دین، عرفان، تصوف
دکتر بیژن باران
درخت تو گر بر دانش بگیرد/ بزیرآوری چرخ نیلوفری را. ناصر خسرو انسانگرا
مهمترین نوآوری مارکس آینده نگری برای جامعه در گذار جبری از مرحله پایین تولید تا مرحله انبوه تولید است. این مراحل از روستاهای مشاع اولیه به کشاورزی ارباب- رعیتی قرون وسطا و سرمایه داری عصر مدرن با طبقات متضاد بورژوازی و پرولتاریا گذرند. مرحله گذاری سوسیالیزم با توزیع عادلانه کالا و اشتراکی از هرکس باندازه توانش به هرکس باندازه نیازش در آینده آیند. هستی یا طبقه اجتماعی سیال است که آگاهی انسانی را سازد.
در دوران پیدایش ادیان افق آینده برای بشر بجز وعده های یوتوپیایی نبود. روشنفکران ییشاسرمایه داری گذشته گرا بودند. دین، عرفان، تصوف یک آغاز در گذشته گذاشتهِ؛ تلاش ییروان برای رسیدن به آن با ریاضت و دعا بود. با اشاعه مارکسیزم آینده نگری برای بشر با استناد به انگاره پیدایش طبقات و ارزش اضافی جهانگستر شد. آینده نگری نه برنامه اقتصادی شرکتها برای سود یا توسعه دولتها برای اشتغالزایی در سرمایه داری؛ بلکه فاز تولید دراز مدت بشریت است.
در عصر مدرن گذشته گرایی در احزاب محافظه کار، راستگرا، سنتگرا، طرفدار وضع موجود در مقابل آینده نگری احزاب دمکرات، چپگرا، مترقی، طرفدار تغییر، سبز با چند حزب دیگر افراطی، مرکز، نامهای دیگر تبلور یابند. پژوهشهای اجتماعی، تصویرگیری از مغز، روانشناسی در سده ۲۰ نشان دادند: ایده الوژی تابع کارکرد و ساختار مغز است. در ایران با تمدن، فرهنگ، دیوانسالاری، استبداد شرقی مطلقه، خشگی چند هزارساله، ثنویت افراط و تفریط، خرافات، جبر زروانی، قلدری ایلخانی عمده اند.
حافظ ۳ موضع با بخت، چرخ، قضای زروانی دارد: مصلحتگرا: ما آزموده ایم در این شهر بخت خویش/ باید برون کشید از این ورطه رخت خویش! اجبار: بیا که هاتف میخانه دوش با من گفت/ که در مقام رضا باش و از قضا مگریز. اختیار: چرخ بر هم زنم ار غیر مرادم باشد./ من نه آنم که زبونی کشم از چرخ فلک.
دین، عرفان، تصوف هر ۳ متضاد علم، علیت، رفاه، مدرنیزم، تفریحات، شادی انسانها یند. هر ۳ به متافیزیک پیوند دارند. اولی زندگی را در گرو اجرای اصول نبی برای وعده پاداش اخروی مصادره کند. عرفان تزکیه نفس برای وحدت با یک توهم را با وسواس اختلال شخصیتی توام کند. تصوف لایه ای از دینوران را با ریاضت با گذر تخیلی از ۷ وادی مرارت برای رسیدن به معبود توهمی اجیر کند. هر ۳ آنها آزمون پذیر نبوده؛ بن بست اند. یعنی پس از قطب اول به دیگری نرسیده جامعه باید درجا بزند. از قافله رقابت با علم غافل شده و عقبتر روند. نمونه: خاورمیانه در قیاس با اروپا.
در دین گذشته اینده را بلعد. ایرانیان به نقل گذشته دلخوشند تا تاثیر برای آینده، چرا؟ آیا آنها به مدرنیته، نهادهای حزبی، ترقی جامعه خواهند رسید؟ این ترقی با رشد جی دی پی سالانه اندازه گیری شود. ایران، افغانستان، یمن در رجعت به گذشته موهوم در ذهن حاکمیت، با بنیانگرایی دینی، از مدرنیزم دور شوند. آنها معدود کشورها یند که کوشند به عقب برگردند.
