معامله با جنگ
مترجم: حمید بهشتی برگرفته از : سازمان مراقب سیاست خارجی آلمان، ۱۰ دسامبر ۲۰۲۱ *
یک‌صد شمار از بزرگ‌ترین کنسرسیوم‌های اسلحه‌سازی جهان در سالِ بیماری جهانگیرِ ۲۰۲۰، علی‌رغم بحران اقتصادی رشد داشته‌اند. سه چهارم آنها آمریکایی یا اروپایی هستند.
یک‌صد شمار از بزرگ‌ترین کنسرسیوم‌های اسلحه‌سازی جهان به رهبری سازندگان جنگ‌افزار غرب، در سال ۲۰۲۰ علی‌رغم سقوط اقتصادی جهانی، بر میزان فروش محصولات خویش افزوده و به رکورد جدیدی دست یافته‌اند. کنسرسیوم‌های آمریکایی ۵۴ درصد و کنسرسیوم‌های اروپایی منهای روسیه حدود ۲۱ درصد کل فروشِ این صد کنسرسیوم پُرفروش را به خود اختصاص داده‌اند.
فقط شرکت‌های بزرگ غربی مجموعاً سه چهارم فروش جنگ‌افزار جهان را به‌خود اختصاص داده‌اند، چین با ۱۳ درصد و روسیه با ۵ درصد بسیار از آنان عقب‌تر هستند. مدت‌هاست در میان این صد کنسرسیوم اسلحه‌سازی شرکت‌های آی تی نیز دیده می‌شوند. و در آینده احتمالاً شرکت‌های اینترنتی مانند مایکروسافت یا گوگل نیز بدین مجموعه می‌پیوندند.
رقابت و جنگ‌افزار
این صد کنسرسیوم بزرگ اسلحه‌سازی جهان توانسته‌اند بازار خویش را در سالِ بیماری همه‌گیر، علی‌رغم اُفتِ عمومی اقتصادی در جهان گسترش دهند. این را گزارش فعلی انستیتوی تحقیقاتی سیپری ــ SIPRI ــ نشان می‌دهد. در حالی که در سال گذشته، اقتصاد جهان ۳/۱ درصد تحلیل یافت مهم‌ترین کارخانجات اسلحه‌سازی توانسته‌اند ۱/۳ درصد به فروش خویش بیافزایند ــ به میزان ۵۳۱ میلیارد دلار [۱]. تقریباً به میزان بودجه سالانه لهستان (۵۹۴ میلیارد دلار). بدین قرار این بخش اقتصاد به رشد خویش که در سال ۲۰۱۵ آغاز گشت بلافاصله پس از درگیری با روسیه بر سر اوکراین در سال ۲۰۱۴ و کمی پیش از اینکه دولت ترامپ در سال ۲۰۱۷ به مبارزه قدرت علیه چین اقدام نمود، ادامه داد. فزونی فروش تسلیحات در سال گذشته به‌ویژه بدین دلیل اهمیت دارد که حتی عواقب بیماری جهانگیر، از‌جمله کُندی تولید به‌خاطر نرسیدن اجزاء لازم که برای تولیدات صنایع اسلحه‌سازی نیز مصداق داشت، بدان صدمه‌ای وارد نساخت. این نشان‌دهنده نقش محوری است که کشورهای جهان به‌خاطر اوج‌گیری رقابت‌شان برای جنگ‌افزار قائلند.
پیشقراولان در دو سوی اقیانوس اطلس
گزارش مستند سیپری نقش قدرت‌های غربی را در مسابقه تسلیحاتی نشان می‌دهد. از جمله با نشان دادن اینکه شمار ۴۱ کنسرسیوم از ۱۰۰ کنسرسیوم تسلیحاتی ردیف بالا، شرکت‌های آمریکایی هستند که جمعا ۲۸۵ میلیارد دلار در این سال فروش داشته، بیش از ۵۴ درصد از فروش تمامی ۱۰۰ کنسرسیوم ردیف اول و ۱/۹ درصد فزونی فروش نسبت به سال ۲۰۱۹ داشته‌اند. کنسرسیوم‌های تسلیحاتی اروپا منهای روسیه ۱۰۹ میلیارد جنگ‌افزار فروخته‌اند که معادل ۲۱ درصد فروش ۱۰۰ کنسرسیوم ردیف بالاست. ۵ کنسرسیوم تسلیحاتی چین با هم ۶۶/۸ میلیارد دلار فروش داشته‌اند (۱۳ درصد). ۹ کنسرسیوم روسی با هم ۲۶/۴ میلیارد دلار فروش داشته‌اند (۵ درصد). فزونی شدید صدور تسلیحات جنگی متعلق به ژاپن و کره جنوبی است: فزونی فروش ژاپن در سال ۲۰۲۰ (۲/۷ درصد) و کره جنوبی (۴/۶ درصد) بوده است. این‌ها جملگی ناشی از تقابل شدید مبارزه قدرت با چین است. به همین ترتیب ۳ کنسرسیوم تسلیحاتی هند ــ در فهرست ۱۰۰ کنسرسیوم تسلیحاتی پُرفروش ــ ۱/۲ درصد به فروش خویش در سال ۲۰۲۰ نسبت به سال قبل افزوده‌اند. در حالیکه اقتصاد هندوستان در کلّ، ۸ درصد اُفت داشته است.
