نظری به تشکیل حکومت های « در تبعید» ،  امروز…

نوشته از بصیر دهزاد  در جریان سال ۲۰۲۴ عیسوی  یا سال…

عید در نوروز 

رسول پویان  جهان را ز بنیان دگرگون کنید  برون ازطلسمات وافسون کنید  فـرشته…

پرچمی گفتن!

امین الله مفکر امینی    2025-28-03! پرچمی گفتن اســـت زیـــبِ دهــن بـکردار پرچمی بودن…

طالبان در گیر یک کشتی نرم درونی و منطقه ای…

نوبسنده: مهرالدین مشید طالبان به خط آخر رسیده اند یا مهندسی…

عقل در سیاست و دین...!

فلسفه وجودی انسان یا عقل بگفته ارسطو و غزالی عبارت…

عید مستمندان

عید رسیده به دل داغدار شکوه ز ایام کند بی شمار حال…

به پاس لطف!

امین الله مفکر امینی        2025-24-03! عزیزی تحفــــــه داد بمـــــــــن شاهِ جهــــــان قلمــی کـــه…

ناپاسخگویی های روشنفکرانه و سرنوشت غم انگیز مردم افغانستان

نویسنده: مهرالدین مشید اوضاع ناهنجار کنونی و مسؤولیت های همگانی روزی معلم…

طلوع حماسۀ نوروزی؛ نمادی از ایستاده گی برای زنان افغانستان

نویسنده: مهرالدین مشید نوروز رنگین کمانی از تنوع فرهنگی و همدیگر…

شمارۀ 70 سوسیالیسم کارگری

 شمارۀ 70 سوسیالیسم کارگری نشریه سازمان سوسیالیست‌های کارگری افغانستان

رنگِ زمانه!

امین الله مفکر امینی      2025-17-03! ای اشک آهسته بـــریزکـه دردم زخودواغیــــاراست هرکـــــه رابلطف…

جشن نوروز 

رسول پویان  هزارِ چهچـه زن بـوسـتان نوروز است  هزار بیت وغزل بر…

یک"  تل"  "خان"، هزاران تلخان حماسه 

نویسنده: مهرالدین مشید اسطوره های تاریخی و حماسه های تلخانی هر کس…

هودج گل

شادباش ای دل ز بشگفتن خبر دارد بهار در چمن گلهای…

  و من به دور‌دست‌ها نگاه می‌کنم تا روزنی برای فردای…

محمدعثمان نجیب بهار میمنت میمونی‌ست، اگر باشکوه‌تر شکوهنده‌گی داشته باشد. چیزی…

  بهار امید

               کاش بینم  همجا  فصل  بهاران  باشد  نور خورشید بهر روزنه  یکسان…

تخم مهر کاشت دربهار!

امین الله مفکر امینی            2025-21-03! هـــــزاران بهارآمــــــد وهم هـزارانِ دیگـرآیــــــد ولی بهارزنده گـــــــی…

دشمنی با زمامداران و سیاستگران خاین را قومی نسازید

نویسنده: مهرالدین مشید ارایۀ راهکار ها برای همگرایی بجای زهر پاشی…

سراسری انجمن سراسری حقوقدانان افغانستان اعلامیه هیات اجراییه انجمن

سیزدهم مارچ ۲۰۲۵ مطابق ۲۳ حوت ۱۴۰۳ شمسی هیات اجراییه انجمن…

له ښاغلي (استاد پوهاند ډوکټور اجمل ښکلي) سره د سمبولیسم…

مرکوال: انجنیر عبدالقادر مسعود ادبي مکتبونه د هغو خوځښتونو، نورمونو، لیدتوګو…

«
»

عامو ملي موخو ته د رسیدو له پاره

نور محمد غفوری


ستره ملی اجماع ضروري ده!

انسان یوازې بیولوژیکی موجود نه دی، بلکې یو ټولنیز موجود هم دی چې مختلف رواني حالات یې د پیښو په وړاندې د عکس العمل او په طبیعت او ټولنه کې د فعالیتونو په ډول اغیزه لري. د همدې بیولوژیکی، اجتماعی او روانی خصوصیاتو له په نظر کې نیولو سره د چاپیریال (د طبیعت او ټولنې) په بدلونونو کې برخه اخلی او د حوادثو په وړاندې مثبت یا منفی غبرګون ښئي.

انسانان په ټولنه کې د ډول ډول معیارونو پر بنسټ په مختلفو ډلو ویشل کیږي. د هرې ډلې د غړو ترمنځ شریک ارزښتونه، ګټې او موخې شته چې د ساتلو او ترلاسه کولو په خاطر یې په انفرادی او جمعی ډول هڅې او هاند کوي. د انسانانو لویې ډلې یا اقتصادي طبقې د اغیزمنې مبارزې له پاره سیاسي ګوندونه جوړوي چې د یوې او یا څو ډلو د غړو له شریکو ګټو او ارزښتونو دفاع کول یې هدف وي. 

سیاسي ګوند د انسانانو هغه ټولګه (جمع) ده چې د مشترکو اهدافو، ارزښتونو، یا سیاسي نظریاتو په اساس جوړه شوې وي او معمولاً د واحد لیدلوري (ایدیولوژۍ) پر بنسټ د قانون جوړونې، حکومتي پالیسیو او ټولنیز عدالت په برخو کې د بدلون راوستلو او یا د شته وضعیت د ساتلو له پاره کار کوي.    