آنها با آپارتید جنسیتی نیم جمعیت یعنی سرکوب زنان، توان رقابت با دیگران چون ترکیه، مالزی، اسراییل را ندارند. البته اسراییل با رشد سریع جمعیت ارتودوکس و قبضه اکثریت کنست، آینده ای شبیه ایران در انتظارش است. تا پیدایش اسراییل سکولار- اکنون در چنگال لیکود دینی- کشاورزی قطره ای با ژنتیک، دامپروری و مرغداری مدرن، دانشگاهها، شهرسازی در رقابت با غرب پدید آمدند. قتل و جنگ هنوز بجا مانده!
دین با موقوفات رقیب دربار با خالصجات است. گاهی در تاریخ مانند صفویه و ولایت فقیه حاکمیت را قبضه کرده؛ دین و دربار در یک فرد خودکامه تلاقی کنند. دین ایده الوژی، کانونی با پشتوانه دربار است. عرفان و تصوف را به حاشیه رانده؛ تکفیر کند. آنها را شبه -مخفی کند.
دین اعتقاد به و اجرای اصول برای رستگاری اخروی دارد. پیروان آنها را باور داشته؛ اجر ا کنند. شیعه ۴ فرقه امامیه، علویه، اسماعیلیه، زیدیه دارد. 5 اصل دارد: توحید، نبوت، معاد، عدل، امامت. شیعه 12 امامی فروع دین زیر را دارد. عبادات: نماز، روزه، خمس، زکات، حج، جهاد، امر به معروف، نهی از منکر، تولی/ موقوفه داری، تبری/ برائت؛ معاملات: عقود: بیع، اجاره، رهن، امانت، نکاح، قرض، وصیت، عاریه، شرکت، وقف، وکالت، جعاله/ دستمزد، مزارعه، مساقات/ آب دادن، سلف، سلم/خرید- فروش، مضاربهِ/ سپرده؛ ایقاعات/ صیغه: طلاق، سوگند، ایلاء/ عدم همخوابگی؛ سیاسات: قصاص، حدود، تعزیرات، دیات.
تصوف/ پشمینه پوش، درویشی، طریقه، سلوک، تزکیه نفس، ریاضت، زهد است. از سده 8م در میانرودان اوج گرفت. ریشه در اشراق نوافلاطونی سلوکیان، ریاضت برهمایی و بودایی، عرفان مسیحی و مانوی، کابالای عبرانی یهود داشت. تا دراویش امروز ادامه داشته؛ خانقاه، رباط، زاویه، سلسله، فرقه، چله نشینی، مراد-مریدی دارند. علی اللهی درویش سیبل کلفت، با کشکول، عبا بتن علی را با الوهیت داند.
صوفیگری واکنش به تحجر و تزویر دینی بود. مشاهیر آن: نعمت ولی، جنید، جامی، حلاج، شبلی. فرقه های آن: نقشبندیه، سهروردیه، نعمت اللهیه. آنها در خاور میانه پراکنده اند. کسروی کتاب صوفیگری در دهه 1310 را در رد منطقی آن نشر کرد. آنها افراد حساس برای رسیدن به حق و کمال را جذب کردند.
محافل مخفی شان را حاکمیت سرکوب کرد. لایه ای فعال مخالف رژیم شده؛ شریعتی، فرقان، فرقه رجوی. صوفیها در 1000 سال، برخی ابیات عروضی، قصص مکاشفه ای، گاهی شهامت، گاهی هم تزویر به لسان حافظ به فرهنگ افزودند. آنها سهمی در کشف بیماری، دارو، شهرسازی، ترقی جامعه ندارند. راه حلی برای عدالت اجتماعی، رفع ظلم، ساختن جامعه ندادند. در سده 21 آنها باید حقوق شهروندی داشته باشند. ارباب سلوک 3 منزل دارند: شریعت، طریقت، حقیقت. طریقت معنی روش، سیرت، سلوک دارد.
