آیا اسرائیل هفتم اکتبر در سالگرد حمله حماس به اسرائیل، به ایران حمله خواهد کرد؟
بهرام رحمانی
یک مقام نظامی اسرائیل امروز شنبه ۱۴ مهر به خبرگزاری فرانسه گفت که ارتش اسرائیل «در حال آمادهسازی پاسخ» به حمله موشکی ایران است.
خبرگزاری فرانسه نام این مقام نظامی را «بهدلیل نداشتن مجوز برای اظهارنظر عمومی» نیاورده و در مورد نوع و زمان این پاسخ هم توضیح بیشتری نداده است.
همزمان روزنامه هاآرتص هم بار دیگر بهنقل از ارتش اسرائیل گزارش داد که پاسخ نظامی این کشور به حمله موشکی ۱۰ مهرماه سپاه پاسداران «بزرگ و قابلتوجه» خواهد بود.
این روزنامه در عین حال افزود که «ارتش اسرائیل امکان حمله مجدد ایران به خاک اسرائیل پس از جواب اسرائیل را منتفی نمیداند.»
شامگاه ۱۰ مهر جمهوری اسلامی ایران حدود ۲۰۰ موشک به سمت اسرائیل شلیک کرد که دومین حمله مستقیم این کشور به اسرائیل در کمتر از شش ماه گذشته بود.
این دومین حمله مستقیم نظامی ایران به اسرائیل در ۴۵ سال خصومت بین دو کشور بود، که با تنها یک کشته که یک کارگر فلسطینی اصالتا اهل غزه اما ساکن در کرانه باختری بود، به پایان رسید.
حمله موشکی ایران به اسرائیل به هر دو طرف این امکان را داد که توان خود در آفند و پدافند بسنجند و از اینرو، جنگ بعدی، بسیار مجربتر خواهد بود. ضمن آن که احتمالا جمهوری اسلامی ایران از همه توان موشکیاش استفاده نکرد ولی اسرائیل سامانههای جدید ضد موشکی اش را نیز به کار بست. از اینرو، طرفین در شناحت نقاط ضعف و قوت پدافند همدیگر، اطلاعات بیشتری کسب کردند.
جمهوری اسلامی ایران قبل از حمله به کشورهای منطقه خبر داده بود و طبیعتا اسرائیل هم منتظر حمله بود و آمادهگی لازم دفاعی را اتخاذ کرده بود. علاوه بر اسرائیل، هواپیماهای آمریکا ، انگلیس و فرانسه نیز به پرواز درآمدند و اردن نیز به آنها کمک کرد. در واقع دستکم ۵ کشور با آگاهی قبلی، سپر دفاعی درست کردند و با آخرین تکنولوژیهای دفاعی مقابل موشکها و پهپادهای جمهوری اسلامی ایران ایستادند.
هر چند رسانههای اسرائیلی تا ۱۵ اصابت را مورد تایید قرار دادهاند و در عین حال، احتمالا سانسور خبری نیز در اینباره اعمال شده است ولی ویدئوهای منتشر شده در همان شب حمله، نشان میداد که تعدادی از موشکها از سپری دفاعی اسرائیل رد شده و به جاهایی اصابت کردهاند. دو نفر فلسطینی ساکن کرانه باختری نیز در حمله موشکی جمهوری اسلامی جان باختند و یک پایگاه نظامی و همچنین تعدادی ساختمان نیز آسیب دیدند.
به هر روی، عبور همین تعداد از پرتابههای ایران از میان هواپیماهای آمریکا و انگلیس و فرانسه و اسرائیل و سامانههای ضد موشکی گنبد آهنین و فلاخن و پیکان اصابت آنها به خاک اسرائیل، آنهم در شرایطی که منتظر حمله بودند، طبیعتا باید برای اسرائیل نگرانکننده باشد.
فاصله ما با داستانهای تاریخی جنگ روایتها را تغییر نمیدهد، بلکه صرفا امکان راستآزامایی را کم میکند. جنگ روایتها در مورد همه وقایع مربوط به اشخاص، ملتها، شهرها و مناطق وجود دارد.
جنگ روایتها، اساسا به راهبرد جنگ روانی میان شرق و غرب، اطلاق میشود. شرق در نگاه غرب یک مجرم، تجاوز کار، بیقانون، به دور از اندیشههای ترقیخواهانه، غیر دموکراتیک و ناهنجار، در جهان مدرن امروز است. در حالی که در تفکر شرقی، غرب، بانی تروریسم، قاچاق مواد مخدر، مسئول جنگهای نیابتی، کودتاها و عامل اساسی بیثباتی در جهان امروز است که برای تحقق اهداف اقتصادی، نظامی و سیاسیاش، دست به تجاوز میزند و منابع سرزمینها را غارت میکند و انسانهارا به خاک و خون و بدبختی میکشاند.
در واقع جنگ روایتها جنگ منافع، ابزار حفظ قدرت برای قدرتهای بزرگ، جنگ ذهنیتسازی برای تداوم سلطه قدرتهای بزرگ، جنگ استخدام نیروی کار برای اهداف راهبردی و جنگی و جنگ دروغ پراکنی برای فریب مردم جهان است.
ما امروز در گستردهترین جنگ روایتها هستیم و دولت و ارتش اسرائیل تا دندان مسلح با حمایت دولتهای غربی و در راس همه ایالات متحده آمریکا، با تمام قدرتبه ویرانگری خود به نسلکشی فلسطینیها و لبنانیها ادامه میدهد. در این میان، همه قوانین و مققرات و تصمیمات سازمان ملل متحد و دادگاه لاهه و همه قوانین و مقررات جنگی، همگی از سوی اسرائیل نادیده شدهاند و امروز ارتش اسرائیل از بمباران بیمارستانها، منابع آب و برق، اماکن عمومی و مسکونی، کشتار غیرنظامیها و کودکان هیچ ابایی ندارد. چرا که کشوری به نام اسرائیل با حمایت دولتهای غربی در سرزمینهای فلسطینی تاسیس شد و به همین دلیل این دولتها، اسرائیل را بهمثابه حیاط خلوتی و مهمترین پایگاه خود در قلب خاورمیانه میدانند؛ و به همین دلیل، هرگونه شکست و پیروزی دولت اسرائیل را شکست و پیروزی خود میدانند.
تنش طولانی در روابط ایران و اسرائیل
در ۴۵ سال گذشته، همواره بین اسرائیل و ایران تنشهایی وجود داشت در حالی که جمهوری اسلامی ایران فقط شعار نابودی اسرائیل را سر میداد اما اسرائیل عملا نفوذ خود را در درون نهادهای سیاسی و نظامی جمهوری اسلامی و همچنین نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی بهویژه در لبنان و سوریه گسترش میداد و اسرائیل هر موقع هم دلش خواست دانشمندان اتمی جمهوری اسلامی را ترور میکرد؛ اسنادش را از مهمترین مراکز نگهداری این اسناد میربود و آخرین نمونه ترور اسرائیل در ایران، اسماعیل هنیه رهبر حماس را در تهران بود هرچند که اسرائیل مستقیما مسئولیت ترور آن و یا سایرین را به عهده نگرفته است.
اما اکنون دو دور موشکپراکنی به اسرائیل از سوی جمهوری اسلامی و یک دور بمباران یک مرکز نظامی جمهوری اسلامی در اصفهان توسط اسرائیل بود و الان هم منتظرند که دور دوم حملات اسرائیل به ایران در چه حدی و کجا ها خواهد بود. اما پرتاپ حدود پانصد موشک و پهپاد توسط جمهوری اسلامی به اسرائیل و همچنین تلافی درو نخست اسرائیل در فروردین ماه، چندانی خسارت و تلفات به بار نیاورده است. در هر صورت اکنون اسرائیل ایران مستقیما وارد یک جنگ هرچند محدود و کوتاهمدت شدهاند اما مدیریت جنگ سخت است و هر آن احتمال دارد این درگیریها محدود به یک جنگ همهجانبه تبدیل گردد. در حالی که جمهوری اسلامی، جنگافزارهای کشتار جمعی و مدن اسرائیل را ندارد و به همین دلیل، اگر چنین جنگی در بگیرد احتملا ارتش و سپاه پاسداران جمهوری اسلامی مانند ارتش صدام حسین زمینگیر خواهند شد و چندان دولت نخواهند آورد.
واکنش دولت اسرائیل به حمله نظامی ایران چه خواهد بود؟ در شرایط کنونی این مهمترین سئوالی است که افکار عمومی جهان و ایران با آن مواجه هستند. شواهد و قرائن نشان میدهد که اسرائیل و ایران بهدنبال جنگ همهجانبه نیستند. این در حالی است که نگرانیهای شدیدی بین بخشهایی از مردم ایران مبنی بر احتمال این حمله به وجود آمده که البته بیشتر جنبه جنگ تبلیغاتی دارد.
این گزینه که اسرائیل به حمله ایران پاسخ خواهد داد قطعا این اتفاق دیر یا زود رخ خواهد داد. ایران نیز در سراسر جهان منافعی دارد و دوستانی دارد که ممکن است در دسترس اسرائیل قرار داشته باشد. بهخصوص ممکن است هر دو دولت ایران و اسرائیل، بهطور سیستماتیک به ترور هم روی بیاورند.
