سردار جدید ترکمنستان
ترجمه از رحیم کاکایی
نرگیسه ریسقولوا – گریگورآتانسیان
«سردار»، پسر «قربانقلی بردی محمداف» رئیس جمهور ترکمنستان، تقریباً به طور قطع رئیس جمهور آینده ترکمنستان بود. قربانقلی که در 15 سال گذشته بر کشور حکمرانی کرده بود، به صراحت اعلام کرده بود که قصد دارد این پست را ترک کند و “راه را برای جوانان باز کند”. انتخابات زودهنگام در بسته ترین کشور اتحاد جماهیر شوروی سابق در 12 مارس 2022 برگزار شد. درباره «سردار بردی محمداف» چه چه اطلاعی وجود دارد و چرا «قربانقلی بردی محمداف» «آرقاداغ» یا «حامی ترکمن ها» چنین تصمیمی را گرفته بود؟
پسر- جانشین و ادمه دهنده
«بردی محمداف» در پنج سال گذشته پسرش را به عنوان جانشین خود آماده و در سمت های مختلف در دولت منصوب کرده بود و نامزدی او برای سیاست شناسان تعجبی نداشت. «ادوارد لمون»، استاد دانشگاه تگزاس A&M و رئیس انجمن مطالعات آسیای مرکزی « Oxus» (اوکسوس یکی از نامهای آمودریا و شهری باستانی در قلمرو قزاقستان. مترجم) به بی بی سی گفت: ما در چند ماه گذشته درباره این سناریو بحث کرده ایم. هدف حفظ قدرت در خانواده است و چنین انتقال قدرت از پدر به پسر، دوره انتقالی طولانی را ایجاد می کند که به رئیس جمهور جدید زمان می دهد تا قدرت را تحکیم کند. «سردار بردی محمداف» در این اواخر حتی بیشتر از پدرش در فضای اجتماعی و رسانه ها ظاهر شده بود. او اخیراً به مناطق مختلف این جمهوری سفر کرده و در تلویزیون اصلی سخنرانی و بازدیدهای بین المللی داشت. کارشناسان همچنین افزایش تبلیغات و فعالیت وی را بخشی از انتقال آرام قدرت در ترکمنستان می دانستند. «بردی محمدوف» پدر اشاره کرده بود که به زودی بازنشسته خواهد شد. روز جمعه، 11 فوریه، رئیس جمهور 64 ساله گفت که به «سن پیامبر» رسیده است و زمان آن فرا رسیده است که جای خود را به جوانان بدهد. در عین حال، او آشکارا نام پسرش را نبرد، زیرا مشخص نکرد که قرار است چه کاری انجام دهد. «بردی محمداف» که دقیقاً 15 سال پیش قدرت را در دست گرفته بود، گفت. «من از این ایده حمایت می کنم که راه رسیدن به اداره و مدیریت دولتی در مرحله جدیدی از توسعه کشور ما باید در اختیار رهبران جوانی قرار گیرد که در محیطی معنوی و مطابق با الزامات والای زمانه ما پرورش یافته اند. به عنوان رئیس «خلق مصلحتی» (مجلس اعلای پارلمان ترکمنستان)، قصد دارم تجربیات گسترده زندگی و سیاسی خود را در این زمینه بکار ببرم. «بردی محمداف» احتمالاً پست ریاست مجلس اعلا را حفظ خواهد کرد. هنوز صحبتی از پست های افتخاری یا قدرت های مادام العمر وجود ندارد. استعفای «بردی