طريقت نقشبندي در شهرها، نعمت‌الهي با 4گرایش صفي‌عليشاهي، گنابادي، مجذوب علي‌شاهي، نوربخش؛ خاكسار با 2 گرایش جلالي، ابوترابي؛ بكتاش‌ها در تبريز؛ چهل‌تني‌ها در تبريز و ماكو،؛شهباز قلندر در بلوچستان. سلسله معنی زنجیره داشته؛ دراويش قادريه در کردستان، مشعشعيان، ذهبيه در خراسان، يارسان‌ها يا اهل حق‌ها در كرمانشاهان، گوران، توت شامی، تبریز، اصفهان، فارس، لرستان، قم. برای یارسان نماز خواندن واجب نیست. اعتقاد دارد یارسان دائم‌الصلات است؛ عملش مترادف با عبادت است. https://asre-nou.net/php/view.php?objnr=60334
تصوف بر فرقه های دینی اثر گذاشت. لویی ماسینیون نوشت: متصوفه با اسماعیلیه/ باطنیه و قرامطه در مبارزه بودند. ولی از آنها این اسمها را وام گرفت: نورانی، نفسانی، روحانی، جسمانی، شعشعانی، وحدانی، فیض، حلول، ناموس، لاهوت، ناسوت، جبروت، ظهور، جولان، تکوین، تلویح، تأیید. نیز سهروردی، ترکیب «نور قاهر» را از آنها وام گرفت.
ابن عربی 1240-1165م، “تأویل قرآن” با اعتدال را از آنها گرفت. او اهل اندلس، جنوب اسپانیا، صاحب 850 اثر بود. او با تاثیر از عرفان مسیحی تصوف را به فلسفه وحدت وجود یعنی لا موجود الا الله/ جز خدا وجودی نیست پیوند زد. ابو سعید ابوالخیر، حلاج با وحدت شهودی در عرفان خود فقط خدا داشتند. نتیجه هر دو عرفان وجود و شهود، پس از مرگ این عارفان متافیزیک، هیچ بود.
اسماعیلیه شیعه 7 امامی 5 اصل ولایت، طهارت، عبادت با نماز 3 بار در روز، زکات، روزه دارد. نیز به حج، جهاد یعنی مبارزه با نفس عمل کند. ولی فعلی آقا خان با 2میلیون پیرو است. حس صباح از اسماعیلیه بود؛ در مقابل خلیفه بغداد در الموت مقاومت کرد. آنها اهل تساهل با غیر، مخالف زورگویی بوده؛ مشاهیر آزاده داشتند: ناصر خسرو، حسن صباح چریک، حسنک وزیر.
باورهای قرمطی شبیه اسماعیلیه و اخوان‌الصفا یند. آنها از ثنویت خیر و شر زرتشتی، داشتن مساوات مزدکی، رسیدن به نور مانوی تاثیر گرفتند. غزالی ۱۰۰۰ سال پیش تعلیمات قرمطی را کفر خواند: «ایشان در عقیده به دو مبدأ از ثنویت مجوس الهام گرفته‌اند. ولی به جای «نور و ظلمت»، دو لفظ «سابق و تالی» را به کار برند. قرمطی‌ها فلسفه و مذهب خود را برای پیروانشان آشکار نکنند، مگر پس از آمادگی طولانی و در مراحل مختلفی. در محافل مخفی مانند اصحاب فیثاغورس و مانی اند.» تقیه بخاطر تکفیر و ایذا بود.
ابو طاهر جنابی، فرمانروای قرمطی بحرین با 600 سوار و 900 پیاده به مکه در 8 ذی حجه ۳۱۷ ه.ق حمله کرد. اموال حاجیان را غارت، در مسجد الحرام، حتی در خانهٔ کعبه کشتار کرد. اجساد را در چاه زمزم ریختند. درب کعبه و حجر الاسود را از جا کنده به یغما بردند. روکش کعبه را تکه تکه کرده تقسیم کردند. خانه‌های ثروتمندان مکه را غارت کردند.