از جمله، اخیرا رئیس پلیس سوئد اعلام کرده است که انفجار در نزدیکی سفارت اسرائیل در استکهلم و در دانمارک کار جمهوری اسلامی بوده است.
گونار استرومر وزیر دادگستری سوئد از حزب حاکم «مودرات» در کنفرانس مطبوعاتی امروز پنجشنبه ۳ اکتبر ۲۰۲۴، گفت که هنوز سه تهدید موازی علیه امنیت داخلی کشور وجود دارد: تهدید تروریسم، تهدید از سوی عوامل دولتی و نیز خلافکاریهای سازمانیافته.
با این وجود، میزان تهدیدات تروریستی در کشور همچنان در سطح چهار از پنج قرار دارد.
مدیر عملیاتی سپو، احتمال دخالت ایران در حمله بە سفارتخانە اسرائیل در استکهلم را رد نمیکند.
به گزارش از خبرگزاری ت ت، دو اکتبر سه سوئدی در کپنهاگ در پایتخت دانمارک دستگیر شدند. این افراد به ظن دو انفجاری که در شامگاه سهشنبه گذشته در نزدیکی سفارت اسرائیل در دنمارک رخ داد، دستگیر شدند.
در استکهلم نیز پلیس تایید میکند که شب سهشنبه تیراندازی در سفارت اسرائیل در استکهلم رخ داده است. اما هیچ فردی به ظن تیراندازی دستگیر نشده است.
پلیس امنیت اماکن اسرائیلی و یهودی در استکهلم، یوتبوری و مالمو را افزایش میدهد.
بعد از تشدید درگیری در خاورمیانه و تیراندازی به سفارتخانههای اسرائیل در استکهلم و کپنهاگ این اقدامات صورت میگیرد.
نیلس نورلینگ، سخنگوی پلیس در مالمو میگوید: «ما میخواهیم نشان دهیم که در محل هستیم و افرادی که در اطراف آن هستند باید از حضور ما احساس امنیت کنند.»
جنگ و میلیتاریسم برای توسعه جغرافیای سرمایهداری ضروری است
بر هیچ کسی پوشیده نیست که جنگ و ملیتاریسم، کسب سود و استثمار بیرحمانه نیروی، در خصلت جهان امروز سرمایهداری است. بهعلاوه کی رابطه مستقیم در تولید سلاحهای مخرب و کشتار جمعی و جنگ رابطه مستقیم دارد و بدون جنگ سلاح چندان تولید و فروخته نیم شود بنابراین، باید جنگی و جنگهایی وجود داشته باشد تا کارخانه اسلحلهسازی جهان، سود بیشتری به جیب بزنند.
بزرگترین قدرت جهان(ایالات متحده آمریکا)، بیش از ۸۰۰ پایگاه نظامی در سراسر دنیا بهویژه در حوزههای راهبردی دارد، پیمانهای نظامی قدرتمندی را مانند ناتو رهبری میکند.
از زمان سقوط اتحاد شوروی و حتی قبل از آن در مرحله پس از ختم جنگ جهانی دوم و آغاز جنگ سرد، در بیش از ۱۰۰ جنگ خونین نقش داشته، نظامهای سیاسی را با مهندسی های استخباراتی، سرنگون ساخته و دستنشاندههای خود را در آن به قدرت رسانده است، تولید ناخالص داخلی آن بیش از ۲۳ تریلیون دلار می شود، از ۱۱ آبراه راهبردی ۹ آبراه را در اختیار دارد، ثروت سرسامآوری از معادن کشورهای غنی از لحاظ منابع زیرزمینی اما درگیر بیثباتی سیاسی را در اختیار دارد، سه حوزه کلیدی تولید ثروت، مانند خلیج فارس، آفریقا و آمریکای لاتین را دچار بحران کرده تا از آن بهرهبرداری سیاسی و اقتصادی کند، تلاش دارد رقبای جهانی و منطقهای خود بیثبات کند تا بتواند به وسیله راهبرد درگیر ساختن دشمن در زمین خودش، زمینه را برای ایجاد موانع فراروی هژمونی و سیاستهای توسعهطلبانه چین در شرق آسیا، راهبرد گسترشطلبانه روسیه در اروپا و موقعیت اسرائیل در خاورمیانه را مستکحمتر سازد.
این استراتژی در اصل بر اساس دکترین بازموازنه از راه دور، طراحی شده است. از لحاظ ماهیتی، عملکردی و فکری، تمام قدرت و نفوذ آمریکا را در مناطق دارای اهمیت فراوان ژئوپولیتیکی، ژئواکونومیکی و ژئواستراتیژیکی، متراکم ساخته و به ایجاد دیوار دفاعی در برابر دشمنان آمریکا منجر میشود.
آنچه روشن است، جنگ روایتهاست که در قالب دکترین آمریکا، در دستور کار قدرتهای بزرگ جهانی قرار گرفته است. جنگ روایتها، شاخه و برگ اقتصادی، سیاسی، نظامی، امنیتی، فرهنگی و هژمونیطلبانه دارد. در اصل، جنگی مدنظر است که مرکب از تمام مولفههای اقتصادی، سیاسی، نظامی، امنیتی، فرهنگی، روانی، زبانی و… باشد.
تجربه جنگهای اخیر و قرن حاضر نشان میدهد که هیچ جای دنیا که اهمیت راهبردی داشته باشد، دارای منابع زیر زمینی باشد و برای قدرتهای بزرگ و منطقهای دنیا منافعی داشته باشد، مصون از جنگ نخواهند ماند. این را اصل منافع قدرتهای بزرگ میگویند که برای تداوم سلطه جهانی، اطمینان از دسترسی به مناطق مهم و حیاتی، منابع زیر زمینی و مورد نیازشان، دست به هرجنگی میزنند که جز خودشان، کسی دیگری برنده آن نیست. حتی حضور نظامی، تقابل امنیتی و صف بندیهای نظامی، همه به توافق میان این قدرتها بر میگردد.
نظر چند کارشناس
خبرگزاری «رویترز» به نقل از چند منبع آگاه و باتجربه در امور اطلاعاتی و نظامی مینویسد که با وجود تشدید بحران، تلاشهایی برای کشیدن ترمز اسرائیل و جمهوری اسلامی برای ممانعت از یک جنگ فراگیر میان آنها که کشورهای دیگر را نیز درگیر میکند، در جریان است.
این کارشناسان به رویترز گفتند بسیار بعید است که اسرائیل حمله موشکی اخیر جمهوری اسلامی به این کشور را در روزهای آینده تلافی نکند. در جریان این حمله تهران بیش از ۱۸۰ موشک بالستیک به اسرائیل شلیک کرد که به گفته اسرائیل و آمریکا حمله «ناموفقی» بود و تلفاتی نداشت.
بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، روز سهشنبه در جلسه کابینه امنیتی خود گفت که «هر کسی به ما حمله کند، ما به آنها حمله میکنیم.»
یک منبع آگاه که به دلیل اظهارنظر درباره مسائل امنیتی نمیخواست نامش فاش شود، به رویترز گفت مقامات اسرائیلی به همتایان آمریکایی خود اعلام کردند که حمله اسرائیل به جمهوری اسلامی «سنجیده شده» خواهد بود ولی هنوز فهرست نهایی اهداف احتمالی را ارائه نکردند.
آوی ملامد، یک مقام پیشین اطلاعاتی اسرائیل، و مذاکره کننده در جریان دو قیام فلسطینیها، میگوید که اسرائیل اهداف مورد نظر خود را با «دقت» و «دقیق» انتخاب خواهد کرد. او در ادامه افزود که مراکز مهم نظامی ایران مانند زیرساختهای موشکی، مراکز ارتباطی، و نیروگاهها، احتمالا نامزدهای این پروژه هستند.
به گفته بسیاری از کارشناسان مصاحبه شده، که شامل بیش از نیمی از مقامات پیشین نظامی، اطلاعاتی، و دیپلماتیک، از ایالات متحده و خاورمیانه هستند، احتمال کمی وجود دارد که اسرائیل به تاسیسات نفتی زیربنایی اقتصاد ایران یا سایتهای هستهای جمهوری اسلامی ضربه بزند.
به گفته آنها، چنین اقدامی احتمالا با واکنش شدید جمهوری اسلامی مواجه میشود و ممکن است مراکز نفتی کشورهای عربی متحد آمریکا در منطقه را هدف قرار دهد.
جو بایدن، رئیسجمهوری ایالات متحده، روز پنجشنبه در پاسخ به این پرسش که آیا از اسرائیل خواسته است تا به تأسیسات نفتی ایران حمله نکند، گفت که در انظار عمومی مذاکره نمیکند. او کمی پیش از این گفته بود که در حال گفتوگو با اسرائیل درباره چنین حملاتی است که باعث افزایش بهای جهانی نفت شد.
اسرائیل در هفتههای اخیر با حملات مداوم خود علیه حزبالله لبنان، متحد جمهوری اسلامی، از انفجار پیجرها گرفته تا کشتن حسننصرالله، رهبر این گروه شبهنظامی، سایر فرماندهان آن، و تهاجم هوایی و زمینی به جنوب لبنان، همه را غافلگیر کرده است.
