در دنیای دیجیتالی امروز، انسان‌ها به مراتب آسیب پذیرتر شده اند!
دیوارها موش دارند و موشها گوش!
این مثل یا زبانزد عام در سال‌های حاکمیت استبداد کبیر و صغیر در کشور ما که سخن‌چینی و جاسوسی از زنده‌گی خصوصی مردم بسیار گسترده شده بود، مورد کاربرد عام و خاص قرار داشت و هدف از ان این بود که حتا از سخنان درون خانه شما نیز سرکار آگاه میشود. جالب است که باری ادوارد اسنودن این چهر شناخته شده در افشاگری جهانی، در حساب تویتری شخصی خود در بیست و یکم اکتوبر سال 2021 همین زبانزد مشهور وطنی ما را به زبان فارسی نگاشته بود که “دیوار ها موش دارند و موش ها گوش”. باید یادآوری گردد که ادوارد جوزف اسنودن افشاگر مشهور کنونی و کارمند سابق سازمان اطلاعات مرکزی امریکا یا سی آی ای در یک افشاگری بی‌مانند از عملیات بزرگ جاسوسی و مراقبت گسترده جهانی پرده برداشت. بنابر مدارک اسنودن این برنامه‌ها که شامل جاسوسی از مردم عادی و شخصیت‌ها در مکالمات تلفنی، ایمیل‌ها و موترهای جستجوگر انترنتی در تمام کشورهای جهان و بدون رعایت مرزهای سیاسی صورت می‌گرفته است، در درجه اول توسط آژانس امنیت ملی ایالات متحده امریکا انجام می‌شدند. افشاگری های اسنودن، آغاز رسانه یی شدن اطلاعات مربوط به افشاگری‌های جاسوسی گسترده در جهان بوده است. اسنودن در بیستم ماه می 2013 از محل کارش که تاسیسات متعلق به آژانس امنیت ملی امریکا در هاوایی بود به هنگ کنگ پرواز کرد و در اوایل جون هزاران مدرک طبقه بندی شده آژانس را در اختیار روزنامه نگاران “گلن گرینوالد”، “لورا پویترس” و “اون مک اسکیل” گذاشت. هنگامی که این مطالب در روزنامه های گاردین و واشنگتن پست به چاپ رسیدند، وی مورد توجه خبرگزاری‌های بین المللی قرار گرفت. مدارک بیشتری توسط اشپیگل و نیویارک تایمز انتشار یافتند. بربنیاد این افشاگری‌ها، آژانس امنیت ملی امریکا تمام تلفون‌ها، ایمیل‌ها و دیگر تبادلات انترنتی و مخابراتی رهبران دولتی، جریان های سیاسی، رسانه‌ها، اتحادیه های کارگری و مدنی و همچنان شهروندان عادی را همواره می‌شنیدند و به دست می‌آوردند که به مثابه نقض کامل قانون اساسی آن کشور در ارتباط به حریم خصوصی پنداشته شده و مورد اعتراض گسترده جهانی قرار گرفت و به یک رسوایی بزرگ تاریخی مبدل گردید.
همین اسنودن بود که برای نخستین بار پس از انفجار پیچرها در لبنان بیان داشت که این انفجارها از اثر مواد منفجره جاسازی شده در آن دستگاه‌های مخابراتی بوده است و این اقدام یک مرحله تازه‌یی از جنگ سایبری را به نمایش گذاشت.
رویدادهای هفتم سپتمبر 2024 لبنان نشان داد که از وسایل ارتباط جمعی در دنیای مجازی و انترنت که تسهیلات بی‌مانند و در حقیقت انقلاب اطلاعاتی را در جهان بوجود آورده و کیفیت زنده‌گی مردمان جهان را دگرگون ساخته است، نه تنها به منظور جاسوسی استفاده می‌گردد؛ بل اینکه به مثابه یک سلاح بسیار کشنده نیز مورد کاربرد قرار دارد. در این جنگ سایبری، از پیجرها، واکی تاکی ها و بویژه تلفون های هوشمند و همراه به مثابه آله‌های منفجرکننده، کشنده و تخریب کننده نیز استفاده میشود که فاز جدید و فصل بسیار خطرناکی را در این زمینه و عرصه گشوده است. در مجموع چنین استفاده از وسایل ارتباط جمعی، امنیت کاربران این وسایل ارتباطی را در سراسر جهان، بطور کامل به خطر مواجه کرده است.
در این زمینه اداره اطلاعات نظامی و موساد سرویس اطلاعات خارجی اسرائیل که برای تعقیب و از بین بردن دشمنان آن کشور در سراسر جهان شهرت دارد، با استفاده از پیجرها و بیسیم های واکی تاکی اعضای گروه شبه نظامی در لبنان و سوریه را مورد هدف قرار داد که مقصد از ان کشتن و زخمی ساختن پنج هزار عضو حزب الله در دو دقیقه بود و اذعان می‌گردد که این سنگین ترین ضربه امنیتی و انسانی در طول تاریخ فعالیت این گروه شبه نظامی بوده است. موساد این دستگاه ها را طوری دستکاری کرده بود که منفجر شوند و جراحات ویرانگری ایجاد کنند و بیشترینه مجروحان بینایی خودها را از دست دادند. هدف این حمله نابودی استراتژیک دشمنان نبود، بلکه تلاش برای معلول کردن و متلاشی کردن هر چه بیشتر افراد و ایجاد رعب و وحشت در سراسر لبنان بود. عاملان این جنایت تنها به دنبال هدف‌گیری رزمندگان نبودند، چراکه این دستگاه‌ها توسط افراد مختلفی استفاده می‌شدند. در عوض، هدف آن‌ها گسترش ترس بی‌هدف بود، بدون تمایز میان سربازان، غیرنظامیان یا کودکان.