آدام متز نوشت: فقرای مکه نیز در غارت شهر همراه بودند. حوثی های یمن از ۱۹۹۹ تا کنون ۶ بار برای رسیدن به سهم خود در حاکمیت جنگیده اند. اثر بد دین در سیاست: در پایان عصر ساسانی، زرتشتی بر دولت سلطه داشت. آتش مقدس را در کوره ساختن شمشیر فولادی نباید نجس کرد. لذا تیغ یمانی از یمن برای جنگ وارد کردند.
زیدی/ انصارالله ازدواج با غیرزیدی و صیغه را جایز نداند. عصمت امامان را قبول داشتهِ امام در غیبت ندارند. به عمر و ابوبکر احترام دارند. علویان /انصاریه از تصوف، اسماعیلیه، مسیحیت تاثیر گرفته؛ در سوریه، جنوب ترکیه، شمال لبنان، فلسطین اند. آنها امامت علی، ۱۲ امامی را قبول داشته؛ ۵ اصل شیعه و ۱۰ اصل امامیه دارند.
فیثاغورس 495-570 ق.م. به مصر و بابل در عهد هخامنشی سفر کرد. او زبانهای رایج در ایران و مصر را دانسته؛ گفت: اعداد اساس عالم اند. در بابل نسبت اعداد، میانه، اخترشناسی را آموخت. تصاعد حسابی، هندسی، همساز، اثبات قضیه با چند مفروض و یک نتیجه را ابداع کرد. عددنویسی با الفبا مانند رومیان و ابجد عربی بود.
حسن البنا در 1928 اخوان الصفا را بنیان گذاشت. اصول آن اینهایند: اتحاد ملل اسلامی، رهایی از استعمار، محو جهل، فقر، بیسوادی، بیماری؛ افزایش رفاه عمومی؛ تبلیغ برای ایجاد جامعه اسلامی سنی برای نخبگان بر اساس قران. در برخی ملل سنی مانند ترکیه و قطر پیرو دارد. آنها هم گذشته گرایند؛ لذا از مدرنیزم عقب اند.
دین، عرفان، تصوف، ایده الوژی در ساختار و کارکرد مغز پژوهش شدند. فرایند مراکز عالی مغز اینها یند: لذت بردن، هوشیاری، تخیل، احساس زنده بودن. عقلانیت کیفیت نتایج کوتاه و بلند مدت رفتارها در ایجاد سعادت فرد و جامعه، محصول پرورش ذکاوت اجتماعی، داشتن توان ذاتی استدلال در مغز است. عوامل اختلال عقلانیت: روابط پیچیده و پیش بینی ناپذیر اجتماعی، عدم پرورش ذکاوت اجتماعی، ضعف فرگشتی مغز انسان. ادراکات آگاهی، ذهن منسجم و نفس، به ساختار سالم قشر اینسولا نیاز دارند. kimyaiFB210823
پیروان دین از عوام برای وعده آخرت و ثروتمندان برای مصونیت دارایی اند. دین تعصب را در فرد نشاند. لذا مبارزه بضد خود را با حهاد آمیزد. عرفان و تصوف در مبارزه بضد استبداد/ تحدید بیان، قد علم کنند. مبارزه باید بضد استبداد، عملی و مادی با نیروی قهر یا اصلاحات عصر مدرن باشد. تبلیغ محفلی برای اشاعه باور است؛ نه برای مبارزه و سرنگونی استبداد. بحث، مچگیری، هزل، متلک گویی مبارزه برانداز نیستند. دین به کرات این نوع جدل را تکفیر کرد. مرتد خوانده آنها را بقتل رساند. نمونه: قتل حلاج، بهاُ، مانی. براندازی با ابزار مادی، نابودی نهادهای قهری سپاه و حراست، بدیل حکومت می خواهند.
