به پاس لطف!

امین الله مفکر امینی        2025-24-03! عزیزی تحفــــــه داد بمـــــــــن شاهِ جهــــــان قلمــی کـــه…

ناپاسخگویی های روشنفکرانه و سرنوشت غم انگیز مردم افغانستان

نویسنده: مهرالدین مشید اوضاع ناهنجار کنونی و مسؤولیت های همگانی روزی معلم…

طلوع حماسۀ نوروزی؛ نمادی از ایستاده گی برای زنان افغانستان

نویسنده: مهرالدین مشید نوروز رنگین کمانی از تنوع فرهنگی و همدیگر…

شمارۀ 70 سوسیالیسم کارگری

 شمارۀ 70 سوسیالیسم کارگری نشریه سازمان سوسیالیست‌های کارگری افغانستان

رنگِ زمانه!

امین الله مفکر امینی      2025-17-03! ای اشک آهسته بـــریزکـه دردم زخودواغیــــاراست هرکـــــه رابلطف…

جشن نوروز 

رسول پویان  هزارِ چهچـه زن بـوسـتان نوروز است  هزار بیت وغزل بر…

یک"  تل"  "خان"، هزاران تلخان حماسه 

نویسنده: مهرالدین مشید اسطوره های تاریخی و حماسه های تلخانی هر کس…

هودج گل

شادباش ای دل ز بشگفتن خبر دارد بهار در چمن گلهای…

  و من به دور‌دست‌ها نگاه می‌کنم تا روزنی برای فردای…

محمدعثمان نجیب بهار میمنت میمونی‌ست، اگر باشکوه‌تر شکوهنده‌گی داشته باشد. چیزی…

  بهار امید

               کاش بینم  همجا  فصل  بهاران  باشد  نور خورشید بهر روزنه  یکسان…

تخم مهر کاشت دربهار!

امین الله مفکر امینی            2025-21-03! هـــــزاران بهارآمــــــد وهم هـزارانِ دیگـرآیــــــد ولی بهارزنده گـــــــی…

دشمنی با زمامداران و سیاستگران خاین را قومی نسازید

نویسنده: مهرالدین مشید ارایۀ راهکار ها برای همگرایی بجای زهر پاشی…

سراسری انجمن سراسری حقوقدانان افغانستان اعلامیه هیات اجراییه انجمن

سیزدهم مارچ ۲۰۲۵ مطابق ۲۳ حوت ۱۴۰۳ شمسی هیات اجراییه انجمن…

له ښاغلي (استاد پوهاند ډوکټور اجمل ښکلي) سره د سمبولیسم…

مرکوال: انجنیر عبدالقادر مسعود ادبي مکتبونه د هغو خوځښتونو، نورمونو، لیدتوګو…

صفای عشق 

رسول پویان  جلوۀ صـورت حـدیـث خـفـتۀ سـیرت کند  عقل ازسودای دل لرزان…

تبلیغات نفاق انگیز

تبلیغات نفاق انگیز گاهی اوج می‌گیرد و گاهی فروکش می‌کند،…

افغانستان در چرخه ی بازی های ژئوپلیتیک کشور های منطقه…

نویسنده: مهرالدین مشید برتری های ژئوپولیتیکی افغانستان و ناکارآمدی زمامداران و…

دزد گورستان شهر یا بهلول دانای دگر؟

در این سیاهه میان سپید‌سرایی و هیچ‌مه‌دان‌سرایی شناوری دارم.محمدعثمان نجیبآن…

دلدادن!

امین الله مفکر امینی          2025-08-03! دلــــدادن بــه هربیـــوفا لطمه برعشق اســــت هم آخـــــوشی…

هشتم مارچ و فریاد های در گلو شکسته شده ی…

نویسنده: مهرالدین مشید حماسه های شکوهمند و تاریخ ساز زنان افغانستان…

«
»

کتاب «اقتصاد فقر»

نویسنده: رفیق احمدضیا سپهر صدیقی

تدوین دیجیتال: قاسم آسمایی

بازپخش: انتشارات راه پرچم

دربارۀ کتاب

این مجموعه گزیدۀ از نوشتار؜؜های پیاپی هست که نگارنده در دههء اخیر دربارۀ وضعیت جامعۀ افغانستان نوشته است و در آنها گوشه‌؜؜ هایی از وضعیت اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و حقوقی جامعه به صورت خلاصه مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. باید خاطرنشان ساخت که دیدگاه ‌ها، تحلیل ‌ها و برداشت‌؜؜ های ارائه شده در این نوشتارها، پرداخت؜؜؜ های مقطعی هستند نه نظری و قابل تعمیم دادن.

