تبعات ۲۰ سال اشغالگری آمریکا؛ درد و رنج بی‌پایان مردم افغانستان
در آستانه سالروز خروج نظامی آمریکا از افغانستان و پایان ۲۰ سال اشغالگری نظامی این کشور جنگ زده که تبعات و رنج های فراوانی را برای مردم آن برجای گذاشته است، مردم مظلوم افغانستان همچنان با مشقات مرگبار ناشی از جنگ به اصطلاح علیه تروریسم ، دست به گریبان هستند؛ جنگی که «جرج دبلیو بوش» رئیس جمهوری وقت آمریکا در اکتبر ٢٠٠١ ، به بهانه مبارزه با تروریسم علیه افغانستان آغاز کرد.
نگاهی به تاریخ معاصر نشان می دهد لشکرکشی به افغانستان بلافاصله پس از حملات پر ابهام ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ به برج های دوقلوی تجارت جهانی در قلب آمریکا، به‌بهانه «جنگ علیه تروریسم» و بدون وجود دشمنی مشخص آغاز شد. جنگی که برای ارتش کشورهای هم‌پیمان آمریکا، طولانی، دشوار و به زعم برخی کارشناسان، مرگبارترین ماموریت بود. پس از ۱۱ سپتامبر، نخستین کشوری که به عنوان مأمن طالبان و گروه‌های حامی القاعده مورد هجوم نیروهای ائتلاف غربی به سرکردگی آمریکا قرار گرفت، افغانستان بود. به این ترتیب از منظر بسیاری از کشورها، توفیق یا ناکامی ناتو در افغانستان به حیثیت و اعتبار آمریکا و مجموعه کشورهای قدرتمند غربی و نظام هژمونی آنها گره خورد.
آمریکا و متحدانش که به بهانه جنگ علیه تروریست و سرنگونی طالبان در ۷ اکتبر ۲۰۰۱ میلادی برابر با ۱۵ مهر ۱۳۸۰ به افغانستان حمله کرد، پس از مدت ۲۰سال اشغالگری و جنگی بی حاصل که ثمره آن کشتار زنان و مردان بی دفاع و قدرت گرفتن دوباره طالبان در آن کشور بود، به یکباره طی عملیاتی دو روزه در ۸ شهریور ۱۴۰۰ نظامیان خود را از خاک افغانستان خارج کرد.
تشدید فقر در افغانستان
به استناد گزارشهای خبری، در آستانه یکسالگی فرار اشغالگران آمریکا و متحدانش از افغانستان، دفتر هماهنگی کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل متحد می‌گوید که در حال حاضر نزدیک به ۲۵ میلیون نفر در افغانستان در فقر زندگی می‌کنند و ممکن است امسال ۹۰۰ هزار فرصت شغلی دیگر نیز در بازار کار افغانستان از بین برود.
به گزارش تارنمای خبری طلوع نیور، این نهاد می‌افزاید که سطح نیازها در افغانستان بسیار فراتر از ظرفیت‌های پاسخگو در اختیار فعالان بشردوستانه در این کشور است.
«رامز الاکبرف» همانگ کننده کمک‌های بشری سازمان ملل متحد، می گوید: «امروز واقعیت غم‌انگیز این است که سطح نیازها در افغانستان بسیار فراتر از ظرفیت پاسخگو فعالان بشردوستانه در افغانستان است و بدون احیای یک اقتصاد، سیستم بانکی کارآمد و یک تعامل طولانی مدت و باثبات‌تر که از نو شروع شود، این امر محقق نخواهد شد.»
خبرگزاری جمهور افغانستان نیز در ۵ مرداد ماه سال جاری در گزارشی به نقل از اداره حفاظت از کودکان سازمان ملل متحد اعلام کرد که براساس پیش‌بینی‌های بین ماه‌های جولای تا سپتامبر سال جاری دست کم ۱۸.۹ نفر از جمله ۹.۲ میلیون کودک با ناامنی غذایی اضطراری یا بحرانی رو به رو خواهند شد.
به گفته این نهاد، ۹۷ درصد افغانها امسال در خطر سقوط به زیر خط فقر قرار دارند.
گزارش اداره حفاظت از کودکان سازمان ملل متحد افزوده است، در حال حاضر ۱.۱ میلیون کودک زیر پنج سال در افغانستان دچار سوءتغذیه حاد هستند.
بر اساس این گزارش، هشت میلیون کودک برای دسترسی به آموزش در افغانستان، نیاز به حمایت دارند و ۱۰ میلیون کودک هم در صورت عدم پرداخت حقوق معلمان در معرض خطر ترک آموزش هستند.
