۸۰ سال پس از جنگ، آمریکا هنوز بر اوکیناوا چنگ انداخته است
رسانه انگلیسی در مقاله‌ای با اشاره به اینکه جزیره اوکیناوا بیش از نیمی از نظامیان آمریکایی در ژاپن را در خود جای داده، گزارش داد که مردم این جزیره از سیاست‌های نظامی توکیو و واشنگتن خشمگین‌اند و می‌گویند که خاک اشباع‌شده از خون اجدادشان امروز زیر چکمه‌های ارتش بیگانه پایمال می‌شود.
به گزارش روزنامه «گاردین»، ۸۰ سال پس از پایان خونین‌ترین نبرد جنگ اقیانوس آرام در اوکیناوا، این جزیره‌ی ژاپنی همچنان در سایه حضور نظامی گسترده‌ی ایالات متحده به سر می‌برد؛ حضوری که نه‌تنها یادآور جنگ، بلکه به‌زعم بسیاری از ساکنان، توهینی آشکار به خاطره‌ی کشته‌شدگان آن دوران است.
در نبرد سه ماهه اوکیناوا که از آوریل تا ژوئن ۱۹۴۵ به طول انجامید، بیش از ۲۰۰ هزار نفر جان باختند؛ از جمله ۹۰ هزار غیرنظامی که حدود یک‌چهارم جمعیت آن زمان جزیره را تشکیل می‌دادند. بسیاری از قربانیان یا در جریان تهاجم آمریکا کشته شدند، یا به‌دلیل قحطی و یا تحت فشار نظامیان ژاپنی دست به خودکشی جمعی زدند. آن‌ها در غارهای موسوم به «گاما» پناه می‌گرفتند و پیش از آن‌که به دست دشمن بیفتند، با پرتاب نارنجک به زندگی خود پایان می‌دادند.
با وجود گذشت هشت دهه، اوکیناوا هنوز از آثار جنگ رها نشده است. بقایای اجساد کشته‌شدگان همچنان از دل خاک این جزیره بیرون کشیده می‌شود و تلاش برای شناسایی آن‌ها از طریق آزمایش‌های «دی‌ان‌ای» بسیار کند و ناکارآمد پیش رفته است.
پس از پایان جنگ، آمریکا نه‌تنها این جزیره را اشغال کرد، بلکه این اشغال تا سال ۱۹۷۲ – یعنی ۲ دهه بیشتر از سایر نقاط ژاپن – ادامه یافت. اما با گذشت نیم‌قرن از پایان رسمی اشغال، سایه ارتش آمریکا همچنان بر سر اوکیناوا سنگینی می‌کند. امروزه بیش از نیمی از ۴۷ هزار نیروی آمریکایی مستقر در ژاپن و حدود سه‌چهارم پایگاه‌های نظامی آمریکا، در همین جزیره مستقرند. به گزارش گاردین، این جزیره، که در گذشته پایگاه پشتیبانی حیاتی برای جنگ‌های کره و ویتنام بود، حالا در دل تنش‌های منطقه‌ای، از جمله بحران تایوان، نقش یک «ناو هواپیمابر غرق‌ناشدنی» را برای ایالات متحده ایفا می‌کند.
در حالی که شاخص‌های توسعه در اوکیناوا از میانگین ژاپن عقب‌تر است و بیکاری و فقر در آن در بالاترین سطح قرار دارد، بخش‌های وسیعی از زمین‌های آن همچنان در اختیار ارتش آمریکاست. این وضعیت نارضایتی عمیقی در میان ساکنان ایجاد کرده است، به‌ویژه در شهرهایی چون «جینووان» که پایگاه نظامی فوتنما در قلب بافت شهری آن قرار دارد. تنها یک حصار سیمی، هواپیماهای آمریکایی را از مدارس، بیمارستان‌ها و خانه‌های مردم جدا می‌کند.
