امپراطوری بیزانس و تمدن آن
نوشته کریم پوپل
بنیان‌گذارامپراطوری ۱۰۰۰ ساله بیزانس یا تمدن بیزانس کنستاتین امپراطوریکم روم شرقی بود. در حقیقت بیزانس نام دهکده بود که توسط امپراطور روم شرقی به حیث پایتخت انتخاب شد. این دهکده بعداً بنام کنستانتین پول شهرت یافت که اعراب انرا بنام قسطنطنیه یاد می‌نمودند. پس از شکست کنستانتین یازده درسال۱۴۴۹ ترکهای عثمانی نام این شهر را اسلام بول گذاشتند. ترکها از قرن ۱۱ ببعد تنها کشور مدافع اسلام در برابر عیسویان بودند. ترکها در جنگهای صد ساله اول و سپس جنگهارا با کلیسا روم شرقی اعلان نمودند. در ست در میان این جنگها در سال ۱۴۰۱امیر تیمور لنگ ترکها را از عقب با خنجر زده جنگهای متعدد با ترکان نمود تا سرانجام بایزید عثمانی در اسارت تیمور درآمد. پس از این جنگ امپراطوری ترک ضعیف شد. تا آنکه در سالهای ۱۴۵۳ ترکها دوباره یک دولت قوی را تشکیل دادند.
در سال ۳۶۴ میلادی امپراتور والینتینان یکم , امپراتور روم را به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم کرد. بمنظور پیشبرد کار به جای یک امپراتور واحد، دو امپراتور مشترکاً فرمان می‌راندند. پس از کنستانتین یکم بیست امپراطور امپراطوری روم شرقی را اداره نمودند . قسطنطنیه پایتخت نیمه شرقی و میلان پایتخت نیمه غربی بود. بعداً بندر راونا در ساحل دریای آدریاتیک پایتخت نیمه غربی شد. این تقسیم بندی راه حلی عملی برای مشکلات اداره قلمرو بسیار گسترده امپراتوری روم بود. در این زمان امپراتوری قلمرو را در بر می‌گرفت که از اقیانوس اطلس در غرب تا دریای سرخ (بحیره میان سعودی ومصر) در شرق امتداد داشت.در شرق دولت هخامنشیان و ساسانیان و اعراب برای این دولت روم دشمن بزرگ بوده وبارها با این امپرا طوری جنگیدند.
کنستاتین یکم بین بخش‌های یونانی زبان و لاتین زبان امپراتوری خط فاصلی رسم کرد. بخش شرقی شبه جزیره بالکان، آسیای صغیر، خاور نزدیک و مصر را سرپرستی می‌کرد. در حالی که بخش غربی کشورهای ایتالیا، اسپانیا ، تقریباً برابر با فرانسه امروزی، بریتانیا و آفریقای شمالی را در کنترل داشت.
نمای از معماری امپراتوری بیزانس در ترکیه و روسیه
دین رسمی هر دو بخش امپراتوری مسیحیت بود و اکثر مسیحیان عضو کلیسای کاتولیک بودند. امپراطوران ریاست کلیسا را بر عهده داشتند. هر چند در هر دو بخش شرقی و غربی، امپراطوران در نهایت پاپ، اسقف رم، را رهبر کلیسا می‌دانستند. این شکاف برای نیمه غربی امپراطوری روم خوب نبود، چون در مقایسه با امپراطوری شرقی اش از جمعیت و ثروت کم تری برخوردار بود. همچنین قلمرو بخش غربی بر خلاف بخش شرقی در منطقه‌ای به هم چسبیده نبود و از این رو فرمانروایی بر آن آسان نبود.
در سال ۱۴۵۳ میلادی، ترکهای عثمانی که تازه قدرت یافته بودند و تصمیم به ساختن امپراتوری عثمانی داشتند به طرف قسطنطنیه به حرکت در آمدند. سلطان عثمانی، محمد دوم، می‌خواست به این تنها سنگر مقاومت در برابر فرمانروایی ترکها، خاتمه دهد. امپراتور بیزانس، کنستانتین یازدهم بود که در سال ۱۴۴۹ بر تخت نشست. ترکها برای بیش از یک ماه، شهر را با پیاده‌نظام، توپ‌ها و کشتی‌ها محاصره کردند. سرانجام، در ۲۹ مه سال ۱۴۵۳، سلطان محمد فاتح حمله همه‌جانبه را آغاز کرد و ترکها از سه طرف به شهر حمله کردند. نبرد ساعت‌ها به شدت ادامه یافت اما سرانجام، ترکها آن قدر زینه آوردند که از دیوارهای شهر بالا بروند و به اندازهٔ کافی سرباز وارد شهر کردند که اوضاع را به نفع خود تغییر دهند. هزاران نفر، از جمله کنستانتین یازدهم، در این نبرد کشته شدند. شهر کنستانتینوپول پس از تصرف توسط نیروهای عثمانی استانبول (قرائت سنتی ترکی: اسلام بول) که به فارسی مرکز اسلام می‌شود، خوانده شد.
زبان امپراتوری بیزانس یونانی ولی زبان روم غربی لاتین بود. در ضمن، دیوان سالاری دو امپراتوری نیز کاملاً به یکدیگر شبیه نبود. مذهب در زندگی بیزانسی‌ها نقش جدی ایفا می‌کرد. امور مذهبی سیاست را نیز در خود دخیل می‌کرد و به روابط میان دولت بیزانس و دول دیگر، شکل می‌داد. اما بیزانسی‌ها مذهب ارتدکس را قبول داشتند؛ در حالی که، دول مرکز و غرب اروپا معتقد به کاتولیسم بودند. همچنین، در روم شرقی برخلاف دیگر دول اروپایی، امپراتور مسئول دولت و کلیسا بود.
تأثیرات معماری بیزانس بر روسیه
امیر نشین کیف در سالهای پایانی هزاره اول ، مسیحیت را پذیرفتن و با ورود معماران وصنعتگران بیزانسی در سال ۱۰۴۵ م عملاً سبک معماری بیزانس به روسیه رسید. دیگر هنرمندان بیزانسی هم با شدت فراوان ازاین هنگام به بعد به کار در این امپراتوری نوبنیاد مشغول شدند و یک هستهٔ بیزانسی را در داخل آن شکل دادند که سرانجام به سبک غالب امپراتوری بدل شد.
پس از سقوط کنستانتینوپول به دست ترکان روسیه تا قرنها به هنری که از بیزانس گرفته بود ادامه داد و آن را به هنر ملی تبدیل کرد. منشع هنر ملی روسیه هنر بیزانس دوران میانه بود. روسیه در قرنهای دهم تا پانزدهم آنقدر در جذب و درونی ساختن سبک بیزانس مهارت ازخود نشان داده بود که دیگر می‌توانست با راحتی دست به کارابداع و نو آوری و ایجاد تغییر و تنوع در سبک قرض گرفتهٔ خود بزند
منبع
ویکی پیذیا انگلیسی
https://en.wikipedia.org/wiki/Byzantine_Empire