در همین حال، صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد یا یونیسف نیز گفته است که ۴.۵ میلیون کودک در افغانستان به سلامت روانی نیاز دارند.
این نهاد همچنان هشدار داده که افغانستان با شیوع بیماری‌های متعدد از جمله کووید۱۹، سرخک، اسهال آبکی حاد (AWD) و تب دنگی مواجه است.
اکنون می‌توان دریافت هشدار نهادهای مختلف جهانی درباره افزایش فقر وبحران غذا در افغانستان به این معناست که حضور اشغالگرانه ۲۰ساله آمریکا و متحدانش در افغانستان، نه تنها کمکی به توسعه این کشور نکرده، بلکه افغانستان را به یکی از بحرانی ترین کشور جهان تبدیل کرد.
افزایش آوارگی در افغانستان
آوارگی بعد پنهانی خروج غیر مسئولانه آمریکا از افغانستان است که مسیر زندگی هزاران خانواده را تغییر داده و آنها را با زندگی طاقت فرسایی مواجه کرده است.
مردم افغانستان طی ۲۰ سال جنگ، خسارت های جانی و فراوانی را متحمل شده اند، آوارگی و ترک حاصل زحمت یک عمر خود و کوچ به مکانی دیگر برای زنده ماندن، زندگی را بر خانواده های افغانستانی تنگ کرده است
«بابر بلوچ» سخنگوی کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد اعلام کرده است افغانستان در آستانه بحران انسانی دیگری قرار گرفته است.
بنظر می رسد ناتوانی در دستیابی به توافق صلح در افغانستان و ریشه کنی خشونت کنونی، منجر به آوارگی بیشتر درون این کشور و همچنین کشورهای همسایه خواهد شد.
براساس آمار کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد ؛ با آواره شدن ۲۷۰ هزار افغان دیگر از ژانویه به این سو در این کشور، شمار کل آوارگان آن از بیش از سه میلیون و ۵۰۰ هزار نفر فراتر می رود.
به استناد گزارشهای خبری، افغانستان اکنون با مثلث جنگ و ناامنی، تولید و قاچاق مواد مخدر، بیکاری و فساد اداری مواجه است که نظامیان آمریکا و هم پیمانان آنها طی ۲۰ سال گذشته در رساندن افغانستان به وضعیت کنونی نقش اصلی را داشته اند.
تداوم این وضعیت در این سالها مردم افغانستان و غیر نظامیان را به قرنیان اصلی مبدل کرده است که گاهی در اثر حملات هوایی نظامیان آمریکایی، گاهی در حمله طالبان و زمانی هم در نتیجه عملیات شبانه تحت کنترل سازمان سیا، کشته، معلول و یا هم به اسارت برده شده و شمار زیادی دیگر هم مجبور به ترک منازل خود می شوند.
به گزارش رسانه های خبری، سال گذشته با به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان و خروج عجولانه آمریکا بحران جدید پناهجویان این کشور آغاز شد. بیش از ۱۲۰ هزار نفر به سراسر جهان گریختند.در این میان ۷۶ هزار نفر، که بزرگترین هجوم مهاجران جنگی از زمان سقوط سایگون در ویتنام محسوب می‌شود، به سوی آمریکا سرازیر شدند. در سال ۱۹۷۵ حدود ۱۳۰ هزار ویتنامی با خروج عجولانه آمریکا از سایگون، به این کشور مهاجرت کردند که تا سال ۱۹۹۵ این رقم به بیش از یک میلیون نفر رسید.
براساس آمار ثبت شده، کانادا تعهد داده است ۴۰ هزار افغان را تا سال ۲۰۲۴ به خاک خود بپذیرد که تاکنون ۱۷ هزار نفر پذیرش خود را دریافت کردند. آلمان، انگلیس و نروژ نیز در میان کشورهای اروپایی با پذیرش پناهجویان افغان موافقت کردند.
بدین ترتیب به علاوه اعضای خانواده افرادی که به آمریکا آمده‌اند، ده‌ها هزار شهروند افغانستان که در عملیات مختلف آمریکا طی ۲۰ سال حضور نیروهای آمریکایی در این کشور آنها را پشتیبانی کردند اکنون یا هنوز در افغانستان یا در کشورهای دیگر در انتظار پذیرش از سوی آمریکا به سر می‌برند. در میان آنها بیش از ۷۴ هزار نفر و خانواده‌هایشان در انتظار دریافت روادید ویژه مهاجرت هستند که به آنها مسیری مستقیم برای اخذ شهروندی آمریکا می‌دهد. دولت جو بایدن اخیرا فرم درخواست روادید مهاجرت ویژه را ساده‌تر کرد، با وجود این روند صدور این روادید تقریبا ۳ ساله است. حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ نفر هر هفته وارد آمریکا می‌شوند که تقریبا همه آنها پیش از به قدرت رسیدن طالبان برای مهاجرت به آمریکا اقدام کرده بودند.