شرکت‌های اسلحه‌سازی آلمان
بخش تسلیحاتی صنایع آلمان در گزارش سیپری شامل بر ۴ کنسرسیوم این کشورند با ۸/۹ میلیارد دلار فروش (۱/۷ درصد از فروش کل صد شرکت پُرفروش) که در رابطه با توان تولیدشان، ضعیف ارزیابی شده است. علاوه بر این ۴ کنسرسیوم، سیپری دو کنسرسیوم تسلیحاتی آلمان را فرا‌اروپایی توصیف نموده است. یکی از آنها MBDA دارای فروش سالانه بیش از ۴ میلیارد دلار بوده و دیگری Airbus است که یازدهمین کنسرسیوم تسلیحاتی جهان به‌شمار رفته، در سال گذشته به میزان ۱۲ میلیارد دلار به حجم فروش خویش افزوده است (افزایش ۲۱ درصدی). ایربوس در حال حاضر در بزرگ‌ترین پروژه تسلیحاتی اروپا مشارکت دارد که ساختن جت جنگی نسل آینده است، موسوم به (FCAS“Future Combat Air System“). هزینه آن بالغ بر بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار برآورد شده است [۲]. بر طبق اطلاعات انستیتوی بین‌المللی تحقیقات استراتژیک (IISS) در لندن، بودجه تسلیحاتی آلمان در سراسر جهان در مقام هفتم قرار دارد. این کشور در بازه زمانی ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ چهارمین صادر‌کننده جنگ‌افزار در جهان بوده است [۳].
جت‌ها و کشتی‌های جنگی
چهار کنسرسیوم اسلحه‌سازی آلمان که در سال ۲۰۲۰ توانستند در ردیف صد شرکت پُرفروش جهان درآیند عبارتند از: Hensold, Thyssen Krupp, Krauss-Maffei Wegmann(KMW) و Hensold. Rheinmetall در دوسلدرف با ۴/۲ میلیارد دلار فروش در سال ۲۰۲۰ تاکنون توانسته است باز هم به فروش خویش بیافزاید و فروش بخش تولیدات نظامی خود را به ۱۴ میلیارد یورو برساند. از‌جمله به سبب سفارش یک سیستم تدافع هوایی و نیز سفارشاتی در زمینه مدرن نمودن زرهپوش‌های دفاعی [۴]. سیستم دریایی Thyssen Krupp در کیل از این جهت بازنده بود که سفارش کشتی جنگی همه کاره MKS ۱۸۰ به کشتی‌سازی هلندی DBL ارجاع گشت. با اینحال شرکت مزبور قادر گشت با ساختن کشتی‌های جنگی، برای نیروهای دریایی آلمان و اسرائیل، فقط با اندکی اُفتِ عایدی نسبت به سال قبل روبرو گردد [۵]. کنسرسیوم KWM در مونیخ در ساختن تانک نسل جدیدی برای ارتش‌های آلمان و فرانسه سهیم گشته است. Hensold در تاوفکیرشِنِ به‌تازگی به‌خاطر تأمین سِنسورهایی برای پهپادهای «بایراکتار» ترکیه TB۲ به گزارشات جنجالی مطبوعات کشیده شد. سِنسورهای مزبور توسط شعبه Hensold Optics در آفریقای جنوبی با مشارکت ۷۰ درصدی تولید می‌گردند [۶].
مجتمع دیجیتال ــ نظامی
انستیتوی سیپری بدین نیز اشاره می‌کند که صنعت جنگ‌افزار، همانند سایر بخش‌های اقتصاد، به شتاب سریع و گسترده، از تکنولوژی اطلاعاتی و ارتباطاتی استفاده نموده و در این بین کنسرسیوم‌های بزرگ آی تی در میان صد شرکت بزرگ تولید جنگ‌افزار یافت می‌گردند. از‌جمله کنسرسیوم‌های آمریکایی Leidos (ردیف شانزدهم) یا CACI بین‌المللی (ردیف بیست و نهم). فزون بر این بنابر اظهار این انستیتو پنتاگون هرچه بیشتر از خدمات غول‌های اینترنتی ماند مایکروسافت، آمازون و گوگل بهره‌برداری می‌نماید. به‌عبارت دیگر وزارت دفاع آمریکا از دستاوردهای تخصصی سیلیکن والی از‌جمله در صنعت هوشمند ، آموزش ماشینی و کلود کامپیوتری بهره می‌برد. به‌همین جهت سفارشات مزبور گاهی به بیش از ۱۰ میلیارد دلار می‌رسند. با اینحال سفارشات بخش نظامی به غول‌های اینترنتی آمریکا به میزانی نمی‌رسند که بتوان آنها را در ردیف صد کنسرسیوم بزرگ تولیدات نظامی به حساب آورد و با توجه به اهمیت رشد سریع اینترنت، صنعت هوشمند و کلود کامپیوتری در جنگاوری، این امر خواهی نخواهی در آینده تحقق خواهد یافت.
* https://www.german-foreign-policy.com/news/detail/۸۷۸۹/
پاورقی‌ها
[۱] The SIPRI Top ۱۰۰ Arms-Producing and Military Services Companies, ۲۰۲۰. Stockholm, December ۲۰۲۱.
[۲] S. dazu Der High-Tech-Kampfjet der EU.
[۳] S. dazu Die Militarisierung der Welt.
[۴] Zwischenbericht nach neun Monaten. rheinmetall.com ۰۵.۱۱.۲۰۲۱.
[۵] Marc Selinger: Thyssenkrupp might shed naval business. janes.com ۰۷.۱۲.۲۰۲۱.
[۶] Daniel Lücking: Krieg unter deutschen Augen. nd-aktuell.de ۰۱.۱۲.۲۰۲۱.