هر باور با باورهای دیگر بحث، تبلیغ، ترویج، عقیده کند. بضد دولت است که مبارزه عملی کند؛ نه جدل با رقبا. عرفان، تصوف، عاطفه به شعر، سخره، هجو، شایعه پردازند. این گاهی با دین، عرفان، تصوف درآمیزد. عرفان و آن ۲ دیگر از روشنفکران با برخی اختلالات فکری، شخصیتی، روحی عضو گیری کنند.
در ایران تقدیر زروانی گذشته گرا با اسلام خدای ابراهیمی جبار و مکار چفت شده؛ طلسم نرسیدن به مدرنیزم اند. باور به خدای آغازگر کیهان از خدای ابراهیمی، پاداش شکنجه جهنم، علافی بهشت بدون کتابخانه و کنسرت توفیر دارد. خدای ابراهیمی جنگها و کشتار فراوان کرد.
مدرنیزم برای ترقی در رقابت با غرب مجموع مدرنیزاسون زیربنای نوین و مدرنیته نهادهای مدنی، صنفی، حزبی است. در خاورمیانه آیا شهروند/ رعیت به مدرنیزم آینده نگر می تواند برسد؟ تونس، پاکستان، عراق، ترکیه در گذار قانونمدارانه اند. سوریه، مصر، عربستان اقتدارگرایانه مدرنیزاسیون را گسترش دهند. چرا شاه با مدرنیزاسیون ش برانداخته شد؛ ولی عربستان، قطر، امارات نشده اند؟
البته با درآمد نفت و گاز کشورهای حاشیه خلیج فارس قطر، عمان، امارات، کویت، عربستان به مدرنیزاسون زیربناهای نوین رسیدند. ولی بنگلادش، افعانستان، پاکستان با تبعیض به زنان، زیربنا و روبنای امل دارند. آنها با پیدایش چین در سده ۲۱ با اقتصاد دوم جهان برای صدور سرمایه و فنآوری بشکل وام طولانی مدت، برنامه های توسعه دولتی را انجام دهند.
در ۳ باور فوق بنا بر علوم، می توان عناصر درست تخیل، تاریخ، رسوم را منطبق بر واقعیت بازشناخت. ولی آنها با خرافات عجین اند. خرافات اندازه گیری و ادراک نشده؛ باید باور شوند. در عصر مدرن رواج علم بین مردم از راه پزشکان، دانشگاهها، رسانه هاُ، کتب خرافات را پس زند. نمونه: کوید همه گستر ۲۰۱۹ که در جهان راه مقابله با این ویروس تاجی واکسن را اثبات کرد. نمونه: حسین روازاده «پدر طب ایرانی-اسلامی» از پزشکی در ۲۰۲۳ منع شد.
در ایده آلیزم جن، طب بومی، جادو، دعا، دخیل، زیارت، شیون برای مردگان، تعصب غالب اند. البته در فرد، اعتقاد شخصی او مورد مناقشه نیست. ولی در سیاست ملی اعتقادات قدیمی به عقبماندگی و فقر اکثریت منجر شوند. نمونه: افت بهداشت و کار زنان در افغانستان با عدم امکان تحصیل شان. در استبداد مرگ گاهی با عدم عدالت و قلدری همراه است. برخی در بیان حقیقت تا پای جان روند. در خبرنگارها و روشنفکران دیده شود. لذا ایرانیان برای مرده، معصومان، شهیدان، انصاف را بر مرگ تعمیم دهند.
نبود را با شیون آمیزند. در طبیعت شدن و زمان، در حال اند. جملات شرطی از ذهن انسان نشات گیرند. اگر، چه شود اگر، بفرض – در برنامه ریزی و مرور خاطرات بکار روند. البته در حلقه تنه درختان گذشته در فاصله دوایر با سالهای آبی و خشک بچا ماند. در جانوران دی ان ای و فسیلها اطلاعات گذشته در کودها و بیان غرایز، حیات را در خود دارند. با موتاسیون/ جهش و علیت اخلاف گوناگون از اسلاف استنتاج شوند.