نورمن رول، افسر ارشد پیشین سازمان «سیا»، که از سال ۲۰۰۸(۱۳۸۷) تا ۲۰۱۷(۱۳۹۶) بهعنوان مدیر ارشد جامعه اطلاعاتی ایالات متحده در امور ایران خدمت میکرد، میگوید عاقلانه نیست که کشورهای خارجی تلاش کنند تا طرح حمله اسرائیل را پیشبینی کنند.
او در ادامه میافزاید اما اگر اسرائیل در مورد یک حمله متناسب و در عین حال اساسی تصمیم بگیرد، ممکن است موشکهای جمهوری اسلامی، یا مقامات سپاه قدس را که حملات تهران و گروههای نیابتی آن علیه اسرائیل را هدایت میکند، هدف قرار دهد. نیروی قدس شاخهای از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران است.
رول، مشاور ارشد گروه «اتحاد علیه ایران هستهای»، میگوید اسرائیل میتواند تاسیسات ایران که بنزین و گازوئیل را برای مصرف داخلی پالایش میکنند، هدف قرار دهد.
او در ادامه میافزاید که اسرائیل با پرهیز از حمله به مراکز صادرات نفت جمهوری اسلامی، میتواند مانع اقدام تلافیجویانه تهران علیه مراکز نفتی کشورهای حاشیه خلیج فارس و افزایش چشمگیر بهای جهانی نفت شود.
گزینههای اسرائیل در واکنش به حمله موشکی ایران و پاسخ ایران به آن چیست؟
اکنون اسرائیل آماده است تا بهخاطر شلیک موشکهای بالستیک ایران در روز سهشنبه، که برخی از آنها از پدافند هوایی عبور کردند، به اقدام تلافیجویانه علیه ایران دست بزند.
جمهوری اسلامی ایران میگوید که این موشکپرانی پاسخ به دو ترور توسط اسرائیل بوده است: کشتن حسن نصرالله، رهبر حزبالله لبنان در بیروت و کشتن اسماعیل هنیه، رهبر حماس، در تهران.
هم اسرائیل و هم نزدیکترین متحدش، ایالات متحده، متعهد شدهاند که ایران را بهخاطر پرتاب ۱۸۰ موشک به سوی اسرائیل مجازات کنند.
بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، گفته است که «ایران بهای سنگینی خواهد پرداخت.»
آن خویشتنداری که متحدان اسرائیل در ماه آوریل، اواخر فروردین، که ایران برای اولین بار بهسوی اسرائیل موشک شلیک کرد دولت نتانیاهو را به آن توصیه میکردند اینبار کمرنگتر است.
و با توجه به عزم اسرائیل برای مقابله با همه دشمنان خود -در لبنان، غزه، یمن و سوریه- بهنظر میرسد که دولت نتانیاهو به عقبنشینی از موضع اعلام شده خود تمایلی ندارد.
برنامهریزان اسرائیلی احتمالا اکنون نه فقط در مورد اینکه چه زمانی باید به ایران ضربه بزنند، بلکه در مورد شدت ضربه به گفتوگو پرداختهاند.
نیروهای ارتش با کمک اطلاعات ماهوارهای ایالات متحده و عوامل انسانی موساد در ایران، طیف گستردهای از هدفها را برای انتخاب در اختیار دارند.
بهطور کلی، این هدفها را میتوان به سه دسته تقسیم کرد:
هدفهای متعارف نظامی: در این صورت، یک هدف ابتدایی و آشکار، پایگاههایی خواهد بود که ایران موشکهای بالستیک را از آنها پرتاب کرده است.
اینها شامل سکوهای پرتاب، مراکز فرماندهی و کنترل، مخازن سوختگیری و زرادخانههای محافظت شده موشکی است.
در این زمینه، اسرائیل میتواند جلوتر رفته و پایگاههای متعلق به سپاه پاسداران و مراکز پدافند هوایی و سایر مراکز موشکی و ضدهوایی را هدف قرار دهد. اسرائیل حتی میتواند برای ترور افراد کلیدی مرتبط با برنامه موشکهای بالستیک ایران اقدام کند.
هدفهای اقتصادی: این هدفها شامل آسیبپذیرترین مراکز اقتصادی حکومت ایران مانند بنادر جنوب و صنایع نفت، کارخانههای پتروشیمی، نیروگاههای برق و احتمالا تسهیلات کشتیرانی میشود.
هدفهای هستهای: این هدفها برای اسرائیل اهمیت زیاد دارند. واقعیت شناخته شده که مورد توجه آژانس بینالمللی انرژی اتمی هم قرار گرفته این است که ایران در حال غنیسازی اورانیوم با غلظت بسیار فراتر از ۲۰ درصد مورد نیاز برای مصارف هستهای غیرنظامی است.
اسرائيل و کشورهای دیگر مظنون هستند که ايران برای رسيدن به «نقطه گریز» هستهای تلاش میکند بهنحوی که پس از آن بتواند در یک بازه زمانی بسيار كوتاه قادر به ساخت بمب هستهای باشد.
سایتهایی که در فهرست هدفهای احتمالی اسرائیل قرار دارند عبارتند از پارچین، مرکز برنامه هستهای نظامی ایران، راکتورهای تحقیقاتی در تهران، بناب و رامسر و همچنین تاسیسات عمده اتمی در بوشهر، نطنز، اصفهان و فردو.
بخش بزرگی از محاسبات مقامات اسرائیلی شامل ارزیابی پاسخ ایران به هریک از این گزینهها و نحوه کاهش آثار آن است. موضع ایران این است که پس از پرتاب این موشکها به سمت اهداف نظامی اسرائیل در روز سهشنبه، اکنون درگیری موشکی پایان یافته اما مقامات ایران هشدار دادهاند که اگر اسرائیل دست به تلافی بزند، به نوبه خود پاسخ خواهد داد.
مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران گفته است: «این تنها چشمهای از تواناییهای ما بوده است.»
سپاه پاسداران هم در تاکید بر این موضوع، تصرح کرده که «اگر رژیم صهیونیستی به عملیات ایران پاسخ دهد، با حملات کوبنده مواجه خواهد شد.»
ایران قادر نیست از نظر نظامی اسرائیل را شکست دهد. نیروی هوایی این کشور قدیمی و فرسوده، پدافند هوایی آن پر از حفرههای نفوذ است و مجبور بوده است با سالها تحریم غرب دست و پنجه نرم کند.
اما هنوز هم ایران مقدار زیادی موشک بالستیک و انواع دیگر موشک و همچنین پهپادهای مملو از مواد منفجره و شبهنظامیان نیابتی متحد در سراسر خاورمیانه دارد.
رگبار موشکهای بعدی این کشور میتواند به جای پایگاههای نظامی، مناطق مسکونی اسرائیل را هدف قرار دهد. حمله یک گروه شبهنظامی تحت حمایت ایران به تاسیسات نفتی عربستان سعودی در سال ۲۰۱۹ نشان داد که همسایگان این کشور تا چه اندازه در برابر این نوع حملات آسیبپذیر هستند.
نیروی دریایی سپاه پاسداران که در خلیجفارس فعالیت میکند، دارای ناوگان بزرگی از قایقهای سریع و کوچک مجهز به موشک است که میتوانند به طور بالقوه، سپر دفاعی یکی از کشتیهای متعلق به ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا را با پرتاب تعداد زیادی موشک مختل کنند. یا اگر دستور بگیرند، با مینگذاری در تنگه هرمز جریان ۲۰ درصد صادرات روزانه نفت جهان را قطع کنند که تاثیر عمدهای بر اقتصاد جهانی خواهد داشت.
و البته تمام پایگاههای نظامی ایالات متحده هم سمت عربی خلیج فارس، از کویت تا عمان، وجود دارند. ایران هشدار داده است که اگر مورد حمله قرار گیرد، تنها به اسرائیل ضربه نمیزند، بلکه هر کشوری را که از آن حمایت کند، هدف قرار خواهد داد.
اینها تنها برخی از سناریوهای محتملی است که برنامهریزان نظامی در تلآویو و واشنگتن اکنون در نظر میگیرند.
گزینه مخفی اسرائیل در برابر ایران چیست؟
دولت ایالات متحده آمریکا سعی دارد اسرائیل را تشویق کند که به حمله موشکی ایران با احتیاط واکنش نشان دهد تا از تشدید درگیری کنونی به کل منطقه و درگیر کردن کشورهای بیشتر، اجتناب کند.
جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا، گفته است که اگر اسرائیل تصمیم به حمله به تاسیسات هستهای ایران بگیرد، ایالات متحده از آن حمایت نخواهد کرد. اگرچه که توانایی واشنگتن برای تاثیرگذاری بر اقدامات اسرائیل ممکن است محدود باشد.
اکنون این سئوال مطرح میشود که اسرائیل در تلافی خود تا کجا پیش خواهد رفت.
