بحث در مورد اصول جدید مدیریت جهانی و دستور کار دوجانبه
بمناسبت سفر آتی رسمی ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه به جمهوری خلق چین
ویکتور پیروژنکو (VICTOR PIROZHENKO)
ا. م. شیری- بی‌تردید، روسیه و چین، البته، با همراهی و کمک کشورهای دوست خود در آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین، قطار تاریخ را که در سال‌های ١٩٩٠ از ریل خارج شد، همانند قرن بیستم دوباره به روی ریل توسعه و تکامل، و رد هژمونی و سلطه‌جویی غرب به فرماندهی آمپریالیسم آمریکا قرار خواهند داد.
جامعۀ متخصص چین دیدار ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه از جمهوری خلق چین در تاریخ ١۶ تا ١٧ مه و مذاکرات وی با رئیس جمهور چین شی جین‌پینگ را به عنوان یک رویداد مهم و به خصوص مهم در سیاست خارجی ارزیابی میکند.
همانطور که ژانگ هانهویی، سفیر چین در روسیه گفت، از دیدار دو رهبر، دو دوست قدیمی در چین، با علاقه‌مندی و امیدواری برای توسعۀ بیشتر روابط مشارکت راهبردی جامع انتظار می‌رود. خبرگزاری شینهوا در آستانۀ سفر رسمی رئیس جمهور روسیه به چین، مصاحبۀ مفصلی با ولادیمیر پوتین انجام داد.
وانگ ونبین، سخنگوی وزارت امور خارجۀ چین گفت: شی جین‌پینگ، رئیس جمهور چین در سفر آتی ولادیمیر پوتین بمناست هفتاد و پنجمین سالگرد برقراری روابط دیپلماتیک بین چین و روسیه، با رئیس جمهور روسیه در مورد روابط دوجانبه و همکاری در زمینه‌های مختلف و همچنین، در مورد مسائل بین‌المللی و منطقه‌ای مورد علاقۀ دو کشور، مذاکره و تبادل نظر خواهد کرد.
بخش بین‌المللی دستور کار مذاکرات اساساً شامل موضوع بحران اوکراین خواهد بود. تأثیر آن بر اقتصاد جهان و بر بازارهای جهانی که برای چین بسیار مهم است، موضوع دائمی تحلیل کارشناسان چینی است.
بدیهی است که پکن به دلایل زیادی به پایان سریع نه تنها مرحلۀ نظامی بحران اوکراین، بلکه به پایان خود بحران علاقه‌مند است. با این حال، چین درک میکند که راه‌حل این موضوع تنها در فرآیند ایجاد نظم جهانی عادلانه‌تر بر اساس اصول منافع متقابل و رد «بازی حاصل جمع صفر» که توسط مقامات و کارشناسان چینی دائماً مورد تأکید قرار داده می‌شود، امکان‌پذیر است.
آمریکا در حال حاضر چنین بازی «حاصل جمع صفر» غرب در برابر روسیه و چین را رهبری میکند. در چارچوب گذار آمریکا به سرکوب آشکار توسعۀ اقتصادی چین، راه حل وظیفۀ مهم اقتصادی خارجی پکن، یعنی جلوگیری از پیوستن اتحادیۀ اروپا به تحریم‌های شدید آمریکا علیه جمهوری خلق چین را پیچیده میکند و در مسیر دسترسی چینی‌ها به بازارهای آن موانعی به وجود می‌آورد.
برای حل بحران اوکراین، باید علت اساسی آن، یعنی تمایل آمریکا برای بازگرداندن هژمونی خود از طریق سیاست‌های بلوکی و تشکیل بقول چینی‌ها «گروه‌های باریک» برای مقابله با کشورهایی که آمریکایی‌ها آن‌ها را رقیب خود می‌دانند، از میان برداشته شود.
بحران اوکراین در اروپا، در واقع، دست‌ابزار آمریکا برای جمع کردن اروپایی‌ها به دور خود برای مهار روسیه است. در منطقۀ آسیا و اقیانوسیه نیز وضعیت به همین منوال است. در آنجا، آمریکا برای جلب چین به یک بحران مشابه بحران اوکراین، مدت‌هاست که نقش «اوکراینی‌ها» را به تایوان و اخیراً به فیلیپین محول کرده است.
بنابراین، از نظر چین و همچنین، روسیه، حل بحران اوکراین یک فرصت است برای آزمایش اصول عادلانه‌تر مدیریت جهان و از این منظر، طرح چین برای حل مسئلۀ اوکراین کاملاً مناسب به نظر می‌رسد. از این لحاظ، چین بعنوان تنها میانجی سازنده، به بی‌طرفی پای‌بند است و اصول عادلانه‌ای شامل رو در رو قرار ندادن طرفین در مقابل یکدیگر؛ مشارکت برابر اوکراین و روسیه در هر کنفرانس برای حل بحران اوکراین؛ بحث برابر در مورد همۀ پیشنهادات صلح را برای حل و فصل مطرح میکند.
روسیه موافقت کرد که آن را به عنوان مبنایی در نظر بگیرد و طرفین در نشست احتمالی، جزئیات این طرح را البته، در چارچوب پیشرفت و نتایج احتمالی عملیات نظامی ویژه، مورد بحث و بررسی قرار دهند. این امکان وجود دارد که نوعی خط توافقی در مورد کنفرانس آتی در سوئیس در مورد به اصطلاح «فرمول صلح» با شرایط غربی که رژیم کی‌یف با حمایت متولیان غربی خود فعالانه آن را ترویج میکند، ترسیم شود.
