گره خورده باشد، بلکه بیان وقایع و حوادثی است که در جامعهٔ ما عملاً بوقوع پیوسته و نویسنده آنرا در قالب داستانی با ماجراهای تلخ و دردآور یک جامعه سنتی بازنویسی و به شیوهٔ دیگر، تاریخ و حوادث اتفاق افتاده در کشور ما را بیان نموده است.
داستان آمیزهٔ از واقعیت های است که نویسنده آنرا دیده و با تصوراتی که در ذهنش شکل گرفته، زینت بخشیده است. نویسنده در به تصویر کشیدن سیماهای پرسناژهای که در داستان نقشی اساسی داشته اند، آنقدر با مهارت و ظرافت، با جزیات نهایت هنرمندانه و عالی حتی با ویژهگی های صورت و اندام و عملکردها ورفتارهای خوب و یا زشت شان تصویرنگاری نموده که این امر خود دید وسیع و ذهن روشن و قلم توانای نویسنده را بیان میدارد که خواننده شامل و محسور آن فضا میگردد.
داستان دارای عمق و پهنای گسترده بوده و محرومیتهای زن و مرد، بيچاره گی های دختری بنام شیرین و مادر سيه روزاش و زندگی پُرفراز و نشیب طبقات مظلوم و محروم جامعه ما را که همیشه بازیچه و بازیگر بازی بازیگران قدرتمند جامعه و گروهها بوده اند، ترسیم نموده است.
در بخشهای ازین داستان، چهرهٔ اصلی تاجران دین و مذهب برملا ساخته شده که چگونه آنها از عقاید و باورهای مردم بهره برده و با استفاده سوء از آن جهادی ها چگونه مردم ساده، متدین و عاجز جامعه را به عناصر شرير و روباط های آدمكش مبدل ساخته اند.
«واهمه های زمینی» فعالیتها و بغاوت های سازمان یافتهٔ تروریستی را که تحت نام اسلام و دفاع از آن از دهه هفتاد قرن بیست بدینسو در کشور آغاز یافت به طرز ریالیستی و دقیق به تصویر کشیده است. در این داستان رفتار و عملکرد جهادی ها با ظرافت ترسیم گردیده و ماهیت پنهان آنها به طرز دقیق کاویده شده است. خلاصه «واهمههای زمینی» یکی از بینظیرترین داستانهای است که با زیباترین وهنرمندانه ترین شکل به شیوهٔ ریالیستی نگاشته شده است و در آن پیوند زندگی با همه پدیدههای روزگار وفق یافته است.
نشر دیجیتالی این اثر ناب را برای همه فرهنگیان و خواننده گان این اثر ارزشمند تبریک عرض نموده و از زحمات مبارز و روشنگر خستگی ناپذیر محترم قاسم آسمایی گران ارج و انتشارات راه پرچم دراین راستا صمیمانه ابراز سپاس و امتنان نموده و موفقیت های بیشتر در تمام عرصه های زنده گی برایشان آرزو میدارم. روح نویسنده شاد و یادش گرامی باد.
دوکتور نظیفه توخی