در مقاله‌؜؜ های قسمت نخست کتاب حاضر، ترکیب اجتماعی و شیوه؜؜؜های تولیدی جامعۀ افغانستان، چگونگی وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشور، وضعیت پایه‌؜؜ های اساسی، نهادها و زیرساخت‌؜؜های اقتصادی – اجتماعی جامعۀ افغانستان و شبکه‌ ها و مؤسسات روبنایی آن در سال‌؜؜های اخیر، مورد تحلیل قرار گرفته است. همچنین در مورد سهم و نقش بخش‌؜؜های کشاورزی و دامداری، معادن، صنایع، تجارت، حمل و نقل، مخابرات و سایر عرصه ‌؜؜های اقتصاد ملی کشور، نظراتی بیان شده است.

نوشتار؜؜های بخش دوم این مجموعه به چگونگی توسعۀ صنایع در افغانستان پرداخته است و روشن گردیده که سیاست اقتصادی دولت که در چارچوب «نظام اقتصاد بازارآزاد» تدوین و اجرا می‌گردد، برای توسعه صنایع، كارساز نیست. در ادامه، به طرح اولویت‌؜؜های رشد صنایع در کشور پرداختم. همچنین با توجه به اینکه نظام اقتصادی مالی هر جامعه، تصویر گویایی از درجۀ رشد و توسعه اقتصادی، نحوه زندگی مردم، استقلال و وابستگی آن جامعه است، مقالۀ با عنوان «نگرش تازه در مورد نظام بانکی و پولی افغانستان» آورده‌ام.

در آغاز جزوۀ با عنوان «نگرشی گذرا بر وضعیت اقتصادی افغانستان» که در این مجموعه آمده است – گفته‌ام: «مطالعه و بررسی مشخص وضع کنونی اقتصادی افغانستان، زمانی ممکن است که ما نخست وضعیت گذشته کشور را بدانیم، آمارهای اقتصادی و تجربه‌ نیرو؜؜های اقتصادی را مطالعه کنیم و بدون دخالت دادن برداشت‌؜؜های انتزاعی به شناخت واقعیت‌؜؜های اقتصادی وضعیت کنونی برسیم. همچنین آن تحولات اقتصادی و سیاسی را درک کنیم که وضعیت موجود را فراهم کرده‌اند.

بنابراین، در این جزوه ابتدا به پیشینۀ نزدیک اوضاع اقتصادی کشور می‌پردازیم و به دنبال آن وضعیت کنونی را تحلیل می‌نماییم. با توجه به آن که در افغانستان زمین وسیلۀ اصلی تولید است، دهقان‌؜؜های کشور بزرگترین طبقه را در ترکیب اجتماعی جامعه تشکیل می‌دهند، نقش اساسی را در فعالیت‌؜؜های اقتصادی ایفا می‌کنند و بخش زراعت سهم بزرگ را در تولید کُل ناخالص اجتماعی کشور دارد، بحث را از زمین به عنوان وسیلۀ مهم تولید در جامعۀ افغانی آغاز می‌کنیم.»

باید خاطرنشان ساخت که به دنبال انارشی مجاهدین، فروپاشی طالبان و حضور گسترده سیاسی و نظامی امریکا – ناتو و جامعۀ جهانی در افغانستان، بعد از کنفرانس بن تعدادی از مؤسسات ؜؜غیردولتی خارجی (NGO) وارد افغانستان شدند و در عرصه‌؜؜های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در زمینۀ حقوق بشر، دولت‌سازی و توسعه جامعۀ افغانستان به فعالیت پرداختند. آنها نقش مهمی در تسریع انحطاط جامعۀ افغانی بازی کرده‌اند و برای درک مفهوم و فلسفه وجودی این مؤسسات و اهداف اعلام شدۀ‌ شان، مقالۀ دیگری از نگارنده در فصل پنجم قسمت نخست این کتاب قرار گرفته است.