ادامه روند انفجارهای تروریستی
برپایه جدیدترین گزارشهای خبری، حملات تروریستی اخیر در سراسر افغانستان حکومت طالبان را که کمتر از یکسال از به قدرت رسیدن آن می گذرد را با چالشهای شدیدی روبرو کرده و توانایی طالبان را برای تامین امنیت مردم جنگ زده این کشور زیر سوال برده است. این مساله به این معناست که ادعای آمریکا در سال ۲۰۰۱ که بهانه مبارزه با تروریسم را بهانه قرار داده بود، یک دروغ محض است.
در حال حاضر به رغم استقرار چند ماهه دولت موقت طالبان در افغانستان همواره شاهد حملات مسلحانه تروریستی و نیز انتحاری در این پهنه جغرافیایی هستیم که حمله اخیر به مسجدی در کابل یکی از مصادیق آن به شمار می آید.
همچنین حملات تروریستی ماه جاری که مساجد و مدارس را در افغانستان هدف قرار داده و ده‌ها کشته و صدها زخمی برجای گذاشته است. این حملات همچنین به کابل محدود نشده است و مردم در شهرهای شمالی «مزار شریف» و «قندوز» نیز کشته شدند و واکنش های زیادی را از داخل و خارج این کشور در پی داشت.
حوادث متعدد چند هفته اخیر به ویژه ۱۳ حمله تروریستی همفته قبل که شدیدترین آنها در هفته اول اردیبهشت به وقوع پیوست ده‌ها تن از شهروندان عمدتا شیعه این کشور را به شهادت رساند و یا زخمی کرد. البته حملات به اهداف شیعی در افغانستان به ۱۳ حمله هفته قبل محدود نمی‌شود بلکه طبق یک بررسی اجمالی می توان به مواردی چون انفجار پرتلفات مسجدی در قندوز؛ انفجار یک راکت در ولسوالی قیصار ولایت فاریاب؛ حمله خونین به مسجدی در مزارشریف و انفجار در سه ولایت دیگر؛ درگیری های مسلحانه مزارشریف؛ انفجار در منطقه «سردوره» شهر کندز هنگام توزیع گندم بین نیازمندان، دو انفجار تروریستی نزدیک مدرسه منطقه شیعه نشین کابل؛ انفجار نزدیک بازار قندهاری ها در کابل؛ حملات خونین به مراکز آموزشی دشت پرچی غرب کابل و در منطقه قلعه نو؛ همچنین انفجار در مرکز آموزشی عبدالرحیم شهید و نیز حمله هوایی پاکستان به شهروندان دو ولسوالی مرزی در ولایت‌های خوست و کنر اشاره کرد.
کارشناسان می‌گویند حوادث تروریستی اخیر در افغانستان سوالاتی را در مورد توانایی دولت طالبان در مبارزه با تروریسم و تضمین امنیت این کشور نزد شهروندان افغان و کشورهای منطقه و جامعه جهانی ایجاد کرده است .
به باور کارشناسان، حملاتی تروریستی که برآیند خروج غیرمسوولانه آمریکا و ناتو است و تدبیری جدی از سوی طالبان برای جلوگیری از تکرار آنها می‌طلبد.
اکنون این سوال مطرح می شود که چرا با وجود ۲۰ سال جنگ ادعایی آمریکا علیه تروریسم در افغانستان، این پدیده شوم در این کشور جنگ زده هنوز مهار نشده است؟
از سال ۲۰۰۱ که آمریکا، افغانستان را به بهانه مقابله با تروریسم و شبکه القاعده اشغال کرد نه تنها این کشور تاکنون روی خوش به خود ندیده که همواره بستری برای شکل گیری و قدرت یابی گروهک های تندرو و تروریستی بوده است.
مقامات ارشد آمریکایی، خود به شکست غرب در افغانستان اعتراف کرده و به بررسی تبعات خطرناک خروج غیرمسوولانه آمریکا از این کشور جنگ زده پرداخته اند. در این میان «مک مستر» مشاور امنیت ملی اسبق آمریکا معتقد است سازمان‌های تروریستی نه تنها تعداد اعضای شان بیشتر شده که اعتماد به نفس و ثروت شان نیز افزایش چشمگیری یافته است و این امر باعث می‌شود تاثیرات تخریبی بیشتری داشته باشند.