در گذشته، اسرائیل حملات هدفمند علیه تاسیسات نظامی خاص ایران انجام داده و از تشدید تنش اجتناب کرده است. با این حال، گستردگی حمله موشکی اخیر ایران ممکن است اسرائیل را مجبور کند که این بار اقدامات تهاجمیتری از جمله حمله به تاسیسات هستهای یا زیرساختهای کلیدی ایران انجام دهد.
در این میان، گزینههای اسرائیل بدون حمایت نظامی ایالات متحده کدام است؟
برای اسرائیل، خطرات جنگ تمام عیار با ایران، آنهم بدون دریافت تضمین حمایت نظامی ایالات متحده، بهعنوان یک عامل بازدارنده عمل میکند.
نورمن رول، افسر سابق اطلاعاتی آمریکا در امور ایران به روزنامه والاستریت ژورنال گفت: «اسرائیل بهدنبال القای این ایده است که با برخورداری از برتری تکنولوژیکی و مهارت نظامی میتواند به هر هدفی در ایران حمله کند.»
با این حال، این کارشناس امنیتی افزود: «اسرائیل برای جنگ با ایران به حمایت سیاسی، اقتصادی و نظامی نیاز دارد، تازه اگر مشارکت ایالات متحده را از این موارد فاکتور بگیریم.»
حمله احتمالی اسرائیل به تاسیسات هستهای یا زیرساختهای اقتصادی ایران میتواند منجر به درگیری بزرگتر شود و به طور بالقوه جاهطلبیهای هستهای ایران را تسریع بخشد.
رول هشدار داد: «حمله هوایی مجدد میتواند تهران را به شلیک یک رگبار موشکی بزرگتر تحریک کند، یا آن را وادار کند تا علیه منافع اسرائیل در خارج از کشور حملات تروریستی را سازماندهی کند، و برنامه هستهای خود را تقویت کند و مسیر ایران را برای رسیدن به بمب تسریع کند.»
گزینهای که برای اسرائیل میماند چیست؟
بدیهی است که اسرائیل سعی خواهد کرد با دقت پاسخ خود به حمله موشکی ایران را تنظیم کند، البته تا آنجایی که وارد یک جنگ تمام عیار با تهران نشود و در عین حال پیام خود را به آنها برساند.
در چنین سناریویی، نمیتوان حمله سایبری به زیرساختهای حیاتی نظامی یا هستهای ایران را رد کرد، به ویژه پس از حملات از راه دور به پیجرهای حزب الله که نشان دهنده تواناییهای برتر اسرائیل در عملیات سایبری بود.
اسرائیل و ایران مدتها است که با یکدیگر وارد یک جنگ در سایه شامل حملات سایبری، ماموریتهای مخفی و رویاروییهای نیابتی بودهاند.
ایران در سال ۲۰۲۱ اسرائیل را به سازماندهی یک حمله خرابکارانه علیه تاسیسات هستهای زیرزمینی نطنز متهم کرد که بهشدت به سانتریفیوژهای مورد استفاده برای غنی سازی اورانیوم آسیب رساند و باعث قطعی گسترده برق در این تاسیسات شد.
اسرائیل مستقیما مسئولیت آن حمله را بر عهده نگرفت. با این حال، این ظن بلافاصله متوجه آن شد، زیرا رسانههای اسرائیلی تقریبا به اتفاق آرا گزارش دادند که یک حمله سایبری ویرانگر که گفته میشود توسط اسرائیل انجام شده است، باعث خاموشی تاسیسات نطنز شده است.
نطنز پیش از این نیز با خرابکاری روبرو بوده است. ویروس کامپیوتری استاکسنت که گمان میرود ساخته و پرداخته مشترک ایالات متحده و اسرائیل بود، سانتریفیوژهای ایران در این تاسیسات را مختل کرد و به آنها آسیب رساند.
استاکس نت اولین سلاح دیجیتالی در جهان است. این بدافزار نرمافزار «استپ ۷» متعلق به شرکت زیمنس را هدف قرار داد. این نرمافزار برای کنترل تجهیزات صنعتی مانند سانتریفیوژهای مورد استفاده در غنیسازی اورانیوم در تاسیسات نطنز ضروری است.
ویروس استاکسنت در سال ۲۰۰۹ موفق شد حدود ۱۰۰۰ سانتریفیوژ تاسیسات نطنز را از کار بیاندازد که منجر به توقف موقت فعالیتهای غنیسازی ایران شد. این خرابکاری، برنامه هستهای ایران را ماهها یا حتی سالها عقب انداخت.
برای جلوگیری از جنگ همهجانبه با ایران، اسرائیل ممکن است یک حمله سایبری مشابه یا بدیعتر به اهداف هستهای و نظامی ایران را انتخاب کند.
عملیات زمینی ارتش اسرائیل در طولکرم واقع در کرانه غربی رود اردنعکس: Majdi Mohammed/AP Photo/picture alliance
یگان سری جنگ سایبری ۸۲۰۰ اسرائیل چیست؟
اسرائیل در مورد عملیات اطلاعاتی که منجر به انفجار همزمان هزاران پیجر عوامل حزب الله لبنان شد، سکوت کرده است. این حمله باعث شد تا یگان سری جنگ سایبری ۸۲۰۰ اسرائیل بار دیگر مورد توجه قرار گیرد.
بر اساس گزارش رویترز، یگان ۸۲۰۰ معادل «آژانس امنیت ملی ایالات متحده» یا «مقر ارتباطات دولت بریتانیا» است و بزرگترین یگان نظامی در ارتش اسرائیل است. سابقه این یگان به واحدهای کدشکن و اطلاعاتی قدیم بازمیگردد که با شکلگیری اسرائیل در سال ۱۹۴۸ تاسیس شد.
فعالیتهای یگان ۸۲۰۰ معمولاً بسیار محرمانه است و مجموعه وسیعی از فعالیتها از جمله اطلاعات سیگنال، داده کاوی و حملات سایبری را در بر میگیرد.
برخی از عملیاتهایی که گفته میشود این یگان در آن شرکت داشته است عبارتند از:
*حمله ویروس استاکسنت که سانتریفیوژهای هستهای ایران را از کار انداخت،
*حمله سایبری در سال ۲۰۱۷ به شرکت مخابراتی دولتی لبنان اوجیرو،
*و خنثی کردن حمله داعش به یک هواپیمای مسافربری غیرنظامی که در سال ۲۰۱۸ از استرالیا به امارات عربی متحده سفر میکرد.
فرمانده یگان ۸۲۰۰ سال گذشته در کنفرانسی در تل آویو اظهار داشت که این یگان از فناوری هوش مصنوعی برای کمک به شناسایی اهداف مرتبط با حماس استفاده کرده است.
با این حال، شهرت این یگان، همراه با تشکیلات دفاعی و امنیتی گستردهتر، به دلیل ناتوانی ارتش در جلوگیری از حمله هفتم اکتبر به اسرائیل خدشهدار شد.
در پی این شکست، فرمانده این یگان در اوایل ماه جاری میلادی استعفای خود را اعلام کرد.
یک مقام آمریکایی دو روز پس از این موج حملات به رویترز گفت واشینگتن معتقد است که اسرائیل هنوز به تصمیم نهایی در مورد واکنشی که به ایران نشان دهد، نرسیده است.
رسانههای اسرائیل نیز از هماهنگی کشورشان با آمریکا در مورد پاسخ اسرائیل به ایران خبر دادند. شبکه کان بازه زمانی «چند روز آینده» را برای عملیات اسرائیل علیه ایران ذکر کرده است.
خبرگزاری رویترز، شبکه انبیسی آمریکا و همچنین رسانههای اسرائیل به گزینههایی پرداختهاند که دولت بنیامین نتانیاهو برای پاسخ به حمله موشکی ایران در برابر خود دارد.
شبکه انبیسی نوشت اسرائیل تنها اگر اراده کند، با نیروی هوایی «بسیار برتر» خود در مقابل پدافند هوایی «نسبتا ضعیف» ایران، میتواند به طیف وسیعی از اهداف در ایران حمله کند؛ از سایتهای نظامی و اطلاعاتی گرفته تا فرماندهان ارشد، پایانههای نفتی و پالایشگاهها یا حتی سایتهای هستهای ایران.
شبکه سیانان هم نقشهای از مراکز سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در گوشهوکنار ایران را منتشر کرده که میتوانند از جمله اهداف حمله احتمالی اسرائیل باشند.
برخی تحلیلگران معتقدند اسرائیل به احتمال زیاد تاسیسات نظامی ایران را هدف قرار خواهد داد؛ بهویژه آنهایی که موشکهای بالستیک مورد استفاده در حمله شب دهم مهر به اسرائیل از آنها شلیک شد.
سامانههای پدافند هوایی و سکوهای پرتاب موشکی ایران نیز ممکن است در سیبل اهداف باشد.
به گفته کارشناسان آمریکایی، واشینگتن حمله اسرائیل به اهداف نظامی ایران را پاسخی «متناسب» میداند بهویژه که ریسک به بار آمدن تلفات غیرنظامی در آن کم است.
شبکه سیانان مراکز نظامی سپاه پاسداران را که ممکن است هدف قرار گیرد، فهرست کرده است؛ پایگاههای متعارف نظامی که آشیانه موشکی، سکوهای پرتاب و مراکز فرماندهی و کنترل در آنها واقع شده است.