ماهیت بی‌هدف این حمله نقض آشکار حقوق بین‌الملل است و به عنوان یک جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت به شمار می‌رود. حقوق بشردوستانه بین‌المللی، مطابق با کنوانسیون‌های ژنو، به‌طور صریح حمله به غیرنظامیان را ممنوع می‌کند. اما اقدامات اسرائیل در این مورد، بی‌توجهی آشکاری به این اصول نشان می‌دهد. وقتی یک دولت آگاهانه کادر پزشکی، کودکان و غیرنظامیان را هدف قرار می‌دهد، مرزهای درگیری نظامی را رد کرده و وارد حیطه جنایات تروریستی میشود. در همان زمان بیست و دو نفر از کارشناسان ارشد حقوق بشر سازمان ملل، با انتشار بیانیه‌یی اعلام کردند دستکاری مخرب هزاران پیجر و بیسیم که به‌طور همزمان در سراسر لبنان و سوریه منفجر شدند، نقض «ترسناک» قوانین بین‌المللی است و آن را محکوم کردند.
آنچه این جنایت را بدتر می‌کند، همدستی دولت‌های غربی، به‌ویژه ایالات متحده است که یا چشم خود را به روی این فاجعه بستند یا به‌طور فعال از آن حمایت کردند. با خودداری از محکومیت این اقدامات، در عمل آن‌ها را تأیید کرده‌اند.
نتایج این بازی های بزرگ استخباراتی در دنیای دیجیتالی را در ترور رهبران حماس و حزب الله، سقوط بالگرد حامل رئیس جمهور ایران و در نتیجه شکست حزب الله، سقوط رژیم بشار اسد و به حاشیه رانده شدن و به خطر افتیدن رژیم ایران به درستی می‌بینیم.
با جمع بندی این رویدادها به این نتیجه می رسیم که استفاده از وسایل ارتباط جمعی از بستر انترنت و کاربرد رایانه ها، وسایل الکترونیک به شمول تلفون های هوشمند که به شکل سیستماتیک تمام داده های شخصی و بسیار محرم هر استفاده کننده در آن به سرعت و سهولت ذخیره میشود، دنیای عظیمی از معلومات و داده ها به دسترس نهادهای که از آن سوء استفاده می‌کنند، قرار می‌گیرد. حالا از طریق این وسایل الکترونیک که روی هم رفته همه در دسترس دارند، دقیق‌ترین و کاملترین معلومات به شمول فعالیت‌های عادی روزانه ثبت و ضبط می‌گردد و به آسانی مورد سوء استفاده قرار می‌گیرد که باید هوشمندانه و با دقت از ان بهره برد.
امروزه دولت‌ها در حال از دست دادن این قدرت، در کنار قدرت‌های غیردولتی اند. این باور نکردنی است که هویت دیجیتال ما نه متعلق به ما باشد و نه متعلق به دولت. بنابر گفته کارشناسان این هویت «پراکنده در دنیای‌های دیجیتال بی‌شماری با مالکیت خصوصی، صاحبان بسیاری دارد که هیچ‌کدام ما نیستیم: یک بانک خصوصی کدهای شناسایی شما و تمام سابقه خرید شما را در اختیار دارد. فیسبوک از اینکه چه کسی و چه چیزی را دوست دارید به خوبی آگاه است. ایکس هر ایده کوچکی را که توجه شما را جلب کرده است به یاد می‌آورد. اپل و گوگل بهتر از شما می‌دانند چه چیزی می‌بینید، می‌خوانید، می‌خرید، با چه کسی ملاقات میکنید، چه زمانی و کجا. «یک کنسرسیوم بزرگ فناوری مالی به شما کمک می‌کند تا هویت خود را تأیید کنید یا به عبارت دیگر، ثابت کنید که شما… همان کسی هستید که هستید.» فیسبوک تقریبن میداند که شما چه کار میکنید، کجا میروید و یا اینکه چه عکس‌های در گالری موبایلتان دارید، یا به کی پیام دادید و حتا همین حالا که در حال خواندن پست هستید افراد فیسبوک و دیگر رسانه های اجتماعی شما را زیر نظر دارد!!
در دنیای دیجیتالی امروز همه در برابر حمله‌های سیستماتیک سایبری و سوء استفاده از داده ها، آسیب پذیریم؛ نه تنها رضاکارانه تمام معلومات مورد نیاز نهادهای بزرگ و مهم استخباراتی را بطور کامل در اختیار آن‌ها قرار میدهیم، بل اینکه آن را به گونه منظم تازه و دقیق نیز می‌سازیم. بدون آن که بدانیم این وسایل به شمول تلفون های هوشمند می تواند روزی و در صورت ضرورت به یک بمب دستی نیز مبدل گردد!؟
دراین دنیای دیجیتالی باید چنان با احتیاط گام برداشت و دانست که تمام وسایل الکترونیک هوشمند در منزل و دفتر و خارج از آن حتا در مکانهای عمومی با دوربین‌های امنیتی نظارتگر، همه عمل‌های ما را مراقبت، ضبط و ثبت می‌کنند و حالا با بکار برد هوش مصنوعی این تونایی‌ها به مراتب قویتر و خطرناکتر شده است. بنابرآن ضرور است که آن زبانزد عام را بسیار بسیار گسترده تر و عمیق‌تر از آنچه بوده است، آویزه گوش خود سازیم که “دیوارها موش دارند و موشها گوش”!!
منابع: دانشنامه ویکیپیدیا و شبکه جهانی انترنت.
دستگیر صادقی
دسمبر 2024
