اسرار بانک‌های مرکزی در بازار طلا
والنتین کاتاسانوف (Valentin Katasonov)، پروفسور، دکتر علوم اقتصادی، مدیر مرکز پژوهش‌های اقتصادی «شاراپوف» فدراسیون روسیه
ا. م. شیری
زمانی که داده‌های تأئید نشده ارائه می‌شود
در اول نوامبر، کمیتۀ جهانی طلا (WGC) برآوردهای بازار جهانی طلا در سه ماهۀ سوم سال ۲۰۲۲ را منتشر کرد. اخبار مرتبط به تقاضای پرجنب و جوش طلا از سوی بانک‌های مرکزی، بخشی از گزارش مربوط به تقاضای این فلز گرانبها بود.
در سطح جهانی، خرید خالص (خرید منهای فروش) بانک‌های مرکزی طی این سه ماهه به تقریباً ۴۰۰ تن (دقیقاً ۳۹۹.۲۷ تن) افزایش یافت. برای مقایسه: در سه ماهۀ سوم سال گذشته، خرید خالص طلا در جهان ۹۰.۵۷ تن و در سه ماهۀ دوم سال ۲۰۲۲، خرید خالص به ۱۸۶.۰۳ تن بوده است. بر اساس نتایج هر سه سه ماهۀ سال ۲۰۲۲، خرید خالص طلا توسط بانک‌های مرکزی به ۶۷۳.۰۱ تن رسید. از سال ۱۹۶۷ که خرید خالص طلا توسط بانک‌های مرکزی به ۱۴۰۴ تن رسید، حتی برای یک سال تمام هم به چنین سطحی از خرید نرسیده است. بویژه، که در آن زمان استاندارد طلا و دلار رایج بود. تا سال ۲۰۰۹، بانک‌های مرکزی به‌عنوان فروشندگان خالص فلزات گرانبها عمل می‌کردند و سپس به خریداران خالص آن‌ها تبدیل شدند (روند افزایش مجموع خرید تمام بانک‌های مرکزی جهان از کل فروش آن‌ها شروع کرد).
حالا به چند موضوع دیگر اشاره می‌کنم. این گزارش با ذکر ارقام مربوط به خرید طلا توسط بانک‌های مرکزی تصحیح شده است: «تقاضای خالص در سه ماهۀ سوم شامل برآورد قابل توجهی از خریدهای ثبت‌نشده می‌باشد». درست در زیر آن گفته می‌شود: «سطح تقاضای بخش رسمی در سه‌ماهۀ سوم شامل ترکیبی از خرید با ثبات بانک‌های مرکزی و افزایش قابل توجه خرید ثبت‌نشده است» (سطح تقاضای بخش رسمی در سه ماهۀ سوم ترکیبی از خریدهای گزارش شده ثابت توسط بانک‌های مرکزی و برآورد قابل توجهی برای خرید گزارش نشده است). بنابراین، در رابطه با عملیات بانک های مرکزی، مفهوم «خریدهای ثبت‌نشده» مطرح می‌شود. من این اصطلاح را در گزارش های قبلی کمیتۀ جهانی طلا به خاطر ندارم.
نه بلومبرگ، نه رویترز، و نه دیگر خبرگزاری‌های جهان که در مورد خرید بی‌سابقه فلز گرانبها توسط بانک‌های مرکزی در بوق و کرنا دمیدند، هیچ توضیحی ارائه نکردند.
اگر گزارش کمیتۀ جهانی طلا در مورد خرید خالص طلا در سه ماهۀ سوم فقط توسط چند بانک مرکزی اطلاعاتی ارائه داده است، نمی‌توان به این پدیده بی‌توجهی کرد. گزارش از بانک‌های مرکزی ترکیه (۳۱ تن)، ازبکستان (۲۶ تن)، هند (۱۷ تن)، موزامبیک (۲ تن)، فیلیپین (۲ تن) و مغولستان (۱ تن) نام برده است. بانک مرکزی قطر نیز به عنوان خریدار احتمالی (خرید احتمالی در ژوئیه ۱۵ تن) معرفی شد. در مجموع خرید طلا توسط این بانک‌های مرکزی بالغ بر ۶۳ تن بوده است. و این تنها ۱۵.۷ درصد از کل ارزش خرید خالص فلز گرانبها توسط تمام بانک‌های مرکزی در سه ماهۀ سوم است. به بیان ملایم‌تر، این یک اتفاق عجیب و غریب است.
