سه ایده باشگاه رُم
نخستین ایده این است که جهان باید رشد اقتصاد و جمعیت را متوقف کند. این امر وظیفه حداقل است. وظیفه حداکثر کاهش شدید ابعاد فعالیتهای اقتصادی و تقلیل شمار جمعیت در کره زمین است. اکثر اعضای باشگاه رُم معتقدند که مردم روی زمین نباید بیش از یک میلیارد تن باشد. درواقع باشگاه رُم یک استدلال «فکری» سیاست نسلکشی جهانی را تدوین میکند که تحت کنترل صاحبان پول انجام میشود.
معدود کسانی میتوانند نقش باشگاه رُم در سرنوشت جهان را ارزیابی کنند. اغلب میگویند که باشگاه رُم ـ «مغز متفکری» است که فرایندهای جهانی را پیشبینی میکند. با این حال این باشگاه در اساس متفاوت از دیگر مؤسسات مشابه است. باشگاه رُم نهادی است که به اصطلاح برای «منافع بشریت» فعالیت میکند. سودبران این باشگاه کسانی هستند که ۵۰ سال پیش آنرا تأسیس کردند. اعتقاد بر این است که باشگاه رُم را آرلیو پچی (۸۴ـ۱۹۰۸) دانشمند برجسته، اقتصاددان و شخصیت اجتماعی ایتالیایی و آلکساندر کینگ، مدیرکل سازمان همکاری و توسعه اقتصادی بنیان نهادهاند. اما در واقع، بنیانگذار اصلی این باشگاه دیوید راکفلر بود که در سال ۲۰۱۷ در سن ۱۰۲ سالگی درگذشت.
کنفرانس «شرایط نظم جهانی» در سال ۱۹۶۵ در ملک دیوید راکفلر در بلاجو (ایتالیا) برگزار شد. در تاریخ ۷ـ۶ آوریل سال ۱۹۶۸ دیدار دوباره شرکتکنندگان این کنفرانس با شرکت ۷۵ تن در رُم انجام شد که در آن تصمیماتی درباره تأسیس باشگاه رُم اتخاذ گردید. شرکتکنندگان این نشست اعلام کردند که باشگاه باید در فعالیتهای فکری خود به توصیف پارامترهای مطلوب آینده بشریت بپردازد. توافق شد که شمار اعضای باشگاه رُم ۱۰۰ تن و از دانشمندان، شخصیتهای اجتماعی، سیاسی و مالی بسیار برجسته کشورهای مختلف باشند. کمیته اجرایی متشکل از ۱۲ تن سمتوسوی فعالیتها و دستور کار مجمع سالانه باشگاه را تعیین میکند. در ۲۰۱۸ مجمع باشگاه به ۵۰-مین سالگرد آن اختصاص داده شده است، که در ۱۸ـ۱۷ اکتبر در رُم برگزار خواهد شد.
از سال ۲۰۰۸ دفتر مرکزی باشگاه رُم در سوئیس در وینترتوره مستقر است. اعضای باشگاه در تدارک پروژهها و گزارشات طبق سفارش باشگاه شرکت میکنند. در جلسات سالانه باشگاه رُم مهمانان افتخاری از میان شخصیتهای برجسته دولتی، سیاستمداران و دانشمندان دعوت میشوند. علاوه بر اعضای فعال، اعضای افتخاری نیز وجود دارند.
در فهرست اعضا، وزیر امور خارجه پیشین آمریکا هنری کسیسنجر، شاه بلژیک فیلیپ، دبیر کل پیشین ناتو خاویر سولانا، دبیرکل پیشین حزب کمونیست شوروی میخاییل گارباچف، میلیاردر و بنیانگذار سی.ان.ان. تد ترنر، معاون رئیس جمهور پیشین آمریکا ال گور، بنیانگذار مایکروسافت بیل گیتس، دبیرکل پیشین سازمان ملل متحد کوفی عنان، ملکه هلند بئاتریس، رئیسجمهور پیشین آمریکا بیل کلینتون، محتکر مالی جورج سوروس، نخستوزیر پیشین بریتانیا تونی بلر، رئیس پیشین کمیسیون اروپا رومان پرودی و ژاک دلور حضور دارند. باشگاه رُم پیدرپی محدوده فعالیتهای خود را با ایجاد انجمنها و اتحادیههای ملی که در ۳۵ کشور جهان تشکیل شدهاند، گسترش میدهد. در سال ۱۹۸۹ انجمن همکاری باشگاه رُم در اتحاد شوروی ایجاد شد. فروپاشی اتحاد شوروی مانع تبدیل شدن این انجمن، به انجمن روسی همکاری باشگاه رُم که اکنون تحت حمایت بنیاد مطالعات پیشرفته عمل میکند، نشد.
