حیات بشری را آتش فشان خاموشی به شدت تهدید میکند

نویسنده:مهرالدین مشید جهان در معرض توفانی فراتر از جنگ سوم  این پرسش…

دومین بار طی طریق در تعامل گذری انسان با هوش…

*محمدعثمان نجیب، بنیاد‌گذار مکتب دینی فلسفی من بیش‌از این نه…

درک لنینی از دموکراسی: نگاهی از سده 21

ترجمه. رحیم کاکایی یرومنکو ولادیمیر ایوانوویچ دکترعلوم فلسفه، مشاور رئیس مجلس قانونگذاری…

افغانستان در سایۀ رقابت‌های ژئوپولیتیکی جهانی ناشی از جنگ اسرائیل…

مقدمه تنش‌های دراز ‌مدت میان ایالات متحده آمریکا، اسرائیل و جمهوری…

فیلسوف آس و پاس،- مدافع مالکیت خصوصی!

max stirner (1806-1856) آرام بختیاری ماکس اشتیرنر، آغاز آنارشیسم فردگرایانه. ماکس اشتیرنر(1856-1806.م) آلمانی،…

افغانستان- آموزشگاهی خونین برای ایران و همسایگان 

سلیمان کبیر نوری در این مقاله می‌خوانید: چکیده نئولیبرالیسم و استعمار؛ تجربه‌ای عینی افغانستان؛…

جنگ های جیوپولیتیک جدید و افغانستان تحت حاکمیت طالبان

نویسنده: مهرالدین مشید از بازگشت تروریسم تا تقابل قدرت های بزرگ در…

سید جمال الدین افغان

 فیلسوف ،دانشمند بنیانگذار نهضت فکری وجنبش آزادی  خواهی افغانستان ،اساسگذار  اتحاد اسلامی ومبارز…

  به آرمان وطن

بیا برویم کشور تا بان را بسا زیم  خا نه ی…

نوستالوژی و جاذبه های فکری و اعتقادی 

نویسنده: مهرالدین مشید نوستالوژی و گذشته گرایی های فکری و اعتقادی زمانیکه…

تاریخ‌گرایی و ارزش هنری رمان‌های میخائیل شولوخوف

ترجمه. رحیم کاکایی به مناسبت 120 سالگی میخائیل شولوخوف ای. کووالسکی (درباره مسئله…

نامه‌ی سرگشاده از سوی یک مهاجر، به صدراعظم آلمان!

آمریکا به سیم آخر زد. حمله‌ی آمریکا بر ایران، دردسر…

تنش میان ایران و اسراییل و پس لرزه های بحران…

نویسنده: مهرالدین مشید وارد شدن امریکا در جنگ و به صدا…

عزّ و شرف وطن 

در خانـه قـوی باش که چوراچور است  دزدان به کمین فانوس…

فطرتی انسانی

امرالدین نیکپی در اوایل دانشگاه ، داستان‌های مذهبی بسیاری دربارهٔ طرد…

جهان صلح وصفا!

امین الله مفکر امینی                   2025-19-06 جهانـی صلح وصفـــای بشربماتم کشیـــــده جـاهــــلانیکی برسیاستهای…

سرنوشت انسان امروز در چنگال مومیایی فروشان دیروز

نویسنده: مهرالدین مشید زنده گی مدرن در آینۀ زوال تاریخی در جهان…

سیمون دوبوار،- رفاقت و عشق اگزستنسیالیستی

Beauvoir, Simone de (1908- 1986). آرام بختیاری سیمونه و سارتر،- ازدواج سفید…

کتاب زبدۀ تاریخ

رسول پویان فسانه خوان وفسون سرگذشت موسارا مگـر خـرد بکــنــد حـل ایـن…

چرا مردان از زنان قوی تر نیستند؟ پروفیسور دکتر شمس سینا بخش…

«
»

په ټولنیز ژوندانه کې د ښځو رول

نور محمد غفوری

(د مارچ د ۸مې نیټې په مناسبت)

ښځه د ټولنې د ملا تیر ګڼل کېږي او د ټولنیز اقتصاد، کلتور، سیاست او امنیت په برخو کې حیاتي رول لري. په هېوادنیو چارو کې د ښځو فعال ګډون نه یوازې د کورنۍ اقتصادي ځواک پیاوړی او د ټولنې وده ګړندۍ کوي، بلکې د عدالت، برابرۍ او پرمختګ لامل هم ګرځي.