پایگاه موشکی تبریز، پایگاه موشکی کرمانشاه، پایگاه موشکی امام علی در خرمآباد که آشیانه زیرزمینی موشکهای ایران است، پایگاه موشکی اراک، مرکز تحقیقات فضایی ایران در استان تهران، سازمان فضایی ایران در استان تهران، مقر فرماندهی هوافضای سپاه پاسداران در استان تهران، مرکز فرماندهی و کنترل سپاه پاسداران در استان تهران، سازمان تحقیقات و جهاد خودکفایی سپاه پاسداران در استان تهران، سازمان تحقیقات و جهاد خودکفایی نیروی زمینی ارتش در استان تهران، مقر سازمان صنایع هوافضا در استان تهران، گروه صنایع فجر در استان تهران، مرکز فضایی شاهرود در استان سمنان که یک مقر شلیک موشکی سپاه است، مرکز فضایی «امام خمینی» در سمنان که مرکز پرتاب موشکی و ماهوارهای ایران است، مجتمع موشکی اصفهان که در آن موشک تولید میشود، سایت تولید موشک در شیراز، پایگاه موشکی حاجیآباد در استان هرمزگان که جایگاه استقرار موشکهای سوخت جامد محسوب میشود و ارزیابیها حاکی است زیرزمینی باشد، از جمله این اهداف عنوان شده است.
در حمله ایران، از جمله از پایگاههای امام علی در خرمآباد و اراک بهسوی اسرائیل موشک شلیک شد.
حمله به تاسیسات هستهای ایران این ظرفیت را دارد که تا مدتی برنامههای تهران در این عرصه را با تاخیر روبهرو کند. سایتهای برنامه اتمی ایران در بسیاری از نقاط کشور پراکنده هستند و شماری معدود از آنها مانند تاسیسات غنیسازی اورانیوم در فردو و نطنز در اعماق زمین، در زیر لایههای سنگین سنگ و بتون، فعالیت میکنند.
بررسیهای آمریکا نشان میدهد که تنها راه ضربهزدن موثر به این تاسیسات زیرزمینی هستهای، استفاده از بمبافکنهای بزرگ آمریکایی حامل بمبهای عظیم است که اسرائیل در حال حاضر فاقد آن است.
جنگندههای اف ۳۵ اسرائیل ممکن است بدون تکیه به آمریکا بتوانند به برخی از سایتهای اتمی ایران حمله کنند اما آن نتیجه مورد نظر را فراهم نخواهد کرد.
حمله کاری به زیرساختهای هستهای ایران که ممکن است عواقب جدی داشته باشد، پیشاپیش با مخالفت آشکار رئیسجمهور آمریکا روبهرو شده است.
ریچارد هوکر، یک افسر پیشین عضو شورای امنیت ملی کاخ سفید، گفت شاید اسرائیل بتواند به این تاسیسات حمله کند اما رهبران جمهوری اسلامی ایران را در تنگنایی قرار میدهد که در پاسخ به آن، تهران هم دوباره باید یک واکنش شدیدتر نشان دهد.
تحلیلگران رسانههای اسرائیل در روزهای اخیر، صنایع نفت و گاز ایران را یکی از گزینهها برای حمله احتمالی اسرائیل عنوان کردهاند. برخی از آنها مشخصا به تاسیسات «ستاره خلیج فارس» و جزیره خارک، پالایشگاهها، سایتهای نفتی بندرعباس مانند دو حمله اخیر اسرائیل به بندر حدیده در یمن اشاره کردهاند.
کارشناسان امنیتی اسرائیل میگویند ضربه به صنعت نفت و گاز ایران ضربه به اقتصاد حکومتی است که بودجه خود را نه صرف رفاه مردمش، بلکه صرف تجهیز و تسلیح نیروهای نیابتیاش میکند که در یک سال اخیر از غزه، یمن، لبنان، عراق، سوریه، کرانه باختری و خود ایران، اسرائیل را هدف حملات پیاپی قرار داده و این کشور را در «هفت جبهه جنگ» درگیر کردهاند.
شبکه انبیسی نیز ضربات احتمالی اسرائیل به پالایشگاههای تولید بنزین در کشور را مطرح کرده که مصرف آن عمدتاً در ایران است و تأثیر آن بر اقتصاد جهانی محدود خواهد بود.
این شبکه احتمال حمله گستردهتر به تاسیسات نفت و گاز ایران را در یک منطقه وسیع، مانند پایانههای حمل نفت به خارج بعید ندانسته که در آن صورت، ضربه به پایانه نفتی خارک در میان است؛ جایی که بیش از ۹۰ درصد از صادرات نفت ایران را بر دوش میکشد.
کارخانههای پتروشیمی و نیروگاههای برق نیز در این ارتباط ذکر شدهاند.
جو بایدن، رئیسجمهور آمریکا، شامگاه ۱۲ مهر گفت آمریکا در مورد احتمال حمله اسرائیل به تأسیسات نفتی ایران «بحث میکند». او اما نگفت دولتش حامی این راهکار هست یا نه. همان چند کلمه از زبان او کافی بود تا بهای نفت در بازارهای جهانی پنج درصد بالا رود.
انبیسی نیوز نوشت تکانههای حمله به تاسیسات نفتی ایران در اقتصاد جهانی تنها «عقوبت» نیست؛ چراکه ایران ممکن است آبراه هرمز را هم «مینگذاری» کند.
همچنین به نوشته رویترز، حمله احتمالی به تاسیسات نفت ایران این خطر را در بر دارد که ممکن است تهران را بهسوی حمله به تاسیسات نفتی عربستان و سایر کشورهای حوزه خلیج فارس سوق دهد؛ موضوعی که بهای سوخت را بیش از پیش بالا خواهد برد؛ آنهم یک ماه مانده به انتخابات ریاستجمهوری آمریکا که قیمت بنزین همواره یکی از مقولههای اصلی برای رایدهندگان آمریکایی است.
با این اوصاف، دیوید دِس روچِس، یک مقام پیشین وزارت دفاع آمریکا، معتقد است نگرانی از عواقب افزایش بهای نفت در دنیا باعث نخواهد شد که اسرائیل را از تصمیم احتمالی خود برای حمله به تأسیسات نفتی ایران باز دارد.
حمله اسرائیل به ۲۰۰۰ هدف و کشتن ۲۵۰ شبهنظامی حزبالله در لبنان
بنا به اعلام ارتش اسرائیل در حمله پهپادی از عراق به پایگاه نظامی آن در جولان دو سرباز تیپ رزمی گولانی کشته و ۲۴ سرباز دیگر زخمی شدند
ارتش اسرائیل جمعه ۱۳ مهر اعلام کرد که از زمان آغاز عملیات زمینی آن در لبنان، نزدیک به ۲۵۰ عضو از گروه حزبالله را کشته و ۲۰۰۰ هدف متعلق به این گروه شبهنظامی در لبنان را مورد حمله قرار داده است.
نداو شوشانی، سخنگوی ارتش اسرائیل اعلام کرد که برآوردهای ارتش نشان میدهد حدود ۲۵۰ نفر از اعضای حزبالله لبنان کشته شدهاند؛ وی افزود: ارتش اسرائیل از زمان آغاز عملیات زمینی خود در لبنان، چند روز پیش، نیروی انسانی، زیرساختها، ساختمانهای نظامی، انبارهای تسلیحات، و پرتابگرهای موشکی حزبالله را هدف حملات خود قرار داده است.
این سخنگو افزود که از میان کسانی که در طول ۴ روز عملیات هدفمند در جنوب لبنان کشته شدند، ۲۱ نفر از فرماندهان حزبالله بودهاند.
ارتش اسرائیل جمعه اعلام کرد که در حمله پهپادی از عراق به پایگاه نظامی آن در جولان دو سرباز از تیپ رزمی گولانی کشته شده و ۲۴ سرباز دیگر زخمی شدند.
به گزارش خبرگزاری رویترز، کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، روز جمعه ۴ اکتبر-۱٣ مهر، اعلام کرد که ظرفیت کلیه مراکز پذیرش و اسکان آوارگان در لبنان تکمیل شده و افرادی که در پی حملات اسرائیل آواره شدهاند، اغلب مجبورند در فضای باز و خیابانها و پارکهای عمومی شب را به صبح برسانند.
رولا امین نماینده آژانس امور پناهندگان سازمان ملل، روز جمعه در جریان یک نشست خبری در ژنو گفت: «ظرفیت حدود ۹۰۰ پناهگاه جمعی تاسیس شده توسط دولت لبنان تکمیل شده است.»
وی افزود که آژانس پناهندگان سازمان ملل اکنون بههمراه مقامات محلی لبنان در تلاش برای یافتن مراکز بیشتر از جمله برخی از هتلها و کلوبهای شبانه برای اسکان آوارگان است.
همزمان، متیو لوسیانو رئیس دفتر سازمان بینالمللی مهاجرت در لبنان، گفت: «جادهها با ترافیک سنگینی مواجه است و مردم در خیابانها، پارکها و ساحل میخوابند.»
او در ادامه اظهار داشت: «بیشتر پناهگاهها از جمله پناهگاههای بیروت پر هستند و بسیاری از پناهگاههای فعلی را مدارس تشکیل میدهند که این به معنای مختل شدن روند آموزش است.»