فرد برای بقا در جامعه با فرصتهای رنگارنگ، بنا به فرصتها، تصمیمات، بدیلها بینش خود را در مغز قفسه بندی کند. در بازار، محیط کار، ماتریالیست، واقعبین؛ در خانه، تفریح، پرورش کودکان التقاطی، سنتی، پدرسالار شود. ولی، در معبد، عزا، مناسک دینی از اموز اقتصادی ایده آلیست است. در عصر جدید دولت از دین جدا شد. شهروند زندگی فردی را بنا به سلیقه خود و مد جهانی از حیات بنا بر اصول دین یا باور گزیند. این اصول با فرصت جهان مدرن در تضاد ند.
اندیشمند شناخت آغاز، تغییر، هستی، جامعه، تاریخ را بیان کند. او الگوي پاسخگوي پرسشهای بنیانی در قبال علیت، واقعیت، پيامدها در فرهنگ را ارایه دهد. این بیان در آثار، قوانین، قواعد اخلاق میان مردم رود. رمز جهان احتمالات است که در سده 20 به علوم وارد شد. در قرون وسطا رویدادها با ایقان مشیت الهی یا اوامر شاه انجام می شدند. نمونه نبود احتمال: خردگرایی فردوسی، اخلاق سعدی، تقدیر حافظ. در محاوره هم هر کاری با رضایت و تقاضا از خدا انجام شود: خدا حافظ، خدا قسمت کند، بخدا سپردمت، خدا بخواهد.
یک نمونه مخلوطی دنیا و آخرت، یعنی امروز با مناسک دیروز از اینباکس ایمیل ۲۰۲۲ آید. مامانم وقتی نماز می خونه با هر الله اکبر بلندی که میگه یه منظوری داره. اون موقع من چک می کنم؛ زیر گاز خاموش باشه. چراغی روشن نباشه. یه روز تمام اینارو چک کرده بودم. بازم الله اکبر ادامه داشت. وقتی نمازش تموم شد؛ با عصبانیت گفت مگه کوری نمی بینی گرممه؛ میگم کولرو روشن کن. خالم داشت ارزو می کرد؛ شمع هاشو فوت کنه. مامانش میگه واسه همه مریضا دعا کن! میگه: مامان شمع تولده؛ ضریح امام رضا نیست که. فک و فامیله داریم؟
اسطوره برای پیوند آسمان به انسان پدید آمد. اثر اجرام سماوی بر فصول، چرخه کشاورزی، برکت دامداری، شخمزنی، کاشت، خرمن، باران، خشکی، سرما، گرمی، نیروی ناگهانی، حرکت غیبی باد – پایه مادی بودند. رعد، برق، شهاب، باران، سیل، زمین لرزه، طوفان از آسمان، بیخبر نازل شدند. نجوم از 5 هزار سال پیش، با علاقه انسان به آینده، در معبد هنج انگلستان بجا ماند.
چیدمان سنگهای عمودی– افقی با پیوند زبانه و کام حرکت خورشید، ماه، کهکشان، سیارات را رصد پذیر کردند. این حافظه قوی برای تقویم روزها، فصول، سالها، تولد، مرگ، ازدواج، کشت، سفر بکار رفت. نجوم یا رمالی برای پیش بینی سرنوشت انسان، ترفیع مقام، قبولی دروس، برد- باخت جنگ، تصمیمات مهم بکار رفت.
تاثیر باورهای گذشته و اثر بر آیندگان را شرق شناسان در 2 سده گذشته بررسی کردند. سیل، طاعون، زلزله، آتشفشان، بی دلیل و بیخبر انسانها را قربانی کردند. خدای دمدمی، بدعنق، شبیخونزن انسان را به دعا، استغاثه، مغفرت برای رحمت کشاند. تا لطف شان را با دعا و نذری بخرند. قول بدهند عبادت و رفتار دینی کنند تا اجر اخروی دریافت کنند. چاره جویی با دعا کنند.