سیاسي ګوندونه د سیاستونو، ارزښتونو، او دولتي پالیسیو په اړه د خپلو غړو او ملاتړ کوونکو سره مشترک نظریات لري. دوی د ډیموکراټیکو نظامونو اساسي اجزا دي چې ورپکې د ټولنې د مختلفو برخو د استازیتوب امکان برابروي او د سیاسي بحثونو او پالیسیو د جوړولو په پروسه کې برخه اخلي. ګوندونه په پارلماني نظامونو کې د حکومتي او اپوزیسیون د دندو په ترسره کولو کې مهم رول لوبوي.

په بعضو حالاتو کې د دوو یا څو ګوندونو ترمنځ د مشترکو موخو د ترلاسه کولو په خاطر د کم وخت (یوې تقنینی دورې) له پاره ائتلافونه رامنځ ته کیږي. په ائتلاف کې هر ګوند خپل سیاسي هویت او مستقل تشکیلات ساتی، یو د بل سره په عمل کې اتحاد کوي، خو په یوه تشکیلاتي سازمان کې نه سره یوځای کیږي. په سیاست کې ائتلاف د ګوندونو یا ډلو ترمنځ په سیاسي قدرت کې د شراکت او یا د مشترکو ستراتیژیو د جوړولو له پاره رامنځته کیږي. که ګوندونه عمدتاً د منفردو کسانو د غړیتوب او راټولیدو د لارې منځته راځي، ائتلافونه بیا د دوو یا څو ګوندونو له اتحاد څخه جوړيږي.

 د ګوندونو د اتحاد (وحدت عمل) یو شکل سیاسی جبهه هم ده. جبهه کېدای شي د مختلفو سیاسي ګوندونو، ډلو، یا فعالانو د یوځای کیدو څخه جوړه شي چې د مشترکو موخو لپاره کار کوي. دا د ائتلاف په شان ده، خو کولای شي ځانګړې سیاسي، اجتماعي، یا اقتصادي موخې او تشکیلاتی جوړښت ولري.

 سیاسي جنبش یا اجتماعي خوځښت چې ډیر ائتلافونه، جبهې، سیاسي ګوندونه او مدني ټولنې ورپکې ګډون کوي، د یوې لویې ډلې لخوا د سیاسي، اجتماعي، یا اقتصادي بدلونونو د ترلاسه کولو لپاره د منظمو یا نیمه منظمو فعالیتونو یوه سلسله ده. دا جنبشونه په ټولنه کې د محدود شمیر بدلونونو راوستلو، ناعدالتيو ته د ځواب ویلو او د خپلو حقونو د ترلاسه کولو لپاره جوړیږي. سیاسي جنبشونه د بیلابیلو وسایلو له لارې خپل غږ پورته کوي، لکه مظاهرې، ناستې، لاریونونه، د لیکوالۍ او اجتماعي رسنیو کمپاینونه. دوی هڅه کوي چې د خلکو پاملرنه راجلب کړي، سیاستوال او پریکړه کوونکي تر فشار لاندې ونیسي او د خپلو اهدافو د ترلاسه کولو لپاره عامه ملاتړ ترلاسه کړي.

نن په افغانستان کې د ټولو افغانانو او په خاص ډول د وطنپالو او پرمختګ غوښتونکو ځواکونو تر مخ بعضې مهمې مسئلې پرتې دي چې یو ګوند، ائتلاف او جبهه یې په یوازې توګه نه شي حل کولای.

د مثال په توګه د افغانستان د سیاسي استقلال، ځمکنۍ بشپړتیا او ملي حاکمیت ساتل، د باثباته ملی -اسلامی دولت رامنځته کول، د اساسي قانون جوړول او د هغو پر بنسټ د قانونمند حکومت او سیاسي نظام ټاکل، د خلکو د ژوندانه د سطحې لوړول او د بې پلوه بهرني سیاست عملي کول او داسې نور یوازې د یوه ګوند یا ائتلاف دنده نه ده او نه یې په یوازې ځان د عملی کولو توان لري. دا د ټول ملت له پاره اړین څیزونه او ارزښتونه دی چې ټول سیاسي بهیرونه او جوړښتونه یې د عملي تحقق له پاره باید کار وکړي. د همداسې عامو او سراسري مهمو موخو د تر لاسه کولو له پاره د هېواد په کچه سترې ملی اجماع ته اړتیا ده چې ټول سیاسي او ټولنیز ځواکونه پکښې راټول شي او د همداسې موخو د ترلاسه کولو د پاره ګډه هڅه او هاند وکړي.

په داسې ستره ملي اجماع کې د اشتراک او غړیتوب سره سره هر سیاسي جوړښت، ګوند او ټولنیز سازمان خپل مستقل تشکیلات او سیاسي هویت ساتي خو د مشترکو موخو د ترلاسه کولو له پاره معین سازمانی دسپلین رامنځته کوي چې وکولای شي دا پراخه عمومی خوځښت سم او تر پایه رهبری کړي. د سترې ملی اجماع د فعالیتونو د رهبرۍ له پاره دا سې مشرتابه ته ضرورت دی چې د هدفونو د بشپړو تر لاسه کولو پورې مبارزې ته دوام ورکړي او په نیمه لار کې یې پرینږدي.

نن د هرې بلې مسئلې تر مخه د ملي سترې اجماع او واحد سیاسي چتر رامنځته کول د لویو وطنی دندو د فوري اجرأ له پاره مهم دي چې هر افغان باید زر تر زره دې کار ته لاس واچوي.