خشم عمومی زمانی به اوج رسید که در سال ۱۹۹۵، سه سرباز آمریکایی یک دختر ۱۲ ساله را ربوده و مورد تجاوز قرار دادند. این حادثه منجر به توافق ژاپن و آمریکا برای تعطیلی پایگاه فوتنما و انتقال آن به منطقه‌ای دورتر در شمال شرقی جزیره شد. اما ساخت پایگاه جدید در «هنوکو» با مخالفت گسترده‌ی مردم مواجه شد. آنان می‌گویند این پروژه نه‌تنها محیط زیست دریایی را نابود می‌کند، بلکه تغییری در اصل ماجرا – یعنی اشغال‌گری نظامی آمریکا – ایجاد نمی‌کند. ساخت این پایگاه تا پیش از سال ۲۰۳۶ به پایان نخواهد رسید؛ یعنی چهار دهه پس از آغاز توافق ۲ کشور.
افزون بر جنبه‌های زیست‌محیطی و سیاسی، پایگاه هنوکو به باور بسیاری نماد توهین به خاطره قربانیان جنگ است. «تاکاماتسو گوشیکن»، داوطلبی که سال‌ها در پی یافتن بقایای اجساد کشته‌شدگان است، می‌گوید که بخشی از خاک مورد استفاده در پروژه خشک‌سازی خلیج هنوکو از مناطقی جمع‌آوری شده که در دوران جنگ اقیانوس آرام محل کشته‌شدن نظامیان و غیرنظامیان بوده‌اند. به گفته‌ی او، استفاده از این خاک برای ساخت پایگاه نظامی آمریکا، «توهینی به کرامت کشته‌شدگان، بازماندگان آن‌ها و همه‌ی مردم ژاپن» است.
او می‌گوید: «استفاده از این خاک، پا گذاشتن بر حرمت کسانی است که در آن نبرد کشته شدند – نه فقط ژاپنی‌ها، بلکه آمریکایی‌ها و دیگران. انگار آن‌ها را دوباره می‌کشند.»
در حالی که مردم هنوز با زخم‌های ناشی از فجایع جنگ و اقدامات آمریکا دست و پنجه نرم می‌کنند – از جمله غرق‌شدن کشتی «تسوشیما مارو» که جان صدها کودک را گرفت – سیاست‌های کنونی دولت ژاپن، به‌ویژه در همراهی با خواسته‌های نظامی ایالات متحده، زخم‌های تازه‌ای بر پیکر جمعی این جامعه وارد کرده است.
«ایکی سِناها» یکی از بازماندگان جنگ، به یاد می‌آورد که چگونه در نوجوانی، مأموران ارتش به او و هم‌کلاسی‌هایش گفته بودند که در صورت اسارت بهتر است خودکشی کنند، زیرا در غیر این صورت به دست آمریکایی‌ها شکنجه خواهند شد. اما او برخلاف این دستور تصمیم گرفت زنده بماند تا داستان هم‌کلاسی‌هایی را بازگو کند.
امروز، اوکیناوا نه‌تنها هنوز درگیر گذشته جنگ است، بلکه آینده‌اش نیز در گرو تصمیماتی است که برخلاف خواست اکثریت مردم اتخاذ می‌شود. رأی «نه» اکثریت در همه‌پرسی سال ۲۰۱۹ درباره پایگاه هنوکو توسط دولت نادیده گرفته شد و با وجود گذشت بیش از یک دهه از توافق اولیه، روند انتقال نیروها به کندی پیش می‌رود.
در حالی که تنش‌های ژئوپلیتیکی در منطقه – از تایوان تا دریای چین – افزایش می‌یابد، اوکیناوا یک‌بار دیگر به خط مقدم تبدیل شده است؛ نه‌به‌عنوان مکانی برای صلح و یادبود، بلکه به‌عنوان قربانی جدیدی در خدمت منافع نظامی قدرت‌های خارجی.