محمدوف پدر» از ریاست‌جمهوری در سال 2019، زمانی که رئیس‌جمهور تقریباً یک ماه از فضای عمومی ناپدید شده بود، در اطرافیان رئیس‌جمهور مورد بحث قرار گرفته بود. در آن زمان بود که آنها در مورد بیماری پیشرونده رئیس جمهور – دیابت- زبان باز کردند. استعفای او همچنین همزمان شد با 40 سالگی پسرش، سنی که شهروندان می توانند برای ریاست جمهوری نامزد شوند. به گفته کارشناسان، «سردار» هیچ رقیب واقعی در انتخابات نداشت، همانطور که در ترکمنستان زندگی سیاسی واقعی وجود ندارد. مسئله تنها در این است که «سردار» تا چه اندازه از پدرش مستقل خواهد بود. «جالب است که «سردار» خود چگونه موضع گیری خواهد کرد. «ادوارد لمون» می‌گوید: بالاخره ، پدرش از موقعیتی پیرامونی به قدرت رسید، کیش شخصیت سلف خود را لغو کرد و کیش شخصیت خود را برقرار کرد».«سردار آیتاکف»، سیاست شناسی از ترکمنستان که عموما با نام مستعار درباره وقایع این کشور اظهار نظر می کند: با آن موافق است : «سردار به تدریج تیم مدیران و مشاوران خود را ایجاد می کند، اما هنوز زیاد این امر را تبلیغ نمی کند و تا کنون تیم او به نیرویی در «حزب او» تبدیل نشده است که مخالف «نومن کلاتور» قدیمی باشد. اما روشن نیست پدرش چقدر به او امکان استقلال بدهد. «قربانقلی بردی محمداف» دندانپزشک سابق در سال 1997 به عنوان وزیر بهداشت ترکمنستان منصوب شد و در سال 2001 معاون نخست وزیر شد. پس از مرگ سلف خود، «صفرمراد نیازوف»، کفیل ریاست جمهوری شد. طبق قانون اساسی ترکمنستان، رئیس مجلس «عوض گلدی آتایف» قرار بود این وظایف را انجام دهد، اما به طور ناگهانی پرونده جنایی علیه وی تشکیل شد.
نمونه هایی از کشورهای همسایه
رویدادهای کشورهای همسایه، یعنی تلاش ناموفق برای انتقال قدرت در خانواده «اسلام کریم اف»، اولین رئیس جمهور ازبکستان و برکناری «نورسلطان نظربایف»، رئیس جمهور سابق قزاقستان از قدرت، نیز می توانستند بر کناره گیری زودهنگام «بردی محمداف» پدر تأثیر بگذارند. در ابتدا، مصاحبین بی‌بی‌سی گمان می‌کنند «بردی محمداف» پدر به همراه پسرش بر کشور حکومت می‌کند، اما به تدریج ضمن نگه داشتن نقش «ضامن» و «مشاور» برای خود از قدرت عقب‌نشینی می‌کند. «ادوارد لمون» می گوید «جالب خواهد بود که ببینیم پدر و پسر چگونه کشور را با هم اداره می کنند. ما نمونه مشابهی را در سنگاپور دیدیم، که «لی کوان یو» پست وزیر مشاور را پس از انتقال قدرت به جانشین خود داشت. «آیتاکف» با آن موافق است. به گفته وی، «بردی محمداف» به تدریج و آگاهانه خود را تا مقام “رهبر یا پدر ملت” و «حافظ سنت ها، حاکمیت و استقلال کنار خواهد کشید».