نگارنده با راه؜گشا دانستن دیدگاه لنین – یکی از رهبران پیشگام قرن گذشتۀ جُنبش جهانی سوسیالیزم علمی که می‌گوید: «در عرصۀ فعالیت اجتماعی بدون درک ساختار طبقاتی – اجتماعی جامعه، حتی یک گام نیز نباید برداشت. تنها با درک ساختار طبقاتی و روند تغییرات آن است که چشم انداز آینده، گرایش‌؜؜های بُنیادین در رشد اقتصادی و سیاسی کشور و آن گرایش اصلی که سمت‌گیری آینده را تعیین می‌کند، مشخص ؜؜می؜شوند. این گرایش اصلی است که وظایف، جهت‌گیری و چگونگی مبارزۀ هر فعال اجتماعی آگاه را تعیین می‌کند.»

قسمت اخیر به نوشتاری با عنوان «نقش احزاب دموکرات و ترقی‌خواه جامعه افغانستان، در طراحی و تدوین راهبرد و تعیین اهداف، روش‌ها و سیاست‌؜؜های اقتصادی برای توسعۀ آینده کشور» اختصاص داده شده است. در این مقاله به صورت مختصر، نگاهی به پیشینۀ نزدیک اوضاع اقتصادی کشور شده است و به دنبال آن وضعیت کنونی جامعۀ افغانستان تحلیل گردیده است. براین اساس، نقش احزاب دموکرات و ترقی‌خواه جامعۀ افغانستان در طراحی و تدوین راهبرد و تعیین اهداف، روش‌ها و سیاست‌؜؜های اقتصادی برای توسعۀ آینده کشور بررسی و تحلیل می‌شود.

با توجه به این؜که اقتصاد سیاسی، انسان؜ها را با دانش قوانین اقتصادی، شیوه‌؜؜ های جداگانۀ تولید و قانونمندی ؜جاگزینی آنها با یکدیگر، سرشت پدیده‌؜؜ های اقتصادی و دورنمای توسعۀ جامعه، مجهز می؜سازد، قسمت دوم کتاب حاضر در سه فصل دربارۀ اقتصاد سیاسی است.

در فصل اول رساله، نگارنده که آن را با عنوان «نگاهی کوتاه در مورد چرخش‌؜؜های اقتصاد سیاسی» برای «نشریه آینده» آماده نموده بود، آمده است.

در این رساله، به ظهور اقتصاد سیاسی به مثابه یک علم پرداخته شده است و برخی نظریه‌؜؜های مکتبهای اقتصادی از جمله مرکانتیلزم و فیزیوکراتیزم مورد بحث قرار گرفته‌اند. همچنین، به نقش اقتصاد کلاسیک در پایه‌گذاری اقتصاد سیاسی براساس اندیشه‌ها و نظریه‌؜؜های ادام اسمیت، ریکاردو و جان استوارت میل توجه شده است و درنگی گذرا دربارۀ کتاب گران‌سنگ «ثروت ملل» ادام اسمیت گردیده است. در اصل، این کتاب بنیان اقتصاد سیاسی و نظریه‌؜؜ های کارل مارکس می؜باشد.

در فصل دوم، برای بیان یک تصویرکلی از وضع اقتصادی کشور؜؜های جهان سوم نگاهی فشرده دربارۀ فرآیند اقتصادی و سیاسی امریکای لاتین در سال‌؜؜های اخیر داشته‌ام و به چگونگی قدرت گرفتن جنبش‌؜؜های چپ در امریکای لاتین پرداخته‌ام.

فصل سوم به مقاله ؜؜های با عنوان «انقلاب اکتبر 1917 روسیه و برخی چرخش‌؜؜های اقتصادی» اختصاص یافته است.

امیدوارم با پخش دیجیتال این مجموعه، کُمکی در راه روشنگری موضوعات مربوط به اندیشه‌؜؜ های اقتصادی و ناهنجاری‌؜؜ های اجتماعی جامعۀ افغانستان کرده باشم.

از رفقا و دوستان به ویژه نویسنده توانا و دانشمند گرامی جناب داکتر عبدالله نایبی که در دهۀ گذشته با مشورت‌؜؜های سازنده باعث کاستن اشتباه‌؜؜های نوشته‌ حاضر شدند، صمیمانه قدردانی می‌نمایم.

همچنین از رفیق قاسم آسمایی که در کار تدوین دیجیتال این مجموعه و انتشارات راه پرچم که در مورد پخش آن اقدام کرده اند، رفیقانه تشکر می‌کنم.

احمدضیا سپهر صدیقی