وی با ابراز نگرانی از وضعیت دهها هزار کارگر خانگی در لبنان که عمدتا زن هستند و اکنون توسط کارفرمایان خود رها شدهاند، گفت: «آنها مدارک اقامتی ندارند و درنتیجه تمایلی به درخواست کمکهای بشردوستانه ندارند زیرا میترسند که دستگیر و سپس از کشور اخراج شوند؛ بسیاری از آنها از مصر، سودان و سریلانکا به لبنان آمدهاند و نمیتوانند به زبان محلی صحبت کنند.»
به گزارش خبرگزاری رویترز، رولا امین نماینده آژانس امور پناهندگان سازمان ملل، تصریح کرد: «به رغم آنکه حملات اسرائیل به لبنان در روز جمعه منجر به مسدود شدن گذرگاه اصلی مرزی این کشور با سوریه شده و راه را بر خودروهای زیادی بسته است، اما افراد زیادی با پای پیاده ناامیدانه از لبنان میگریزند و از جاده ویران شده عبور میکنند.»
وی افزود: «حدود ۶٠ درصد از ١۸۵ هزار نفری که تا کنون خود را از لبنان به سوریه رساندهاند، کودکان و نوجوانان بودهاند که شماری از آنها بدون والدین خود هستند.»
نماینده آژانس امور پناهندگان سازمان ملل در ادامه گفت: «خانوادههایی که از بمباران میگریزند، دچار خستگی شدید جسمی و روحی میشوند و نیاز مبرم به حمایت دارند.»
بنا به گفته مقامات لبنان، بیش از ۲/۱ میلیون نفر در پی حملات اخیر اسرائیل به این کشور آواره شدهاند و نزدیک به ۲٠٠٠ نفر نیز در طول درگیریهای میان اسرائیل و گروه حزبالله لبنان در یک سال گذشته کشته شدهاند که بیشتر آمار کشتهشدگان متعلق به دو هفته اخیر بوده است.
همچنین به گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO)، در ۲۴ ساعت گذشته دستکم ۲۸ امدادگر حین انجام وظیفه در لبنان کشته شدهاند. آنها در جریان حملات هوایی اسرائیل و نبرد با حزبالله جان خود را از دست دادند. تدروس آدهانوم، رئیس سازمان جهانی بهداشت، روز پنجشنبه در یک کنفرانس خبری آنلاین اعلام کرد: «بسیاری از سایر کارکنان بهداشتی به دلیل بمباران، در حال فرار از مناطقی هستند که در آن کار میکنند و نمی توانند به وظیفه خود عمل کنند.» او خواستار تقویت حمایت از کارکنان بهداشت شد.
این وضعیت منجر به محدودیتهای جدی در ارائه خدمات بهداشتی و مدیریت تروما شده است. نماینده سازمان جهانی بهداشت در لبنان، دکتر عبدالنصیر ابوبکر، اعلام کرد تمامی کارکنان بهداشتی که در ۲۴ ساعت گذشته جان خود را از دست دادهاند، حین انجام وظیفه و کمک به مجروحان بودهاند.
به گزارش وزارت بهداشت لبنان، از زمان شروع حملات اسرائیل در طول یک سال گذشته، نزدیک به ۲۰۰۰ نفر از جمله ۱۲۷ کودک کشته و ۹۳۸۴ نفر زخمی شدهاند. سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد این تلفات شامل ۷۳ کارمند بهداشتی نیز میشود. بیمارستانها در حال تخلیه هستند و ظرفیت مدیریت انبوه مصدومان در آستانه محدودیت قرار دارد.
دکتر ابوبکر از سازمان جهانی بهداشت گفت: «در حال حاضر ظرفیت کافی برای مدیریت تعداد زیادی از مصدومان وجود دارد، اما مسئله اینجاست که با ادامه این شرایط، دیر یا زود سیستم درمانی به مرز اشباع خواهد رسید.»
تصویری از حمله اخیر اسرائیل به منطقه ضاحیه در جنوب بیروت AP – Hassan Ammar
منابع العربیه: هاشم صفیالدین و چند ایرانی در حمله هوایی اسرائیل کشته شدند
منابع «العربیه» روز شنبه گزارش دادند که هاشم صفیالدین، از رهبران حزبالله، در حمله هوایی اسرائیل بههمراه شماری از دستیاران، فرماندهان میدانی حزبالله و چند ایرانی کشته شده است.
بر اساس این گزارشها، محل حضور هاشم صفیالدین در حومه جنوبی بیروت، که شامگاه پنجشنبه هدف قرار گرفت، در عمق زیادی از زیر زمین قرار داشت.
پیشتر، یک منبع امنیتی لبنانی تایید کرده بود که ارتباط با هاشم صفیالدین پس از حمله هوایی شامگاه پنجشنبه قطع شده است.
همچنین منابع العربیه اعلام کردهاند که اسرائیل از کشتهشدن هاشم صفیالدین و تمام افرادی که همراه او بودند، اطمینان حاصل کرده است.
پیش از این، روزنامه اسرائیلی «یدیعوت آحارونوت» اعلام کرده بود که براساس برآوردها، تمامی افرادی که در مقر اطلاعات حزبالله در زمان حمله حضور داشتند، جان خود را از دست دادهاند. این مقر شامگاه پنجشنبه با ۷۳ تن بمب در حومه جنوبی بیروت هدف قرار گرفت.
این روزنامه همچنین اعلام کرد که این حمله به منظور ترور هاشم صفیالدین، جانشین احتمالی حسن نصرالله، رهبر حزبالله انجام شد. گفته میشود رئیس دایره اطلاعات حزبالله، فردی با لقب «مرتضی» نیز در زمان حمله در مقر حضور داشته است.
آویخای ادرعی، سخنگوی ارتش اسرائیل، نیز تایید کرد که محمد رشید سکافی، فرمانده سامانه ارتباطات حزبالله نیز در این حمله هدف قرار گرفته است.
در این حمله، اسرائیل از ۷۳ تن بمب استفاده کرده و این حملات به عمقی بیش از محلی که حسن نصرالله در آن کشته شد، انجام گرفته است. طبق ارزیابیهای یدیعوت آحارونوت، احتمال زنده ماندن افرادی که در محل حمله حضور داشتند، بسیار کم است؛ چه به دلیل ریزش آوار و چه به دلیل نشت گازهای سمی که موجب خفگی میشود.
هاشم صفیالدین یکی از رهبران ارشد حزبالله است و در حال حاضر ریاست شورای اجرایی این حزب را بر عهده دارد. او پسرخاله حسن نصرالله است و از نظر ظاهری شباهت زیادی به او دارد، اما به گفته منابع مختلف، دیدگاههای او افراطیتر از نصرالله است.
او حلقه ارتباطی کلیدی میان حزبالله و ایران محسوب میشود و روابط خویشاوندی نزدیکی با تصمیمگیران ارشد در تهران دارد. پسر او، رضا صفیالدین، با زینب، دختر قاسم سلیمانی، فرمانده پیشین نیروی قدس سپاه پاسداران، ازدواج کرده است. همچنین، برادر او، عبدالله صفیالدین، نماینده حزبالله در تهران است.
از سال ۲۰۱۷، دولت آمریکا هاشم صفیالدین را به عنوان یک تروریست خارجی معرفی و او را تحریم کرد.
برنامهریزی ارتش اسرائیل برای درهم کوبیدن مواضع نیروهای حزبالله عراق
اسرائیل به دلیل کشتهشدن دو سربازش در جریان پرتاب یک پهپاد از عراق در حال برنامهریزی برای انجام حمله به اهدافی در این کشور است.
به گزارش سایت عبری «وای نت» وابسته به روزنامه اسرائیلی یدیعوت آحارونت، اسرائیل پس از کشتهشدن دو سرباز و زخمی شدن شماری دیگر در جریان پرتاب یک پهپاد از عراق به منطقه جولان در حال برنامه ریزی برای اقدام علیه نیروهای شبهنظامی در عراق است.
ارتش اسرائیل روز گذشته اعلام کرد که در پی پرتاب پهپاد از عراق به شمال جولان دو سرباز کشته و ۲۳ تن دیگر نیز زخمی شدند.
مقاومت اسلامی عراق(حزبالله عراق) نیز پیش از آن از حمله به سه هدف اسرائیلی خبر داده بود.
وای نت نوشت: این نخستین بار است که عملیات پرتاب پهپاد از عراق منجر به کشتهشدن شماری از نیروهای اسرائیلی میشود. به عنوان مقایسه، زمانی که شلیک موشک از یمن منجر به کشته شدن یک اسرائیلی شد، ارتش اسرائیل به بندر الحدیده یمن حمله کرد.
این منبع به نقل از مقاماتی در اسرائیل آورده است: در حال بررسی اقدام مناسب در عراق هستیم. روشن است که رژیم ایران در همه جبهههای ممکن فعال است و ما باید برای غافلگیریهای بیشتر آماده باشیم.