همانطور که معلوم شد، این اتفاق عجیب و غریب توجه کارشناسان کشورهای مختلف جهان را بخود جلب کرد. و در تاریخ ۵ نوامبر، در وب سایت شرکت Bullionstar (شاغل در تجارت طلا، ثبت شده در سنگاپور)، مقالۀ جالبی در وب سایت رونان مانلی، تحلیلگر و کارشناس مشهور طلا ظاهر شد: «سردمداران طلا بدلیل حمایت از رازداری بانک‌های مرکزی، آن را علنی نمی‌کنند.
نویسنده مدعیات کمیتۀ جهانی طلا را مبنی بر اینکه آمارهای آن بر اساس روش شناسی صحیح و علمی ارائه شده، به تمسخر می‌گیرد: «… رقم ۳۹۹.۳ تریلیون در گزارش کمیتۀ جهانی طلا شامل برخی خریدهای گزارش شده توسط بانک‌های مرکزی و همچنین، تخمین یک فرد از میزان زیاد خرید مبهم می‌باشد. این چه روش علمی است؟ مگر سردرگم شده‌اید؟
و سپس معلوم می‌شود که کمیتۀ جهانی طلا ارقام خرید طلا توسط بانک‌های مرکزی از سازمانی به نام Metals Focus نقل کرده است. مورد اخیر تنها به اختصار در گزارش ذکر شده است. رونان مانلی تمام اطلاعات موجود در صفحۀ گستردۀ اکسل (پیوست گزارش کمیتۀ جهانی طلا) را بررسی کرد و به نتیجۀ زیر رسید: مقدار خالص خریدهای تأئید شده (ثبت‌شده) توسط بانک‌های مرکزی در سه ماهۀ سوم فقط ۸۹.۵ تن بوده است. بر اساس داده‌های Metals Focus که بدون تغییر در گزارش کمیتۀ جهانی طلا بازتولید شده، خرید ثبت‌نشده ۳۱۰ تن بوده که معادل ۷۷.۶ درصد کل خرید طلای گزارش شده توسط بانک‌های مرکزی در سه ماهۀ سوم سال ۲۰۲۲ است.
رونان مانلی تصمیم گرفت تا بفهمد سازمان مرموز Metals Focus چیست. و در یکی از اسناد کمیتۀ جهانی طلا پیدا کرد: «داده‌های اولیۀ عرضه و تقاضای ما توسط Metals Focus، یک شرکت مستقل مشاوره فلزات گرانبها ارائه شده است. Metals Focus برای ارائۀ داده‌های عرضه و تقاضا، معیارهای سختگیرانه، از جمله نیاز به یک شبکۀ جهانی گسترده، یک تیم مجرب و یک متدولوژی قوی، به کار می‌بندد. این عناصر با هم ترکیب می‌شوند تا یک مبنا برای تجمیع برآوردهای دقیق، تفصیلی و شفاف در مورد عرضه و تقاضای طلا تشکیل دهند».
و در ادامه، منابع اطلاعاتی Metals Focus را نشان می‌دهد: اول، آمار مالی ماهانۀ صندوق بین‌المللی پول؛ دوم، «اطلاعات محرمانه دربارۀ خرید و فروش‌های ثبت‌نشده» و سوم،آمارهای گمرکی در مورد جریان‌های تجاری.
رونان مانلی به این نتیجه می‌رسد که از میان منابع فوق‌الذکر، تنها منبع اصلی، منبع دوم است. از این رو، بین ارقام تراکنش‌های رسمی بانک‌های مرکزی در زمینۀ طلا و معاملات مخفیانه، اختلاف زیادی وجود دارد. به‌ویژه، ۳۱۰ تن خرید طلای ثبت‌نشده در سه ماهۀ سوم هیچ بازتابی در پایگاه داده‌های صندوق بین‌المللی پول پیدا نکرده و در آمارهای تجارت خارجی نیز اثری از این ۳۱۰ تن طلا یافت نشد.
البته فرض دیگری هم وجود دارد که این ۳۱۰ تن خرید طلای ثبت‌نشده از کجا آمده است. کمیتۀ جهانی طلا آمار عرضه و تقاضا را بر اساس روش تعادل جمع‌آوری می‌کند. بر اساس این روش، تقاضا برای دورۀ گزارش (سال، سه ماهه، ماه) باید دقیقاً برابر با عرضه باشد. بر مبنای نتایج سه ماهۀ سوم، هنگام تنظیم ترازنامه، عرضه طلا می‌تواند بیشتر از تقاضا برای همین ۳۱۰ تن فلز گرانبها باشد و به منظور یکسان‌سازی عرضه و تقاضا، کارشناسان کمیتۀ جهانی طلا دقیقاً به این موضع رسیدند که آن را «خریدهای ثبت‌نشدۀ طلا» نامیدند. اما در واقع، هیچ طلایی به میزان ۳۱۰ تن خریداری نشده، بلکه، فقط فرضیۀ کارشناسان است.