فعالیتهای باشگاه رم عمومی و غیرعمومی است. در عرصه عمومی ابتدا گزارشات باشگاه ارائه میشود. نخستین فعالیتها در سالهای دهه ۱۹۷۰ ظاهر شدند و پیشبینیهایی در مورد توسعه جهان ارائه دادند که به کمک مدلهای ریاضی انجام گرفته بود. نخستین گزارش بهنام «دینامیک جهانی» در سال ۱۹۷۱ منتشر شد. این گزارش توسط پروفسور انستیتوی تکنیک ماساچوست، ج. فورستر آماده شده بود. در ادامه کار، توسط گروه محققان تحت رهبری دنیس میدوز گزارشی بهنام «حد و مرز تکامل» در سال ۱۹۷۲ منتشر شد. این گزارشات حاوی نتایج محاسبات کامپیوتری توسعه انسانی در دهههای آتی: تولید صنعتی و کشاورزی، جمعیت، منابع طبیعی و آلودگی محیط زیست، بودند.
نتایج حاصله ناخوشایند و ناامیدکننده بود. براساس محاسبات، ادامه رشد اقتصادی همراه با رشد جمعیتی میبایست کار هرچه بیشتر روی منابع طبیعی و زیست جهان را بهوجود میآورد. در برخی موارد باید فاجعه ناشی از کمبود و یا کاهش منابع طبیعی و آلودگی مرگبار محیط زیستی رخ میدادند. گزارشات باشگاه رُم از نسخه نابودی احتمالی بشریت بر اثر گازهای « گلخانهای» حاصل از انتشار دی اکسید کربن که از احتراق نفت، گاز طبیعی، ذغال سنگ («مرگ حرارتی») در اتمسفر زمین ناشی میشد، غفلت کرد. سناریوها به لحاظ زمان فاجعه متفاوت بودند. اما در هر حالتی پیشبینی میشد که این فاجعه پس از نیم قرن بهوجود خواهد آمد. در سال ۱۹۷۴ باز گزارش دیگری از باشگاه بهنام«بشریت بر سر دوراهی» تحت رهبری م. مساروویچ و ای. پاستل منتشر شد. در سال ۱۹۷۶ گزارش یا. تینبرگن «بازنگری نظم بینالمللی» ظاهر شد.
این گزارشات و گزارشات بعدی باشگاه رُم (تا سال ۲۰۱۷، ۴۳ گزارش تهیه شده بودند) یک جو عصبی ایجاد کردند ـ همزمان در اذهان عمومی این فکر که از یک فاجعه جهانی میتوان با توقف رشد اقتصادی و جمعیتی پیشگیری کرد، تعمیم یافت. بهنحوی که نظریه «رشد صفر» شکل گرفت. در حقیقت این بازگشت به مالتوسویسم بود ـ دکترینی که برطبق آن رشد جمعیت منجر به فقر و تهیدستی میشود و از اینرو جنگها، اپیدمیها و دیگر حوادثی که زندگی تودههای وسیعی از مردم را ضایع میکنند، باید بهصورت پدیدههای مثبت در نظر گرفته شود. نئومالتوسویسمگرایی باشگاه رُم، روشهای «متمدنانه» کاهش جمعیت را درنظر گرفت. یکی از این روشها، باید روش «برنامهریزی خانواده» میبود.