موضوع اوکراین به احتمال زیاد از زاویۀ دید دیگر، از منظر تحریم‌های ثانویۀ آمریکا علیه شرکت‌های چینی که با روسیه همکاری می‌کنند، مورد بحث قرار خواهد گرفت. این وضعیت، باعث نگرانی چین نیز شده است. کارشناسان چینی اذعان دارند که این امر در روابط عادی اقتصادی و تجاری بین چین و روسیه موانعی ایجاد کرده است.
مشکلات پس از اعمال تحریم‌های آمریکا علیه حدود ٢٠ شرکت چینی متهم به حمایت از بخش‌های نظامی-صنعتی و انرژی در اقتصاد روسیه پیش آمد. داده‌های گمرک نشان می‌دهند که صادرات چین به روسیه در آوریل ٢٠٢۴ از ۶۶.١٩ میلیارد یوان در آوریل ٢٠٢٣ به ۵٩.١٩ میلیارد یوان (٨.١٧ میلیارد دلار) در آوریل ٢٠٢۴ کاهش یافت.
در امر تسویه حساب‌های دوجانبه به روبل و یوان نیز وضعیت نگران‌کننده‌ای ایجاد شده است.
چین از تلاش‌های آمریکا برای نقض حق مشروع چین برای انجام مبادلات اقتصادی با روسیه و سایر کشورها خشمگین است و آشکارا از جستجوی فوری راه‌هایی برای حل این مشکل صحبت میکند. ناظران چینی مطمئن هستند که هر دو طرف راه خروج از این وضعیت را پیدا خواهند کرد.
علاوه بر این، هیچ دلیلی برای اغراق در تأثیر تحریم‌های آمریکا بر تجارت روسیه و چین وجود ندارد. پیامدهای منفی آن‌ها فقط در دو ماه گذشته – مارس و آوریل – ظاهر شد. اگر سه ماهۀ اول سال جاری را مورد توجه قرار دهیم، حجم مبادلات تجاری دوجانبه چین و روسیه نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۵.٢ درصد افزایش یافته و به ۵۶.٨ میلیارد دلار رسیده است.
در حالت کلی، مبادلات تجاری بین چین و روسیه در سال‌های اخیر به طور پیوسته افزایش می‌یابد. بطوریکه در سال ٢٠٢٣ به ٢۴٠.١ میلیارد دلار رسید و به هدف ٢٠٠ میلیارد دلار که در اصل نشان‌دهندۀ ثبات بالا و چشم‌انداز گسترده برای همکاری‌های سودمند متقابل است، زودتر از موعد رسید.
بی‌تردید، در جریان مذاکرات پوتین و شی طرفین تلاش خواهند کرد تا تحریم‌های ثانویۀ آمریکا را قبل از ایجاد مشکلات جدی‌تر در تعامل تجاری و اقتصادی روسیه و چین خنثی کنند. برای حل این موضوع، دو کشور بزرگ و واقعاً مستقل از تمام توانایی‌های لازم برخوردار هستند.
نظر کلی ناظران و کارشناسان چینی این است که مشکلات پیش روی تجارت بین چین و روسیه در روند توسعۀ سریع قابل کنترل و با ابزارهای مناسب قابل حل است. روزنامۀ رسمی چینی انگلیسی زبان گلوبال تایمز با استناد به سخنان آندری رودنکو، معاون وزیر خارجۀ روسیه مبنی بر اطمینان مسکو در حل مسائل مربوط به تسویه حساب‌ها با چین، این نظر را تقویت میکند.
اما علیرغم اهمیت دستور کار جهانی و وجود چالش‌های مشترک خارجی، روابط روسیه و چین قبل از هر چیز به خودی خود مهم و از پایداری داخلی توسعه برخوردار است.
حوزه‌های جدید مانند تجارت خدمات و الکترونیک فرامرزی در همکاری‌های دوجانبه در حال ظهور هستند. پروژۀهای کلیدی بین دولتی، مانند خط لولۀ نفت چین-روسیه، به طور پیوسته در دست اجرا هستند.
لیو ژئوسونگ، مدیر بخش امور آوراسیا در وزارت بازرگانی جمهوری خلق چین در یک کنفرانس مطبوعاتی در ٧ مه گفت که قطعاً تلاش‌هایی برای گسترش بیشتر همکاری‌ها در تجارت و سرمایه‌گذاری، افزایش انعطاف‌پذیری زنجیره‌های صنعتی و تدارکات، همچنین، در ایجاد شرایط مساعد برای گسترش تجارت دوجانبه به عمل خواهد آمد (بدیهی است که او از جمله، به مقابله با تحریم‌های ثانویۀ آمریکا اشاره دارد).
کارشناسان چینی عموماً انتظار دارند که سفر رئیس جمهور روسیه به چین و مذاکرات بین هیئت‌های نمایندگی دو کشور «از آنجایی که چین و روسیه تا حد زیادی به یکدیگر وابسته و مکمل یکدیگر هستند»، در نهایت به توافقات خاصی در زمینۀ تعامل در حوزه‌هایی مانند انرژی، صنایع هوافضا، مهندسی شیمی، آموزش، حمل و نقل، ساخت زیرساخت‌های صنعتی، کشاورزی، آموزش و علوم منجر شود.
نقل از: بنیاد فرهنگ راهبردی
٢٧ اردیبهشت- ثور ١۴٠٣