اکنون زوال زیستبوم، گرمایش زمین، خشکی، ریزگرد، گاز سمی هوا، کمبود آب شرب، آلودگی اقیانوسها- یک کشور را به منطقه و سازمان ملل پیوند زنند. آنها تعهدات کشورها مانند قرارداد ضدگرمایش زمین در توکیو و پاریس را امضاء کردند: امساک در سوخت فسیلی نفت و گاز، کاربرد انرژی سبز خورشید، باد، هیدروژن.
در تحلیل یک تم مقوله، زمان، مکان حاص باید بکار روند. مقوله: قتل، زمان و مکان: ورود اسپانیا به قاره نو- یک روز کورتز کاتولیک در کلمبیا 5000 اهالی بی سلاح را پس از گرفتن طلاهایشان کشت. در جنگهای صلیبی و کاتولیکها بضد پروتستانها در اروپا هزاران انسان کشته شدند.
قدرت سیاسی یا مذهبی قتال بوده- صفویه شیعی، عثمانی سنی، کاتولیکها، فاشیزم، ستالین، پال پات، نسل کشی توتسیها در رواندا. دین رایج با قدرت سیاسی در خاورمیانه سده 21: داعش، طالبان، ولایت مطلقه در مقایسه با ادیان و دول غیر از اسلام سیاسی. جهانبینی مادی و ایده آلیسم، 2 روش علمی و نقلی 4 گزینه را مطرح کنند. می توان با جهانبینی ایده الیستی/ دینی روش علمی بکار برد. نمونه مندل آخوند با روش علمی در ژنتیک واینبرگ آمریکایی و هاوکینکز انگلیسی خداناباور ند. یش بینی علمی بر بنیان فنآوری، زیرساخت صنعتی، بازار، مصرف علم را به محصول تبدیل کند.
فوکو در تحلیل تمهای اجتماعی مسئله قدرت را طرح کرد. نادانی و دانش در مقابل قدرت بمثابه توانگر کردن ناچیز اند. پیشوایان کشتارگر بسیار هم باسواد متناسب با دوره خود بودند. نمونه: کیسینجر، گوبلز، آپارات کولاگ ستالین و تزارها. در ادیان ابراهیمی به مومنان رحم شود نه به مرتدان و ناباوران. 3 دین ابراهیمی برگزیده، فاشیزم/ نژاد برتر، ستالینیزم/ انسان سوسیالیست با قبضه قدرت در محاصره رقبا- آنها شهروندان پرشماری را کشتند. بخشی از ادیان ابراهیمی کیهانشناسی، آفرینش، آغاز هستی است که با علوم مردود ند. ادیان در 3هزار سال گذشته جلوی پیشرفت بشر را گرفتند. در فلسطین جز رمه داری، کشاورزی بدوی، جنگ و کشتار چیزی دیده نشود. طالبان، ولایت فقیه، داعش کشتار را با دین آمیزند.
باید امور فردی و دولتی را تفکیک کرد. آدمهای انسان منش با اخلاق در همه لایه های اجتماعی حضور دارند. این یک گزینه شخصیتی و وجدانی است. ولی دولتها ابعاد تاثیر را تاریخی کنند. 3 مرحله ی عمیق شونده ای از تفکر پیشفرض/ دیفالت مغز در باره خودش اینها یند: خود باخبری، درون‌نگری، خود انتقادی. باخبری همان ادراک، احساسات، غرایز حیات خود انگیخته است که هر لحظه فرد داشته؛ رفتار روزمره را تعیین کند.
وقتی فرد مشغله ی روزمره نداشته؛ درون نگری کرده؛ مغز به ارزیابی کلی زندگی خود و برنامه آینده پردازد. تا اندازه ای نیاز به تعمق فعالانه داشته؛ اثری نسبتا دراز مدت در رفتار دارد. مانند ندامت، عبرت، محافظه کاری. اگر قشر جلوپیشانی کاملا سالم باشد این ارزیابی تا حد زیادی با واقعیت مطابقت دارد. سلامت قشر حدقه ای پیشانی در این مورد توزیعی زنگوله ای داشته؛ چند ٪ اختلال رفتار ضداجتماعی چون جنایت، تجاوز، ترور دارند. اکثرا نرمال ند. چند % هم خنثی یند.