در سالهای دهه ۱۹۷۰ زمانی که این ایدهها برای عموم نشر یافت، شکاف در سطوح توسعه اقتصادی (میزان تولید و مصرف سرانه) بین شمال و جنوب بسیار زیاد شد. درواقع به کشورهای در حال رشد پیشنهاد شد که شکاف موجود را بهرسمیت بشناسند و تلاش نکنند که از فقر بیرون بیایند. با گذشت زمان ایده «رشد صفر» جایگزین ایده «رشد طبیعی» شد، که برای نخستین بار در گزارش «بشریت بر سر دوراهی» طنینانداز شد. ماهیت این گزارش در این بود که هر کشور و هر منطقهای باید بهعنوان جزیی از (یاخته) ارگانیسم زنده (بشریت) درنظر گرفته شود و هر موردی رویکرد خود را لازم دارد. و برای تعیین رویکرد ـ و عملکرد (یاختهها) باید همانند باشگاه رُم باشد که در ارتباط با بخشهای «ارگانیسم جهانی» بهعنوان «مغز» آنها عمل میکند. بنابراین، این «مغز» برای نیم قرن موجودیت خود ۴۳ گزارش تهیه کرد. اکنون سه ایدهای که در گزارش انجمنهای ملی برای یاری و همکاری باشگاه رُم ارائه شدهاند، چنین هستند.
نخستین ایده این است که جهان باید رشد اقتصاد و جمعیت را متوقف کند. این امر وظیفه حداقل است. وظیفه حداکثر کاهش شدید ابعاد فعالیتهای اقتصادی و تقلیل شمار جمعیت در کره زمین است. اکثر اعضای باشگاه رُم معتقدند که مردم روی زمین نباید بیش از یک میلیارد تن باشد. درواقع باشگاه رُم یک استدلال «فکری» سیاست نسلکشی جهانی را تدوین میکند که تحت کنترل صاحبان پول انجام میشود.
ایده دوم میگوید که حاکمیت دولتی مانع حل مسائل جهانی بشریت است. بنابراین برای مبارزه با آلودگی اقیانوسها و جو زمین، برای جلوگیری از «مرگ گرمایی»، برای حفاظت از لایه ازُن زمین همکاری بینالمللی ضروری است که آن نیز تنها در صورت حذف مرزهای ملی مؤثر خواهد بود. همین مسئله به دیگر مسائل جهانی بشریت (انرژی، غذا) مربوط است.
ایده سوم، ایده نهایی: برای نجات بشریت یک حکومت جهانی ضروری است.
با گذشت زمان جهانیسازی باید دولتهای ملی را بهطور کامل از بین ببرد و عملکرد آنها باید به دولت جهانی منتقل شود. برای همین دیوید راکفلر باشگاه رُم را که تقلیدی از «مغز جهانی» است، تأسیس کرد. سال گذشته این «مغز» در وجود دیوید راکفلر پایان یافت. در موجودیت طرحها اشکالاتی بهوجود آمد. دونالد ترامپ که به کاخ سفید راه یافت آشکارا براساس طرح راکفلر عمل نشد. ظاهراً قلب ششم میلیاردر (برای او چندین بار قلب کسان دیگری را پیوند زدند) چنین استرسی را تحمل نکرد. اینکه چه کسی زمام امور باشگاه رُم را پس از مرگ بنیانگذار آن بهدست خود گرفت، در رمز و راز مانده است.
در سال ۱۹۷۲ مؤلفان «حد و مرز رشد» هراس داشتند از اینکه: ذخایر منابع جهانی تحلیل میروند و رشد جمعیت انفجاری است و مرتبط با آن رشد مصرف بهشدت افزایش مییابد. در سال ۱۹۷۶ پل ارلیک عضو باشگاه رُم در کتابی بهنام «بمب جمعیتی» نوشت: «ما باید به تلاشهای خود برای درمان علایم و نشانهها پایان دهیم و بریدن غده سرطانی را شروع کنیم. این اقدامات احتمالاً نیاز به راهحلهای بسیار سخت و بیرحمانه دارد». یکی از «تصمیمات سخت و بیرحمانه» مشخص توسط دیگر عضو باشگاه رُم تد ترنر پیشنهاد شد. در سال ۱۹۹۶ وی گفت که کاهش ۹۵ درصدی جمعیت زمین تا ۳۰۰ـ۲۲۵ میلیون تن، «ایدهآل» خواهد بود. در سال ۲۰۰۸ این «بشردوست» موضع خود را اصلاح کرد و گفت که کاهش جمعیت زمین تا دو میلیارد تن کافی است. بههرصورت وی اصرار دارد که «جمعیت ما بیش از حد زیاد است».