با این حال، رونان مانلی همچنان تصور می‌کند که تراکنش‌های ثبت‌نشده وجود داشته است و تعجب می‌کند که چرا بلومبرگ، که بزرگترین بلندگوی گزارش هیجان‌انگیز سه ماهۀ سوم کمیتۀ جهانی طلا بود، سعی نکرد کل داستان را بفهمد. از این گذشته، بلومبرگ تنها یک خبرگزاری نیست، بلکه یک گروه قدرتمند متخصصان در زمینۀ اقتصاد، امور مالی و طلا در اختیار دارد. اغلب آن را مغز تراست می‌نامند. رونان مانلی از دفتر مرکزی بلومبرگ در لندن که ۴ هزار نفر کارمند در آنجا شاغل است، بازدید کرد. آیا واقعاً کسی نبود که بررسی مسئلۀ مرموز خریدهای ثبت‌نشدۀ فلز گرانبها را به او محول کند؟ رونان مانلی می‌نویسد: «به هر حال، Metals Focus و کمیتۀ جهانی طلا نباید انتظار داشته باشند که مردم این ادعاهای غیرعلمی و بسیار مبهم را به سادگی باور کنند. از بلومبرگ، رویترز و دیگران نیز پذیرفتنی نیست که از این اعداد بدون انجام تحقیقات و بطور غیرحرفه‌ای استفاده کنند.
شگفت‌آورتر از همه این است، که ستاد مرکزی بلومبرگ و متالز فوکوس هر دو در لندن واقع است و کمتر از یک مایل با هم فاصله دارند. اتفاقاً رونان مانلی درخواستی در خصوص آمار خرید طلا توسط بانک‌های مرکزی به متالز فوکوس ارسال کرد، پاسخی دریافت نکرد.
با خواندن مقالۀ رونان مانلی، شما به طور عقلانی زنجیرۀ شرکت‌کنندگان قضیه را می‌بینید: بانک‌های مرکزی – متالز فوکوس – کمیتۀ جهانی طلا – بلومبرگ و سایر خبرگزاری‌های جهانی. در واقع، همه آن‌ها بخشی از یک توطئه برای حفظ اسرار بانک مرکزی در طلا هستند.
رونان مانلی به طور خلاصه یادآور می‌شود که کمیتۀ جهانی طلا یک سازمان مرکب از ۳۲ شرکت استخراج طلا در جهان است. غول‌های استخراج طلا با همین بانک‌های مرکزی روابط غیررسمی دارند و در فعالیت‌های هماهنگ خود با آن‌ها، عملیات خود را از چشم‌های کنجکاو پنهان می‌کنند. هم رونان مانلی و هم دیگر کارشناسان مستقل روی این واقعیت تأکید می‌کنند که کمیتۀ جهانی طلا دارای علائم کارتل طلا یا بخشی از کارتل طلای گسترده‌تر است و این توانایی را دارد که بازار فلزات گرانبها را به طرق مختلف، از جمله از طریق ارائه اطلاعات «ضروری» و پنهان کردن اطلاعات محرمانه مدیریت کند. بعید نیست که خبرگزاری‌هایی مانند بلومبرگ و رویترز در حاشیه کارتل گسترده طلا باشند. در همه حال، هستۀ اصلی این کارتل البته، که بانک‌های مرکزی هستند.
رونان مانلی مقالۀ خود را با این عبارات به پایان می‌رساند: «متأسفانه وقتی صحبت از بازار طلای بانک مرکزی به میان می‌آید، بلومبرگ همکاری و تعامل را تشویق نمی‌کند و منابع خود را به حقیقت‌یابی و تحقیق اختصاص نمی‌دهد. در عوض، بلومبرگ از داده‌های تأئیدنشده استفاده می‌کند. اما شاید این چیزی است که آن‌ها می‌خواهند: به جای افشاگری، از اسرار بانک‌های مرکزی در بازار طلا محافظت کنند».
مأخوذ از وب سایت بنیاد فرهنگ راهبردی
۱۱ آذر-قوس ۱۴۰۱
ثبت بزرگترین معاملۀ تاریخ خصوصی‌سازی ایران
آغاز فرایند اجرایی خصوصی‌سازی خودروسازان در ایران
ورود بخش خصوصی در ضرب و عرضۀ سکۀ بهار آزادی