از سردار چه می دانیم؟
مقام و منزلت سیاسی «سردار بردی محمداف» پسر (که نام او در ترکمنی به معنای “رهبر” است) به سرعت توسعه یافت. او این کار را از سمت های دیپلماتیک، ابتدا در سفارت ترکمنستان در روسیه در سال های 2008-2011، سپس در نمایندگی دائم ترکمنستان در سازمان ملل در ژنو در سال های 2011- 2013 آغاز کرد. به موازات آن، «سردار» از آکادمی دیپلماتیک وزارت امور خارجه فدراسیون روسیه فارغ التحصیل شد. در سال 2014 با بازگشت به وطن، نظارت بر سیاست خارجی ترکمنستان را آغاز کرد. وی در سال 2016 در مجلس چهارم به عنوان نماینده مجلس انتخاب شد. در این میان انتخابات پارلمانی فوق العاده و خارج از نوبت بود و بدون تبلیغات برگزار شد. معلوم است که «سردار» جای یکی از هم حزبی هایش را گرفت که پیش از انتخابات بازنشسته شده بود. «بردی محمدوف» پسر همچنان نماینده حزب حاکم دموکرات است و این امر مانع از آن نمی شود که وی معاون نخست وزیر در امور مالی و اقتصادی، عضو هیئت شورای امنیت دولتی و همزمان رئیس عالی کنترل مجلس باشد. در چهار سال گذشته، «سردار» به سرعت در حال تغییر سمت در دولت بوده است، او به عنوان معاون وزیر امور خارجه، معاون استاندار و سپس فرماندار ولایت« آخال»، جایی که پایتخت عشق آباد قرار دارد، و همچنین وزیر صنعت و ساختمان خدمت کرد. پیشنهاد نامزدی «سردار بردی محمداف» در این حزب به اتفاق آرا به تصویب رسید. «بردی محمدوف» در دو سال گذشته دائماً در جهان سفر کرده است. بسیاری افزایش فعالیت در عرصه خارجی را «بهترین» امر به عنوان رئیس جمهور آینده نامیده اند.او سال گذشته با «میخائیل میشوستین»، نخست وزیر روسیه، «ناروهیتو» امپراتور ژاپن، «یوشیهیده سوگا»، نخست وزیر ژاپن و «الکساندر بگلوف»، فرماندار سن پترزبورگ، دیدار کرد. وی در ژانویه سال جاری به ایران و ازبکستان سفر کرد و در آنجا با رئیس جمهور ایران «ابراهیم رئیسی» و «شوکت میرضیایف» رئیس جمهور ازبکستان گفتگو کرد. هم حزبی های وی خاطرنشان کردند که: “او به عنوان فردی متواضع و دلسوز، یک خانواده خوب و حامی سبک زندگی سالم و مورد احترام همکاران خود بود.” با وجود مدت طولانی در سیاست، «سردار» همچنان یک «اسب تیره و تار کمتر شناخته شده ای » است. به گفته آیتاکف، «نخبگان» ترکمن قبلاً به صراحت اعلام کرده بودند که حاضر نیستند «سردار» را به عنوان رهبر بلامنازع بپذیرند. این سیاست شناس معتقد است که تا حد زیادی به همین دلیل «بردی محمداف» پدر به مقام رئیس سنا برای «بیمه کردن پسرش از بروز مخالفت‌های مختلف» از جمله «هم برای امنیت خود و هم برای حفظ نفوذ خود» انتخاب شد. «سردار بردی محمداف» مهندس فناوری است. وی فارغ التحصیل دانشگاه کشاورزی ترکمنستان و دکترعلوم فنی است. تنها پسر «قربانقلی بردی محمداف» و یکی از فرزندانی است که در ملاء عام ظاهر می شود. در مورد خواهران «سردار» فقط مشخص است که آنها ازدواج کرده و در خارج از کشور (احتمالاً در انگلستان و فرانسه) زندگی می کنند. خود «سردار» نیز متاهل و دارای چهار فرزند است. کارشناسان معتقدند که انتظار لیبرالیزه کردن حکومت از «سردار» را ندارد. «بردی محمداف» پسر اخیراً پیش بینی نسبتاً خوش بینانه ای از بودجه دولت برای سال آینده ارائه کرده بود. بر اساس پیش بینی های وی، با وجود بحران غذایی و مشکلات پس از پاندمی ویروس کرونا، کشور منتظر رشد اقتصادی است. پدرش از چنین خبری بسیار خوشحال بود. «اما “سردار” تا چه اندازه متوجه جدی بودن مشکلات و تهدیدها است، تا چه اندازه او تابع افکار اجتماعی خارجی است و تا چه اندازه به نظر و فشار پدرش و گروه‌های نخبگان مختلف وابسته خواهد بود، فکر می‌کنم او خودش هم این را هنوز نمی داند. «آیتاکوف» می‌گوید: او در لحظه‌ای به قدرت می‌رسد که تمام منابع «سفت کردن پیچ مهره ها» در کشور عملاً تمام شده است، بعدش فقط سرکوب‌های توده‌ای است که می ماند.
منبع. ساویتسکایا راسیا. № 18 (15133)
