تشدید شورش در قزاقستان، در بحبوحه کشمکش‌های روسیه و آمریکا
کارشناس: آمریکا از ترس کمرنگ شدن نفوذ خود در آسیای مرکزی، حضور روسیه در قزاقستان را لکه‌دار می‌کندنویسنده: «کائو سیچی» و «خو یلو»مترجم: سایت «۱۰ مهر»برگرفته از : گلوبال تایمز، ۹ ژانویه ۲۰۲۲ *
غرب از مدت‌ها قبل در تلاش است تا قزاقستان را وارد حوزه نفوذ خود کند. لی گفت که طرح تهدید روسیه تنها نشان‌دهنده ترس آنها برای از دست دادن بیشتر نفوذ خود در منطقه است.
لی یونگهوی، محقق ارشد آکادمی علوم اجتماعی چین، خاطرنشان کرد که گرچه ایالات متحده از مبارزه ژئوپلیتیکی خود در آسیای مرکزی دست نخواهد کشید، اما با توجه به اینکه استراتژی آن در منطقه در حال محدود شدن است، نمی‌تواند نفوذ زیادی اعمال کند. لی گفت: «این کشور تنها می‌تواند از طریق سازمان‌های غیردولتی خود در منطقه نفوذ کند و بعید است که با روسیه به‌صورت علنی مقابله نماید.»
وضعیت در قزاقستان اساساً تا یکشنبه (روز انتشار این مقاله در گلوبال تایمز، مترجم) تثبیت شده است و در روزهای اعتراضات خشونت‌آمیز ضدِ دولتی، نزدیک به ۶۰۰۰ نفر (این رقم بعداً به بیش از ۸۰۰۰ نفر افزایش یافته است، مترجم) از‌جمله رئیس سابق اطلاعات این کشور توسط نیروهای امنیتی دستگیر شده‌اند. جهان به این می‌اندیشد که چرا در قزاقستان، یک کشور باثبات در آسیای مرکزی، مرگ‌بارترین کشمکش‌های داخلی که یک جمهوری شوروی سابق در دهه‌های اخیر به خود دیده است، اتفاق می‌افتد و این که چه زمانی این هرج‌و‌مرج پایان خواهد یافت.
پس از آن که روسیه برای فرو نشاندن کشمکش‌های داخلی به‌طور چشمگیری به قزاقستان کمک کرد، نزاع بین واشنگتن و مسکو نیز تشدید می‌شود؛ روسیه در پاسخ به اظهارات آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، مبنی بر اینکه قزاقستان ممکن است برای خلاص شدن از شر نیروهای روسی کار دشواری داشته باشد، با طعنه گفت که ایالات متحده باید به‌جای این حرف‌ها، در مورد مداخلات نظامی خود در سراسر جهان فکر کند.
کارشناسان چینی پیش‌بینی کردند که روابط آتی روسیه و قزاقستان به سطح بالاتری ارتقاء خواهد یافت، در حالی که روابط بین ایالات متحده و قزاقستان و همچنین سایر کشورهای آسیای مرکزی به ناچار پس از این بحران کاهش خواهد یافت.
آنها گفتند که سروصداهایی که سعی در ایجاد شکاف بین روسیه و قزاقستان دارند، ظاهراً تاکتیک قدیمی غرب است که همیشه به جلب نظر دولت‌های آسیای مرکزی اختصاص داشته است. چنین تاکتیکی مضحک است و نشان می‌دهد که آنها از کاهش نفوذ خود در منطقه می‌ترسند.
از آنجایی که روسیه قبلاً نیروهای خود را به قزاقستان فرستاده و به کنترل اوضاع امنیتی کمک کرده است، ایالات متحده فقط می‌تواند به فشار دیپلماتیک خود بیفزاید. به گفته کارشناسان، تحریم‌های بیشتر آمریکا علیه قزاقستان و روسیه به بهانه مداخله سیاسی می‌تواند قابل انتظار باشد، اما تأثیر زیادی نخواهد داشت.