بحران خاورمیانه و واکنشها در آسیای میانه
همسایههای ایران در آسیای میانه در رابطه با تشدید اوضاع در منطقه و افزایش تنش میان ایران و اسرائیل بسیار محتاطانه و عمومی صحبت میکنند. هیچکدام از آنها، در یک سال اخیر بهصورت صریح و آشکارا حمله اسرائیل به غزه را محکوم نکردند.
کشتهشدن حسن نصرالله، دبیر کل حزبالله لبنان در پی بمباران منطقه شیعهنشین ضاحیه در جنوب لبنان توسط اسرائیل در ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۴، واکنش رسمی در کشورهای آسیای میانه را بهدنبال نداشته است.
در صورت وقوع رویارویی مستقیم نظامی میان ایران و اسرائیل کشورهای منطقه به احتمال زیاد بهطور آشکار و قاطع از هیچ طرفی حمایت نخواهند کرد
به گفته قاسم بیکمحمد، کارشناس مسایل منطقه، در آسیای مرکزی همانند بیشتر کشورهای دنیا درک این واقعیت وجود دارد که وخامت اوضاع در خاورمیانه و بهخصوص درگیری مستقیم میان ایران و اسرائیل پیامدهای سنگینی هم برای این منطقه و هم برای جامعه جهانی خواهد داشت.
از اینجاست که در بیانیههای وزارتخانههای امور خارجه قرقیزستان و قزاقستان از طرفهای درگیر خواسته شده است تا از اصول و هنجارهای بنیادین حقوق بینالملل پیروی و از اقداماتی که میتواند منجر به تشدید اوضاع در خاورمیانه شود، خودداری کنند.
به گفته بیکمحمد «سایر کشورهای آسیای مرکزی نیز در قبال تحولات خاورمیانه مواضع مشابهی داشته و طبق معمول بر ضرورت حل و فصل اختلافات منحصراً از طریق ابزارهای سیاسی و دیپلماتیک در چارچوب اصول منشور سازمان ملل متحد و حقوق بینالملل تاکید میکنند.»
البته ایران برای کشورهای منطقه به دلایل مختلف تاریخی، تمدنی، اقتصادی، تجاری، ارتباطاتی و غیره مهم است، اما با این وجود بعید بهنظر میرسد که اقدام به حمایتهای صریح از جمهوری اسلامی ایران کنند.
هرچند روابط روسیه با اسرائیل به اندازه روابطاش با سایر کشورهای غربی تیره و متشنج نیست، اما چندان هم نزدیک نیست. تا امروز، با وجود درخواستهای مکرر مقامات اوکراین، اسرائیل حداقل علنی، سلاحهای کشنده به اوکراین تحویل نداده است.
اوکراین بهویژه به سامانههای پدافند هوایی موثر اسرائیل مانند «گنبد آهنین» علاقهمند است.
هواپیماهای آنها اغلب در نزدیکی یکدیگر به ویژه سوریه پرواز میکنند و برای جلوگیری از حوادثی مانند سرنگونی هواپیمای شناسایی روسیه در سال ۲۰۱۸، باید دائما هماهنگیهای لازم را انجام دهند. در آن واقعه، اگرچه این هواپیما به اشتباه توسط پدافند سوریه سرنگون شد، اما روسیه ادعا کرد که جنگندههای اسرائیلی در همان حوالی حضور داشتند و هدف اصلی پدافند هوایی سوریه بودند.
روابط بینالمللی در خاورمیانه چنان پیچیده و درهم تنیده است که هرگونه دخالت قابلتوجه، میتواند زنجیرهای از مشکلات با کشورهای دیگر را بهدنبال داشته باشد.
جمهوری آذربایجان و ترکیه نگاه متفاوتی به حمله دوم موشکی جمهوری اسلامی ایران به اسرائیل داشتند.
«خبرگزاری ریپورت» جمهوری آذربایجان که نزدیک به حزب حاکم این کشور است نیز در یک نوشته با اشاره به اینکه تمامی جنگها یک روزی بهسر میآید، نوشته است: «جنگ غیرمستقیم تهران علیه اسرائیل در ۱۵ مهر ۱۴۰۲ آغاز شد. زمانی که حماس به اسرائیل هجوم برد. بر کسی پوشیده نیست که ایران برای هر دو گروه مسلح سیاسی، حماس و حزبالله آموزشهای مالی، نظامی، فنی و تعلیمی فراهم میکند. اینها نیروهای نیابتی تهران در منطقه هستند. بهنظر میرسد مقامات ایرانی با این نیروها قصد نابودی دولت یهود را داشتهاند. جنگ تمامعیار ممکن است اتفاق بیفتد.»
واکنش رسمی در ترکیه و جمهوری آذربایجان به حملات موشکی سپاه
بر خلاف مقامهای جمهوری آذربایجان که تاکنون واکنشی به حملات موشکی جمهوری اسلامی به اسرائیل نشان ندادهاند، رییسجمهور ترکیه از قصد اسرائیل برای هدف قرار دادن استانبول، سخن گفته است.
«رجب طیب اردوغان»، رییسجمهور ترکیه بعد از حملات موشکی جمهوری اسلامی به اسرائیل در اظهاراتی تاکید کرد که جامعه جهانی نباید در مقابل قلدری و عربدهکشی اسرائیل در منطقه ساکت بماند.
اردوغان با تشبیه «بنیامین نتانیاهو» به هیتلر گفت: «اسرائیل، مرتکب نسلکشی در نوار غزه و حملات تروریستی در لبنان میشود و کشورها را تحریک میکند تا منطقه را به سمت «هولوکاست» بکشاند.»
رجب طیب اردوغان، رییسجمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه، در روزهای اخیر، بهویژه در سخنرانی خود در پارلمان، تاکید کرده است که اسرائیل پس از حملات به غزه و بیروت، بهدنبال هدف قرار دادن استانبول است.
روزنامه «صباح» نزدیک به حکومت ترکیه، بعد از حمله سپاه پاسداران به اسرائیل نوشت: «گنبد سوراخ شد، اسرائیل در وحشت است! صهیونیستها رسانهها را سانسور کردند تا خسارات دریافتی خود را پنهان کنند.»
پیش از حمله ۲۵ فروردین ۱۴۰۳ سپاه پاسداران به اسرائیل، روزنامه «یئنی شفق» نوشته بود که جمهوری اسلامی حاضر نیست تهدیدهایش را عملی کند و با عنوان «جمهوری کارتونی ایران» از این کشور یاد کرده بود.
با این حال، حمله موشکی ۱۰ مهر ۱۴۰۳ جمهوری اسلامی به اسرائیل، واکنش مثبت این روزنامه را برانگیخته است. سئنی شفق که از روزنامههای نزدیک به حکومت ترکیه است در واکنش به این حمله نوشته است: «در پی حملات اسرائیل علیه حزبالله، سپاه پاسداران حمله موشکی بالستیک را علیه «دولت تروریستی اسرائیل» انجام داد. در تصاویر منتشر شده در شبکههای اجتماعی مشاهده میشود که سامانه پدافند هوایی گنبد آهنین اسرائیل بیاثر بوده و دهها موشک یکی پس از دیگری به تلآویو اصابت کرده است.»
روزنامه «سوزجو» که از مخالفان حزب «عدالت و توسعه»، یعنی حزب حاکم ترکیه است، در یادداشتی بعد از حمله سپاه به اسرائیل با تیتر «گنبد آهنین غیرقابل نفوذ چطور سوراخ شد» نوشته است: «اسرائیل که به سیستمهای دفاع هوایی «غیرقابل نفوذ» معروف است، نتوانست بخش قابل توجهی از حملات سهشنبه شب ایران را دفع کند. گنبد آهنین که پس از حملات ۷ اکتبر سوراخ شد، با وجود همه بهروزرسانیهایش چگونه دوباره توسط ایران بیاثر شد؟»
این روزنامه در ادامه گزارش خود به ادعاهای مقامهای ایرانی مبنی بر انهدام جنگندههای اف۳۵ اسرائیلی نیز جای داده است.
روزنامه «صباح» نیز که نزدیک به دولت ترکیه است بعد از حمله سپاه پاسداران به اسرائیل با این تیتر که، «گنبد سوراخ شد، اسرائیل در وحشت است! صهیونیستها رسانهها را سانسور کردند تا خسارات دریافتی خود را پنهان کنند»، نوشته است: «اسرائیل که یک سال است در غزه نسلکشی میکند، به چهار کشور حمله میکند و شخصیتهای بلندپایه را ترور میکند، با موشکهای بالستیک شلیکشده توسط ایران به لرزه درآمد. حمایت آمریکا، انگلیس و فرانسه کافی نبود. اسرائیل سانسور شدیدی را در کشورش اعمال کرد تا خسارات وارده را پنهان کند.»
شبکه تلویزیونی «سیانان ترک»، که نزدیک به حزب عدالت و توسعه است در سایت خود در گزارشی به ضعف گنبد آهنین اسرائیل اشاره کرده و نوشته است: «این سامانه مهمترین عامل دفاعی اسرائیل در ۱۰ سال گذشته بوده است. در حملات حماس نیز کار نکرده بود. انتقادات جدی به آن وارد شده بود.»