از نگاه مک مستر، خروج تحقیرآمیز آمریکا از افغانستان، میلیارد ها دلار سلاح برای تروریست‌ها بر جای گذاشت که میان بیش از بیست سازمان تروریستی تحت تحریم‌های آمریکا در سراسر افغانستان و پاکستان تقسیم خواهد شد. مشاور امنیت ملی اسبق آمریکا گفت که به اعتقاد وی، شکست خودخواستهٔ آمریکا در افغانستان و انصراف کلی آمریکا از مبارزه با تروریسم جهادی بین‌الملل باعث شده تا جهانِ امروز محل خطرناک‌تری از جهانِ سپتامبر ۲۰۰۱ باشد.
بن والاس وزیر دفاع انگلیس نیز به تازگی ، به صراحت اذعان کرده است که جنگ غرب در افغانستان نتیجه ای جز شکست برای غربی ها نداشته است و حالا آنها نگرانند که اعضای خانواده های کشته شده در جنگ افغانستان، این تصور را داشته باشند که فرزندانشان برای هیچ، جان خود را در این جنگ از دست دادند.
از میان آمار پرتعداد سربازان کشته شده کشورهای شرکت کننده در جنگ افغانستان، تنها حدود 2500 نفر از سربازان آمریکا هستند. علاوه بر این، این جنگ 20 ساله تریلیون ها دلار هزینه روی دست مالیات دهندگان آمریکایی و غرب گذاشته و هزینه جنگ، از جیب مردمی تامین شد خود آنها، خواستار جنگ نبودند اما مجبور بودند هزینه تصمیم های و سیاست های غلط دولت های متبوع خود را به قیمت کشته شده هزاران انسان بی گناه بپردازند.
شکست آمریکا در افغانستان و دستور «جو بایدن» مبنی بر خروج از خاک این کشور، مقامات دولت «دونالد ترامپ» همچون «جان بولتون» مشاور امنیت ملی دولت او را نیز به واکنش واداشته است. بولتن اخیرا در مقاله‌ای در نشریه «د-هیل» نوشته است: ممکن است ما افغانستان را ترک کرده باشیم اما این کشور ما را ترک نکرده است، و تروریست‌ها هم (رها) نکرده‌اند و بایدن برای پیروزی در انتخابات‌های آینده آمریکا باید توضیح بدهد.
جدا از نقش آمریکا در شکل گیری و قدرت یابی گروه های تروریستی، رویکرد و عملکرد دولت موقت طالبان هم در این زمینه بی تاثیر نیست. بنابراین انتظار می رود طالبان برای حفظ امنیت همه شهروندان این کشور اعم از شیعه و سنی دست به کار شده و از تکرار چنین رخدادهای غمباری به شدت جلوگیری به عمل آورند.
بنابر گزارش پنتاگون، دولت آمریکا بین سال های ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۱ در مجموع ۱۸ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار تجهیزارت نظامی به نیروهای دفاع ملی و نیروهای امنیتی افغانستان تحویل داد، اکنون از این مجموع تجهیزاتی به ارزش ۷ میلیارد و ۱۲۰ میلیون دلار در افغانستان به جامانده است که این تجهیزات نظامی شامل، هواپیما، مهمات هوا به زمین، خودورهای نظامی، اسلحه، تجهیازت ارتباطاتی و دیگر موارد است.
آمریکا در پی خروج از افغانستان ۷۸ فروند هواپیما به ارزش ۹۲۳ میلیون و ۳۰۰ هزار دلار در فرودگاه کابل برجای گذاشت که تا پیش از ترک خاک افغانستان اقدام به غیرنظامی کردن آنها نمود، درهمین حال در مجموع ۹ هزار و ۵۲۴ مهمات هوا به زمین به ارزش شش میلیون و ۵۴۰ هزاردلار در افغانستان در پی گریز آمریکا از افغانستان دراین کشور به جای ماند.
چرا ارتش آموزش دیده افغانستان از طالبان شکست خورد؟
ارتش افغانستان با وجود ادعای آمریکایی ها مبنی بر اینکه سالها مشغول آموزش نیروهای افغان بوده اند، نتوانست حتی چند روز از دولت سابق این کشور محافظت کند. این مساله به این معناست که آمریکا اراده و تمایلی برای تبدیل شدن افغانستان به یک کشور قوی و مستقل نداشت.