فیوز انفجاری
ساکنان قزاقستان به‌دنبال افزایش شدید قیمت سوخت در هفته گذشته به خیابان‌ها آمدند، اما اعتراضات به‌سرعت گسترش یافت و به نارضایتی‌های اقتصادی و سیاسی فرا‌روئید.
دفتر ریاست‌جمهوری قزاقستان پس از جلسه توجیهی امنیتی به ریاست قاسم جومارت توکایف رئیس‌جمهور در بیانیه‌ای اعلام کرد که وضعیت را تثبیت کرده‌اند و «تعدادی از تأسیسات راهبردی تحت حفاظت گروه متحد حافظ صلح کشورهای عضو سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) در‌آمده‌اند». مقامات امنیتی و اطلاعاتی به توکایف اطلاع دادند که به اقدامات «پاکسازی» ادامه می‌دهند.
تحلیلگران چینی در امور آسیای مرکزی می‌گویند که وضعیت قزاقستان برای مدت‌های طولانی پیچیده بوده است. در ظاهر همه چیز آرام به‌نظر می‌رسد، اما عناصر ناپایدار زیادی در داخل وجود دارد. افزایش قیمت سوخت فقط فیوز انفجار بود.
لی جیانمین رئیس موسسه مطالعات آسیای مرکزی در دانشگاه نرمال شمال غربی، گفت که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، در قزاقستان در ۳۰ سال گذشته، علیرغم شنیده شدن مخالفت‌های دایمی در داخل کشور، رهبران ارشد سیاسی عمدتاً بدون تغییر باقی مانده و این صداها به طریقی سرکوب شده است.
شکاف بزرگ بین ثروتمندان و فقرا، که با همه‌گیری کووید ــ ۱۹ تشدید هم شده است، وضعیت را بدتر کرده است. لی گفت که با توجه به ویژگی‌های ژئوپلیتیک قزاقستان، نمی‌توان نقش نیروهای خارجی را در تحریک ناآرامی‌ها یا حتی انقلاب رنگی رد کرد.
به گزارش اسپوتنیک به نقل از شبکه خبر ۲۴ قزاقستان، مردی که در آلماتی بازداشت شده، اعتراف کرده است که پس از دریافت پیشنهادی بیش از ۲۰۰ دلار از سوی افراد ناشناس برای شرکت در تظاهرات کشور همسایه، از قرقیزستان بدانجا آمده است.
رسانه‌ها دربارۀ این شورش‌ها گزارش دادند که نزدیک به ۶۰۰۰ نفر، از‌جمله خارجیان، در قزاقستان دستگیر شده‌اند.
یک کارشناس گفت که گام بعدی برای قزاقستان ریشه‌کن کردن تروریست‌ها است، اما بازگرداندن نظم عمومی ممکن است مدتی طول بکشد.
ایالات متحده هنوز دردسرساز است
ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه و قاسم جومارت توکایف همتای قزاقستانی وی روز شنبه (۸ ژانویه، مترجم) گفتند که رهبران کشورهای عضو سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) به‌زودی برای گفت‌وگو در مورد ناآرامی‌ها در قزاقستان ملاقات خواهند کرد.
توکایف در گفت‌وگوی تلفنی پوتین را از ناآرامی‌های قزاقستان مطلع کرد و خاطرنشان کرد که اوضاع در حال تثبیت است. او از شرکای قزاقستان در سازمان پیمان امنیت جمعی، به‌ویژه روسیه، برای کمک آنها تشکر کرد. پوتین و توکایف در مورد اقدامات انجام شده برای برقراری نظم در قزاقستان تبادل‌نظر کردند.
ژانگ هونگ، کارشناس مطالعات اروپای شرقی از آکادمی علوم اجتماعی چین به گلوبال تایمز گفت: «از آنجایی که روسیه در زمانی حساس از دولت قزاقستان حمایت کرد، همکاری این کشور با روسیه بیشتر تقویت خواهد شد و اعتماد متقابل در زمینه نظامی و امنیتی به سطح بالاتری ارتقا خواهد یافت».