ښځې د هرې ټولنې د کارګري ځواک یوه مهمه او سمه نیمه برخه جوړوي، چې په کرنه، صنعت، تجارت، روغتیا، تعلیم، او نورو برخو کې کار کوي. که په یوه هېواد کې ښځې په تولیدي او خدماتي چارو کې زغرده برخه وانخلي او ترې منع شي، د هېواد د کار قوه سمه نیمه کمیږي او د همغه په تناسب د هیواد محصولات او خدمتونه او په پایله کې د هېواد د پرمختګ چټکتیا کمیږي. د ښځو کار او اقتصادي خپلواکي د کورنیو اقتصادي ثبات ته وده ورکوي او ټولنیز پرمختګ ګړندی کیږي. په وروسته ساتل شوو هېوادونو کې ښځې د وړو او متوسطو کاروبارونو له لارې د اقتصاد په  پیاوړتیا کې مهم رول لوبولی شي. تاریخ راښئي چې که ښځو ته له نارینه و سره د کار او پانګونې مساوي فرصتونه برابر شي، د هېواد اقتصادي وده څو برابره چټکه کېږي.

ښځې د ټولنیزو ارزښتونو او نویو نسلونو ته د فرهنګ د انتقال، روزنې، بډاینې او ساتنې مهمې لارښوونکې دي. په هنر، ادبیاتو، موسیقۍ، سینما او رسنیو کې ستر رول لري او د ټولنې فکري ودې او معنوي ارزښتونو ته سرعت ورکوي. د ښځو ونډه په مدني ټولنو، ټولنیزو حرکتونو او د خیرښیګڼو په رضاکارانه چارو کې د عامه پوهاوي د زیاتوالي لامل ګرځي. د ښځو سیاسي مشارکت د عادلانه او ولسواک نظام جوړښت او پایښت تضمینوي. په پارلمان، حکومت، عدلیه، او تصمیم نیوونکو ادارو کې د ښځو شتون د ټولنې د ټولو قشرونو استازیتوب پیاوړی کوي. تاریخي تجربو ښودلې ده چې ښځې د سولې د راوستو او ساتنې، د بشري حقونو د خوندیتوب، او د ټولنیزو ستونزو د حل لپاره اغېزمنه مبارزه کولای شي. تاریخ ثابته کړې چې کله ښځې په سیاست کې ونډه واخلي، شفافیت، عدالت او پرمختګ ته لاره هواریږي. د سولې د راوستو او ساتلو او د شخړو د حل په بهیر کې د ښځو رول خورا مهم دی. د ټولنیز امنیت په ساتلو کې اساسي ونډه لري، د کورني تاوتریخوالي، جنسي تیري، او انساني قاچاق ضد مبارزه کې ښځې رهبري کوونکی رول ښه لوبولای شي. د پوهنې او معارف په دندو کې د پولیسو، اردو، او نورو دولتي قانوني ادارو کې ښه کار کولای شي او د ټولنې لپاره یو ډاډمن امنیتي چاپېریال رامنځته کولای شي. ښځه نه یوازې د کورنۍ، بلکې د ټولنې د پرمختګ، ثبات او پیاوړتیا یوه مهمه برخه ده. د ټولنیز اقتصاد، کلتور، سیاست او امنیت په هره برخه کې د ښځو فعال ګډون، د ټولنې د سوکالۍ، عدالت او پرمختګ سبب ګرځي. نو لازمه ده چې د ښځو پر وړاندې ټول خنډونه له منځه یووړل شي او د هغوی لپاره د ملي ژوندانه په ټولو سکټورونو کې مساوي فرصتونه او چانسونه برابر شي.