دلایل بسیار و متعددی از تصمیم رئیس جمهوری آمریکا در ماه آوریل ۲۰۲۱ تا استراتژی ها و اشتباهاتِ بزرگ رئیسان جمهور سابق این کشور برای پایانِ فاجعه بارِ پروژه آمریکایی در افغانستان وجود دارد. در حالی که برخی نیز معتقدند افغان ها خود مسئول سقوط دولت و بازگشت طالبان هستند. ولی چرا نیروهای نظامی افغانستان که آمریکا مدعی بود یکی از دلایل حضور نظامی اش در افغانستان، آموزش نیروهای این کشور بوده است، نتوانستند در برابر طالبان بایستند؟
برپایه گزارشهای خبری، دولت آمریکا از ۲ تریلیون دلار که طولانی ترین جنگ آمریکا هزینه شده است حدود ۱۰ درصد یعنی ۱۸۳ میلیارد دلار به آموزش و تجهیز نیروهای دفاع و امنیتی افغانستان اختصاص داده شده است.
با این وجود اظهارات « جو بایدن » رئیس جمهوری آمریکا و مشاورانش در روزهای اخیر در دفاع از پایان تعهدات آمریکا در این کشور، پیکان انتقادات را به سمت رهبران ارتش و شهروندان افغان گرفته و آنها را مسئول سقوط افغانستان به دست نیروهای طالبان می دانند و معتقدند آمریکا کار و مسئولیت خود را در افغانستان به پایان رسانده بود .
ایالات متحده و متحدانش مدعی شده‌اند میلیاردها دلار برای توسعه، تسلیح و آموزش ارتش، نیروی هوایی، کماندوهای نیروهای ویژه و پلیس افغانستان سرمایه گذاری کرده اند.
آمریکا به تنهایی مدعی شده است از زمانی که پس از حملات ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ به این کشور حمله کرد، ۸۳ میلیارد دلار برای بخش دفاعی افغانستان هزینه کرده است. ناتو نیز اعلام کرده است که امسال بیش از ۷۰ میلیون دلار به نیروهای دفاعی افغانستان شامل تجهیزات پزشکی و زره بدنی کمک کرده است.
این در حالیست اگر آمریکا متحدانش بر اساس ادعای خود در این سالها نیروی نظامی افغانستان را آموزش داده است، چرا آنها نتوانستند از کشور خود در برابر نیروهای طالبان دفاع کنند؟
پول‌های مسدود شده افغانستان از سوی آمریکا
پس از تسلط طالبان بر افغانستان در ۲۴ مرداد ماه ۱۴۰۰ آمریکا حدود ۱۰ میلیاد دلار دارایی‌های این کشور را مسدود کرد و پس از تقاضاهای زیادی از طرف مردم افغانستان و کشورهای منطقه و جهان اکنون تصمیم گرفته است که ۷ میلیارد دلار از این پول را برای کمک‌های بشردوستانه و پرداخت غرامت به قربانیان ۱۱ سپتامبر اختصاص دهد.
این مساله به این معناست که آمریکا حتی بعد از خروج خفت بار از افغانستان، همچنان برای مردم این کشور مشکل آفرین است و ادعاهای حقوق بشری کاخ سفید مبنی بر ضرورت حمایت از مردم افغانستان، یک دروغ آشکار است.
به استناد گزارشهای خبری، تصمیم بایدن برای مصادره بخشی از دارایی‌های افغانستان در آمریکا و اختصاص آن به خانواده‌های حادثه ۱۱ سپتامبر، واکنش شدید طالبان و برخی نهادها و افراد را در پی داشت که آنرا انحطاط، شکست اخلاقی و سرقت دارایی‌های این کشور عنوان کرده اند.
به باور کارشناسان، با اجرای این طرح، سرمایه‌دارترین کشور دنیا از فقیرترین کشور دنیا سرقت می کند.
کارشناسان بر این باورند در حالی ذخایر پولی افغانستان از سوی آمریکا برای قربانیان ۱۱ سپتامبر اختصاص داده شود که خون هزاران هزار افغان در حملات آمریکا ریخته شده است. اکنون چه کسی غرامت آن ها را خواهد پرداخت؟
از دیگر سو، طرح رئیس جمهوری آمریکا خشم مردم افغانستان را برانگیخته و بسیاری از مردم این کشور بر این باور هستند که این کار نتیجه اختلافات مردم این کشور است و افغانها باید از این رفتار آمریکا درس عبرت گرفته و فرصت را در اختیار آنها قرار ندهند که آخرین میخ را نیز بر تابوت این مردم بکوبد.