ژانگ گفت، بدیهی است که ایالات متحده منتظر نخواهد بود تا قزاقستان به بخشی از حوزه نفوذ روسیه تبدیل شود، زیرا قزاقستان یک کشور مهم در قلب آسیا و یک تولیدکننده انرژی است که ایالات متحده در آن سرمایه‌گذاری‌های قابل‌توجهی دارد. او گفت: زمانی که اوضاع تثبیت شود، آمریکا که مشکل‌ساز معمولی است ، ممکن است تحریم‌هایی را علیه قزاقستان یا روسیه به اتهام دخالت روسیه در کشورهای دیگر اعمال کند. این کارشناس اشاره کرد که حضور نظامی نیز احتمالاً بهانه‌ای برای فشار غرب در نشست آتی شورای روسیه ــ ناتو و مذاکرات امنیتی دوجانبه بین روسیه و آمریکا در ژنو خواهد بود.
بلینکن با انتقاد از حضور نیروهای روسی گفت: «یکی از درس‌های تاریخ اخیر این است که وقتی روس‌ها در خانه شما هستند، گاهی اوقات وادار کردنشان به ترک آنجا بسیار دشوار است».
وزارت امور خارجه روسیه به سخنان بلینکن با کلمات تندی پاسخ داد: «وقتی آمریکایی‌ها در خانه شما هستند، زنده ماندن، مورد دزدی یا تجاوز جنسی قرار نگرفتن برایتان دشوار است».
رسانه‌ها گزارش دادند که نیروهای اپوزیسیون از غرب می‌خواهند که «دخالت کند» و از بازسازی «ساختاری مانند اتحاد جماهیر شوروی» توسط روسیه جلوگیری نماید. مجله فارین پالیسی می‌گوید این احتمال وجود دارد که روسیه توسعه‌طلب از آشفتگی داخلی قزاقستان به‌عنوان بهانه‌ای برای تصرف بخش‌هایی از شمال قزاقستان استفاده کند. اما به گفته یک کارشناس، استراتژی امنیت ملی روسیه گرفتن خاک همسایگان نیست و اعزام نیرو برای کمک به قزاقستان برای ثبات و صلح منطقه‌ای است و این اقدام از منظر حقوق بین‌الملل قانونی می‌باشد.
غرب از مدت‌ها قبل در تلاش است تا قزاقستان را وارد حوزه نفوذ خود کند. لی گفت که طرح تهدید روسیه تنها نشان‌دهنده ترس آنها برای از دست دادن بیشتر نفوذ خود در منطقه است.
لی یونگهوی، محقق ارشد آکادمی علوم اجتماعی چین، خاطرنشان کرد که گرچه ایالات متحده از مبارزه ژئوپلیتیکی خود در آسیای مرکزی دست نخواهد کشید، اما با توجه به اینکه استراتژی آن در منطقه در حال محدود شدن است، نمی‌تواند نفوذ زیادی اعمال کند. لی گفت: «این کشور تنها می‌تواند از طریق سازمان‌های غیردولتی خود در منطقه نفوذ کند و بعید است که با روسیه به‌صورت علنی مقابله نماید.»
اگرچه چین نیازی ندارد و قصد آن را هم ندارد که مانند سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) در استقرار نیروهای حافظ صلح در آنجا شرکت کند، اما تحلیلگران می‌گویند چین می‌تواند در زمینه‌های همکاری و کمک اقتصادی و نیز مبارزه با تروریسم از آن حمایت و به قزاقستان همسایه برای بازگرداندن ثبات و تحقق اصلاحات موثر و توسعه اقتصادی بلندمدت کمک کند.
لی گفت: «چین به امنیت اتباع خود در قزاقستان اهمیت می‌دهد. همچنین لازم است که ما نسبت به سرریز ناآرامی‌ها برای تأثیرگذاری بر ثبات مناطق مرزی هوشیار باشیم»، با اشاره به اینکه چین همچنین می‌تواند تحت چارچوب سازمان همکاری شانگهای از قزاقستان حمایت ضدِ تروریسم به‌عمل آورد.