په نړۍ کې ډیرو هغو ښځو چې د علم، اختراعاتو، تولیداتو او خدماتو په چارو کې فرصت تر لاسه کړی دی، ستر ستر بریالیتوبونه یې لاسته راوړي چې هم یې د ټولنې په هوساینه کې اغیزمن رول لوبولی او هم یې ځان او مسلک ته ستر ویاړ ګټلی دی. د ټولنیز ژوند په ډیرو برخو کې د نوبل د جایزې ګټونکې هم ښځې دی. د نوبل د جایزې ګټونکې ښځې هغه تکړه، زړورې او نوښتګرې مېرمنې دي چې په ساینس، ادبیاتو، سولې، اقتصاد او نورو برخو کې یې نړیوال بدلونونه رامنځته کړي دي. ماري کوري، ملاله یوسفزۍ، مور تېرېزا، وانګاري ماتای، شیرین عبادي، فرانسس آرنولډ، نادیا مراد او نورې د نوبل جایزې ګټونکې ښځې د بشریت لپاره الهام بخښونکي شخصیتونه دي. دوی د علم، سولې، بشري حقونو، اقتصاد، او سیاست په برخو کې نه یوازې انقلاب رامنځته کړی، بلکې د راتلونکو نسلونو لپاره یې لاره هم هواره کړې ده.

زموږ په ګران هېواد افغانستان کې لا تر اوسه ښځې د تعلیم، کار، ازادۍ، روغتیا، او قانوني ملاتړ له جدي محدودیتونو سره مخ دي. د دې ستونزو حل‌ نه یوازې د ښځو، بلکې د ټول افغانستان د پرمختګ لپاره مهم دی. د دې مشکلاتو د حل لپاره یوه جامع، تدریجي، او عملي پلان ته اړتیا ده، چې ورپکښې ټولنیز، قانوني، اقتصادي، او تعلیمي اصلاحات شامل وي.  

 د ښځو د حقوقو د ساتنې او د هغوی په وړاندې د زورزیاتي د مخنیوي لپاره تر ټولو د مخه د قوي قوانینو تصویب او پلي کولو ته اړتیاده؛ داسې قوانین چې د جبري ودونو، کورني تاوتریخوالي، او ناموسي وژنو مخه ونیولای شي. د ښځو د شکایتونو د اورېدو لپاره باید خوندي مرکزونه جوړ شي، ترڅو دوی وکولای شي د خپلو حقونو دفاع وکړي. کورني تاوتریخوالي ته د رسېدو لپاره باید د مشورې ورکولو مرکزونه رامنځته شي، چې ښځې پکې د قانوني او رواني مشورو ترلاسه کولو زمینه ولري. ښځو ته باید پرته له محدودیتونو روغتیايي خدمات برابر شي، په ځانګړي ډول د زېږون، مور او ماشوم پاملرنې په برخه کې ډیر پام او کار اړین دی. د ښځو لپاره باید نورې ښځینه ډاکټرانې او نرسانې وروزل شي، تر څو هغوی ته غوره خدمات وړاندې کړي. د کلیوالو سیمو لپاره باید سیارې روغتیايي ډلې رامنځته شي، څو هغه ښځې هم د خدماتو څخه برخمنې شي، چې روغتون ته لاسرسی نه لري. ښځو ته باید اجازه ورکړل شي، چې د قانون جوړونې، سیاست، او دولتي پریکړو د نیولو په برخه کې ونډه واخلي؛ د مدني ټولنو او د ښځو د حقونو د مدافع سازمانونو فعالیت وهڅول شي او د نړیوالو بنسټونو مرستې د ښځو د سیاسي، اقتصادي او ټولنیزو فعالیتونو د راژوندي کولو او چټکولو په خاطر را جلب شي. د دیني علماوو، قومي مشرانو، او ټولنیزو فعالانو له لارې باید خلکو ته د ښځو د حقونو په اړه مثبت پیغامونه ورکړل شي او د رسنیو، ښوونځیو، او دیني خطبو له لارې باید د ښځو پر وړاندې د تاوتریخوالي د مخنیوي او د هغوی د حقونو د تأمین لپاره کار وشي.

 په افغانستان کې د ښځو د ستونزو حل یوازې د حکومت، مدني ټولنو، یا نړیوالو سازمانونو مسؤلیت نه دی، بلکې دا د ټولنې د هر فرد مسؤلیت دی. که ښځو ته د زده‌کړې، کار، روغتیا، او سیاسي مشارکت زمینه برابره شي، نو ټولنه به پرمختګ وکړي. د ښځو پرمختګ د ټول هېواد د پرمختګ مانا لري، ځکه چې یوه روغه، تعلیمیافته او د اقتصادي لحاظه پخپلو پښو ولاړه او پیاوړې ښځه، یوه قوي ټولنه جوړولای شي.