خود انتقادی مغز اختلال شایعی دارد. اکثر مردم شخصیت، ارزش شخصی و اجتماعی خود را بهتر از واقعیت دریافتی دیگران یا آزمون خود ارزیابی کنند. پس در ارزیابی خودانتقادی این دیگران اند که شخص را ارزیابی کنند. یعنی نظرخواهی، آمار، رسانه ها در باره رجل سیاسی داوری واقعبینانه کنند؛ نه لافزنی فردی.
ارزیابی خودانتقادی را باید از چند دوست معتمد، باانصاف، خیراندیش بی رودربایستی خواست. تا او را از چند زاویه برای یافتن نکات ضعف و قوت بسنجند. هر چه مقام شخص در اجتماع برتر باشد؛ رفتارش بر انسانهای بیشتری اثر گذارد؛ لذا شمار سنجش گران باید بیشتر باشد. استاد را همه شاگردان، رئیس یک شرکت را همه کارمندان، رجل سیاسی را همه ی مردم باید بتوانند ارزیابی کنند- معمولا با نظرخواهی یا رفراندوم.
نتایج بدون ترس به عموم اعلان شوند. رسانه های آزاد مسئول روزمره ی این انتقادات در سطح کشورند. هر چند سال صندوق های رأی دموکراتیک هم محل این ارزیابی ها هستند. عدم توان در خودنگری، عدم اجازه به دیگران در انتقاد از ایگوی ضعیف و شکننده- از ویژگی های دیکتاتورها، سلاطین، رهبران بلامنازع یند. بی شک عامل درجه ی اول بدبختی ها، مشقات جوامع، جنگ ها، فروریزی های اجتماعی در تاریخ،یک مستبد مطلقه دایمی است. ۱۹۰۸۲۳-fb Taghi Kimyai-Asadi
جانوران و گیاهان برای نیروهای طبیعت و حیات حسگرها دارند: بو، نور، مزه، صدا، دما، فشار. فرایند شناخت این نیروها در مغز جایگاه های گوناگون دارد. تشخیص چهره، خواندن نیت، پیش بینی مسیر، تلفیق با داده ها را انجام دهند. ماشین مجهز به الگو شناسی، الگوریتم، هوش مصنوعی هم اکنون با دوربین های مدار بسته این کارها را انجام دهد. هم در انسان هم در ماشین چهره با الگوی خطوط هندسی تشخیص/ خوانده شود. فرایند شناخت سیما در شکنج دوکی تحتانی نرمه گیجگاهی است.
در مغز سکیما، شما، شمایل، شبیه، شبح، نقشه شیی شکل گیرد. پس تدریجا خطوط چهره انسان در حافظه شکل گیرند. عصب های مشترک نزدیک بهم در مرکز نقشه به شباهت های همه چهره ها و عصب های دور از هم در پیرامون نقشه به تفاوت چهره ها فعال شوند. باهم به شناسائی چهره رسند. همانجا.
منابع. 2023/09/08 فاکتها با ویراست از ویکی پیدیا آمده اند.
http://www.ijem.org.ir/
یرواند آبراهامیان، کودتای ۲۸ مرداد، سازمان سیا و ریشه های روابط ایران و آمریکا در عصر مدرن، مترجم: ناصر زرافشان. https://t.me/BlackFishVoice1/7986
خودباخبری Self awareness
بینش/ درونگری insight
نقد خود self-criticism
*
نامه به داریوش کبیر، در باره فرمان بازسازی معبد یهود اورشلیم در انجیل، عذرا 5:5 آمد.در کتیبه بیستون تبلیغ مشروعیت دولت داریوش 500 ق.م.، نیاکان خود، سرکوب 19 قیام در 1 سال در شهرها با “کمک اهورا مزدا”، در باره کامبیز 2 آیند. ترجمه از میخی را هنری رآلینسون 1835 کرد. این کتیبه طول 80 فوت، عرض 50 فوت، روی صخره عمودی صاف 300 فوت بالای خاک است.