به نوشته «سیانان ترک»، «گنبد آهنین سامانهای است که در مقابله با موشکها و راکتهای دستساز که از حماس و حزبالله میآیند، به جای حملاتی که از ایران میآیند، ماهرتر است، اما در برابر حملات در مقیاس بزرگتر، مانند نمونه حملات ایران، ناکافی است.»
اما روشن است که عملا نه جمهوری آذربایجان و نه ترکیه در کنار جمهوری اسلامی قرار نخواهند گرفت. بهخصوص جمهوری اسلامی ایران در جنگ آذربایجان و ارمنستان در کنار ارمنستان ایستاده بود. به علاوه جمهوری اسلامی ایران بارها جمهوری آذربایجان ار تهدید کرده است. همچنین آذربایجان با اسرئیل روابط بسیار حسنهای دارد. اما اردوغان با وجود که ظاهرا به تندی به نتان یاهو حمله میکند اما عملا شرکتهای ترکیهای و اسرائیلی، همچنان به روابطه تجاری خود ادامه میدهند.
کشورهای دوست ایران از تحویل رادارهایی که به ایران فروخته بود، خودداری کرد
امیرعلی حاجیزاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه، در یک برنامه در تلویزیون ایران، ماجرایی را تعریف کرد که در آن یکی از کشورهای دوست ایران از تحویل رادارهایی که به ایران فروخته بود، خودداری کرد.
حاجیزاده گفت: «آن موقع که رادار نداشتیم، از یکی از کشورهای تولیدکننده رادار که اتفاقا دوست ایران هم هست قرار شد رادار خریداری کنیم. من خودم به عنوان فرمانده پدافند، هفت سامانه رادار خریدم از آنها.»
او با اشاره به اینکه فروشنده در مراحل مختلف به دلایل مختلف از تحویل سامانههای خریداری شده سر باز زد، گفت: «بالاخره پس از رفت و آمد زیاد، آن کشور دوست، علیرغم دریافت پیش پرداخت، سامانه رادار را به ما تحویل نداد.»
حاجیزاده در صحبتهایش به نام «کشور دوست» و تاریخ این ماجرا اشارهای نکرد. اما گفت که پس از بازدید از تجهیزات کارخانه در آن کشور، از روی «تصاویر» موفق شدهاند که سامانه را خودشان بسازند.
حاجیزاده در این برنامه که از شبکه خبر پخش شد گفت: «ما نمیتوانیم تابع سیاستهای دیگران باشیم. ما نمیتوانیم منتظر اراده خارجیها باشیم. یعنی اگر ارادهشان بر این قرار گرفت، کاری برای ما بکنند و اگر نگرفت نکنند.»
صحبتهای حاجیزاده بسیاری را به یاد ماجرای خرید پدافند اس-۳۰۰ از روسیه انداخت؛ ماجرایی که موجب شد از سیاست خارجه ایران در قبال روسیه انتقادهای زیادی مطرح شود.
در سال ۲۰۰۷ میلادی(۱۳۸۶ خورشیدی) یک قرارداد ۸۰۰ میلیون دلاری میان ایران و روسیه بسته شد که بر اساس آن روسیه قرار شد سامانه موشکهای پیشرفته ضدهوایی(اس – ۳۰۰) را به ایران تحویل دهد.
روسیه در سال ۲۰۱۰ میلادی(۱۳۸۹ خورشیدی) تحویل سامانههای خریداری شده را به دلیل تحریمهای بینالمللی علیه ایران متوقف کرد.
اما در همان سال در رژه ارتش ایران، یک سامانه بسیار شبیه به سامانه اس-۳۰۰ نمایش داده شد. همزمان برخی رسانههای عربی از برخورداری ایران از سامانه بومی معادل سامانه اس-۳۰۰ خبر داد. فرزاد اسماعیلی، فرمانده وقت قرارگاه پدافند هوایی خاتمالانبیا، نام این سامانه بومی را «باور ۳۷۳» اعلام کرد.
پس از تفاهم هستهای ایران و غرب، ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه در مارچ ۲۰۱۵(فروردین ۱۳۹۴) ممنوعیت تحویل موشکهای اس- ۳۰۰ را برداشت.
سرانجام در مهر ۱۳۹۵، خبرگزاری اسپوتنیک روسیه با استناد به اطلاعیه آژانس دولتی صادرات تسلیحات روسیه اعلام کرد، مسکو بر اساس قرارداد فرایند تحویل سامانههای دفاع هوایی موشکی اس-۳۰۰ را به تهران تکمیل کرده است.
امیرعلی حاجیزاده به خاطر توسعه برنامه موشکی ایران از فرماندهان کلیدی نظامی ایران به شمار میرود و با وجود تغییرات در فرماندهی سپاه پاسداران از سال ۱۳۸۷ همچنان سمت خود را حفظ کرده است.
نتیجهگیری
از نظر سیاسی در شرایط کنونی نتانیاهو از زیر برخی از فشارهای داخلی و خارجی خارج شده است. تا قبل از حمله جمهوری اسلامی ایران به اسرائیل نتانیاهو در زمینه تقابل با حماس و حمله به رفح دچار تردید بود. با این وجود، با حمله ایران به اسرائیل حداقل در کوتاهمدت از زیر فشارها خارج شده است.
از نظر تبلیغاتی و جنگ روایتها، تا اینجا اسرائیل پیروز نسبی جنگ روایتها بوده است. دلیل این موضوع این است که اسرائیل تا زمانی که این مطلب منتشر میشود هنوز اسرائیل حمله همهجانبه خود به تاسیسات نفتی و زیرساختهای اقتصادی و همچنین مراکز نظامی و نیروگاههای اتمی انجام نداده است.
آیتالله علی خامنهای، رهبر ایران بعد از پنج سال نماز جمعه را در تهران امامت کرد. او از حمله موشکی اخیر ایران به اسرائیل دفاع کرد و آن را «اقدامی کاملا قانونی و مشروع» دانست.
حمله موشکی جمهوری اسلامی ایران به اسرائیل، محکومیت بینالمللی را در پی داشته است. اسرائیل گفته است که اکثر حدود ۲۰۰ موشک شده از سوی ایران را دفع کرده است.
علی خامنهای برای مراسم بزرگداشت از حسن نصرالله رهبر کشته شده حزبالله حضور یافت و بعد از پنج سال امامت نماز جمعه تهران را به عهده گرفت. بعد از کشته شدن قاسم سلیمانی، فرمانده سپاس قدس، این اولین بار در پنج سال گذشته است که اقامت نماز جمعه تهران را به عهده گرفته است.
در مراسم بزرگداشت از حسن نصرالله که اکثر مقامات بلندرتبه ایران شرکت داشتند، خامنهای از او تمجید کرد و گفت که گستره محبوبیت او از لبنان و ایران و کشورهای عربی فراتر رفته بود.
خامنهای در سخنان خود گفت: «دشمن ملت ایران همان دشمن ملت فلسطین، لبنان، سوریه، عراق و یمن است.» او مدعی شد که «دشمن سراغ همه کشورهای مسلمان میرود و وقتی خاطر دشمنان از یک کشور مسلمان آسوده شد، به سراغ کشورهای دیگر میروند.»
او در بخشی از خطبه خود حمله حماس به اسرائیل در هفتم اکتبر سال گذشته و حمله موشکی اخیر ایران به اسرائیل را «مشروع و قانونی» دانست و تاکید کرد: «ما در انجام وظیفه نه تعلل میکنیم و نه دچار شتابزدگی میشویم و آن چه از نظر تصمیمگیران نظامی معقول و منطقی است انجام میگیرد و در آینده نیز اگر لازم شد، انجام خواهد گرفت.»
خامنهای زمانی این اظهارات را به زبان آورد که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل تهدید کرده که حملات موشکی ایران بیپاسخ نخواهد ماند.
خامنهای خطاب به هزاران نمازگزار در تهران از حماس و حزبالله، دو گروه شبهنظامی اسلامگرای مورد حمایت ایران تمجید کرد و گفت آنها «عقبنشینی نخواهند کرد.»
حضور خامنهای در مصلی تهران و امامت نماز جمعه در شرایطی انجام گرفته است که منابعی به خبرگزاری رویتروز گفته بودند خامنهای از روز شنبه ۲۸ سپتامبر در مکانی امن در ایران بهسر میبرد و مخفی شده است.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران در بحبوحه تنشهای نظامی برای گفتگو به لبنان سفر کرد. اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران گفته است که سفر به بیروت برای ابزار همبستگی با مردم لبنان صورت گرفته است.
بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، روز سهشنبه در جلسه کابینه امنیتی خود گفت که «هر کسی به ما حمله کند، ما به آنها حمله میکنیم.»
به این ترتیب، در شرایطی که اسرائیل برای حمله به جمهوری اسلامی آماده میشود و همچنان مواضع حزبالله لبنان را با شدت هدف قرار میدهد، احتمال یک جنگ بزرگ در سراسر خاورمیانه اجتنابناپذیر است.
احتمال دارد اسرائیل روز هفتم اکتبر بهمناسبت سالگرد حمله حماس به اسرائیل، به ایران حمله خواهد کرد!
شنبه چهاردهم مهر ۱۴۰۳- پنجم اکتبر ۲۰۲۴